ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๓)

หน้าที่ ๓๕๓.

เสนาสนกฺขนฺธกวณฺณนา -------- {๒๙๔} เสนาสนกฺขนฺธเก ฯ อปญฺญตฺตํ โหตีติ อนนุญฺญาตํ โหติ ฯ วิหาโร นาม อฑฺฒโยคาทิมุตฺตโก อวเสสาวาโส ฯ อฑฺฒโยโคติ สุปณฺณวงฺกํ เคหํ ฯ ปาสาโทติ ทีฆปาสาโท ฯ หมฺมิยนฺติ อุปริอากาสตลปติฏฺฐิตกูฏาคาโร ปาสาโทเยว ฯ คุหาติ อิฏฺฐกคุหา สิลาคุหา ทารุคุหา ปํสุคุหา ฯ อาคตานาคตสฺส จาตุทฺทิสสฺส สงฺฆสฺสาติ อาคตสฺส จ อนาคตสฺส จ จาตุทฺทิสสฺส สงฺฆสฺส ฯ {๒๙๕} อนุโมทนคาถาสุ ฯ สีตํ อุณฺหนฺติ อุตุวิสภาควเสน วุตฺตํ ฯ สิสิเร จาปิ วุฏฺฐิโยติ เอตฺถ สิสิโรติ สมฺผุสิตกวาโต วุจฺจติ ฯ วุฏฺฐิโยติ อุชุกเมฆวุฏฺฐิโยเอว ฯ เอตานิ สพฺพานิ ปฏิหนฺตีติ อิมินาว ปเทน โยเชตพฺพานิ ฯ ปฏิหญฺญตีติ วิหาเรน ปฏิหญฺญติ ฯ เลณตฺถนฺติ นิลียนตฺถํ ฯ สุขตฺถนฺติ สีตาทิปริสฺสยาภาเวน สุข- วิหารตฺถํ ฯ ฌายิตุญฺจ วิปสฺสิตุนฺติ อิทํ ปททฺวยํ สุขตฺถญฺจาติ อิมินาว ปเทน โยเชตพฺพํ ฯ อิทํ หิ วุตฺตํ โหติ สุขตฺถญฺจ วิหารทานํ ฯ กตมํ สุขตฺถํ ฯ ฌายิตุํ วิปสฺสิตุญฺจ ยํ สุขํ ตทตฺถํ ฯ อถวา ปรปเทนปิ โยเชตพฺพํ ฌายิตุํ จ วิปสฺสิตุํ จ วิหารทานํ ฯ อิธ ฌายิสฺสนฺติ วิปสฺสิสฺสนฺตีติ ททโต วิหารทานํ สงฺฆสฺส อคฺคํ พุทฺเธหิ วณฺณิตํ ฯ วุตฺตญฺเหตํ ฯ โส จ สพฺพทโท โหติ โย ททาติ อุปสฺสยนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๔.

ยสฺมา จ อคฺคํ วณฺณิตํ ตสฺมา หิ ปณฺฑิโต โปโสติ คาถา ฯ วาสเยตฺถ พหุสฺสุเตติ เอตฺถ วิหาเร ปริยตฺติพหุสฺสุเต จ ปฏิเวธ- พหุสฺสุเต จ วาเสยฺย ฯ เตสํ อนฺนญฺจาติ ยํ เตสํ อนุจฺฉวิกํ อนฺนญฺจ ปานญฺจ วตฺถญฺจ มญฺจปีฐาทีนิ เสนาสนานิ จ ตํ สพฺพํ เตสุ อุชุภูเตสุ อกุฏิลจิตฺเตสุ ฯ ทเทยฺยาติ นิทเหยฺย ฯ ตญฺจ โข วิปฺปสนฺเนน เจตสา น จิตฺตปฺปสาทํ วิราเธตฺวา ฯ เอวํ วิปฺปสนฺนจิตฺตสฺส หิ เต ตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺติ ฯเปฯ ปรินิพฺพาติ อนาสโวติ ฯ {๒๙๖} อาวิญฺฉนฉิทฺทํ อาวิญฺฉนรชฺชุนฺติ เอตฺถ รชฺชุ นาม สเจปิ ทีปินงฺคุฏฺเฐน กตา โหติ วฏฺฏติเยว ฯ น กาจิ น วฏฺฏติ ฯ ตีณิ ตาฬานีติ ติสฺโส กุญฺจิกาโย ฯ ยนฺตกํ สูจิกนฺติ เอตฺถ ยํ ยํ ชานาติ ตนฺตํ ยนฺตกํ ตสฺส วิวรณํ สูจิกญฺจ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ เวทิกาวาตปานนฺนาม เจติยเวทิกาสทิสํ ฯ ชาลวาตปานนฺนาม ชาลกพนฺธํ ฯ สลากวาตปานนฺนาม ถมฺภกวาตปานํ ฯ จกฺกลิกนฺติ เอตฺถ โจลกปาทปุญฺฉนํ พนฺธิตุํ อนุชานามีติ อตฺโถ ฯ วาตปานภิสิกนฺติ วาตปานปฺปมาเณน ภิสึ กตฺวา พนฺธิตุํ อนุชานามีติ อตฺโถ ฯ มิฒินฺติ ปีฐผลกํ ฯ วิทลมญฺจนฺติ เวฏฺฐมญฺจํ ๑- เวฬุวิลีเวหิ วา วีตํ ฯ {๒๙๗} อาสนฺทิโกติ จตุรสฺสปีฐํ วุจฺจติ ฯ อุจฺจกํปิ อาสนฺทิกนฺติ วจนโต เอกโต ภาเคน ทีฆปีฐเมว หิ อฏฺฐงฺคุลปาทกํ วฏฺฏติ จตุรสฺสาสนฺทิโก ปน ปมาณาติกฺกนฺโตปิ วฏฺฏตีติ เวทิตพฺโพ ฯ @เชิงอรรถ: ๑. เวตฺตมญฺจนฺติ ภเวยฺย ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๕.

สตฺตงฺโค นาม ตีสุ ทิสาสุ อปสฺสยํ กตฺวา กตมญฺโจ ฯ อยํปิ ปมาณาติกฺกนฺโตปิ วฏฺฏติ ฯ ภทฺทปีฐนฺติ สพฺพเวตฺตมยํ ปีฐํ วุจฺจติ ฯ ปีฐกาติ ปิโลติกพทฺธํ ปีฐเมว ฯ เอฬกปาทกปีฐนฺนาม ทารุปฏิกาย อุปริปาเท ฐเปตฺวา โภชนผลกํ วิย กตปีฐํ วุจฺจติ ฯ อามลกวณฺฏิกปีฐนฺนาม อามลกากาเรน โยชิตํ พหุปาทกปีฐํ ฯ อิมานิ ตาว ปาลิยํ อาคตปีฐานิ ทารุมยํ ปน สพฺพํปิ ปีฐํ วฏฺฏตีติ อยเมตฺถ วินิจฺฉโย ฯ โกจฺฉนฺติ อุสิรมยํ วา มุญฺชมยํ วา ปพฺพชมยํ วา ฯ อฏฺฐงฺคุลปรมํ มญฺจปฏิปาทกนฺติ เอตฺถ มนุสฺสานํ ปมาณงฺคุลเมว อฏฺฐงฺคุลํ ฯ จิมิลิกา นาม ปริกมฺมกตาย ภูมิยา ฉวิสํรกฺขนตฺถาย อตฺถรณํ วุจฺจติ ฯ รุกฺขตูลนฺติ สิมฺพลีรุกฺขาทีนํ เยสํ เกสญฺจิ รุกฺขานํ ตูลํ ฯ ลตาตูลนฺติ ขีรวลฺลีอาทีนํ ยาสํ กาสญฺจิ วลฺลีนํ ตูลํ ฯ โปฏกีตูลนฺติ เอรติณาทีนํ เยสํเกสญฺจิ ติณชาติกานํ อนฺตมโส อุจฺฉุนลาทีนํปิ ตูลํ ฯ เอเตหิ ตีหิ สพฺพภูตคามา สงฺคหิตา โหนฺติ ฯ รุกฺขวลฺลีติณชาติโย หิ มุญฺจิตฺวา อญฺโญ ภูตคาโม นาม นตฺถิ ฯ ตสฺมา ยสฺส กสฺสจิ ภูตคามสฺส ตูลํ พิมฺโพหเน วฏฺฏติ ฯ ภิสึ ปน ปาปุณิตฺวา สพฺพํเปตํ อกปฺปิยตูลนฺติ วุจฺจติ ฯ น เกวลญฺจ พิมฺโพหเน เอตํ ตูลเมว ฯ หํสโมราทีนํ สพฺพสกุณานํ สีหาทีนํ สพฺพจตุปฺปทานญฺจ โลมํปิ วฏฺฏติ ฯ ปิยงฺคุปุปฺผพกุล- ปุปฺผาทีนํ ปน ยงฺกิญฺจิ ปุปฺผํ น วฏฺฏติ ฯ ตมาลปตฺตเมว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๖.

สุทฺธเมว น วฏฺฏติ ฯ มิสฺสกํ ปน วฏฺฏติ ฯ ภิสีนํ อนุญฺญาตํ ปญฺจวิธํ อุณฺณาทิตูลํปิ วฏฺฏติ ฯ อฑฺฒกายิกานีติ อุปฑฺฒกายปฺปมาณานิ เยสุ กฏิโต ปฏฺฐาย ยาว สีสํ อุปทหนฺติ ฯ สีสปฺปมาณนฺนาม ยสฺส วิตฺถารโต ตีสุ กณฺเณสุ เอกํ ฐเปตฺวา ทฺวินฺนํ กณฺณานํ อนฺตรํ มินิยมานํ วิทตฺถิ เจว จตุรงฺคุลญฺจ โหติ มชฺฌฏฺฐานํ มุฏฺฐิรตนํ โหติ ฯ ทีฆโต ปน ทิยฑฺฒรตนํ วา ทฺวิรตนํ วาติ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ ฯ อยํ สีสปฺปมาณสฺส อุกฺกฏฺฐปริจฺเฉโท ฯ อิโต อุทฺธํ น วฏฺฏติ ฯ เหฏฺฐา วฏฺฏติ ฯ อคิลานสฺส สีสุปธานญฺจ ปาทุปธานญฺจาติ ทฺวยเมว วฏฺฏติ ฯ คิลานสฺส พิมฺโพหนานิ สนฺถริตฺวา อุปริ ปจฺจตฺถรณํ ทตฺวา นิปชฺชิตุํ วฏฺฏติ ฯ ยานิ ปน ภิสีนํ อนุญฺญาตานิ ปญฺจ กปฺปิยตูลานิ เตหิ พิมฺโพหนํ มหนฺตํปิ วฏฺฏตีติ ปุสฺสเทวตฺเถโร อาห ฯ วินยธรอุปติสฺสตฺเถโร ปน พิมฺโพหนํ กริสฺสามีติ กปฺปิยตูลํ วา อกปฺปิยตูลํ วา ปกฺขิปิตฺวา กโรนฺตสฺส ปมาณเมว วฏฺฏตีติ อาห ฯ ปญฺจ ภิสิโยติ ปญฺจหิ อุณฺณาทีหิ ปูริตภิสิโย ฯ ตูลคณนาย หิ เอตาสํ คณนาว วุตฺตา ฯ ตตฺถ อุณฺณคหเณน น เกวลํ เอฬกโลมเมว คหิตํ ฐเปตฺวา ปน มนุสฺสโลมํ ยงฺกิญฺจิ กปฺปิยา- กปฺปิยมํสชาตีนํ ปกฺขิจตุปฺปทานํ โลมํ สพฺพํ อิธ อุณฺณคหเณเนว คหิตํ ฯ ตสฺมา ฉนฺนํ จีวรานํ ฉนฺนํ อนุโลมจีวรานญฺจ อญฺญตเรน ภิสีฉวึ กตฺวา ตํ สพฺพํ ปกฺขิปิตฺวา ภิสึ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๗.

เอฬกโลมานิ ปน อปกฺขิปิตฺวา กมฺพลเมว จตุคฺคุณํ วา ปญฺจคุณํ วา ปกฺขิปิตฺวา กตาปิ อุณฺณภิสีสงฺขฺยเมว คจฺฉติ ฯ โจฬภิสีอาทีสุ ยงฺกิญฺจิ นวโจฬํ วา ปุราณโจฬํ วา สํหริตฺวา วา อนฺโต ปกฺขิปิตฺวา วา กตา โจฬภิสี ฯ ยงฺกิญฺจิ วากํ ปกฺขิปิตฺวา กตา วากภิสี ฯ ยงฺกิญฺจิ ติณํ ปกฺขิปิตฺวา กตา ติณภิสี ฯ อญฺญตฺร สุทฺธตมาลปตฺตา ยงฺกิญฺจิ ปณฺณํ ปกฺขิปิตฺวา กตา ปณฺณภิสีติ เวทิตพฺพา ฯ ตมาลปตฺตํ ปน อญฺเญหิ มิสฺสเมว วฏฺฏติ ฯ สุทฺธํ น วฏฺฏติ ฯ ภิสิยา ปมาณนิยโม นตฺถิ ฯ มญฺจภิสี ปีฐภิสี ภุมฺมตฺถรณภิสี จงฺกมนภิสี ปาทปุญฺฉนภิสีติ เอตาสํ อนุรูปโต สลฺลกฺเขตฺวา อตฺตโน รุจิวเสน ปมาณํ กาตพฺพํ ฯ ยํ ปเนตํ อุณฺณาทิ ปญฺจวิธํ ตูลํ ภิสิยํ วฏฺฏติ ตํ มสุรเกปิ วฏฺฏตีติ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ ฯ เอเตน มสุรกํ ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏตีติ สิทฺธํ โหติ ฯ มญฺจภิสึ ปีเฐ สํฆรนฺตีติ ปีเฐ อตฺถรนฺติ ฯ อตฺถรณตฺถาย หรนฺตีติปิ ยุชฺชติ ฯ อุลฺโลกํ อกริตฺวาติ เหฏฺฐา จิมิลิกํ อทตฺวา ฯ โผสิตุนฺติ รชเนน วา หลิทฺทาย วา อุปริ ผุสิตานิ ทาตุํ ฯ ภิตฺติกมฺมนฺติ ภิสีฉวิยา อุปริภิตฺติกมฺมํ ฯ หตฺถภิตฺตินฺติ ปญฺจงฺคุลภิตฺตึ ฯ {๒๙๘} อิกฺกาสนฺติ รุกฺขนิยาสํ วา สิเลสํ วา ฯ ปิฏฺฐมทฺทนฺติ ปิฏฺฐขลึ ฯ กุณฺฑกมตฺติกนฺติ กุณฺฑกมิสฺสกมตฺติกํ ฯ สาสปกุฏนฺติ สาสปปิฏฺฐํ ฯ สิตฺถเตลกนฺติ วิลินมธุสิตฺถกํ ฯ อจฺจุสฺสนฺนํ โหตีติ วินฺทุํ หุตฺวา ติฏฺฐติ ฯ ปจฺจุทฺธริตุนฺติ ปุญฺฉิตุํ ฯ ลณฺฑมตฺติกนฺติ คณฺฑุปฺปาทคูถมตฺติกํ ฯ กสาวนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๘.

อามลกหริตกานํ กสาวํ ฯ {๒๙๙} น ภิกฺขเว ปฏิภาณจิตฺตนฺติ เอตฺถ น เกวลํ อิตฺถีปุริสรูปเมว ติรจฺฉานรูปํ อนฺตมโส คณฺฑุปฺปาทรูปํปิ ภิกฺขุโน สยํ กาตุํ วา กโรหีติ วตฺตุํ วา น วฏฺฏติ ฯ อุปาสก ทฺวารปาลํ กโรหีติ วตฺตุํปิ น ลภติ ฯ ชาตกปฺปกรณอสทิสทานาทีนิ ปน ปสาทนียานิ นิพฺพิทาปฏิสํยุตฺตานิ วา วตฺถูนิ ปเรหิ การาเปตุํ ลภติ ฯ มาลากมฺมาทีนิ สยํปิ กาตุํ ลภติ ฯ {๓๐๐} อาฬกมนฺทาติ เอกงฺคณา มนุสฺสาภิกิณฺณา ฯ ตโย คพฺเภติ เอตฺถ สิวิกาคพฺโภติ จตุรสฺสคพฺโภ ฯ นาฬิกา- คพฺโภติ วิตฺถารโต ทฺวิคุณติคุณายาโม ทีฆคพฺโภ ฯ หมฺมิยคพฺโภติ อากาสตเล กูฏาคารคพฺโภ มุณฺฑจฺฉทนคพฺโภ วา ฯ กุลงฺกปาทกนฺติ รุกฺขํ วิชฺฌิตฺวา ตตฺถ ขาณุเก อาโกฏฺเฏตฺวา กตํ อสํหาริมํ ภิตฺติปาทํ ชิณฺณกูฏปาทสฺส อุปตฺถมฺภนตฺถํ ภูมิยํ ปติฏฺฐเปตุํ อนุชานามีติ อตฺโถ ฯ ปริตฺตาณกิฏิกนฺติ วสฺส- ปริตฺตาณตฺถํ กิฏิกํ ฯ อุทฺธาสุธนฺติ วจฺฉโคมเยน จ ฉาริกาย จ สทฺธึ มทฺทิตมตฺติกํ ฯ อาลินฺทํ นาม ปมุขํ วุจฺจติ ฯ ปฆนนฺนาม ยํ นิกฺขมนฺตา จ ปวิสนฺตา จ ปาเทหิ หนนฺติ ตสฺส วิหารทฺวาเร อุภโต กุฑฺฑํ นีหริตฺวา กตปเทสสฺเสตํ อธิวจนํ ฯ ปฆานนฺติปิ วุจฺจติ ฯ ปกุทฺทนฺติ มชฺเฌ คพฺภสฺส สมนฺตา ปริยาคาโร วุจฺจติ ฯ ปกุฏฺฏนฺติปิ ปาโฐ ฯ โอสารกินฺติ อนาลินฺทเก วิหาเร วํสํ ทตฺวา ตโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๙.

ทณฺฑเก โอสาเรตฺวา กตํ ฉทนปมุขํ ฯ สํสรณกิฏิโก นาม จกฺกลยุตฺโต กิฏิโก ฯ {๓๐๑} ปานียภาชนนฺติ ปิวนฺตานํ ปานียทานภาชนํ ฯ อุฬุงฺโก จ ถาลกญฺจ ปานียสงฺขสฺส อนุโลมานิ ฯ {๓๐๓} อเปสีติ ทีฆทารุมฺหิ ขาณุเก ปเวเสตฺวา กณฺฏกสาขาหิ วินทฺธิตฺวา ๑- กตทฺวารตฺถกนกํ ฯ ปลิโฆติ คามทฺวาเรสุ วิย จกฺกยุตฺตทฺวารตฺถกนกํ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๓๕๓-๓๕๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=7229&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=7229&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=7&i=198              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=7&A=1619              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=7&A=1686              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=7&A=1686              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_7

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]