ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย  
อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๓)

     {๓๒๑} ปญฺจิมานีติ ราสิวเสน ปญฺจ ฯ สรูปวเสน ปเนตานิ พหูนิ
โหนฺติ ฯ ตตฺถ อาราโม นาม ปุปฺผาราโม วา ผลาราโม วา ฯ
อารามวตฺถุ นาม เตสํเยว อารามานํ อตฺถาย ปริจฺฉินฺทิตฺวา
ปิโตกาโส เตสุ วา อาราเมสุ วินฏฺเสุ เตสํ โปราณภูมิภาโค ฯ
วิหาโร นาม ยงฺกิญฺจิ ปาสาทาทิเสนาสนํ ฯ วิหารวตฺถุ นาม
ตสฺส ปติฏฺาโนกาโส ฯ มญฺโจ นาม มสารโก มุทฺทิกาพทฺโธ
กุลีรปาทโก ฯ อาหจฺจปาทโกติ อิเมสํ ปุพฺเพ วุตฺตานํ จตุนฺนํ
มญฺจานํ อญฺตโร ฯ ปีนฺนาม มสารกาทีนํเยว จตุนฺนํ ปีานํ
อญฺตรํ ฯ ภิสี นาม อุณฺณภิสีอาทีนํ ปญฺจนฺนํ อญฺตรา ฯ
พิมฺโพหนํ นาม วุตฺตปฺปการานํ พิมฺโพหนานํ อญฺตรํ ฯ โลหกุมฺภี
นาม กาฬโลเหน วา ตมฺพโลเหน วา เยนเกนจิ โลเหน กตา
กุมฺภี ฯ โลหภาณกาทีสุปิ เอเสว นโย ฯ เอตฺถ ปน ภาณกนฺติ
อรญฺขโร วุจฺจติ ฯ วารโกติ ฆโฏ ฯ กฏาหนฺติ กฏาหเมว ฯ
วาสีอาทีสุ วลฺลีอาทีสุ จ ทูวิญฺเยฺยํ นาม นตฺถิ ฯ
     เอวํ
          ทฺวิสงฺคหานิ เทฺว โหนฺติ    ตติยํ จตุสงฺคหํ
          จตุตฺถํ นวโกฏฺาสํ          ปญฺจมํ อฏฺเภทนํ
          อิติ ปญฺจหิ ราสีหิ           ปญฺจนิมฺมลโลจโน
          ปญฺจวีสวิธํ นาโถ           ครุภณฺฑํ ปกาสยิ ฯ
     ตตฺรายํ วินิจฺฉยกถา ฯ อิทํ หิ สพฺพํปิ ครุภณฺฑํ อิธ
อวิสฺสชฺชนียํ ฯ กิฏาคิริวตฺถุสฺมึ อเวภงฺคิยนฺติ วุตฺตํ ฯ ปริวาเร ปน
          อวิสฺสชฺชนียํ อเวภงฺคิยํ     ปญฺจ วุตฺตา มเหสินา
          วิสฺสชฺเชนฺตสฺส ปริภุญฺชนฺตสฺส อนาปตฺติ
          ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาติ
     อาคตํ ฯ ตสฺมา มูลเฉชฺชวเสน อวิสฺสชฺชนียํ อเวภงฺคิยนฺติ
ปริวตฺตนวเสน ปน วิสฺสชฺเชนฺตสฺส ปริภุญฺชนฺตสฺส จ อนาปตฺตีติ
เอวเมตฺถ อธิปฺปาโย เวทิตพฺโพ ฯ ตตฺรายํ อนุปุพฺพีกถา อิทนฺตาว
ปญฺจวิธมฺปิ จีวรปิณฺฑปาตเภสชฺชตฺถาย อุปเนตุํ น วฏฺฏติ ฯ
ถาวเรน จ ถาวรํ ครุภณฺเฑน จ ครุภณฺฑํ ปริวตฺเตตุํ วฏฺฏติ ฯ
ถาวเร ปน เขตฺตํ เขตฺตวตฺถุ ตฬากํ มาติกาติ เอวรูปํ
ภิกฺขุสงฺฆสฺส วิจาเรตุํ วา สมฺปฏิจฺฉิตุํ วา อธิวาเสตุํ วา น
วฏฺฏติ ฯ กปฺปิยการเกเหว วิจาริตํ ตโต กปฺปิยภณฺฑํ วฏฺฏติ ฯ
อาราเมน ปน อารามํ อารามวตฺถุํ วิหารํ วิหารวตฺถุนฺติ อิมานิ
จตฺตาริปิ ปริวตฺเตตุํ วฏฺฏติ ฯ ตตฺรายํ ปริวตฺตนนโย ฯ สงฺฆสฺส
นาฬิเกราราโม ทูเร โหติ กปฺปิยการกา วา พหุตรํ ขาทนฺติ ฯ
ยํปิ น ขาทนฺติ ตโต สกฏเวตฺตนํ ทตฺวา อปฺปเมว อาหรนฺติ ฯ
อญฺเสํ ปน ตสฺส อารามสฺส อวิทูรคามวาสีนํ มนุสฺสานํ
วิหารสฺส สมีเป อาราโม โหติ ฯ เต สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา
สเกน อาราเมน ตํ อารามํ ยาจนฺติ ฯ สงฺเฆน รุจฺจติ สงฺฆสฺสาติ
อปโลเกตฺวา สมฺปฏิจฺฉิตพฺโพ ฯ สเจปิ ภิกฺขูนํ รุกฺขสหสฺสํ
โหติ มนุสฺสานํ ปญฺจสตานิ ตุมฺหากํ อาราโม ขุทฺทโกติ น
วตฺตพฺพํ ฯ กิญฺจาปิ หิ อยํ ขุทฺทโก อถโข อิตรโต พหุตรํ
อยํ เทติ ฯ สเจปิ สมกเมว เทติ เอวํปิ อิจฺฉิติจฺฉิตกฺขเณ
ปริภุญฺชิตุํ สกฺกาติ คเหตพฺพเมว ฯ สเจ ปน มนุสฺสานํ พหุตรา
รุกฺขา โหนฺติ นนุ ตุมฺหากํ พหุตรา รุกฺขาติ วตฺตพฺพํ ฯ สเจ
อติเรกํ อมฺหากํ ปุญฺ โหตุ สงฺฆสฺส เทมาติ วทนฺติ ชานาเปตฺวา
สมฺปฏิจฺฉิตุํ วฏฺฏติ ฯ ภิกฺขูนํ รุกฺขา ผลธาริโน ฯ มนุสฺสานํ
รุกฺขา น ตาว ผลํ คณฺหนฺติ ฯ กิญฺจาปิ น คณฺหนฺติ น จิเรน
คณฺหิสฺสนฺตีติ สมฺปฏิจฺฉิตพฺพเมว ฯ มนุสฺสานํ รุกฺขา ผลธาริโน ฯ
ภิกฺขูนํ น ตาว ผลํ คณฺหนฺติ ฯ นนุ ตุมฺหากํ รุกฺขา ผลธาริโนติ
วตฺตพฺพํ ฯ สเจ คณฺหถ ภนฺเต อมฺหากํ ปุญฺ ภวิสฺสตีติ
เทนฺติ ชานาเปตฺวา สมฺปฏิจฺฉิตุํ วฏฺฏติ ฯ เอวํ อาราเมน อาราโม
ปริวตฺเตตพฺโพ ฯ เอเตเนว นเยน อารามวตฺถุํปิ วิหาโรปิ
วิหารวตฺถุํปิ อาราเมน ปริวตฺเตตพฺพํ ฯ อารามวตฺถุนา จ มหนฺเตน
วา ขุทฺทเกน วา อารามอารามวตฺถุวิหารวิหารวตฺถุนฺติ ๑- ฯ กถํ
วิหาเรน วิหาโร ปริวตฺเตตพฺโพ ฯ สงฺฆสฺส อนฺโตคาเม เคหํ
โหติ ฯ มนุสฺสานํ วิหารมชฺเฌ ปาสาโท ฯ อุโภปิ อคฺเฆน
สมกา ฯ สเจ มนุสฺสา เตน ปาสาเทน ตํ เคหํ ยาจนฺติ ฯ
สมฺปฏิจฺฉิตุํ วฏฺฏติ ฯ ภิกฺขูนํเยว มหคฺฆตรํ เคหํ โหติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑.?- วิหารวตฺถูนิ ฯ
มหคฺฆตรํ อมฺหากํ เคหนฺติ วุตฺเต จ กิญฺจาปิ มหคฺฆตรํ
ปพฺพชิตานํ อสารุปฺปํ น สกฺกา ตตฺถ ปพฺพชิเตหิ วสิตุํ อิทํ
ปน สารุปฺปํ คณฺหถาติ วทนฺติ ฯ เอวํปิ สมฺปฏิจฺฉิตุํ วฏฺฏติ ฯ
สเจ มนุสฺสานํ มหคฺฆํ โหติ นนุ ตุมฺหากํ เคหํ มหคฺฆนฺติ
วตฺตพฺพํ ฯ โหตุ ภนฺเต อมฺหากํ ปุญฺ ภวิสฺสติ คณฺหถาติ
วุตฺเต ปน สมฺปฏิจฺฉิตุํ วฏฺฏติ ฯ เอวํ วิหาเรน วิหาโร
ปริวตฺเตตพฺโพ ฯ เอเตเนว นเยน วิหารวตฺถุํปิ อาราโมปิ
อารามวตฺถุํปิ วิหาเรน ปริวตฺเตตพฺพํ ฯ วิหารวตฺถุนา จ มหคฺเฆน วา
อปฺปคฺเฆน วา วิหารวิหารวตฺถุอารามอารามวตฺถุนฺติ ๑- ฯ เอวนฺตาว
ถาวเรน ถาวรปริวตฺตนํ เวทิตพฺพํ ฯ ครุภณฺเฑน ครุภณฺฑปริวตฺตเน
ปน มญฺจปี มหนฺตํ วา โหตุ ขุทฺทกํ วา อนฺตมโส จตุรงฺคุลปาทกํ
คามทารเกหิ ปํสฺวาคารเกสุ กีฬนฺเตหิ กตํปิ สงฺฆสฺส
ทินฺนกาลโต ปฏฺาย ครุภณฺฑํ โหติ ฯ สเจปิ ราชราชมหามตฺตาทโย
เอกปฺปหาเรเนว มญฺจสตํ วา มญฺจสหสฺสํ วา เทนฺติ สพฺเพ
กปฺปิยมญฺจา สมฺปฏิจฺฉิตพฺพา ฯ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา วุฑฺฒปฏิปาฏิยา
สงฺฆิกปริโภเคน ปริภุญฺชถาติ ทาตพฺพา ฯ ปุคฺคลิกวเสน น
ทาตพฺพา ฯ อติเรกมญฺเจ ภณฺฑาคาราทีสุ ปญฺาเปตฺวา ปตฺตจีวรํ
นิกฺขิปิตุํปิ วฏฺฏติ ฯ พหิสีมาย สงฺฆสฺส เทมาติ ทินฺนมญฺโจ
สงฺฆตฺเถรสฺส วสนฏฺาเน ทาตพฺโพ ฯ ตตฺถ พหู เจ มญฺจา โหนฺติ
มญฺเจน กมฺมํ นตฺถิ ฯ ยสฺส วสนฏฺาเน กมฺมํ อตฺถิ ฯ ตตฺถ
@เชิงอรรถ: ๑. (?) -อารามวตฺถูนิ ฯ
สงฺฆิกปริโภเคน ปริภุญฺชาติ ทาตพฺโพ ฯ มหคฺเฆน สตคฺฆนเกน วา
สหสฺสคฺฆนเกน วา มญฺเจน อญฺ มญฺจสตํ ลพฺภติ ปริวตฺเตตฺวา
คเหตพฺพํ ฯ น เกวลํ มญฺเจน มญฺโจเยว อารามอารามวตฺถุ-
วิหารวิหารวตฺถุปีภิสีพิมฺโพหนานิปิ ปริวตฺเตตุํ วฏฺฏติ ฯ เอส นโย
ปีภิสีพิมฺโพหเนสุปิ ฯ เอเตสุปิ กปฺปิยากปฺปียํ วุตฺตนยเมว ฯ
ตตฺถ อกปฺปิยํ น ปริภุญฺชิตพฺพํ กปฺปิยํ สงฺฆิกปริโภเคน
ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ อกปฺปิยํ วา มหคฺฆกปฺปิยํ วา ปริวตฺเตตฺวา
วุตฺตวตฺถูนิ คเหตพฺพานิ ฯ อครุภณฺฑุปคํ ภิสีพิมฺโพหนํ นาม
นตฺถิ ฯ โลหกุมฺภี โลหภาณกํ โลหกฏาหนฺติ อิมานิ ตีณิ มหนฺตานิ
วา โหนฺตุ ขุทฺทกานิ วา อนฺตมโส ปสตมตฺตอุทกคณฺหนกานิปิ
ครุภณฺฑานิเยว ฯ โลหวารโก ปน กาฬโลหตมฺพโลหกํสโลห-
วฏฺฏโลหานํเยนเกนจิ กโต สีหลทีเป ปาทคณฺหนโก ภาเชตพฺโพ ฯ
ปาโท นาม มคธนาฬิยา ปญฺจนาฬิมตฺตํ คณฺหติ ฯ ตโต
อติเรกคณฺหนโก ครุภณฺฑํ ฯ อิมานิ ตาว ปาลิอาคตานิ โลหภาชนานิ ฯ
     ปาลิยมฺปน อนาคตานิปิ ภิงฺการปฏิคฺคหอุฬุงฺกทพฺพิกฏจฺฉุปาติตฏฺฏก-
สราวกสมุคฺคองฺคารกปลฺลธูมกฏจฺฉุอาทีนิ ขุทฺทกานิ วา มหนฺตานิ
วา สพฺพาเนว ครุภณฺฑานิ ฯ อยปตฺโต อยถาลกํ
ตมฺพโลหถาลกนฺติ อิมานิ ปน ภาชนียานิ กํสโลหวฏฺฏโลหภาชนวิกติ
สงฺฆิกปริโภเคน วา คิหิวิกฏา วา วฏฺฏติ ฯ ปุคฺคลิกปริโภเคน
น วฏฺฏติ ฯ กํสโลหาทิภาชนํ สงฺฆสฺส ทินฺนํ ปริหาริยํ น วฏฺฏติ
คิหิวิกฏนีหาเรเนว ปริภุญฺชิตพฺพนฺติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํ ฯ เปตฺวา
ปน ภาชนวิกตึ อญฺสฺมึปิ กปฺปิยโลหภณฺเฑ อญฺชนี อญฺชนีสลากา
กณฺณมลหรณี สูจิปณฺณสูจิขุทฺทกปิปฺผลิโก ขุทฺทกอารกณฺฏกกุญฺจิกา
ตาฬกตฺตรยฏฺิเวธโก นตฺถุทานํ ภินฺทิวาโล โลหกฏฺิ โลหคุโฬ
โลหปิณฺฑิ โลหจกฺกลกํ อญฺปิ วิปฺปกตโลหภณฺฑํ ภาชนียํ ฯ
ธูมเนตฺตโลหถาลทีปกรุกฺขทีปกกปลฺลกโอลมฺพกทีปกอิตฺถีปุริสติรจฺฉานคตรูปกานิ
ปน อญฺานิ วา ภิตฺติฉทนกวาฏาทีสุ อุปเนตพฺพานิ
อนฺตมโส โลหขีลกํ อุปาทาย สพฺพานิ โลหภณฺฑานิ ครุภณฺฑานิเยว
โหนฺติ ฯ อตฺตนา ลทฺธานิปิ ปริหริตฺวา ปุคฺคลิกปริโภเคน น
ปริภุญฺชิตพฺพานิ สงฺฆิกปริโภเคน วา คิหิวิกฏานิ วา วฏฺฏนฺติ ฯ
ติปุภณฺเฑปิ เอเสว นโย ฯ ขีรปาสาณมยานิ ตฏฺฏกสรกาทีนิ
ครุภณฺฑานิเยว ฯ ฆฏกํ ปน เตลภาชนํ วา ปาทกคณฺหนกโต
อติเรกเมว ครุภณฺฑํ ฯ สุวณฺณรชตอารกูฏชาติผลิกภาชนานิ ๑-
คิหิวิกฏานิปิ น วฏฺฏนฺติ ปเคว สงฺฆิกปริโภเคน วา ปุคฺคลิกปริโภเคน
วา ฯ เสนาสนปริโภเคน ปน อามาสํปิ อนามาสํปิ สพฺพํ วฏฺฏติ ฯ
     วาสีอาทีสุ ยาย วาสิยา เปตฺวา ทนฺตกฏฺจฺเฉทนํ วา อุจฺฉุตจฺฉนํ
วา อญฺ มหากมฺมํ กาตุํ น สกฺกา ฯ อยํ ภาชนียา ฯ ตโต
มหตฺตริ เยนเกนจิ อากาเรน กตา วาสี ครุภณฺฑํ ฯ ผรสุ ปน
อนฺตมโส เวชฺชานํ สิราเวธนผรสุปิ ครุภณฺฑเมว ฯ กุธาริยํ
ผรสุสทิโส เอว วินิจฺฉโย ฯ ยา ปน อาวุธสงฺเขเปน กตา ฯ อยํ
อนามาสา ฯ กุทฺทาโล อนฺตมโส จตุรงฺคุลมตฺโตปิ ครุภณฺฑเมว ฯ
@เชิงอรรถ: ๑. -หารกูฏ อิติปิ ฯ
นิขาทนํ จตุรสฺสมุขํ วา โทณิมุขํ วา วงฺกํ วา อุชุกํ วา
อนฺตมโส สมฺมุชฺชนีทณฺฑกเวธนํปิ ทณฺฑพทฺธํ เจ ครุภณฺฑเมว ฯ
สมฺมุชฺชนีทณฺฑขณนกํ ปน อทณฺฑกํ ผลมตฺตเมว ฯ ยํ สกฺกา
สิปาฏิกาย ปกฺขิปิตฺวา ปริหริตุํ ตํ ภาชนียํ ฯ สิขรํปิ นิขาทเนเนว
สงฺคหิตํ ฯ เยหิ มนุสฺเสหิ วิหาเร วาสีอาทีนิ ทินฺนานิ โหนฺติ ฯ
เต เจ ฆเร ทฑฺเฒ วา โจเรหิ วิลุตฺเต วา เทถ โน ภนฺเต
อุปกรเณ ปุน ปากติเก กริสฺสามาติ วทนฺติ ทาตพฺพา ฯ สเจ
อาหรนฺติ น วาเรตพฺพา ฯ อนาหรนฺตาปิ น โจเทตพฺพา ฯ กมฺมาร-
ตฏฺฏการ จุนฺทการ นฬการ มณิการ ปตฺตพนฺธกานํ อธิกรณีมุฏฺิกสณฺฑาส
ตุลาทีนิ สพฺพานิ โลหมยอุปกรณานิ สงฺเฆ ทินฺนกาลโต
ปฏฺาย ครุภณฺฑานิ ฯ ติปุโกฏฺฏกสุวณฺณการจมฺมการอุปกรเณสุปิ
เอเสว นโย ฯ อยํ ปน วิเสโส ฯ ติปุโกฏฺฏกอุปกรเณสุปิติปุจฺเฉทนสตฺถกํ
สุวณฺณการอุปกรเณสุ สุวณฺณจฺเฉทนสตฺถกํ จมฺมการอุปกรเณสุ
กตปริกมฺมจมฺมจฺเฉทนกํ ขุทฺทกสตฺถนฺติ อิมานิ ภาชนีย-
ภณฺฑานิ ฯ นหาปิตตุนฺนการอุปกรเณสุปิ เปตฺวา มหากตฺตรึ
มหาสณฺฑาสํ มหาปิปฺผลิกญฺจ สพฺพํ ภาชนียํ ฯ มหากตฺตริอาทีนิ
ครุภณฺฑานิ ฯ วลฺลีอาทีสุ ฯ เวตฺตวลฺลีอาทิกา ยากาจิ
อฑฺฒพาหุปฺปมาณา วลฺลี สงฺฆสฺส ทินฺนา วา ตตฺถ ชาตกา วา
รกฺขิตโคปิตาว ครุภณฺฑํ โหติ ฯ สา สงฺฆกมฺเม จ เจติยกมฺเม จ
กเต เจ อติเรกา โหติ ปุคฺคลิกกมฺเมปิ อุปเนตุํ วฏฺฏติ ฯ อรกฺขิตา
ปน ครุภณฺฑเมว น โหติ ฯ สุตฺตมกจิวากนาฬิเกรหีรจมฺมมยา
รชฺชุกา วา โยตฺตานิ วา วาเก จ นาฬิเกรหีเร จ วฏฺเฏตฺวา
กตา เอกวฏฺฏา วา ทฺวิตฺติวฏฺฏา วา สงฺฆสฺส ทินฺนกาลโต ปฏฺาย
ครุภณฺฑํ ฯ สุตฺตํ ปน อวฏฺเฏตฺวา ทินฺนํ มกจิวากนาฬิเกรหีรา จ
ภาชนียา ฯ เยหิ ปเนตานิ รชฺชุกโยตฺตาทีนิ ทินฺนานิ โหนฺติ เต
อตฺตโน กรณีเยน หรนฺตา น วาเรตพฺพา ฯ โยโกจิ อนฺตมโส
อฏฺงฺคุลิสูจิทณฺฑมตฺโตปิ เวฬุ สงฺฆสฺส ทินฺโน วา ตตฺถ ชาตโก
วา รกฺขิตโคปิโต ครุภณฺฑํ ฯ โสปิ สงฺฆกมฺเม จ เจติยกมฺเม จ
กเต อติเรโก ปุคฺคลิกกมฺเม ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ ปาทคณฺหนกเตลนาฬิ
ปน กตฺตรยฏฺิ อุปาหนทณฺโฑ ฉตฺตทณฺโฑ ฉตฺตสลากาติ อิทเมตฺถ
ภาชนียภณฺฑํ ฯ ทฑฺฒเคหมนุสฺสา คณฺหิตฺวา คจฺฉนฺตา น
วาเรตพฺพา ฯ รกฺขิตโคปิตเวฬุํ คณฺหนฺเตน สมกํ วา อติเรกํ วา
ถาวรํ อนฺตมโส ตํ อคฺฆนกวาลิกายปิ ผาติกมฺมํ กตฺวา คเหตพฺโพ ฯ
ผาติกมฺมํ อกตฺวา คณฺหนฺเตน ตตฺเถว วลญฺเชตพฺโพ ฯ คมนกาเล
สงฺฆิเก อาวาเส เปตฺวาว คนฺตพฺพํ ฯ อสติยา คเหตฺวา คเตน
ปหิณิตฺวา ทาตพฺโพ ฯ เทสนฺตรํ คเตน สมฺปตฺตวิหาเร สงฺฆิกาวาเส
เปตพฺโพ ฯ ติณนฺติ มุญฺชํ จ ปพฺพชญฺจ เปตฺวา อวเสสํ
ยงฺกิญฺจิ ติณํ ฯ ยตฺถ ปน ติณํ นตฺถิ ตตฺถ ปณฺเณหิ ฉาเทนฺติ
ตสฺมา ปณฺณํปิ ติเณเนว สงฺคหิตํ ฯ อิติ มุญฺชาทีสุ ยงฺกิญฺจิ
มุฏฺิปฺปมาณํปิ ติณํ ตาฬปณฺณาทีสุปิ เอกํ ปณฺณํปิ สงฺฆสฺส ทินฺนํ
วา ตตฺถ ชาตกํ วา พหาราเม สงฺฆสฺส ติณวตฺถุโต ชาตติณํ วา
รกฺขิตโคปิตํ ครุภณฺฑํ โหติ ฯ ตํปิ สงฺฆกมฺเม จ เจติยกมฺเม จ
กเต อติเรกํ ปุคฺคลิกกมฺเม ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ ทฑฺฒเคหมนุสฺสา
คเหตฺวา คจฺฉนฺตา น วาเรตพฺพา ฯ อฏฺงฺคุลปฺปมาโณปิ
ริตฺตโปฏฺโก ครุภณฺฑเมว ฯ มตฺติกา ปกติมตฺติกา วา โหตุ
ปญฺจวณฺณา วา สุทฺธา วา สชฺชุรสกุกุฏฺสิเลสาทีสุ วา ยงฺกิญฺจิ
ทุลฺลภฏฺาเน อาเนตฺวา วา ทินฺนํ ตตฺถ ชาตกํ วา รกฺขิตโคปิตํ
ตาลปกฺกมตฺตํ ครุภณฺฑํ โหติ ฯ ตํปิ สงฺฆกมฺเม จ เจติยกมฺเม จ
กเต นิฏฺิเต อติเรกํ ปุคฺคลิกกมฺเม ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ หิงฺคุหิงฺคุลก-
หริตาลมโนสิลาญฺชนานิ ปน ภาชนียภณฺฑานิ ฯ ทารุภณฺเฑ
โย โกจิ อฏฺงฺคุลสูจิทณฺฑมตฺโตปิ ทารุภณฺฑโก ทารุทุลฺลภฏฺาเน
สงฺฆสฺส ทินฺโน วา ตตฺถ ชาตโก วา รกฺขิตโคปิโต อยํ ครุภณฺฑํ
โหตีติ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ ฯ มหาอฏฺกถายํ ปน สพฺพํปิ ทารุเวฬุ-
จมฺมปาสาณาทิวิกตึ ทารุภณฺเฑน สงฺคณฺหิตฺวา เตน โข ปน
สมเยน สงฺฆสฺส อาสนฺทิโก อุปฺปนฺโน โหตีติ อิโต ปฏฺาย
ทารุภณฺฑวินิจฺฉโย วุตฺโต ฯ ตตฺรายํ อตฺถุทฺธาโร ฯ อาสนฺทิโก
สตฺตงฺโค ภทฺทปี ปีิกา เอฬกปาทปี อามลกวณฺฏกปี ปณฺณิกปี
ผลกํ โกจฺฉํ ปลาสปีนฺติ อิเมสุ ตาว ยงฺกิญฺจิ ขุทฺทกํ วา
โหตุ มหนฺตํ วา สงฺฆสฺส ทินฺนํ ครุภณฺฑํ โหติ ฯ ปลาสปีเน
เจตฺถ กทลิปตฺตาทีนิปิ ปีานิปิ สงฺคหิตานิ ฯ พฺยคฺฆจมฺมโอนทฺธํปิ
วาฬรูปปริกฺขิตฺตํ รตนปสิพฺพิตํ โกจฺฉํ ครุภณฺฑเมว ฯ จงฺกมผลกํ
ทีฆผลกํ วา จีวรโธวนผลกํ วา ฆฏนผลกํ วา ฆฏนมุคฺคโร วา
ทนฺตกฏฺจฺเฉทนทณฺฑกา ทณฺฑมุคฺคโร วา อมฺพณํ รชนโทณี
อุทกปฏิจฺฉโก ทารุมโย วา ทนฺตมโย วา เวฬุมโย วา สปาทโกปิ
อปาทโกปิ สมุคฺโค มญฺชุสา ปาทคณฺหนกโต อติเรกปฺปมาโณ
กรณฺโฑ อุทกโทณี อุทกกฏาหํ อุฬุงฺโก กฏจฺฉุ ปานียสราวกํ
ปานียสงฺโขติ เอเตสุ ยงฺกิญฺจิ สงฺเฆ ทินฺนํ ครุภณฺฑํ สงฺขถาลกํ
ปน ภาชนียํ ฯ ตถา ทารุมโย อุทกกุมฺโภ ปาทกถลิกมณฺฑลํ
ทารุมยํ วา โหตุ ตาลปณฺณาทิมยํ วา สพฺพํ ครุภณฺฑํ ฯ
อาธารโก ปตฺตปิธานํ ตาลวณฺฏํ วีชนี จงฺโคฏกํ ปจฺฉิ
ยฏฺิสมฺมุชฺชนี มุฏฺิสมฺมุชฺชนีติ เอเตสุ ยงฺกิญฺจิ ขุทฺทกํ วา มหนฺตํ
วา ทารุเวฬุปณฺณจมฺมาทีสุ เยนเกนจิ กตํ ครุภณฺฑเมว ฯ
     ถมฺภตุลาโสปาณผลกาทีสุ ทารุมยํ วา ปาสาณมยํ วา ยงฺกิญฺจิ
เคหสมฺภารุปคํ ๑- โยโกจิ กฏสารโก ยงฺกิญฺจิ ภุมฺมตฺถรณํ ยงฺกิญฺจิ
อกปฺปิยจมฺมํ สงฺเฆ ทินฺนํ ครุภณฺฑํ ภุมฺมตฺถรณํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ
เอฬกจมฺมํ ปน ปจฺจตฺถรณคติกํปิ ครุภณฺฑเมว ฯ กปฺปิยจมฺมานิ
ภาชนียานิ ฯ กุรุนฺทิยํ ปน สพฺพํ มญฺจปฺปมาณํ จมฺมํ ครุภณฺฑนฺติ
วุตฺตํ ฯ อุทุกฺขลํ มุสลํ สุปฺปํ นิสทํ นิสทโปตกํ ปาสาณโทณี
ปาสาณกฏาหํ ตุริเวมภสฺตาทิ สพฺพํ เปสการาทิภณฺฑํ สพฺพํ
กสิภณฺฑํ สพฺพํ จกฺกยุตฺตกยานํ ครุภณฺฑเมว ฯ มญฺจปาโท
มญฺจอฏนี ปีปาโท ปีอฏนี วาสีผรสุอาทีนํ ทณฺฑา เอเตสุ
ยงฺกิญฺจิ วิปฺปกตตจฺฉนกมฺมํ อนิฏฺิตเมว ภาชนียํ ฯ ตจฺฉิตมฏฺ ปน
ครุภณฺฑํ โหติ ฯ อนุญฺาตวาสิยา ปน ทณฺโฑ ฉตฺตมุฏฺิปณฺณํ
@เชิงอรรถ: ๑. เคหสมฺภารรูปํ อิติปิ ฯ
กตฺตรยฏฺิ อุปาหนา อรณิสหิตํ ธมฺมกรโก ปาทคณฺหนกโต
อนติริตฺตํ อามลกตุมฺพํ อามลกฆโฏ อลาพุกตุมฺพํ จมฺมฆโฏ
อลาพุฆโฏ วิสาณกตุมฺพนฺติ สพฺพเมตํ ภาชนียํ ตโต มหนฺตตรํ
ครุภณฺฑํ ฯ หตฺถิทนฺโต วา ยงฺกิญฺจิ วิสาณํ วา อตจฺฉิตํ
ยถาภตเมว ภาชนียํ ฯ เตหิ กตมญฺจปาทาทีสุ ปุริมสทิโสเยว
วินิจฺฉโย ฯ ตจฺฉิตนิฏฺิโตปิ หิงฺคุกรณฺฑโก อญฺชนีกรณฺฑโก
คณฺิโก ๑- คณฺิเวโน ๑- อญฺชนี อญฺชนีสลากา อุทกปุญฺฉนีติ อิทํ
สพฺพํ ภาชนียเมว ฯ มตฺติกาภณฺเฑ สพฺพมนุสฺสานํ อุปโภคปริโภคํ
ฆฏปิธานาทิ กุลาลภาชนํ ปตฺตกฏาหํ องฺคารกฏาหํ
ธูมธานกํ ทีปรุกฺโข ทีปกปลฺลิกา จยนิฏฺิกา ฉทนิฏฺิกา ถูปิกาติ
สงฺฆสฺส ทินฺนกาลโต ปฏฺาย ครุภณฺฑํ ฯ ปาทคณฺหนกโต
อนติริตฺตปฺปมาโณ ปน ฆฏโก ปตฺตํ ถาลกํ กญฺจุโก กุณฺฑิกาติ
อิทเมตฺถ ภาชนียภณฺฑํ ฯ ยถา จ มตฺติกาภณฺเฑ เอวํ
โลหภณฺเฑปิ ฯ กุณฺฑิกา ภาชนียโกฏฺาสเมว ภชตีติ ฯ อยเมตฺถ
อนุปุพฺพีกถา ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๓๘๐-๓๙๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=7797&modeTY=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=7797&modeTY=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=7&i=292              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=7&A=2537              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=7&A=2641              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=7&A=2641              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_7

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]