ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๓)

     {๓๒๕} น สกฺโกนฺติ สงฺฆภตฺตํ กาตุนฺติ สกลสฺส จ สงฺฆสฺส ภตฺตํ
กาตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ อิจฺฉนฺติ อุทฺเทสภตฺตนฺติ อาทีสุ เอกํ วา
เทฺว วา ฯเปฯ ทส วา ภิกฺขู สงฺฆโต อุทฺทิสิตฺวา เทถาติ เอวํ
อุทฺเทเสน ลทฺธภิกฺขูนํ ภตฺตํ กาตุํ อิจฺฉนฺติ ฯ อปเร ตเถว ภิกฺขู
ปริจฺฉินฺทิตฺวา นิมนฺเตตฺวา เตสํ ภตฺตํ กาตุํ อิจฺฉนฺติ ฯ อปเร
สลากาโย ปริจฺฉินฺทิตฺวา ฯ อปเร ปกฺขิกํ อุโปสถิกํ ปาฏิปทิกนฺติ
เอวํ นิยเมตฺวา เอกสฺส วา ทฺวินฺนํ วา ฯเปฯ ทสนฺนํ วา
ภิกฺขูนํ ภตฺตํ กาตุํ อิจฺฉนฺติ ฯ อิติ เอตานิ เอตฺตกานิ ภตฺตานิ
อุทฺเทสภตฺตํ นิมนฺตนนฺติ อิทํ โวหารํ ปตฺตานิ ฯ ยสฺมา ปน เต
สเจปิ ทุพฺภิกฺเข น สกฺโกนฺติ สุภิกฺเข ปน ปุน สงฺฆภตฺตํ กาตุํ
สกฺขิสฺสนฺติ ตสฺมา ภควา ตํปิ อนฺโต กตฺวา อนุชานามิ ภิกฺขเว
สงฺฆภตฺตํ อุทฺเทสภตฺตนฺติอาทิมาห ฯ ตตฺถ สงฺฆภตฺเต ฐิติกา
นาม นตฺถิ ตสฺมา อมฺหากํปิ อชฺช ทส ทฺวาทส ทิวสานิ
ภุญฺชนฺตานํ อิทานิ อญฺญโต ภิกฺขู อาเนถาติ น เอวํ ตตฺถ
วตฺตพฺพํ ฯ ปุริมทิวเสสุ อมฺเหหิ น ลทฺธํ อิทานิ ตํ อมฺหากํ
คาเหถาติ เอวํปิ วตฺตุํ น ลภติ ฯ ตํ หิ อาคตาคตานํ
ปาปุณาติเยว ฯ อุทฺเทสภตฺตาทีสุ ปน อยํ นโย ฯ รญฺญา วา
ราชมหามตฺเตน วา สงฺฆโต อุทฺทิสิตฺวา เอตฺตเก ภิกฺขู อาเนถาติ
ปหิเต กาลํ โฆเสตฺวา ฐิติกา ปุจฺฉิตพฺพา ฯ สเจ อตฺถิ ตโต
ปฏฺฐาย คาเหตพฺพํ ฯ โน เจ เถราสนโต ปฏฺฐาย คาเหตพฺพํ ฯ
อุทฺเทสเกน ปิณฺฑปาติกานํปิ น อติกฺกเมตพฺพํ ฯ เต ปน ธุตงฺคํ
รกฺขนฺตา สยเมว อติกฺกเมสฺสนฺติ ฯ เอวํ คาหิยมาเน อลสชาติกา
มหาเถรา ปจฺฉา อาคจฺฉนฺติ ฯ ภนฺเต วีสติวสฺสานํ คาหิยติ
ตุมฺหากํ ฐิติกา อติกฺกนฺตาติ น วตฺตพฺพา ฯ ฐิติกํ ฐเปตฺวา
เตสํ คาเหตฺวา ปจฺฉา ฐิติกาย คาเหตพฺพํ ฯ อสุกวิหาเร พหุํ
อุทฺเทสภตฺตํ อุปฺปนฺนนฺติ สุตฺวา โยชนนฺตริกวิหารโตปิ ภิกฺขู
อาคจฺฉนฺติ ฯ สมฺปตฺตสมฺปตฺตานํ ฐิตฏฺฐานโต ปฏฺฐาย คาเหตพฺพํ ฯ
อสมฺปตฺตานํปิ อุปจารสีมํ ปวิฏฺฐานํ อนฺเตวาสิกาทีสุ คณฺหนฺเตสุ
คาเหตพฺพเมว ฯ พหิอุปจารสีมาย ฐิตานํ คาเหถาติ วทนฺติ น
คาเหตพฺพํ ฯ สเจ ปน อุปจารสีมํ โอกฺกนฺเตหิ เอกาพทฺธา
หุตฺวา อตฺตโน วิหารทฺวาเร วา อนฺโตวิหาเรเยว วา โหนฺติ ฯ
ปริสวเสน วฑฺฒิตา นาม สีมา โหติ ตสฺมา คาเหตพฺพํ ฯ
สงฺฆนวกสฺส ทินฺนํปิ ปจฺฉา อาคตานํ คาเหตพฺพเมว ฯ ทุติยภาเค
ปน เถราสนํ อารูฬฺเห ปุน อาคตานํ ปฐมภาโค น ปาปุณาติ ฯ
ทุติยภาคโต วสฺสคฺเคน คเหตพฺพํ ฯ เอกสฺมึ วิหาเร เอกํ
ภตฺตุทฺเทสฏฺฐานํ ปริจฺฉินฺทิตฺวา คาวุตปฺปมาณายปิ อุปจารสีมาย
ยตฺถ กตฺถจิ อาโรจิตํ อุทฺเทสภตฺตํ ตสฺมึเยว ภตฺตุทฺเทสฏฺฐาเน
คาเหตพฺพํ ฯ เอโก เอกสฺส ภิกฺขุโน ปหิณิ เสฺวปิ สงฺฆโต
อุทฺทิสิตฺวา ทส ภิกฺขู ปหิณถาติ ฯ เตน โส อตฺโถ ภตฺตุทฺเทสกสฺส
อาโรเจตพฺโพ ฯ สเจ ตํ ทิวสํ ปมุสฺสติ ฯ ทุติยทิวเส ปาโตว
อาโรเจตพฺพํ ฯ อถ ปมุสฺสิตฺวา ปิณฺฑาย ปวิสนฺโต สรติ ยาว
อุปจารสีมํ นาติกฺกมติ ตาว ยา โภชนสาลาย ปกติฐิติกา
ตสฺสาเยว วเสน คาเหตพฺพํ ฯ สเจปิ อุปจารสีมํ อติกฺกนฺตา
ภิกฺขู จ อุปจารสีมฏฺฐเกหิ เอกาพทฺธา โหนฺติ อญฺญมญฺญํ
ทฺวาทสหตฺถนฺตรํ อวิชหิตฺวา คจฺฉนฺติ ฯ ปกติฐิติกาย วเสน
คาเหตพฺพํ ฯ ภิกฺขูนมฺปน ตาทิเส เอกาพทฺเธ อสติ พหิอุปจารสีมาย
ยสฺมึ ฐาเน สรติ ฯ ตตฺถ นวํ ฐิติกํ กตฺวา คาเหตพฺพํ ฯ
อนฺโตคาเม อาสนสาลาย สรนฺเตน อาสนสาลาย ฐิติกาย คาเหตพฺพํ ฯ
ยตฺถกตฺถจิ สริตฺวา คาเหตพฺพเมว อคาเหตุํ น วฏฺฏติ ฯ น หิ
เอตํ ทุติยทิวเส ลภตีติ ฯ สเจ สกวิหารโต อญฺญํ วิหารํ
คจฺฉนฺเต ภิกฺขู ทิสฺวา โกจิ อุทฺเทสภตฺตํ อุทฺทิสาเปติ ฯ ยาว
อนฺโตอุปจาเร วา อุปจารสีมฏฺฐเกหิ สทฺธึ วุตฺตนเยเนว
เอกาพทฺธา โหนฺติ ตาว สกวิหาเร ฐิติกาย วเสเนว คาเหตพฺพํ ฯ
พหิอุปจาเร ฐิตานํ ปน ทินฺนํ สงฺฆโต ภนฺเต เอตฺตเก นาม
ภิกฺขู อุทฺทิสถาติ วุตฺเต สมฺปตฺตสมฺปตฺตานํ คาเหตพฺพํ ฯ ตตฺถ
ทฺวาทสหตฺถนฺตรํ อวิชหิตฺวา เอกาพทฺธนเยเนว ทูเร ฐิตาปิ
สมฺปตฺตาเยวาติ เวทิตพฺพา ฯ สเจ ยํ วิหารํ คจฺฉนฺติ ฯ ตตฺถ
ปวิฏฺฐานํ อาโรเจนฺติ ฯ ตสฺส วิหารสฺส ฐิติกาย วเสน คาเหตพฺพํ ฯ
สเจปิ คามทฺวาเร วา วีถิยํ วา จตุกฺเก วา อนฺตรฆเร วา
ภิกฺขุํ ทิสฺวา โยโกจิ สงฺฆุทฺเทสํ อาโรเจติ ฯ ตสฺมึ ฐาเน
อนฺโตอุปจารคตานํ คาเหตพฺพํ ฯ ฆรูปจาโร เจตฺถ เอกํ ฆรํ
เอกูปจารํ เอกํ ฆรํ นานูปจารํ นานาฆรํ เอกูปจารํ นานาฆรํ
นานูปจารนฺติ อิเมสํ วเสน เวทิตพฺโพ ฯ ตตฺร ยํ เอกกุลสฺส ฆรํ
เอกวลญฺชํ โหติ ตํ สุปฺปปาตปริจฺเฉทสฺส อนฺโต เอกูปจารํ นาม ฯ
ตตฺถุปฺปนฺโน อุทฺเทสลาโภ ตสฺมึ อุปจาเร ภิกฺขาจารวตฺเตนปิ ฐิตานํ
สพฺเพสํ ปาปุณาติ ฯ เอตํ เอกํ ฆรํ เอกูปจารํ นาม ฯ ยํ
ปน เอกํ ฆรํ ทฺวินฺนํ ภริยานํ สุขวิหารตฺถาย มชฺเฌ ภิตฺตึ
อุปฏฺฐเปตฺวา นานาทฺวารวลญฺชํ กตํ ตตฺถุปฺปนฺโน อุทฺเทสลาโภ
ภิตฺติอนฺตริกสฺส น ปาปุณาติ ตสฺมึ ฐาเน นิสินฺนสฺเสว ปาปุณาติ ฯ
เอตํ เอกํ ฆรํ นานูปจารํ นาม ฯ ยสฺมึ ปน ฆเร พหู ภิกฺขู
นิมนฺเตตฺวา อนฺโตเคหโต ปฏฺฐาย เอกาพทฺเธ กตฺวา
ปฏิวิสฺสกฆรานิปิ ปูเรตฺวา นิสีทาเปนฺติ ฯ ตตฺถุปฺปนฺโน อุทฺเทสลาโภ
สพฺเพสํ ปาปุณาติ ฯ ยํปิ นานากุลสฺส นิเวสนํ มชฺเฌ ภิตฺตึ
อกตฺวา เอกทฺวาเรเนว วลญฺเชนฺติ ฯ ตตฺราปิ เอเสว นโย ฯ
เอตํ นานาฆรํ เอกูปจารํ นาม ฯ โย ปน นานานิเวสเนสุ
นิสินฺนานํ อุทฺเทสลาโภ อุปฺปชฺชติ กิญฺจาปิ ภิตฺติฉิทฺเทน ภิกฺขู
ทิสฺสนฺติ ตสฺมึ ตสฺมึ นิเวสเน นิสินฺนานํเยว ปาปุณาติ ฯ
เอตํ นานาฆรํ นานูปจารํ นาม ฯ โย ปน คามทฺวารวีถิจตุกฺเกสุ
อญฺญตรสฺมึ ฐาเน อุทฺเทสภตฺตํ ลภิตฺวา อญฺญสฺมึ ภิกฺขุสฺมึ อสติ
อตฺตโน ปาเปตฺวา ทุติยทิวเสปิ ตสฺมึเยว ฐาเน อญฺญํ ลภติ ฯ
เตน ยํ อญฺญํ นวกํ วา วุฑฺฒํ วา ภิกฺขุํ ปสฺสติ ตสฺส
คาเหตพฺพํ ฯ สเจ โกจิ นตฺถิ อตฺตโนว ปาเปตฺวา ภุญฺชิตพฺพํ ฯ
     สเจ อาสนสาลาย นิสีทิตฺวา กาลํ ปฏิมาเนนฺเตสุ ภิกฺขูสุ โกจิ
อาคนฺตฺวา สงฺฆุทฺเทสปตฺตํ เทถ อุทฺเทสปตฺตํ เทถ สงฺฆโต
อุทฺทิสิตฺวา ปตฺตํ เทถ สงฺฆิกํ ปตฺตํ เทถาติ วทติ ฯ อุทฺเทสปตฺตํ
ฐิตกาย คาเหตฺวา ทาตพฺพํ ฯ สงฺฆุทฺเทสภิกฺขุํ เทถ สงฺฆโต
อุทฺทิสิตฺวา ภิกฺขุํ เทถ สงฺฆิกํ ภิกฺขุํ เทถาติ วุตฺเตปิ เอเสว นโย ฯ
     อุทฺเทสโก ปเนตฺถ เปสโล ลชฺชี เมธาวี อิจฺฉิตพฺโพ ฯ เตน
ติกฺขตฺตุํ ฐิติกํ ปุจฺฉิตฺวา สเจ โกจิ ฐิติกํ ชานนฺโต นตฺถิ
เถราสเน คาเหตพฺพํ ฯ สเจ ปน อหํ ชานามิ ทสวสฺเสน ลทฺธนฺติ
โกจิ ภณติ ฯ อตฺถาวุโส ทสวสฺโส ภิกฺขูติ ปุจฺฉิตพฺพํ ฯ สเจ
ตสฺส สุตฺวา ทสวสฺสมฺหา ทสวสฺสมฺหาติ พหู อาคจฺฉนฺติ ฯ ตุยฺหํ
ปาปุณาติ ตุยฺหํ ปาปุณาตีติ อวตฺวา ตุมฺเห สพฺเพ อปฺปสทฺทา
โหถาติ วตฺวา ปฏิปาฏิยา ฐเปตพฺพา ฯ ฐเปตฺวา กตี ภิกฺขู
อิจฺฉถาติ อุปาสโก ปุจฺฉิตพฺโพ ฯ เอตฺตเก นาม ภนฺเตติ วุตฺเต
ตุยฺหํ ปาปุณาติ ตุยฺหํ ปาปุณาตีติ อวตฺวา สพฺพนวกสฺส วสฺสคฺคญฺจ
อุตุ จ ทิวสภาโค จ ฉายา จ ปุจฺฉิตพฺพา ฯ สเจ ฉายายปิ
ปุจฺฉิยมานาย อญฺโญ วุฑฺฒตโร อาคจฺฉติ ตสฺส ทาตพฺพํ ฯ
อถ ฉายํ ปุจฺฉิตฺวา ตุยฺหํปิ ปาปุณาตีติ วุตฺเต วุฑฺฒตโร อาคจฺฉติ
น ลภติ ฯ กถาปปญฺเจน หิ นิสินฺนสฺสาปิ นิทฺทายนฺตสฺสาปิ
คาหิตํ สุคาหิตํ อติกฺกนฺตํ สุอติกฺกนฺตํ ฯ ภาชนียภณฺฑํ หิ
นาเมตํ สมฺปตฺตสฺเสว ปาปุณาติ ฯ ตตฺถ สมฺปตฺตภาโว อุปจาเรน
ปริจฺฉินฺทิตพฺโพ ฯ อาสนสาลาย จ อนฺโต ปริกฺเขโป อุปจาโร ฯ
ตสฺมึ ฐิตสฺส ลาโภ ปาปุณาตีติ ฯ โกจิ อาสนสาลโต อฏฺฐ
อุทฺเทสปตฺเต อาหราเปตฺวา สตฺตปณีตโภชนานํ เอกํ อุทกสฺส
ปูเรตฺวา อาสนสาลํ ปหิณติ ฯ คเหตฺวา อาคตา กิญฺจิ อวตฺวา ภิกฺขูนํ
หตฺเถ สุปติฏฺฐเปตฺวา ปกฺกมนฺติ ฯ เยน ยํ ลทฺธํ ตสฺเสว ตํ
โหติ ฯ เยน ปน อุทกํ ลทฺธํ ตสฺเสว อติกฺกนฺตํปิ ฐิติกํ
ฐเปตฺวา อญฺญํ อุทฺเทสภตฺตํ คาเหตพฺพํ ฯ ตญฺจ ลูขํ วา ลภตุ
ปณีตํ วา ติจีวรปริวารํ วา ตสฺเสว ตํ ฯ อีทิโส หิสฺส
ปุญฺญวิเสโส ฯ อุทกํ ปน ยสฺมา อามิสํ น โหติ ตสฺมา โส
อญฺญํ อุทฺเทสภตฺตํ ลภติ ฯ สเจ ปน เต คเหตฺวา อาคตา อิทํ
กิร ภนฺเต สพฺพํ ภาเชตฺวา ภุญฺชถาติ วตฺวา คจฺฉนฺติ ฯ สพฺเพหิ
ภาเชตฺวา อุทกํ ปาตพฺพํ ฯ สงฺฆโต อุทฺทิสิตฺวา อฏฺฐ มหาเถเร
เทถ มชฺฌิเม เทถ นวเก เทถ ปริปุณฺณวสฺเส สามเณเร เทถ
มชฺฌิมภาณกาทโย เทถ มยฺหํ ญาติภิกฺขู เทถาติ วทนฺตสฺส ปน
อุปาสก ตฺวํ เอวํ วทสิ ฐิติกา ปน เตสํ น ปาปุณาตีติ วตฺวา
ฐิติกาย วเสเนว ทาตพฺพา ฯ ทหรสามเณเรหิ ปน อุทฺเทสภตฺเตสุ
ลทฺเธสุ สเจ ทายกานํ ฆเร มงฺคลํ โหติ ตุมฺหากํ อาจริยุปชฺฌาเย
เปเสถาติ วตฺตพฺพํ ฯ ยสฺมึ ปน อุทฺเทสภตฺเต ปฐมภาโค
สามเณรานํ ปาปุณาติ อนุภาโค มหาเถรานํ ฯ ตตฺถ สามเณรา
มยํ ปฐมภาคํ ลภิมฺหาติ ปุรโต คนฺตุํ น ลภนฺติ ฯ
ยถาปฏิปาฏิยา เอว คนฺตพฺพํ ฯ สงฺฆโต อุทฺทิสิตฺวา ตุมฺเห เอถาติ
วุตฺเต มยฺหํ อญฺญถาปิ ชานิสฺสสิ ฐิติกา ปน เอวํ คจฺฉตีติ
ฐิติกาย วเสเนว คาเหตพฺพํ ฯ อถ สงฺฆุทฺเทสปตฺตํ เทถาติ วตฺวา
อคาหิเตเยว ปตฺเต ยสฺส กสฺสจิ ปตฺตํ คเหตฺวา ปูเรตฺวา
อาหรติ ฯ อาหฏํปิ ฐิติกาเยว คาเหตพฺพํ ฯ เอโก สงฺฆุทฺเทสปตฺตํ
อาหราติ เปสิโต ภนฺเต เอกํ ปตฺตํ เทถ นิมนฺตนภตฺตํ
อาหริสฺสามีติ วทติ ฯ โส เจ อุทฺเทสภตฺตฆรโต อยํ อาคโตติ
ญตฺวา ภิกฺขูหิ นนุ ตฺวํ อสุกฆรโต อาคโตติ วุตฺโต อาม ภนฺเต
น นิมนฺตนภตฺตํ อุทฺเทสภตฺตนฺติ ภณติ ฐิติกาย คาเหตพฺพํ ฯ
โย ปน เอกํ ปตฺตํ อาหราติ วุตฺโต กึ อาหรามีติ วตฺวา
ยถา เต รุจฺจตีติ วุตฺโต อาคจฺฉติ อยํ วิสฺสฏฺฐทูโต นาม ฯ
อุทฺเทสปตฺตํ วา ปฏิปาฏิปตฺตํ วา ปุคฺคลิกปตฺตํ วา ยํ อิจฺฉติ
ตํ ตสฺส ทาตพฺพํ ฯ เอโก พาโล อพฺยตฺโต อุทฺเทสปตฺตํ อาหราติ
เปสิโต วตฺตุํ น ชานาติ ตุณฺหีภูโต ติฏฺฐติ ฯ โส กสฺส สนฺติกํ
อาคโตสีติ วา กสฺส ปตฺตํ หริสฺสสีติ วา น วตฺตพฺโพ ฯ เอวํ หิ
วุตฺโต ปุจฺฉาสภาเคน ตุมฺหากํ สนฺติกํ อาคโตมฺหีติ วา ตุมฺหากํ
ปตฺตํ หริสฺสามีติ วา วเทยฺย ฯ ตโต ตํ ภิกฺขุํ อญฺเญ ภิกฺขู
ชิคุจฺฉนฺตา น โอโลเกยฺยุํปิ ฯ กุหึ คจฺฉสีติ กึ กโรนฺโต อาหิณฺฑสีติ
ปน วตฺตพฺโพ ฯ ตสฺส อุทฺเทสปตฺตตฺถาย อาคโตมฺหีติ วทนฺตสฺส
คาเหตฺวา ปตฺโต ทาตพฺโพ ฯ เอกา กูฏฏฺฐิติกา นาม โหติ ฯ
รญฺโญ หิ วา ราชมหามตฺตสฺส วา เคเห อติปณีตานิ อฏฺฐอุทฺเทส-
ภตฺตานิ นิจฺจํ ทิยฺยนฺติ ตานิ เอกวาริกภตฺตานิ กตฺวา ภิกฺขู
วิสุํ ฐิติกาย ปริภุญฺชนฺติ ฯ เอกจฺเจ ภิกฺขู เสฺวทานิ อมฺหากํ
ปาปุณิสฺสนฺตีติ อตฺตโน ฐิติกํ สลฺลกฺเขตฺวา คตา ฯ เตสุ อนาคเตสุเยว
อญฺเญ อาคนฺตุกา ภิกฺขู อาคนฺตฺวา อาสนสาลาย นิสีทนฺติ ฯ
ตํขณญฺเญว ราชปุริสา อาคนฺตฺวา ปณีตภตฺตปตฺเต เทถาติ วทนฺติ ฯ
อาคนฺตุกา ฐิติกํ อชานนฺตา คาเหนฺติ ฯ ตํขณญฺเญว ฐิติกํ
ชานนกาปิ ภิกฺขู อาคนฺตฺวา กึ คาเหถาติ วทนฺติ ฯ ราชเคเห
ปณีตภตฺตนฺติ ฯ กติวสฺสโต ปฏฺฐายาติ ฯ เอตฺตกวสฺสโต
นามาติ ฯ มา คาเหถาติ นิวาเรตฺวา ฐิติกาย คาเหตพฺพํ ฯ
คาหิเต อาคเตหิปิ ปตฺตทานกาเล อาคเตหิปิ ทินฺนกาเล อาคเตหิปิ
ราชเคหโต ปตฺเต ปูเรตฺวา อาหฏกาเล อาคเตหิปิ ราชา อชฺช
ภิกฺขูเยว อาคจฺฉนฺตูติ เปเสตฺวา ภิกฺขูนํเยว หตฺเถ ปิณฺฑปาตํ
เทติ ฯ เอวํ ทินฺนํ ปิณฺฑปาตํ คเหตฺวา อาคตกาเล อาคเตหิปิ
ฐิติกํ ชานนภิกฺขูหิ มา ภุญฺชถาติ นิวาเรตฺวา ฐิติกายเมว
คาเหตพฺพํ ฯ อถ เน ราชา โภเชตฺวา ปตฺเตปิ เนสํ ปูเรตฺวา
เทติ ยํ อาหฏํ ตํ ฐิติกาย คาเหตพฺพํ ฯ สเจ ปน มา
ตุจฺฉหตฺถา คจฺฉนฺตูติ โถกเมว ปตฺเตสุ ปกฺขิตฺตํ โหติ ฯ ตํ
น คาเหตพฺพํ ฯ อถ ภุญฺชิตฺวา ตุจฺฉปตฺตาว อาคจฺฉนฺติ ฯ ยํ
เตหิ ภุตฺตํ ตํ เตสํ คีวา โหตีติ มหาสุมตฺเถโร อาห ฯ
มหาปทุมตฺเถโร ปนาห คีวากิจฺจํ เอตฺถ นตฺถิ ฐิติกํ อชานนฺเตหิ
ยาว ชานนกา อาคจฺฉนฺติ ตาว นิสีทิตพฺพํ สิยา เอวํ สนฺเตปิ
ภุตฺตํ สุภุตฺตํ อิทานิ ปตฺตฏฺฐาเน น คาหาเปตพฺพนฺติ ฯ เอโก
ติจีวรปริวาโร สตคฺฆนโก ปิณฺฑปาโต อวสฺสิกสฺส ภิกฺขุโน
สมฺปตฺโต ฯ วิหาเร จ เอวรูโป ปิณฺฑปาโต อวสฺสิกสฺส สมฺปตฺโตติ
ลิขิตฺวา ฐเปสุํ ฯ อถ สฏฺฐิวสฺสจฺจเยน อญฺโญ ตถารูโป ปิณฺฑปาโต
ปุน อุปฺปนฺโน อยํ กึ อวสฺสิกฏฺฐิติกาย คาเหตพฺโพ อุทาหุ
สฏฺฐิวสฺสฏฺฐิติกายาติ ฯ สฏฺฐิวสฺสฏฺฐิติกายาติ วุตฺตํ ฯ อยํ หิ ภิกฺขุ
ฐิติกํ คเหตฺวาเยว วุฑฺฒิโตติ ฯ เอโก อุทฺเทสภตฺตํ ภุญฺชิตฺวา
สามเณโร ชาโต ปุน ตํ ภตฺตํ สามเณรฏฺฐิติกาย ปตฺตํ
คณฺหิตุํ ลภติ ฯ อยํ กิร อนฺตราภฏฺฐโก นาม ฯ โย ปน
ปริปุณฺณวสฺโส สามเณโร เสฺว อุทฺเทสภตฺตํ ลภิสฺสติ อชฺเชว
อุปสมฺปชฺชติ อติกฺกนฺตา ตสฺส ฐิติกา ฯ เอกสฺส ภิกฺขุโน
อุทเทสภตฺตํ ปตฺตํ ฯ ปตฺโต จสฺส น ตุจฺโฉ โหติ ฯ โส อญฺญสฺส
สมีเป นิสินฺนสฺส ปตฺตํ ทาเปติ ฯ ตํ เจ เต เถยฺยาย หรนฺติ
คีวา โหติ ฯ สเจ ปน โส ภิกฺขุ มยฺหํ ปตฺตํ ตุยฺหํ ทมฺมีติ
สยเมว จ เทติ ฯ อยํ คีวา น โหติ ฯ อถาปิ เตน ภตฺเตน
อนตฺถิโก หุตฺวา อลํ มยฺหํ ภตฺตํ ตเวตํ ภตฺตํ ทมฺมิ ปตฺตํ
เปเสตฺวา อาหราเปหีติ อญฺญํ วทติ ฯ ยํ ตโต อาหริยติ ตํ สพฺพํ
ปตฺตสามิกสฺส โหติ ฯ ปตฺตญฺเจ เถยฺยาย หรนฺติ สุหโต ภตฺตสฺส
ทินฺนตฺตา คีวา น โหติ ฯ วิหาเร ทส ภิกฺขู โหนฺติ ฯ เตสุ
นว ปิณฺฑปาติกา เอโก สาทิยนโก ทส อุทฺเทสปตฺเต เทถาติ
วุตฺเต ปิณฺฑปาติกา คาเหตุํ น อิจฺฉนฺติ ฯ อิตโร ภิกฺขุ สพฺพานิ
มยฺหํ ปาปุณนฺตีติ คณฺหติ ฯ ฐิติกา น โหติ ฯ เอเกกํ เจ
ปาเปตฺวา คณฺหติ ฐิติกา ติฏฺฐติ ฯ เอวํ คเหตฺวา ทสหิปิ
ปตฺเตหิ อาหราเปตฺวา ภนฺเต มยฺหํ สงฺคหํ กโรถาติ นวปตฺเต
ปิณฺฑปาติกานํ เทติ ภิกฺขุทตฺติยนฺนาเมตํ คณฺหิตุํ วฏฺฏติ ฯ
     สเจ โส อุปาสโก ภนฺเต ฆรํ คนฺตพฺพนฺติ วทติ ฯ โส จ
ภิกฺขุ เต ภิกฺขู เอถ ภนฺเต มยฺหํ สหายา โหถาติ ตสฺส ฆรํ
คจฺฉติ ฯ ยํ ตตฺถ ลภติ สพฺพํ ตสฺเสว โหติ ฯ อิตเร เตน
ทินฺนํ ลภนฺติ ฯ อถ เตสํ ฆเรเยว นิสีทาเปตฺวา ทกฺขิโณทกํ
ทตฺวา ยาคุขชฺชกาทีนิ เทนฺติ ภนฺเต ยํ มนุสฺสา เทนฺติ ตํ
คณฺหถาติ ตสฺส ภิกฺขุโน วจเนเนว อิตเรสํ วฏฺฏติ ฯ ภตฺตานํ
ปตฺเต ปูเรตฺวา คณฺหิตฺวา คมนตฺถาย เทนฺติ ฯ สพฺพํ ตสฺเสว
ภิกฺขุโน โหติ ฯ เตน ทินฺนํ อิตเรสํ วฏฺฏติ ฯ ยทิ ปน เต
วิหาเรเยว เตน ภิกฺขุนา ภนฺเต มยฺหํ ภิกฺขํ คณฺหถ มนุสฺสานญฺจ
วจนํ กาตุํ วฏฺฏตีติ วุตฺตา คจฺฉนฺติ ฯ ยํ ตตฺถ ภุญฺชนฺติ เจว
นีหรนฺติ จ สพฺพนฺตํ เตสเมว สนฺตกํ ฯ อถาปิ มยฺหํ ภิกฺขํ
คณฺหถาติ อวุตฺตา ปน มนุสฺสานํ วจนํ กาตุํ วฏฺฏตีติ คจฺฉนฺติ ฯ
ตตฺร เจ เอกสฺส มธุเรน สเรน อนุโมทนํ กโรนฺตสฺส สุตฺวา
เถรานญฺจ อุปสเม ปสีทิตฺวา พหุํ สมณปริกฺขารํ เทนฺติ ฯ อยํ
เถเรสุ ปสาเทน อุปฺปนฺโน อกตภาโค นาม ตสฺมา สพฺเพสํ
ปาปุณาติ ฯ เอโก สงฺฆโต อุทฺทิสาเปตฺวา ฐิติกาย คาหิตํ ปตฺตํ
หริตฺวา ปณีตสฺส ขาทนียโภชนียสฺส ปตฺตํ ปูเรตฺวา อาหริตฺวา
อิมํ ภนฺเต สพฺโพ สงฺโฆ ปริภุญฺชตูติ เทติ ฯ สพฺเพหิ ภาเชตฺวา
ภุญฺชิตพฺพํ ฯ ปตฺตสามิกสฺส ปน อติกฺกนฺตํปิ ฐิติกํ ฐเปตฺวา อญฺญํ
อุทฺเทสภตฺตํ ทาตพฺพํ ฯ อถ ปฐมํเยว สพฺพํ สงฺฆิกปตฺตํ เทถาติ
วทติ ฯ เอกสฺส ลชฺชิภิกฺขุโน สนฺตโก ปตฺโต ทาตพฺโพ ฯ อาหริตฺวา จ
สพฺโพ สงฺโฆ ปริภุญฺชตูติ วุตฺเต ภาเชตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ เอโก จ
ปาติยา ภตฺตํ อาหริตฺวา สงฺฆุทฺเทสํ ทมฺมีติ วทติ ฯ เอเกกํ อาโลปํ
อทตฺวา ฐิติกาย เอกสฺส ยาปนมตฺตํ กตฺวา ทาตพฺพํ ฯ อถ โส ภตฺตํ
อาหริตฺวา กิญฺจิ วตฺตุํ อชานนฺโต ตุณฺหีภูโต อจฺฉติ ฯ กสฺส เต
อานีตํ กสฺส ทาตุกาโมสีติ น วตฺตพฺโพ ฯ ปุจฺฉาสภาเคน หิ ตุมฺหากํ
อานีตํ ตุมฺหากํ ทาตุกาโมมฺหีติ วเทยฺย ฯ ตโต ตํ ภิกฺขุํ อญฺเญ
ภิกฺขู ชิคุจฺฉนฺตา คีวํ ปริวตฺเตตฺวา โอโลเกตพฺพํปิ น มญฺเญยฺยุํ ฯ
สเจ ปน กุหึ ยาสิ กึ กโรนฺโต อาหิณฺฑสีติ วุตฺเต อุทฺเทสภตฺตํ
คเหตฺวา อาคโตมฺหีติ วทติ ฯ เอเกน ลชฺชิภิกฺขุนา ฐิติกาย
คาเหตพฺพํ ฯ สเจ อาภตํ พหุํ โหติ สพฺเพสญฺจ ภิกฺขูนํ ปโหติ
ฐิติกาย กิจฺจํ นตฺถิ ฯ เถราสนโต ปฏฺฐาย ปตฺตํ ปูเรตฺวา
ทาตพฺพํ ฯ สงฺฆุทฺเทสปตฺตํ เทถาติ วุตฺเต กึ อาหริยตีติ อวตฺวา
ปกติฏฺฐิติกาย เอว คาเหตพฺพํ ฯ โย ปน ปายาโส วา รสปิณฺฑปาโต
วา นิจฺจํ ลพฺภติ ฯ เอวรูปานํ ปณีตโภชนานํ อาเวณิกฏฺฐิติกา
กาตพฺพา ฯ ตถา สปริวาราย ยาคุยา มหคฺฆานํ ผลานํ
ปณีตานญฺจ ขชชกานํ ฯ ปกติภตฺตยาคุผลขชฺชกานํ ปน เอกาว
ฐิติกา กาตพฺพา ฯ สปฺปึ อาหริสฺสามีติ วุตฺเต สพฺพสปฺปีนํ
เอกาว ฐิติกา วฏฺฏติ ฯ ตถา สพฺพเตลานํ ฯ มธุํ อาหริสฺสามีติ
วุตฺเต ปน มธุโน เอกาว ฐิติกา วฏฺฏติ ฯ ตถา ผาณิตสฺส
ลฏฺฐิมธุกาทีนญฺจ เภสชฺชานํ ฯ สเจ คนฺธมาลํ สงฺฆุทฺเทสํ เทนฺติ
ปิณฺฑปาติกสฺส วฏฺฏติ น วฏฺฏตีติ ฯ อามิสสฺเสว ปฏิกฺขิตฺตตฺตา
วฏฺฏติ ฯ สงฺฆํ อุทฺทิสฺส ทินฺนตฺตา ปน น คเหตพฺพนฺติ วทนฺติ ฯ
                  อุทฺเทสภตฺตกถา นิฏฺฐิตา ฯ
     นิมนฺตนํ ปุคฺคลิกญฺเจ สยเมว อิสฺสโร ฯ สงฺฆิกํ ปน
อุทฺเทสภตฺเต วุตฺตนเยเนว คาเหตพฺพํ ฯ สเจ ปเนตฺถ ทูโต
พฺยตฺโต โหติ ภนฺเต ราชเคเห ภิกฺขุสงฺฆสฺส ภตฺตํ คณฺหถาติ
อวตฺวา ภิกฺขํ คณฺหถาติ วทติ ปิณฺฑปาติกานํปิ วฏฺฏติ ฯ อถ
ทูโต อพฺยตฺโต ภตฺตํ คณฺหถาติ วทติ ฯ ภตฺตุทฺเทสโก พฺยตฺโต
ภตฺตนฺติ อวตฺวา ภนฺเต ตุมฺเห ยาถ ตุมฺเห ยาถาติ วทติ เอวํปิ
ปิณฺฑปาติกานํ วฏฺฏติ ฯ ตุมฺหากํ ปฏิปาฏิยา ภตฺตํ ปาปุณาตีติ
วุตฺเต ปน น วฏฺฏติ สเจ นิมนฺเตตุํ อาคตา มนุสฺสา อาสนสาลํ
ปวิสิตฺวา อฏฺฐ ภิกฺขู เทถาติ วา อฏฺฐ ปตฺเต เทถาติ วา วทนฺติ
เอวํปิ ปิณฺฑปาติกานํ วฏฺฏติ ฯ ตุมฺเห จ ตุมฺเห จ คจฺฉถาติ
วตฺตพฺพํ ฯ สเจ ปน อฏฺฐ ภิกฺขู เทถ ภตฺตํ คณฺหถ อฏฺฐ ปตฺเต
เทถ ภตฺตํ คณฺหถาติ วา วทนฺติ ปฏิปาฏิยา คาเหตพฺพํ ฯ
คาเหนฺเตน จ วิจฺฉินฺทิตฺวา ภตฺตนฺติ อวทนฺเตน ตุมฺเห จ ตุมฺเห จ
คจฺฉถาติ วุตฺเตปิ ปิณฺฑปาติกานํ วฏฺฏติ ฯ ภนฺเต ตุมฺหากํ ปตฺตํ
เทถ ตุมฺเห เอถาติ วุตฺเต ปน สาธุ อุปาสกาติ คนฺตพฺพํ ฯ
สงฺฆโต อุทฺทิสิตฺวา ตุมฺเห เอถาติ วุตฺเต ฐิติกาย คาเหตพฺพํ ฯ
     นิมนฺตนภตฺตฆรโต ปน ปตฺตตฺถาย อาคตสฺส อุทฺเทสภตฺเต วุตฺตนเยเนว
ฐิติกาย ปตฺโต ทาตพฺโพ ฯ เอโก สงฺฆโต ปฏิปาฏิยา ปตฺตนฺติ
อวตฺวา เกวลํ เอกํ ปตฺตํ เทถาติ วตฺวา อคาหิเตเยว ปตฺเต
ยสฺส กสฺสจิ ปตฺตํ คเหตฺวา ปูเรตฺวา อาหรติ ตํ ปตฺตสามิกสฺเสว
โหติ ฯ อุทฺเทสภตฺเต วิย ฐิติกาย น คาเหตพฺพํ ฯ อิธาปิ โย
อาคนฺตฺวา ตุณฺหีภูโต ติฏฺฐติ โส กสฺส สนฺติกํ อาคโตสีติ วา
กสฺส ปตฺตํ หริสฺสสีติ วา น วตฺตพฺโพ ฯ ปุจฺฉาสภาเคน หิ
ตุมฺหากํ สนฺติกํ อาคโตมฺหิ ตุมฺหากํ ปตฺตํ หริสฺสามีติ วเทยฺย ฯ
ตโต โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ ชิคุจฺฉนิโย อสฺส ฯ กุหึ คจฺฉสิ กึ
กโรนฺโต อาหิณฺฑสีติ ปน วุตฺเต ตสฺส ปตฺตตฺถาย อาคโตมฺหีติ
วทนฺตสฺส ปฏิปาฏิยา ปตฺตฏฺฐิติกาย คเหตฺวา ปตฺโต ทาตพฺโพ
ภตฺตาหรณกปตฺตํ เทถาติ วุตฺเตปิ ปฏิปาฏิยา ปตฺตฏฺฐิติกาย เอว
ทาตพฺโพ ฯ สเจ อาหริตฺวา สพฺโพ สงฺโฆ ภุญฺชตูติ วทติ
ภาเชตฺวา ภุญฺชิตพฺพํ ปตฺตสามิกสฺส อติกฺกนฺตํปิ ฐิติกํ ฐเปตฺวา
อญฺญํ ปฏิปาฏิภตฺตํ คาเหตพฺพํ ฯ เอโก ปาติยา ภตฺตํ อาหริตฺวา
สงฺฆสฺส ทมฺมีติ วทติ ฯ อาโลปภตฺตฏฺฐิติกโต ปฏฺฐาย อาโลปสงฺเขเปน
ภาเชตพฺพํ ฯ สเจ ปน ตุณฺหีภูโต อจฺฉติ กสฺส เต อาภตํ
กสฺส ทาตุกาโมสีติ น วตฺตพฺโพ ฯ สเจ ปน กุหึ คจฺฉสิ กึ
กโรนฺโต อาหิณฺฑสีติ วุตฺเต สงฺฆสฺส เม ภตฺตํ อาภตํ เถรานํ เม
ภตฺตํ อาภตนฺติ วทติ คเหตฺวา อาโลปภตฺตฏฺฐิติกาย ภาเชตฺวา
ทาตพฺพํ ฯ สเจ ปน เอวํ อาภตํ พหุํ โหติ สกลสงฺฆสฺส ปโหติ
อภิหฏภิกฺขา นาม ปิณฺฑปาติกานํปิ วฏฏติ ฯ ฐิติกาปุจฺฉนกิจฺจํ
นตฺถิ ฯ เถราสนโต ปฏฺฐาย ปตฺตํ ปูเรตฺวา ทาตพฺพํ ฯ อุปาสโก
สงฺฆตฺเถรสฺส วา คนฺถธุตงฺควเสน อภิญฺญาตสฺส วา ภตฺตุทฺเทสกสฺส
วา ปหิณติ อมฺหากํ ภตฺตํ คหณตฺถาย อฏฺฐ ภิกฺขู คเหตฺวา
อาคจฺฉถาติ ฯ สเจปิ ญาติอุปฏฺฐาเกหิ เปสิตํ โหติ ฯ อิเม
ตโย ชนา ปุจฺฉิตุํ น ลภนฺติ อารูฬฺหาเยว มาติกา สงฺฆโต
อฏฺฐ ภิกฺขู อุทฺเทสาเปตฺวา อตฺตนวเมหิ คนฺตพฺพํ ฯ กสฺมา ฯ
ภิกฺขุสงฺฆสฺส หิ เอเต ภิกฺขู นิสฺสาย ลาโภ อุปฺปชฺชตีติ ฯ
คนฺถธุตงฺคาทีหิ ปน อนภิญฺญาโต อาวาสิกภิกฺขุ ปุจฺฉิตุํ ลภติ ฯ
ตสฺมา เตน กึ สงฺฆโต คณฺหามิ อุทาหุ เย ชานามิ เตหิ
สทฺธึ อาคจฺฉามีติ มาติกํ อาโรเปตฺวา ยถา ทายกา วทนฺติ
ตถา ปฏิปชฺชิตพฺพํ ฯ ตุมฺหากํ นิสฺสิตเก วา เย วา ชานาถ เต
คเหตฺวา เอถาติ วุตฺเต ปน เย ๑- เจ อิจฺฉติ ๑- เตหิ สทฺธึ คนฺตุํ
ลภติ ฯ สเจ อฏฺฐ ภิกฺขู ปหิณถาติ เปเสนฺติ สงฺฆโตว
เปเสตพฺพา ฯ อตฺตนา สเจ อญฺญสฺมึ คาเม สกฺกา โหติ ภิกฺขํ
ลภิตุํ อญฺโญ คาโม คนฺตพฺโพ ฯ น สกฺกา เจ โหติ ลภิตุํ
โสเยว คาโม ปิณฺฑาย ปวิสิตพฺโพ ฯ นิมนฺติตภิกฺขู อาสนสาลาย
นิสินฺนา โหนฺติ ฯ ตตฺร เจ มนุสฺสา ปตฺเต เทถาติ
อาคจฺฉนฺติ อนิมนฺติเตหิ น ทาตพฺพา ฯ เอเต นิมนฺติตา ภิกฺขูติ
วตฺตพฺพํ ฯ ตุมฺเห เทถาติ วุตฺเต ปน ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ อุสฺสวาทีสุ
มนุสฺสา สยเมว ปริเวณานิ จ ปธานฆรานิ จ คนฺตฺวา ติปิฏเก
จ ธมฺมกถิเก จ ภิกฺขุสเตน สทฺธึ นิมนฺเตนฺติ ฯ ตทา เตหิ เย
ชานนฺติ เต คเหตฺวา คนฺตุํ วฏฺฏติ ฯ กสฺมา ฯ น หิ
มหาภิกฺขุสงฺเฆน อตฺถิกา มนุสฺสา ปริเวณปธานฆรานิ คจฺฉนฺติ ฯ
สนฺนิปาตฏฺฐานโตว ยถาสตฺติ ยถาพลํ ภิกฺขู คเหตฺวา คจฺฉนฺตีติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๑. เย อิจฺฉนฺติ อิติปิ ฯ
     สเจ ปน สงฺฆตฺเถโร วา คนฺถธุตงฺควเสน อภิญฺญาตโก วา
ภิกฺขุอุทฺเทสโก วา อญฺญตฺร วา วสฺสํ วสิตฺวา กตฺถจิ วา
คนฺตฺวา ปุน สกฏฺฐานํ อาคจฺฉนฺติ ฯ มนุสฺสา อาคนฺตุกสกฺการํ
กโรนฺติ เอกวารํ เย ชานนฺติ เต คเหตฺวา คนฺตพฺพํ ฯ
ปฏิพทฺธกาลโต ปฏฺฐาย ทุติยวาเร อารทฺเธ สงฺฆโตเยว คเหตฺวา
คนฺตพฺพํ ฯ อภินวอาคนฺตุกา วา หุตฺวา ญาตเก วา อุปฏฺฐาเก
วา ปสฺสิสฺสามาติ คจฺฉนฺติ ฯ ตตฺร เนสํ ญาตกา จ อุปฏฺฐากา
จ สกฺการํ กโรนฺติ ฯ ตตฺถ ปน เย ชานนฺติ เต คเหตฺวา
คนฺตพฺพํ ฯ โย ปน อติลาภี โหติ สกฏฺฐานญฺจ อาคนฺตุกฏฺฐานญฺจ
เอกสทิสํ สพฺพตฺถ มนุสฺสา สงฺฆภตฺตํ สชฺเชตฺวาว นิสีทนฺติ ฯ เตน
สงฺฆโตว คเหตฺวา คนฺตพฺพนฺติ อยํ นิมนฺตเน วิเสโส ฯ อวเสโส
สพฺพปญฺโห อุทฺเทสภตฺเต วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ ฯ กุรุนฺทิยํ ปน
อฏฺฐ มหาเถเร เทถาติ วุตฺเต อฏฺฐ มหาเถราว ทาตพฺพาติ
วุตฺตํ ฯ เอส นโย มชฺฌิมาทีสุ ฯ สเจ ปน อวิเสเสตฺวา อฏฺฐ
ภิกฺขู เทถาติ วทติ สงฺฆโต ทาตพฺโพติ ฯ
                  นิมนฺตนภตฺตกถา นิฏฺฐิตา ฯ
     สลากภตฺเต ปน ฯ อนุชานามิ ภิกฺขเว สลากาย วา
ปตฺติกาย วา อุปนิพนฺธิตฺวา โอมุญฺจิตฺวา อุทฺทิสิตุนฺติ วจนโต
รุกฺขสารมยาย สลากาย วา เวฬุวิลิวตาลปณฺณาทิมยาย ปตฺติกาย วา
อสุกสฺส นาม สลากภตฺตนฺติ เอวํ อกฺขรานิ อุปนิพนฺธิตฺวา ปจฺฉิยํ
วา จีวรโภเค วา กตฺวา สพฺพา สลากาโย โอมุญฺจิตฺวา ปุนปฺปุนํ
เหฏฺฐุปริวเสเนว อาโลเลตฺวา ปญฺจงฺคสมนฺนาคเตน ภตฺตุทฺเทสเกน
สเจ ฐิติกาย อตฺถิ ฐิติกโต ปฏฺฐาย โน เจ อตฺถิ เถราสนโต
ปฏฺฐาย สลากา ทาตพฺพา ฯ ปจฺฉา อาคตานมฺปิ เอกพทฺธวเสน
ทูเร ฐิตานํ อุทฺเทสภตฺเต วุตฺตนเยเนว ทาตพฺพา ฯ สเจ วิหารสฺส
สมนฺตโต พหู โคจรคามา ภิกฺขู ปน น พหุกา คามวเสนปิ
สลากาโย ปาปุณนฺติ ฯ ตุมฺหากํ อสุกคาเม สลากภตฺตานิ
ปาปุณนฺติ ตุมฺหากํ อสุกคาเม สลากภตฺตานิ ปาปุณนฺตีติ
คามวเสเนว ทาตพฺพา ฯ เอวํ คาเหนฺเตน สเจปิ เอเกกสฺมึ คาเม
นานปฺปการานิ สฏฺฐิสลากภตฺตานิ สพฺพานิ คาหิตาเนว โหนฺติ ฯ
ตสฺส ปตฺตคามสมีเป อญฺญานิปิ เทฺว ตีณิ สลากภตฺตานิ โหนฺติ ฯ
ตานิปิ ตสฺเสว ทาตพฺพานิ ฯ น หิ สกฺกา เนสํ การณา อญฺญํ
ภิกฺขุํ ปหิณิตุนฺติ ฯ สเจ เอกจฺเจสุ คาเมสุ พหูนิ สลากภตฺตานิ
สลฺลกฺเขตฺวา สตฺตนฺนํปิ อฏฺฐนฺนํปิ ทาตพฺพานิ ฯ ททนฺเตน ปน
จตุนฺนํ ปญฺจนฺนํ คจฺฉนฺตานํ สลากาโย เอกโต พนฺธิตฺวา ทาตพฺพา ฯ
สเจ ตํ คามํ อติกฺกมิตฺวา อญฺโญ คาโม โหติ ตสฺมึ จ
เอกเมว สลากภตฺตํ ฯ ตมฺปน ปาโตว เทนฺติ ฯ ตํปิ เตสุ
ภิกฺขูสุ เอกสฺส นิคฺคเหน ทตฺวา ปาโตว ตํ คเหตฺวา ปจฺฉา
โอริมคาเม อิตรานิ ภตฺตานิ คณฺหาหีติ วตฺตพฺโพ ฯ สเจ
โอริมคาเม สลากภตฺเตสุ อคาหิเตเสฺวว คาหิตสญฺญาย คจฺฉติ
ปรภาคคาเม สลากภตฺตํ คาเหตฺวา ปุน วิหารํ อาคนฺตฺวา อิตรานิ
คาเหตฺวา โอริมคาโม คนฺตพฺโพ ฯ นหิ พหิสีมาย สงฺฆลาโภ
คาเหตุํ ลพฺภตีติ อยํ นโย กุรุนฺทิยํ วุตฺโต ฯ สเจ ปน ภิกฺขู
พหู โหนฺติ คามวเสน สลากา น ปาปุณนฺติ วีถิวเสน วา
วีถิยํ เอกพาหาวเสน วา กุลวเสน วา คาเหตพฺพา ฯ วีถิอาทีสุ จ
ยตฺถ พหูนิ ภตฺตานิ ตตฺถ คาเม วุตฺตนเยเนว พหุนฺนํ ภิกฺขูนํ
คาเหตพฺพานิ ฯ สลากาสุ อสติ อุทฺทิสิตฺวาปิ คาเหตพฺพานิ ฯ
     สลากทายเกน ปน วตฺตํ ชานิตพฺพํ ฯ เตน หิ กาลสฺเสว
วุฏฺฐาย ปตฺตจีวรํ คาเหตฺวา โภชนสาลํ คนฺตฺวา อสมฺมชฺชฏฺฐานํ
สมฺมชฺชิตฺวา ปานียํ ปริโภชนียํ อุปฏฺฐาเปตฺวา อิทานิ ภิกฺขูหิ
วตฺตํ กตํ ภวิสฺสตีติ กาลํ สลฺลกฺเขตฺวา คณฺฑึ ปหริตฺวา ภิกฺขูสุ
สนฺนิปติเตสุ ปฐมเมว วารคาเม สลากภตฺตํ คาเหตพฺพํ ฯ ตุยฺหํ
อสุกสฺมึ นาม วารคาเม สลากา ปาปุณาติ ตตฺร คจฺฉาติ
วตฺตพฺพํ ฯ สเจ อติเรกคาวุเต คาโม โหติ ฯ ตํ ทิวสํ คจฺฉนฺตา
กิลมนฺติ ฯ เสฺว ตุยฺหํ วารคาเม ปาปุณาตีติ อชฺเชว คาเหตพฺพํ ฯ
โย วารคามํ เปสิยมาโน น คจฺฉติ อญฺญํ สลากํ มคฺคติ น
ทาตพฺพา ฯ สทฺธานํ หิ มนุสฺสานํ ปุญฺญหานิ สงฺฆสฺส จ ลาภจฺเฉโท
โหติ ตสฺมา ตสฺส ทุติเยปิ ตติเยปิ ทิวเส อญฺญา สลากา
น ทาตพฺพา ฯ อตฺตโน ปตฺตฏฺฐานํ คนฺตฺวา ภุญฺชาหีติ วตฺตพฺโพ ฯ
ตีณิ ปน ทิวสานิ อคจฺฉนฺตสฺส วารคามโต โอริมตีเร คาเม
สลากา คาเหตพฺพา ฯ ตญฺเจ คณฺหาติ ตโต ปฏฺฐาย ตสฺส
อญฺญํ สลากํ น ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ ทณฺฑกมฺมํ ปน คาฬฺหํ กาตพฺพํ ฯ
สฏฺฐิโต วา ปญฺญาสโต วา อุทกฆฏสฺส วา ทารุกลาปสฺส วา
วาลิกาย วา น ปริหาเปตพฺพํ ฯ วารคาเม คาเหตฺวา วิหารวาโร
คาเหตพฺโพ ฯ ตุยฺหํ วิหารวาโร ปาปุณาตีติ วตฺตพฺพํ ฯ
วิหารวาริกสฺส เทฺว ติสฺโส ยาคุสลากาโย ติสฺโส วา จตสฺโส วา
ภตฺตสลากาโย จ ทาตพฺพา นิวทฺธํ กตฺวา ปน น ทาตพฺพา ฯ
ยาคุภตฺตทายกา หิ อมฺหากํ ยาคุภตฺตํ วิหารโคปกาว ภุญฺชนฺตีติ
อญฺญถตฺตํ อาปชฺเชยฺยุํ ตสฺมา อญฺเญสุ กุเลสุ ทาตพฺพา ฯ สเจ
วิหารวาริกานํ สภาคา อาหริตฺวา เทนฺติ อิจฺเจตํ กุสลํ โน
เจ วารํ คาเหตฺวา เตสํ ยาคุภตฺตํ อาหราเปตพฺพํ ฯ ตา จ
เนสํ สลากา ผาติกมฺมเมว ภวนฺติ ฯ วสฺสคฺเคน ปตฺตฏฺฐาเน ปน
อญฺญํปิ ปณีตภตฺตสลากํ คณฺหิตุํ ลภนฺติเยว ฯ อติเรกอุตฺตริภงฺคสฺส
เอกวาริยภตฺตสฺส วิสุํ ฐิติกํ กตฺวา สลากา ทาตพฺพา ฯ
     สเจ เยน สลากา ลทฺธา โส ตํ ทิวสํ ตํ ภตฺตํ น ลภติ ฯ
ปุนทิวเส คาเหตพฺพํ ฯ ภตฺตเมว ลภติ น อุตฺตริภงฺคํ ฯ เอวํปิ
ปุน คาเหตพฺพํ ฯ ขีรภตฺตสลากายปิ เอเสว นโย ฯ สเจ ปน
ขีรเมว ลภติ น ภตฺตํ ฯ ขีรลาภโต ปฏฺฐาย ปุน น คาเหตพฺพํ ฯ
เทฺว ตีณิ เอกวาริยภตฺตานิ เอกสฺเสว ปาปุณนฺติ ฯ ทุพฺภิกฺขสมเย
สงฺฆนวเกน ลทฺธกาเล วิชเฏตฺวา วิสุํ วิสุํ คาเหตพฺพานิ ฯ
ปากติกสลากภตฺตํ อลทฺธสฺสาปิ ปุนทิวเส คาเหตพฺพํ ฯ สเจ ขุทฺทโก
วิหาโร โหติ สพฺเพ ภิกฺขู เอกสมฺโภคา อุจฺฉุสลากํ คาเหนฺเตน
ยสฺสกสฺสจิ สมฺมุขีภูตสฺส ปาเปตฺวา มหาเถรานํ ทิวา ตจฺเฉตฺวา
ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ รสสลากํ ปาเปตฺวา ปจฺฉาภตฺตํปิ ปริสฺสาเวตฺวา
วา ผาณิตํ วา กาเรตฺวา ปิณฺฑปาติกานํปิ ทาตพฺพํ ฯ อาคนฺตุกานํ
อนาคตานาคตภาวํ ญตฺวา คาเหตพฺพา ฯ มหาอาวาเส ฐิติกํ กตฺวา
คาเหตพฺพา ฯ ตกฺกสลากํปิ สภาคฏฺฐาเน ปาเปตฺวา วา ธูเปตฺวา
วา ปจาเปตฺวา วา เถรานํ ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ มหาอาวาเส
วุตฺตนเยเนว ปฏิปชฺชิตพฺพํ ฯ ผลสลากปูวสลากเภสชฺชคนฺธมาลา-
สลากาทโยปิ วิสุํ ฐิติกาย คาเหตพฺพา ฯ เภสชฺชาทิสลากาโย
เจตฺถ กิญฺจาปิ ปิณฺฑปาติกานํ วฏฺฏนฺติ ฯ สลากวเสน คาหิตตฺตา
ปน น สาทิตพฺพา ฯ อคฺคภิกฺขามตฺตํปิ สลากภตฺตํ เทนฺติ ฯ
ฐิติกํ ปุจฺฉิตฺวา คาเหตพฺพํ ฯ อสติยา ฐิติกาย เถราสนโต
ปฏฺฐาย ทาตพฺพํ ฯ สเจ ตาทิสานิ ภตฺตานิ พหูนิ โหนฺติ ฯ
เอเกกสฺส ภิกฺขุโน เทฺว ตีณิ ทาตพฺพานิ ฯ โน เจ เอเกกเมว
ทตฺวา ปฏิปาฏิยา คตาย ฐิติกาย ปุน เถราสนโต ปฏฺฐาย
ทาตพฺพํ ฯ อถ อนฺตราว อุปจฺฉิชฺชติ ฯ ฐิติกา สลฺลกฺเขตพฺพา ฯ
ยทิ ปน ตาทิสํ ภตฺตํ นิวทฺธเมว โหติ ฯ ยสฺส ปาปุณาติ โส
วตฺตพฺโพ ลทฺธา วา อลทฺธา วา เสฺวปิ คณฺเหยฺยาสีติ ฯ เอกํ
อนิวทฺธํ โหติ ฯ ลภนทิวเส ปน ยาวทตฺถํ ลภติ ฯ อลภนทิวสา
พหุตรา โหนฺติ ฯ ตํ ยสฺส น ปาปุณาติ ฯ โส อลภิตฺวา
เสฺวว คณฺเหยฺยาสีติ วตฺตพฺโพ ฯ โย สลากาสุ คาหิตาสุ ปจฺฉา
อาคจฺฉติ ฯ ตสฺส อติกฺกนฺตาว สลากา น อุปฏฺฐเปตฺวา ทาตพฺพา ฯ
สลากลาภํ นาม คณฺฑึ ปหรณโต ปฏฺฐาย อาคนฺตฺวา หตฺถํ
ปสาเรนฺโตว ลภติ ฯ อญฺญสฺส อาคนฺตฺวา สมีเป ฐิตสฺสาปิ
อติกฺกนฺตาว โหติ ฯ สเจ ปนสฺส อญฺโญ คณฺหนฺโต อตฺถิ
สยํ อนาคโตปิ ลภติ ฯ สภาคฏฺฐาเน อสุโก อนาคโตติ ญตฺวา
อยํ ตสฺส สลากาติ ฐเปตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ อนาคตสฺสาปิ น
ทาตพฺพาติ กติกํ กโรนฺติ อธมฺมิกา โหติ ฯ อนฺโตอุปจาเร ฐิตสฺส
หิ ภาชนียภณฺฑํ ปาปุณาติ ฯ สเจ ปน อนาคตสฺส เทถาติ
มหาสทฺทํ กโรนฺติ ทณฺฑกมฺมํ ปฏฺฐเปตพฺพํ ฯ อาคนฺตฺวา
คณฺหนฺตูติ วตฺตพฺพํ ฯ ฉปฺปญฺจ สลากา นฏฺฐา โหนฺติ ฯ
ภตฺตุทฺเทสโก ทายกานํ นามํ น สรติ ฯ โส เจ นฏฺฐา สลากา
มหาเถรสฺส วา อตฺตโน วา ปาเปตฺวา ภิกฺขู วเทยฺย มยา
อสุกคาเม สลากภตฺตํ มยฺหํ ปาปิตํ ตุมฺเห ตตฺถ ลทฺธํ สลากภตฺตํ
ภุญฺเชยฺยาถาติ วฏฺฏติ ฯ วิหาเร อปาปิตํ ปน อาสนสาลาย
ตํ ภตฺตํ ลภิตฺวา ตตฺเถว ปาเปตฺวา ภุญฺชิตุํ น วฏฺฏติ ฯ อชฺชโต
ปฏฺฐาย มยฺหํ สลากภตฺตํ คณฺหถาติ วุตฺเต ตตฺร อาสนสาลายํ
คาเหตุํ น วฏฺฏติ ฯ วิหารํ อาเนตฺวา คาเหตพฺพํ ฯ เสฺว
ปฏฺฐายาติ วุตฺเต ปน ภตฺตุทฺเทสกสฺส อาจิกฺขิตพฺพํ เสฺว
ปฏฺฐาย อสุกกุลํ นาม สลากภตฺตํ เทติ สลากคาหนกาเล
สเรยฺยาสีติ ฯ ทุพฺภิกฺเข สลากภตฺตํ ปจฺฉินฺทิตฺวา สุภิกฺเข ชาเต
กญฺจิ ภิกฺขุํ ทิสฺวา อชฺชโต ปฏฺฐาย อมฺหากํ สลากภตฺตํ คณฺหถาติ
ปุน ปฏฺฐเปนฺติ ฯ อนฺโตคาเม อคาเหตฺวา วิหารํ อาเนตฺวาว
คาเหตพฺพํ ฯ อิทํ หิ สลากภตฺตํ นาม อุทฺเทสภตฺตสทิสํ น โหติ
วิหารเมว สนฺธาย ทิยฺยติ ตสฺมา พหิอุปจาเร คาหิตุํ น
วฏฺฏติ ฯ เสฺว ปฏฺฐายาติ วุตฺเต ปน วิหาเร คาเหตพฺพเมว ฯ
     คมิโก ภิกฺขุ ยํ ทิสาภาคํ คนฺตุกาโม ตตฺถ อญฺเญน วารคาเม
สลากา ลทฺธา โหติ ตํ คเหตฺวา อิตรํ ภิกฺขุํ มยฺหํ ปตฺตสลากํ
ตฺวํ คณฺหาหีติ วตฺวา คนฺตุํ วฏฺฏติ ฯ เตน ปน อุปจารสีมํ
อนติกฺกนฺเตเยว ตสฺมึ ตสฺส สลากา คเหตพฺพา ฯ ฉฑฺฑิตวิหาเร
มนุสฺสา วสิตฺวา โพธิเจติยาทีนิ ชคฺคิตฺวา ภุญฺชนฺตูติ สลากภตฺตํ
ปฏฺฐเปนฺติ ฯ ภิกฺขู สภาคฏฺฐาเน วสิตฺวา กาลสฺเสว คนฺตฺวา
ตตฺถ วตฺตํ กริตฺวา ตํ ภตฺตํ ภุญฺชนฺติ วฏฺฏติ ฯ สเจ เตสุ
สฺวาตนาย อตฺตโน ปาเปตฺวา คเตสุ อาคนฺตุโก ภิกฺขุ ฉฑฺฑิตวิหาเร
วสิตฺวา กาลสฺเสว วตฺตํ กตฺวา คณฺฑึ ปหริตฺวา สลากภตฺตํ
อตฺตโน ปาเปตฺวา อาสนสาลํ คจฺฉติ ฯ โสว ตสฺส ภตฺตสฺส
อิสฺสโร ฯ โย ปน ภิกฺขูสุ วตฺตํ กโรนฺเตสุเยว ภูมิยํ เทฺว ตโย
สมฺมชฺชนิปฺปหาเร ทตฺวา คณฺฑึ ปหริตฺวา ทูรคาเม สลากภตฺตํ
มยฺหํ ปาปุณาตีติ คจฺฉติ ฯ ตสฺส ตํ โจริกาย คหิตตฺตา
น ปาปุณาติ วตฺตํ กตฺวา ปาเปตฺวา ปจฺฉาคตภิกฺขูนํเยว โหติ ฯ
     เอโก คาโม อติทูเร โหติ ภิกฺขู นิจฺจํ คนฺตุํ น อิจฺฉนฺติ ฯ
มนุสฺสา มยํ ปุญฺเญน ปริพาหิรา โหมาติ วทนฺติ เย จ
ตสฺส คามสฺส อาสนฺนวิหาเร สภาคภิกฺขู เต วตฺตพฺพา อิเมสํ
ภิกฺขูนํ อนาคตทิวเส ตุมฺเห ภุญฺชถาติ ฯ สลากา ปน เทวสิกํ
ปาเปตพฺพา ฯ ตา จ โข ปน เตน คณฺฑิปฺปหรณมตฺเตน
วา ปจฺฉิจาลนมตฺเตน วา น ปาปิตา โหนฺติ ฯ ปจฺฉึ ปน
คเหตฺวา สลากาโย ปิฏเก อากิริตพฺพา ฯ ปจฺฉิ ปน มุขวฏฺฏิยํ
น คเหตพฺพา ฯ สเจ หิ ตตฺถ อหิ วา วิจฺฉิโก วา ภเวยฺย
ทุกฺขํ อุปฺปาเทยฺย ตสฺมา เหฏฺฐา คเหตฺวา ปจฺฉึ ปรมฺมุขํ
กตฺวา (ปจฺฉึ ปน คเหตฺวา) สลากา อากิริตพฺพา ฯ สเจปิ
สปฺโป ภวิสฺสติ เอโตว ปลายิสฺสตีติ เอวํ สลากา อากิริตพฺพา ฯ
คามาทิวเสน ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนว คาเหตพฺพา ฯ อปิ จ เอกํ
มหาเถรสฺส ปาเปตฺวา อวเสสา มยฺหํ ปาปุณนฺตีติ อตฺตโน
ปาเปตฺวา วตฺตํ กตฺวา เจติยํ วนฺทิตฺวา วิตกฺกมาฬเก ฐิเตหิ
ภิกฺขูหิ ปาปิตา อาวุโส สลากาติ วุตฺเต อาม ภนฺเต ตุมฺเห
คตคตคาเม สลากภตฺตํ คณฺหถาติ วตฺตพฺพํ ฯ เอวํ ปาปิตาปิ หิ
สุปาปิตาว โหนฺติ ฯ ภิกฺขู สพฺพรตฺตึ ธมฺมสฺสวนตฺถํ อญฺญํ
วิหารํ คจฺฉนฺตา มยํ ตตฺถ ทานํ อคเหตฺวาว อมฺหากํ โคจรคาเม
ปิณฺฑาย จริตฺวา อาคมิสฺสามาติ สลากาโย อคเหตฺวาว คตา ฯ
วิหาเร เถรสฺส ปตฺตสลากภตฺตํ ภุญฺชิตุํ อาคจฺฉนฺติ วฏฺฏติ ฯ
อถ มหาเถโรปิ อหํ อิธ กึ กโรมีติ เตหิเยว สทฺธึ คจฺฉติ ฯ
เตหิ คตวิหาเร อภุญฺชิตฺวาว โคจรคามํ อนุปฺปตฺเตหิ เทถ ภนฺเต
ปตฺเต สลากยาคุอาทีนิ อาหริสฺสามาติ วุตฺเต ปตฺตา น ทาตพฺพา ฯ
กสฺมา ภนฺเต น เทถาติ ฯ วิหารฏฺฐกํ ภตฺตํ วิหาเร วุตฺถานํ
ปาปุณาติ มยํ อญฺญสฺมึ วิหาเร วุตฺถาติ ฯ เทถ ภนฺเต น มยํ
วิหารสีมาย ๑- เทม ตุมฺหากํ เทม คณฺหถ อมฺหากํ ภิกฺขนฺติ
@เชิงอรรถ: ๑. วิหาเร ปาลิกาย อิติปิ ฯ
วุตฺเต ปน วฏฺฏตีติ ฯ
                  สลากภตฺตกถา นิฏฺฐิตา ฯ
     ปกฺขิกาทีสุ ปน ยํ อภิลกฺขิเตสุ จาตุทฺทสี ปญฺจทสี ปญฺจมี
อฏฺฐมีติ อิเมสุ ปกฺเขสุ กมฺมปฺปสุเตหิ ชเนหิ อุโปสถํ กาตุํ
สติกรณตฺถาย ทิยฺยติ ตํ ปกฺขิยนฺนาม ฯ ตํ สลากภตฺตคติกเมว
โหติ ฯ คาเหตฺวา ภุญฺชิตพฺพํ ฯ สเจ สลากภตฺตํปิ ปกฺขิยภตฺตํปิ
พหุํ สพฺเพสํ วินิวิชฺฌิตฺวา คจฺฉติ ฯ เทฺวปิ ภตฺตานิ วิสุํ วิสุํ
คาเหตพฺพานิ ฯ สเจ ภิกฺขุสงฺโฆ มหา ปกฺขิกํ คาเหตฺวา ตสฺส
ฐิติกาย สลากภตฺตํ คาเหตพฺพํ สลากภตฺตํ วา คาเหตฺวา ตสฺส
ฐิติกาย ปกฺขิกํ คาเหตพฺพํ ฯ เยสํ น ปาปุณาติ เต ปิณฺฑาย
จริสฺสนฺติ ฯ สเจปิ เทฺวปิ ภตฺตานิ พหูนิ ภิกฺขู มนฺทา สลากภตฺตํ
เทวสิกํ ลพฺภติ ฯ ตสฺมา ตํ ฐเปตฺวา ปกฺขิกํ อาวุโส ภุญฺชถาติ
ปกฺขิยเมว คาเหตพฺพํ ฯ ปกฺขิยํ ปณีตํ เทนฺติ ฯ วิสุํ ฐิติกา
กาตพฺพา ฯ เสฺว ปกฺโขติ อชฺช ปกฺขิยํ น คาเหตพฺพํ ฯ สเจ ปน
ทายกา วทนฺติ เสฺวว อมฺหากํ ฆเร ลูขภตฺตํ ภวิสฺสติ อชฺเชว
ปกฺขิยภตฺตํ อุทฺทิสถาติ เอวํ วฏฺฏติ ฯ อุโปสถิกํ นาม อนฺวฑฺฒมาสํ
อุโปสถทิวเส อุโปสถงฺคานิ สมาทิยิตฺวา ยํ อตฺตนา ภุญฺชติ ตเทว
ทิยฺยติ ฯ ปาฏิปทิกนฺนาม อุโปสเถ พหู สทฺธา ปสนฺนา ภิกฺขูนํ
สกฺการํ กโรนฺติ ปาฏิปเท ปน ภิกฺขู กิลมนฺติ ปาฏิปเท ทินฺนํ
ทุพฺภิกฺขทานสทิสํ มหปฺผลํ โหติ อุโปสถกมฺเมน วา ปริสุทฺธ-
สีลานํ ทุติยทิวเส ทินฺนํ มหปฺผลํ โหตีติ สลฺลกฺเขตฺวา ปาฏิปเท
ทียมานกทานํ ฯ ตํปิ อุภยํ สลากภตฺตคติกเมว ฯ อิติ อิมานิ สตฺตปิ
ภตฺตานิ ปิณฺฑปาติกานํ น วฏฺฏนฺติ ธุตงฺคเภทํ กโรนฺติเยว ฯ
     อปรานิปิ จีวรกฺขนฺธเก วิสาขาย วรํ ยาจิตฺวา ทินฺนานิ อาคนฺตุกภตฺตํ
คมิยภตฺตํ คิลานภตฺตํ คิลานุปฏฺฐากภตฺตนฺติ จตฺตาริ ภตฺตานิ ปาลิยํ
อาคตานิเยว ฯ ตตฺถ อาคนฺตุกานํ ทินฺนํ ภตฺตํ อาคนฺตุกภตฺตํ ฯ
เอเสว นโย เสเสสุ ฯ สเจ ปเนตฺถ อาคนฺตุกภตฺตานิปิ อาคนฺตุกาปิ
พหู โหนฺติ ฯ สพฺเพสํ เอเกกํ คาเหตพฺพํ ฯ ภตฺเตสุ อปฺปโหนฺเตสุ
ฐิติกาย คาเหตพฺพํ ฯ เอโก อาคนฺตุโก ปฐมเมว อาคนฺตฺวา
สพฺพํ อาคนฺตุกภตฺตํ อตฺตโน คาเหตฺวา นิสีทติ ฯ สพฺพํ ตสฺเสว
โหติ ฯ ปจฺฉา อาคเตหิ อาคนฺตุเกหิ เตน ทินฺนานิ ปริภุญฺชิ-
ตพฺพานิ ฯ เตนปิ เอกํ อตฺตโน คเหตฺวา เสสานิ ทาตพฺพานิ ฯ
อยํ โอฬารตา ฯ สเจ ปน โส ปฐมํปิ อาคนฺตฺวาปิ อตฺตโน
อคเหตฺวา ตุณฺหีภูโต นิสีทิ ฯ ปจฺฉา อาคเตหิ สทฺธึ ปฏิปาฏิยา
คณฺหิตพฺพํ ฯ สเจ นิจฺจํ อาคนฺตุกา อาคจฺฉนฺติ อาคตทิวเสเยว
ภุญฺชิตพฺพํ อนฺตรนฺตรา เจ อาคจฺฉนฺติ เทฺว ตีณิ ทิวสานิ
ภุญฺชิตพฺพํ ฯ มหาปจฺจริยํ ปน สตฺตทิวสานิ ภุญฺชิตุํ วฏฺฏตีติ
วุตฺตํ ฯ อาวาสิโก กตฺถจิ คนฺตฺวา อาคโตปิ เตนาปิ อาคนฺตุกภตฺตํ
ภุญฺชิตพฺพํ ฯ สเจ ปน ตํ วิหาเร นิพทฺธาปิตํ ๑- โหติ วิหาเร
คาเหตพฺพํ ฯ อถ วิหาโร ทูเร โหติ ฯ อาสนสาลาย นิพทฺธาปิ ๑-
อาสนสาลาย คาเหตพฺพํ ฯ สเจ ปน ทายกา อาคนฺตุเกสุ อสติ
@เชิงอรรถ: ๑. นิพนฺธาปิตํ ฯ
อาวาสิกาปิ ภุญฺชนฺตูติ วทนฺติ วฏฺฏติ อวุตฺเต น วฏฺฏติ ฯ
     คมิยภตฺเตปิ อยเมว กถามคฺโค ฯ อยํ ปน วิเสโส ฯ อาคนฺตุโก
อาคนฺตุกภตฺตเมว ลภติ ฯ คมิโก อาคนฺตุกภตฺตํปิ คมิยภตฺตํปิ
ลภติ ฯ อาวาสิโกปิ ปกฺกมิตุกาโม คมิโก โหติ คมิยภตฺตํ
ลภติ ฯ ยถา ปน อาคนฺตุกภตฺตํ ลพฺภติ เอวมิทํ เทฺว ตีณิ
สตฺต วา ทิวสานิ น ลพฺภติ ฯ คมิสฺสามีติ ภุตฺโต ตํ ทิวสํ
เกนจิเทว กรณีเยน น คโต ปุนทิวเสปิ ภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ
สอุสฺสาหตฺตา ฯ คมิสฺสามีติ ภุตฺตสฺส โจรา วา ปถํ รุนฺธนฺติ
อุทกํ วา เทโว วา วสฺสติ สตฺโถ วา น คจฺฉติ สอุสฺสาเหน
ภุญฺชิตพฺพํ ฯ เอเต อุปทฺทเว โอโลเกนฺเตน เทฺว ตโย ทิวเส
ภุญฺชิตุํ วฏฺฏตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํ ฯ คมิสฺสามิ คมิสฺสามีติ
ปน เลสํ โอฑฺเฑตฺวา ภุญฺชิตุํ น ลภติ ฯ คิลานภตฺตํปิ สเจ
สพฺเพสํ คิลานานํ ปโหติ สพฺเพสํ ทาตพฺพํ ฯ โน เจ ฐิติกํ
กตฺวา คาเหตพฺพํ ฯ เอโก คิลาโน อโรครูโป สกฺโกติ อนฺโตคามํ
คนฺตุํ เอโก น สกฺโกติ อยํ มหาคิลาโน นาม ฯ เอตสฺส
คิลานภตฺตํปิ ทาตพฺพํ ฯ เทฺว มหาคิลานา เอโก ลาภี อภิญฺญาโต
พหุํ ขาทนียํ โภชนียํ ลภติ เอโก อนาโถ อปฺปลาภตาย
อนฺโตคามํ ปวิสติ เอตสฺส คิลานภตฺตํ ทาตพฺพํ ฯ คิลานภตฺเต
ทิวสปริจฺเฉโท นตฺถิ ฯ ยาว โรโค น วูปสมฺมติ สปฺปายโภชนํ
อภุญฺชนฺโต น ยาเปติ ตาว ภุญฺชิตพฺพํ ฯ ยทา ปน มิสฺสกยาคุํ
วา มิสฺสกภตฺตํ วา ภุญฺชนฺตสฺสาปิ โรโค น กุปฺปติ ตโต
ปฏฺฐาย น ภุญฺชิตพฺพํ ฯ คิลานุปฏฺฐากภตฺตํปิ สพฺเพสํ ปโหติ
ตํ สพฺเพสํ ทาตพฺพํ ฯ โน เจ ปโหติ ฐิติกํ กตฺวา คาเหตพฺพํ ฯ
อิทํปิ ทฺวีสุ คิลาเนสุ มหาคิลานุปฏฺฐากสฺส คาเหตพฺพํ ฯ ทฺวีสุ
มหาคิลาเนสุ อนาถคิลานุปฏฺฐากสฺส ยํ กุลํ คิลานภตฺตํปิ เทติ
คิลานุปฏฺฐากภตฺตํปิ ฯ ตตฺถ ยสฺส คิลานสฺส ภตฺตํ ปาปุณาติ
ตทุปฏฺฐากสฺสาปิ ตตฺเถว คาเหตพฺพํ ฯ คิลานุปฏฺฐากภตฺเตปิ
ทิวสปริจฺเฉโท นตฺถิ ฯ ยาว คิลาโน ลภติ ตาวสฺส อุปฏฺฐาโกปิ
ลภตีติ ฯ อิมานิ จตฺตาริ ภตฺตานิ สเจ เอวํ ทินฺนานิ โหนฺติ
อาคนฺตุกคมิยคิลานคิลานุปฏฺฐากา มม ภิกฺขํ คณฺหนฺตูติ
ปิณฺฑปาติกานํปิ วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน อาคนฺตุกาทีนํ ภตฺตํ นิพทฺธาเปมิ ๑-
มม ภตฺตํ คณฺหนฺตูติ เอวํ ทินฺนานิ โหนฺติ ปิณฺฑปาติกานํ
น วฏฺฏติ ฯ
     อปรานิปิ ธูรภตฺตํ ๒- กุฏิภตฺตํ วารกภตฺตนฺติ ตีณีมานิ ภตฺตานิ ฯ
ตตฺถ ธูรภตฺตนฺติ นิจฺจภตฺตํ วุจฺจติ ฯ ตํ ทุวิธํ สงฺฆิกญฺจ
ปุคฺคคิกญฺจ ฯ ตตฺถ ยํ สงฺฆสฺส ธูรภตฺตํ ๒- เทมาติ นิพทฺธาปิตํ
ตํ สลากภตฺตคติกเมว โหติ ฯ ตํ มม นิพทฺธํ ภิกฺขํ คณฺหนฺตูติ
วตฺวา ทินฺนํ ปน ปิณฺฑปาติกานํปิ วฏฺฏติ ฯ ปุคฺคลิเกปิ ตุมฺหากํ
ธูรภตฺตํ ๒- ทมฺมีติ วุตฺเต ปิณฺฑปาติกานํเยว น วฏฺฏติ ฯ มม
นิวทฺธํ ภิกฺขํ คณฺหถาติ วุตฺเต ปน วฏฺฏติ สาทิตพฺพํ ฯ สเจปิ
ปจฺฉา กติปาเห วีติวตฺเต ธูรภตฺตํ ๒- คณฺหถาติ วทติ มูเล
@เชิงอรรถ: ๑. นิพนฺธาเปมิ ฯ  ๒. สพฺพโปตฺถเกสุ เอวํ ทิสฺสติ ฯ เกสญฺจิ ปน มติ ธุว-อิติ ฯ
สุฏฺฐุปฏิจฺฉิตตฺตา วฏฺฏติ ฯ กุฏิภตฺตํ นาม สงฺฆสฺส อาวาสํ
กาเรตฺวา อมฺหากํ เสนาสนวาสิโน อมฺหากํเยว ภตฺตํ คณฺหนฺตูติ
เอวํ นิพทฺธาปิตํ ตํ สลากภตฺตคติกเมว โหติ คาเหตฺวา
ภุญฺชิตพฺพํ ฯ อมฺหากํ เสนาสนวาสิโน อมฺหากํเยว ภิกฺขํ คณฺหนฺตูติ
วุตฺเต ปน ปิณฺฑปาติกานํปิ วฏฺฏติ ฯ ยํ ปน ปุคฺคเล ปสีทิตฺวา
ตสฺส อาวาสํ กตฺวา ตุมฺหากํ เทมาติ ทินฺนํ ตํ ตสฺเสว โหติ ฯ
ตสฺมึ กตฺถจิ คเต นิสฺสิตเกหิ ภุญฺชิตพฺพํ ฯ วารกภตฺตํ นาม
ทุพฺภิกฺขสมเย วาเรน ภิกฺขู ชคฺคิสฺสามาติ ธูรเคหโต ปฏฺฐาย ทินฺนํ
ตํปิ ภิกฺขาวจเนน ทินฺนํ ปิณฺฑปาติกานํ วฏฺฏติ ฯ วารกภตฺตนฺติ
วุตฺเต ปน สลากภตฺตคติกํ โหติ ฯ สเจ ปน ตณฺฑุลาทีนิ
เปเสนฺติ สามเณรา ปจิตฺวา เทนฺตูติ ปิณฺฑปาติกานํ วฏฺฏติ ฯ
อิติ อิมานิ จ ตีณิ อาคนฺตุกภตฺตาทีนิ จ จตฺตารีติ สตฺต ตานิ
สงฺฆภตฺตาทีหิ สห จุทฺทสภตฺตานิ โหนฺติ ฯ
     อฏฺฐกถายํ ปน วิหารภตฺตํ อฏฺฐกภตฺตํ จตุกฺกภตฺตํ
คุฬกภตฺตนฺติ อญฺญานิปิ จตฺตาริ ภตฺตานิ วุตฺตานิ ฯ ตตฺถ วิหารภตฺตํ
นาม วิหาเร ตตฺรุปฺปาทกภตฺตํ ฯ ตํ สงฺฆภตฺเตน สงฺคหิตํ ฯ ตมฺปน
ติสฺสมหาวิหารจิตฺตลปพฺพตาทีสุ ปฏิสมฺภิทปฺปตฺเตหิ ขีณาสเวหิ ยถา
ปิณฺฑปาติกานํปิ สกฺกา โหติ ปริภุญฺชิตุํ ตถา ปฏิคฺคหิตตฺตา
ตาทิเสสุ ฐาเนสุ ปิณฺฑปาติกานํปิ วฏฺฏติ ฯ อฏฺฐนฺนํ ภิกฺขูนํ
เทม จตุนฺนํ เทมาติ เอวํ ทินฺนํ ปน อฏฺฐกภตฺตญฺเจว
จตุกฺกภตฺตญฺจ ฯ ตํปิ ภิกฺขาวจเนน ทินฺนํ ปิณฺฑปาติกานํ วฏฺฏติ ฯ
มหาภิสงฺขริเตน อติรสกปูเวน ปตฺตํ ถเกตฺวา ทินฺนํ คุฬกภตฺตํ
นาม ฯ อิมานิ ตีณิ สลากภตฺตคติกาเนว ฯ อปรํปิ คุฬกภตฺตํ
นาม อตฺถิ ฯ อิเธกจฺเจ มนุสฺสา มหาธมฺมสฺสวนญฺจ
วิหารปูชนญฺจ กาเรตฺวา สกลสงฺฆสฺส ทาตุํ น สกฺโกม เทฺว ตีณิ
ภิกฺขุสตานิ อมฺมากํ ภิกฺขํ คณฺหนฺตูติ ภิกฺขูนํ ปริจฺเฉทชานนตฺถํ
คุฬเก เทนฺติ อิทํ ปิณฺฑปาติกานํปิ วฏฺฏติ ฯ อิติ จีวรกฺขนฺธเก
จีวรภาชนียํ อิมสฺมึ ปน เสนาสนกฺขนฺธเก เสนาสนภาชนียํ เจว
ปิณฺฑปาตภาชนียํ จ วุตฺตํ ฯ คิลานปจฺจยภาชนียํ ปน เอวํ
เวทิตพฺพํ ฯ สปฺปิอาทีสุ เภสชฺเชสุ ราชราชมหามตฺตา สปฺปิสฺส
ตาว กุมฺภสตํปิ กุมฺภสหสฺสํปิ วิหารํ เปเสนฺติ ฯ คณฺฑึ ปหริตฺวา
เถราสนโต ปฏฺฐาย คหิตภาชนํ ปูเรตฺวา ทาตพฺพํ ปิณฺฑปาติกานํปิ
วฏฺฏติ ฯ สเจ อลสชาติกา มหาเถรา ปจฺฉา อาคจฺฉนฺติ ฯ
ภนฺเต วีสติวสฺสานํ ทิยฺยติ ตุมฺหากํ ฐิติกา อติกฺกนฺตาติ น
วตฺตพฺพา ฐิติกํ ฐเปตฺวา เตสํ ทตฺวา ปจฺฉา ฐิติกาย ทาตพฺพํ ฯ
     อสุกวิหาเร พหุ สปฺปิ อุปฺปนฺนนฺติ สุตฺวา โยชนนฺตรวิหารโตปิ
ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ ฯ สมฺปตฺตสมฺปตฺตานํ ฐิตฏฺฐานโต ปฏฺฐาย
ทาตพฺพํ ฯ อสมฺปตฺตานํปิ อุปจารสีมํ ปวิฏฺฐานํ อนฺเตวาสิกาทีสุ
คณฺหนฺเตสุ ทาตพฺพเมว ฯ พหิอุปจารสีมาย ฐิตานํ เทถาติ
วทนฺติ น ทาตพฺพํ ฯ สเจ อุปจารสีมํ โอกฺกมนฺเตหิ เอกาพทฺธา
หุตฺวา อตฺตโน วิหารทฺวาเร วา อนฺโตวิหาเรเยว วา โหนฺติ
ปริสวเสน วฑฺฒิตา นาม สีมา โหติ ตสฺมา ทาตพฺพํ ฯ
สงฺฆนวกสฺส ทินฺเนปิ ปจฺฉา อาคตานํ ทาตพฺพเมว ฯ ทุติยภาเค ปน
เถราสนํ อารูฬฺเห ปุน ปจฺฉา อาคตานํ ปฐมภาโค น ปาปุณาติ
ทุติยภาคโต วสฺสคฺเคน ทาตพฺพํ ฯ อุปจารสีมํ ปวิสิตฺวา ยตฺถ
กตฺถจิ ทินฺนํ โหติ สพฺพํ สนฺนิปาตฏฺฐาเนเยว ภาเชตพฺพํ ฯ
     ยสฺมึ วิหาเร ทส ภิกฺขู ทเสว จ สปฺปิกุมฺภาทีนิ ทียนฺติ เอเกกกุมฺภวเสน
ภาเชตพฺพํ ฯ เอโก สปฺปิกุมฺโภ โหติ ทส ภิกฺขู ภาเชตฺวา
คาเหตพฺพํ ฯ สเจ ยถาฐิตํเยว อมฺหากํ ปาปุณาตีติ คณฺหนฺติ
ทุคฺคหิตํ คตคตฏฺฐาเน สงฺฆิกเมว โหติ ฯ กุมฺภํ ปน อาวฏฺเฏตฺวา
ถาลเก โถกํ สปฺปึ กตฺวา อิทํ มหาเถรสฺส ปาปุณาติ อวเสสํ
อมฺหากํ ปาปุณาตีติ วตฺวา ตํ ปฏิกุมฺเภเยว อากิริตฺวา ยถิจฺฉิตํ
คเหตฺวา คนฺตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ ถีนํ สปฺปิ โหติ เลขํ กตฺวา
เลขโต ปรภาโค มหาเถรสฺส ปาปุณาติ อวเสสํ อมฺหากนฺติ คหิตํปิ
สุคหิตํ ฯ วุตฺตปริจฺเฉทโต โอนาธิเกสุปิ ภิกฺขูสุ จ สปฺปิกุมฺเภสุ จ
เอเตเนว อุปาเยน ภาเชตพฺพํ ฯ สเจ ปเนโก ภิกฺขุ เอโก
กุมฺโภ โหติ คณฺฑึ ปหริตฺวา อยํ มยฺหํ ปาปุณาตีติปิ คเหตุํ
วฏฺฏติ อยํ ปฐมภาโค มยฺหํ ปาปุณาติ อยํ ทุติยภาโคติ เอวํ
โถกํ โถกํ ปาเปตุํปิ วฏฺฏติ ฯ เอส นโย นวนีตาทีสุปิ ฯ ยสฺมึ
ปน วิปฺปสนฺเน ติลเตลาทิมฺหิ เลขา น สนฺติฏฺฐติ ตํ อุทฺธริตฺวาว
ภาเชตพฺพํ ฯ สิงฺคิเวรมริจาทิเภสชฺชํปิ อวเสสปตฺตถาลกาทิ
สมณปริกฺขาโรปิ สพฺโพ วุตฺตานุรูเปเนว นเยน สุฏฺฐุ สลฺลกฺเขตฺวา
ภาเชตพฺโพติ ฯ
         ปาลึ อฏฺฐกถญฺเจว      โอโลเกตฺวา วิจกฺขโณ
         สงฺฆิเก ปจฺจเย เอวํ      อปฺปมตฺโต วิภาชเย ฯ
          อิติ สพฺพากาเรน ปจฺจยภาชนียกถา นิฏฺฐิตา ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๓๙๕-๔๒๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=8128&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=8128&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=7&i=324              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=7&A=2837              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=7&A=2912              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=7&A=2912              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_7

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]