ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย  
อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๓)

                    ภิกฺขุนิกฺขนฺธกวณฺณนา
                       --------
     {๔๐๒} ภิกฺขุนิกฺขนฺธเก ฯ อลํ โคตมิ มา เต รุจีติ กสฺมา
ปฏิกฺขิปติ นนุ สพฺเพสํปิ พุทฺธานํ จตสฺโส ปริสา โหนฺตีติ ฯ
กามํ โหนฺติ กิลเมตฺวา ปน อเนกกฺขตฺตุํ ยาจิเตน อนุญฺาตํ
ปพฺพชฺชํ ทุกฺขํ ลทฺธา อยํ อมฺเหหีติ สมฺมา ปริปาเลสฺสนฺตีติ ครุกํ
กตฺวา อนุชานิตุกาโม ปฏิกฺขิปติ ฯ อฏฺครุธมฺมกถา มหาวิภงฺเคเยว
กถิตา ฯ {๔๐๓} กุมฺภเถนเกหีติ กุมฺเภ ทีปํ ชาเลตฺวา เตน อาโลเกน
ปรฆเร ภณฺฑํ วิจินิตฺวา เถนกโจเรหิ ฯ เสตฏฺิกา นาม
โรคชาตีติ เอโก ปาณโก นาม ฯ โส นาฬิมชฺเฌ คตํ กณฺฑํ
วิชฺฌติ เยน วิทฺธตฺตา นิกฺขนฺตํปิ สาลิสีสํ ขีรํ คเหตุํ น
สกฺโกติ ฯ มญฺเชฏฺิกา นาม โรคชาตีติ อุจฺฉูนํ อนฺโตรตฺตภาโว ฯ
มหโต ตฬากสฺส ปฏิกจฺเจว ปาลินฺติ อิมินา ปน เอตมตฺถํ ทสฺเสติ
ยถา มหโต ตฬากสฺส ปาลิยา อพทฺธายปิ กิญฺจิ อุทกํ ติฏฺเยฺย
ปมเมว พทฺธาย ปน ยํ อุทกํ อพทฺธปจฺจยา น ติฏฺเยฺย
ตมฺปิ พทฺธาย ติฏฺเยฺย เอวเมว เย อิเม อนุปฺปนฺเน วตฺถุสฺมึ
ปฏิกจฺเจว อวีติกฺกมนตฺถาย ครุธมฺมา ปญฺตฺตา ภควตา เตสุ
อปญฺตฺเตสุปิ มาตุคามสฺส ปพฺพชิตตฺตา ปญฺจ วสฺสสตานิ สทฺธมฺโม
ติฏฺเยฺย ปฏิกจฺเจว ปญฺตฺตตฺตา ปน อปรานิปิ ปญฺจ วสฺสสตานิ
สฺสตีติ เอวํ ปมํ วุตฺตํ วสฺสสหสฺสเมว สฺสตีติ ฯ วสฺสสหสฺสนฺติ
เจตํ ปฏิสมฺภิทปฺปเภทปตฺตขีณาสววเสเนว วุตฺตํ ฯ ตโต ปน
อุตฺตรึปิ สุกฺขวิปสฺสกขีณาสววเสน วสฺสสหสฺสํ อนาคามิวเสน
วสฺสสหสฺสํ สกทาคามิวเสน วสฺสสหสฺสํ โสตาปนฺนวเสน
วสฺสสหสฺสนฺติ เอวํ ปญฺจ วสฺสสหสฺสานิ ปฏิเวธสทฺธมฺโม สฺสติ ฯ
ปริยตฺติธมฺโมปิ ตานิเยว ฯ น หิ ปริยตฺติยา อสติ ปฏิเวโธ อตฺถิ
นาปิ ปริยตฺติยา สติ ปฏิเวโธ น โหติ ฯ ลิงฺคํ ปน ปริยตฺติยา
อนฺตรหิตายปิ จิรํ ปวตฺติสฺสตีติ ฯ {๔๐๔} อนุชานามิ ภิกฺขเว ภิกฺขูหิ
ภิกฺขุนิโย อุปสมฺปาเทตุนฺติ อิมาย อนุตฺติยา ภิกฺขู ปญฺจสตา
สากิยานิโย มหาปชาปติยา สทฺธึ วิหารินิโย กตฺวา อุปสมฺปาเทสุํ ฯ
อิติ ตา สพฺพาปิ เอกโต อุปสมฺปนฺนา นาม อเหสุํ ฯ เย โข
ตฺวํ โคตมีติ อิมินา โอวาเทน โคตมี อรหตฺตํ ปตฺตา ฯ {๔๐๙} กมฺมํ
น กริยตีติ ตชฺชนียาทิ สตฺตวิธํปิ กมฺมํ น กริยติ ฯ ขมาเปนฺตีติ
น ปุน เอวรูปํ กริสฺสามาติ ขมาเปนฺติ ฯ {๔๑๐} อนุชานามิ ภิกฺขเว
ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนีนํ กมฺมํ อาโรเปตฺวา ภิกฺขุนีนํ นิยฺยาเทตุนฺติ เอตฺถ
ตชฺชนียาทีสุ อิทํ นาม กมฺมํ เอติสฺสา กาตพฺพนฺติ เอวํ อาโรเปตฺวา
ตํทานิ ตุมฺเหว กโรถาติ นิยฺยาเทตพฺพํ ฯ สเจ ปน อญฺสฺมึ
อาโรปิเต อญฺ กโรนฺติ ตชฺชนียกมฺมารหสฺส นิยสกมฺมํ
กโรนฺตีติ เอตฺถ วุตฺตนเยเนว กาเรตพฺพตํ อาปชฺชนฺติ ฯ {๔๑๑} กทฺทโมทเกนาติ
เอตฺถ น เกวลํ กทฺทโมทเกน วิปฺปสนฺนอุทกรชนกทฺทมาทีสุปิ
เยนเกนจิ โอสิญฺจนฺตสฺส ทุกฺกฏเมว ฯ อวนฺทิโย โส ภิกฺขเว
ภิกฺขุ ภิกฺขุนีสงฺเฆน กาตพฺโพติ ภิกฺขุนีอุปสฺสเย สนฺนิปติตฺวา
อสุโก นาม อยฺโย ภิกฺขุนีนํ อปาสาทนียํ ทสฺเสติ เอตสฺส อยฺยสฺส
อวนฺทิยกรณํ รุจฺจตีติ เอวํ ติกฺขตฺตุํ สาเวตพฺพํ ฯ เอตฺตาวตา
อวนฺทิโย กโต โหติ ฯ ตโต ปฏฺาย ยถา สามเณรํ ทิสฺวา
น วนฺทนฺติ เอวเมว ทิสฺวาปิ น วนฺทิตพฺโพ ฯ เตน ภิกฺขุนา
สมฺมา วตฺตนฺเตน ภิกฺขุนีอุปสฺสยํ อคนฺตฺวา วิหาเรเยว สงฺฆํ วา
เอกปุคฺคลํ วา อุปสงฺกมิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา
ภิกฺขุนีสงฺโฆ มยฺหํ ขมตูติ ขมาเปตพฺพํ ฯ เตน ภิกฺขุนา ภิกฺขุนีนํ
สนฺติกํ คนฺตฺวา เอโส ภิกฺขุ ตุมฺเห ขมาเปตีติ วตฺตพฺพํ ฯ ตโต
ปฏฺาย โส วนฺทิตพฺโพ ฯ อยเมตฺถ สงฺเขโป ฯ วิตฺถารํ ปน
กมฺมวิภงฺเค วกฺขาม ฯ โอภาเสนฺตีติ อสทฺธมฺเมน โอภาเสนฺติ ฯ
ภิกฺขุนีหิ สทฺธึ สมฺปโยเชนฺตีติ ภิกฺขุนีหิ สทฺธึ ปุริเส อสทฺธมฺเมน
สมฺปโยเชนฺติ ฯ อวนฺทิยกรณํ วุตฺตนยเมว ฯ อาวรณนฺติ
วิหารปฺปเวสนนิวารณตฺตาทิกํ อาวรณํ ฯ น อาทิยนฺตีติ น สมฺมา
สมฺปฏิจฺฉนฺติ ฯ โอวาทํ เปตุนฺติ เอตถ น ภิกฺขุนีอุปสฺสยํ
คนฺตฺวา เปตพฺโพ โอวาทนตฺถาย ปนาคตา ภิกฺขุนิโย วตฺตพฺพา
อสุกา นาม ภิกฺขุนี สาปตฺติกา อสฺสา โอวาทํ เปมิ มา
ตาย สทฺธึ อุโปสถํ กริตฺถาติ ฯ กายวิวรณาทีสุปิ ทณฺฑกมฺมํ
วุตฺตนยเมว ฯ {๔๑๓} น ภิกฺขเว ภิกฺขุนิยา โอวาโท น คนฺตพฺโพติอาทิ
ภิกฺขุนีวิภงฺควณฺณนายํ วุตฺตเมว ฯ ผาสุเก นเมนฺตีติ คิหิทาริกาโย
วิย ถนปฏเกน กายพนฺธเนน ผาสุเก นมนตฺถาย พนฺธนฺติ ฯ
เอกปริยายกตนฺติ เอกวารํ ปริกฺขิปนกํ ฯ วิลีเวน ปฏฺเฏนาติ สณฺเหหิ
เวฬุวิลีเวหิ กตปฏฺเฏน ฯ ทุสฺสปฏฺเฏนาติ เสตวตฺถปฏฺเฏน ฯ
ทุสฺสเวณิยาติ ทุสฺเสน กตเวณิยา ฯ ทุสฺสวฏฺฏิยาติ ทุสฺเสน
กตวฏฺฏิยา ฯ โจฬปฏฺฏาทีสุ โจฬกาสาวํ โจฬนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ
     อฏฺิลฺเลนาติ โคชงฺฆฏฺิเกน ฯ ชฆนนฺติ กฏิปฺปเทโส วุจฺจติ ฯ
หตฺถํ โกฏฺฏาเปนฺตีติ อคฺคพาหํ โกฏฺฏาเปตฺวา โมรปตฺตาทีหิ
จิตฺตกํ กโรนฺติ ฯ หตฺถโกจฺฉนฺติ ปิฏฺิหตฺถํ ฯ ปาทนฺติ ชงฺฆํ ฯ
ปาทโกจฺฉนฺติ ปิฏฺิปาทํ ฯ {๔๑๗} มุขลิมฺปนาทีนิ วุตฺตนยาเนว ฯ อวงฺคํ ๑-
กโรนฺตีติ อกฺขิอญฺชนิโย อวงฺคเทเส อโธมุขํ เลขํ กโรนฺติ ฯ
วิเสสกนฺติ คณฺฑปฺปเทเส วิจิตฺรสณฺานํ วิเสสกํ กโรนฺติ ฯ
โอโลกนเกนาติ วาตปานํ วิวริตฺวา วีถึ โอโลเกนฺติ ฯ สาโลเก
ติฏฺนฺตีติ ทฺวารํ วิวริตฺวา อุปฑฺฒกายํ ทสฺเสนฺติโย ติฏฺนฺติ ฯ
สนจฺจนฺติ นฏสมชฺชํ กาเรนฺติ ฯ เวสึ วุฏฺาเปนฺตีติ คณิกํ
วุฏฺาเปนฺติ ฯ ปานาคารํ เปนฺตีติ สุรํ วิกฺกีณนฺติ ฯ สูนํ เปนฺตีติ
มํสํ วิกฺกีณนฺติ ฯ อาปณนฺติ นานาภณฺฑานํ อเนกวิธํ อาปณํ
ปสาเรนฺติ ฯ ทาสํ อุปฏฺาเปนฺตีติ ทาสํ คเหตฺวา เตน อตฺตโน
เวยฺยาวจฺจํ กาเรนฺติ ฯ ทาสีอาทีสุปิ เอเสว นโย ฯ หริตกปตฺติกํ ๒-
ปกิณนฺตีติ หริตกญฺเจว ปกฺกญฺจ ปกิณนฺติ ฯ ปกิณฺณกาปณํ
ปสาเรนฺตีติ วุตฺตํ โหติ ฯ {๔๑๘} สพฺพนีลกาทิกถา กถิตาเยว ฯ {๔๑๙} ภิกฺขุนี
เจ ภิกฺขเว กาลํ กโรนฺตีติอาทีสุ อยํ ปาลิมุตฺตกวินิจฺฉโย ฯ
@เชิงอรรถ: ๑. อวงฺกํ อิติปิ ฯ  ๒. ปตฺติกญฺจ อิติปิ ฯ
สเจ หิ ปญฺจสุ สหธมฺมิเกสุ โย โกจิ กาลํ กโรนฺโต มมจฺจเยน
มยฺหํ ปริกฺขาโร อุปชฺฌายสฺส โหตุ อาจริยสฺส โหตุ สทฺธิวิหาริกสฺส
โหตุ อนฺเตวาสิกสฺส โหตุ มาตุ โหตุ ปิตุ โหตุ อญฺสฺส วา
กสฺสจิ โหตูติ วทติ ฯ เตสํ น โหติ สงฺฆสฺเสว โหติ ฯ
น หิ ปญฺจนฺนํ สหธมฺมิกานํ อจฺจยทานํ รูหติ คิหีนํ ปน
รูหติ ฯ ภิกฺขุ ภิกฺขุนีวิหาเร กาลํ กโรติ ตสฺส ปริกฺขาโร
ภิกฺขูนํเยว โหติ ฯ ภิกฺขุนี ภิกฺขุวิหาเร กาลํ กโรติ ตสฺสา
ปริกฺขาโร ภิกฺขุนีนํเยว โหติ ฯ {๔๒๐} ปุราณมลฺลีติ ปุราเณ คิหิกาเล
มลฺลสฺส ภริยา ฯ ปุริสพฺยญฺชนนฺติ ปุริสนิมิตฺตํ ฉินฺนํ วา โหตุ
อจฺฉินฺนํ วา ปฏิจฺฉนฺนํ วา อปฺปฏิจฺฉนฺนํ วา ฯ สเจ เอตสฺมึ
าเน ปุริสพฺยญฺชนนฺติ จิตฺตํ อุปฺปาเทตฺวา อุปนิชฺฌายติ ทุกฺกฏํ ฯ
     {๔๒๑} อตฺตโน ปริโภคตฺถาย ทินฺนํ นาม ยํ ตุมฺเห เอว ปริภุญฺชถาติ
วตฺวา ทินฺนํ ตํ อญฺสฺส ททโต ทุกฺกฏํ ฯ อคฺคํ คเหตฺวา
ปน ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ อสปฺปายํ สพฺพํปิ อปเนตุํ วฏฺฏติ ฯ
จีวรํ เอกาหํ วา ทฺวีหํ วา ปริภุญฺชิตฺวา ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ
ปตฺตาทีสุปิ เอเสว นโย ฯ ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนีหิ ปฏิคฺคหาเปตฺวาติ หิยฺโย
ปฏิคฺคเหตฺวา ปิตามิสํ อชฺช อญฺสฺมึ อนุปสมฺปนฺเน อสติ ภิกฺขูหิ
ปฏิคฺคหาเปตฺวา ภิกฺขุนีหิ ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ ภิกฺขูหิ ปฏิคฺคหิตํ หิ
ภิกฺขุนีนํ อปฏิคฺคหิตฏฺาเน ติฏฺติ ฯ ภิกฺขูนํปิ ภิกฺขุนีสุ เอเสว
นโย ฯ {๔๒๖} อาสนํ สงฺคายนฺติโยติ อาสนํ สงฺคาเหนฺติโย ฯ กาลํ
วีตินาเมสุนฺติ อญฺปิ วุฏฺาเปตฺวา อญฺ นิสีทาเปนฺติโย โภชนกาลํ
อติกฺกาเมสุํ ฯ อฏฺนฺนํ ภิกฺขุนีนํ ยถาวุฑฺฒนฺติ เอตฺถ สเจ
ธุเร อฏฺสุ นิสินฺนาสุ ตาสํ อพฺภนฺตริมา อญฺา อาคจฺฉติ
สา อตฺตโน นวกตรํ อุฏฺาเปตฺวา นิสีทิตุํ ลภติ ฯ ยา ปน
อฏฺหิปิ นวกตรา สา สเจปิ สฏฺิวสฺสา โหติ อาคตปฏิปาฏิยาว
นิสีทิตุํ ลภติ ฯ อญฺตฺถ ยถาวุฑฺฒํ น ปฏิพาหิตพฺพนฺติ เปตฺวา
ภตฺตคฺคํ อญฺสฺมึ จตุปจฺจยภาชนิยฏฺาเน อหํ ปุพฺเพ อาคตาติ
วุฑฺฒํ ปฏิพาหิตฺวา กิญฺจิ น คเหตพฺพํ ฯ ยถาวุฑฺฒเมว วฏฺฏติ ฯ
ปวารณากถา กถิตาเยว ฯ {๔๒๙} อิตฺถียุตฺตนฺติอาทีหิ สพฺพยานานิ
อนุญฺาตานิ ฯ ปาฏงฺกินฺติ ปฏโปฏลิกํ ฯ {๔๓๐} ทูเตน อุปสมฺปทา
ทสนฺนํ อนฺตรายานํ เยนเกนจิ วฏฺฏติ ฯ กมฺมวาจาปริโยสาเน
สา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนีอุปสฺสเย ิตา วา โหตุ นิสินฺนา วา ชาครา
วา นิทฺทํ โอกฺกนฺตา วา อุปสมฺปนฺนาว โหติ ฯ ตาวเทว ฉายาติ-
อาทีนิ อาคตาย ทูตภิกฺขุนิยา อาจิกฺขิตพฺพานิ ฯ {๔๓๑} อุทฺโทสิโตติ
ภณฺฑสาลา ฯ น สมฺมตีติ นปฺปโหติ ฯ อุปสฺสยนฺติ ฆรํ ฯ
นวกมฺมนฺติ สงฺฆสฺสตฺถาย ภิกฺขุนิยา นวกมฺมํ กาตุํ อนุชานามีติ
อตฺโถ ฯ {๔๓๒} ตสฺสา ปพฺพชิตายาติ ตสฺสา ปพฺพชิตกาเล ฯ ยาว โส
ทารโก วิญฺุตํ ปาปุณาตีติ ยาว ขาทิตุํ ภุญฺชิตุํ นหายิตุํ จ
อตฺตโน ธมฺมตาย สกฺโกตีติ อตฺโถ ฯ เปตฺวา สาคารนฺติ
สหาคารเสยฺยมตฺตํ เปตฺวา ฯ ยถา อญฺสฺมึ ปุริเส เอวํ ทุติยิกาย
ภิกฺขุนิยา ตสฺมึ ทารเก ปฏิปชฺชิตพฺพนฺติ ทสฺเสติ ฯ ตํ มาตา
นหาเปตุํ ปาเยตุํ โภเชตุํ มณฺฑิตุํ อุเร กตฺวา สยิตุํ จ ลภติ ฯ
     {๔๓๔} ยเทว สา วิพฺภนฺตาติ ยสฺมา สา วิพฺภนฺตา อตฺตโน รุจิยา
ขนฺติยา โอทาตานิ วตฺถานิ นิวาเสติ ตสฺมาเยว สา อภิกฺขุนี
น สิกฺขาปจฺจกฺขาเนนาติ ทสฺเสติ ฯ สา ปุน อุปสมฺปทํ น ลภติ ฯ
     สา อาคตา น อุปสมฺปาเทตพฺพาติ น เกวลญฺจ น อุปสมฺปาเทตพฺพา
ปพฺพชฺชํปิ น ลภติ ฯ โอทาตานิ คเหตฺวา วิพฺภนฺตา ปน
ปพฺพชฺชามตฺตํ ลภติ ฯ อภิวาทนนฺติอาทีสุ ปุริสา ปาเท
สมฺพาหนฺตา วนฺทนฺติ เกเส ฉินฺทนฺติ นเข ฉินฺทนฺติ วณปฏิกมฺมํ
กโรนฺติ ตํ สพฺพํ กุกฺกุจฺจายนฺตา น สาทิยนฺตีติ อตฺโถ ฯ ตตฺร เกจิ
อาจริยา สเจ เอกโต วา อุภโต วา อวสฺสุตา โหนฺติ สารตฺตา
ยถาวตฺถุกเมว ฯ เอเก อาจริยา นตฺถิ เอตฺถ อาปตฺตีติ วทนฺติ ฯ
เอวํ อาจริยวาทํ ทสฺเสตฺวา อิทํ อุทฺทิสฺส อนุญฺาตํ วฏฺฏตีติ
อฏฺกถาสุ วุตฺตํ ฯ ตํ ปมาณํ ฯ อนุชานามิ ภิกฺขเว สาทิยิตุนฺติ หิ
วจเนเนว ตํ กปฺปิยํ ฯ {๔๓๕} ปลฺลงฺเกน นิสีทนฺตีติ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา
นิสีทนฺติ ฯ อฑฺฒปลฺลงฺกนฺติ เอกํ ปาทํ อาภุชิตฺวา กตปลฺลงฺกํ ฯ
เหฏฺาวิวเฏ อุปริปฏิจฺฉนฺเนติ เอตฺถ สเจ กูโป ขณิโต ๑- อุปริ
ปน ปทรมตฺตเมว สพฺพทิสาสุ ปญฺายติ เอวรูเปปิ วฏฺฏติ ฯ {๔๓๖} กุกฺกุสํ
มตฺติกนฺติ กุณฺฑกญฺเจว มตฺติกญฺจ ฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ ฯ
                ภิกฺขุนิกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺิตา ฯ
                       ---------
@เชิงอรรถ: ๑. ขโต ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๔๔๘-๔๕๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=9179&modeTY=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=9179&modeTY=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=7&i=513              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=7&A=6118              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=7&A=6427              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=7&A=6427              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_7

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]