อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๓)

หน้าที่ ๔๖๗.
                     สมุฏฺฐานสีสวณฺณนา
                      ----------
     {๒๕๗} ตทนนฺตราย ปน สมุฏฺฐานกถาย ฯ อนตฺตา อิติ นิจฺฉยาติ
อนตฺตา อิติ วนิจฺฉิตา ฯ สภาคธมฺมานนฺติ อนิจฺจาการาทีหิ สภาคานํ
สงฺขตธมฺมานํ ฯ นามมตฺตํ น ญายตีติ นามมตฺตํปิ น ปญฺญายติ ฯ
ทุกฺขหานินฺติ ทุกฺขฆาตกํ ๑- ฯ ขนฺธกา ยจ ๒- มาติกาติ ขนฺธกา ยา จ
มาติกาติ อตฺโถ ฯ อยเมว วา ปาโฐ ฯ สมุฏฺฐานนิยโต กตนฺติ
สมุฏฺฐานํ นิยโต กตํ นิยตกตํ นิยตสมุฏฺฐานนฺติ อตฺโถ ฯ
เอเตน ภูตาโรจนโจรีวุฏฺฐาปนอนนุญฺญาตสิกฺขาปทตฺตยสฺส สงฺคโห
ปจฺเจตพฺโพ ฯ เอตาเนว หิ ตีณิ สิกฺขาปทานิ นิยตสมุฏฺฐานานิ
อญฺเญหิ สทฺธึ อสมฺภินฺนสมุฏฺฐานานิ ฯ สมฺเภทนิทานญฺจญฺญนฺติ
อญฺญํปิ สมฺเภทญฺจ นิทานญฺจ ตตฺถ สมฺเภทวจเนน สมุฏฺฐาน-
สมฺเภทสฺส คหณํ ปจฺเจตพฺพํ ฯ ตานิ หิ ตีณิ สิกฺขาปทานิ ฐเปตฺวา
เสสานิ สมฺภินฺนสมุฏฺฐานานิ ฯ นิทานวจเนน สิกฺขาปทานํ ปญฺญตฺตปฺ-
ปเทสสงฺขาตํ นิทานํ ปจฺเจตพฺพํ ฯ สุตฺเต ทิสฺสนฺติ อุปรีติ สิกฺขาปทานํ
สมุฏฺฐานนิยโม สมฺเภโท นิทานนฺติ อิมานิ ตีณิ สุตฺตมฺหิ เอว
ทิสฺสนฺติ ปญฺญายนฺตีติ อตฺโถ ฯ ตตฺถ เอเกน สมุฏฺฐาเนน
สมุฏฺฐาติ กายโต จ จิตฺตโต จาติอาทิมฺหิ ตาว ปุริมนเย
@เชิงอรรถ: ๑. ทุกฺขฆาฏนนฺติปิ ฯ  ๒. ยา จาติ ปาลิ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๖๘.
สมุฏฺฐานนิยโม จ สมฺเภโท จ ทิสฺสติ ฯ อิตรํ ปน นิทานํ นาม
         เวสาลิยา ราชคเห      สาวตฺถิยา จ อาฬวิยา
         โกสมฺพิยา จ สกฺเกสุ   ภคฺเคสุ จ ปญฺญตฺตาติ
     เอวํ อุปริ ทิสฺสติ ฯ ปรโต อาคเต สุตฺเต ทิสฺสตีติ เวทิตพฺพํ ฯ
     วิภงฺเค ทฺวีสูติ คาถาย อยมตฺโถ ยํ สิกฺขาปทํ ทฺวีสุ วิภงฺเคสุ
ปญฺญตฺตํ อุโปสถทิวเส ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ อุทฺทิสนฺติ ตสฺส
ยถาญายํ สมุฏฺฐานํ ปวกฺขามิ ตํ เม สุณาถาติ ฯ สญฺจริตฺตานุ-
ภาสญฺจาติ สญฺจริตฺตญฺจ สมนุภาสนญฺจ ฯ อติเรกญฺจ จีวรนฺติ
อติเรกจีวรํ กฐินนฺติ อตฺโถ ฯ โลมานิ ปทโส ธมฺโมติ เอฬกโลมานิ
เจว ปทโส ธมฺโม จ ฯ ภูตสํวิธาเนน จาติ ภูตาโรจนญฺจ
สํวิทหิตฺวา อทฺธานปฏิปชฺชนญฺจ ฯ เถยฺยเทสนโจริญฺจาติ เถยฺยสตฺโถ
จ ฉตฺตปาณิสฺส อคิลานสฺส ธมฺมเทสนา จ โจรีวุฏฺฐาปนญฺจ ฯ
อนนุญฺญาตาย เตรสาติ มาตาปิตุสามิเกหิ อนนุญฺญาตาย สทฺธึ
อิมานิ เตรส สมุฏฺฐานานิ โหนฺติ ฯ สทิสา อิธ ทิสฺสเรติ อิธ
อุภโตวิภงฺเค เอเตสุ เตรสสุ สมุฏฺฐาเนสุ เอเกกสฺมึ อญฺญานิปิ
สทิสานิ สมุฏฺฐานานิ ทิสฺสนฺติ ฯ
     {๒๕๘} อิทานิ ตานิ ทสฺเสตุํ เมถุนํ สุกฺกสํสคฺโคติอาทิ วุตฺตํ ฯ
ตตฺถ เมถุนนฺติ อิทนฺตาว ปฐมปาราชิกํ นาม เอกํ สมุฏฺฐานสีสํ ฯ
เสสานิ เตน สทิสานิ ฯ ตตฺถ สุกฺกสํสคฺโคติ สุกฺกวิสฏฺฐิ เจว
กายสํสคฺโค จ ฯ อนิยตา ปฐมิกาติ ปฐมํ อนิยตสิกฺขาปทํ ฯ
ปุพฺพูปปริปาจิตาติ ชานํ ปุพฺพูปคตํ ภิกฺขุนฺติ สิกฺขาปทญฺจ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๖๙.
ภิกฺขุนีปริปาจิตปิณฺฑปาตสิกฺขาปทญฺจ ฯ รโห ภิกฺขุนิยา สหาติ ภิกฺขุนิยา
สทฺธึ รโห นิสชฺชสิกฺขาปทญฺจ ฯ สโภชเน รโห เทฺว จาติ สโภชเน
กุเล อนูปขชฺช นิสชฺชสิกฺขาปทญฺจ เทฺว รโห นิสชฺชสิกฺขาปทานิ จ ฯ
องฺคุลิอุทเก หสนฺติ องฺคุลิปโฏทกญฺจ อุทเก หสฺสธมฺมสิกฺขาปทญฺจ ฯ
ปหาเร อุคฺคิเร เจวาติ ปหารทานสิกฺขาปทญฺจ ตลสตฺติกอุคฺคิรณ-
สิกฺขาปทญฺจ ฯ เตปญฺญาสา จ เสขิยาติ ปริมณฺฑลนิวาสนาทีนิ
ขุทฺทกวณฺณนาวสาเน วุตฺตานิ
         ปริมณฺฑลกา เทฺวปิ     สุปฺปฏิจฺฉนฺนกา ทุเว
         สุสํวุตา ทุเว เจว         เทฺว จ โอกฺขิตฺตจกฺขุกา
         อุกฺขิตฺตกายกา ทุเว     เทฺว จ กายปฺปจาลิกา
         พาหุปฺปจาลิกา เทฺว จ  เทฺว จ สีสปฺปจาลิกา
         ขมฺภยา ทุเว วุตฺตา จ   เทฺว จ โอคุณฺฐิตาปิ จ
         อุกฺกุฏิกา จ ปลฺลตฺถิ     สกฺกจฺจํ ปตฺตสญฺญิตา
         สมสูปสมติตฺตญฺจ        สกฺกจฺจํปิ จ ภุญฺชิสฺส
         ภุญฺชิสฺส ปตฺตสญฺญี จ   สปทานญฺจ ภุญฺชิสฺส
         ภุญฺชิสฺส สมสูปกํ         ถูปิกโต พฺยญฺชนานิ จ
         น จ อุชฺฌา น กวฬํ      มณฺฑลญฺจ อนาหตํ
         สพฺพหตฺถอุกฺเขปญฺจ    อวจฺเฉทาวคณฺฑกํ
         นิธูนํ สิตฺถการญฺจ       นิจฺฉารญฺจ จปุจปุ
         สุรุญฺจ หตฺถนิลฺเลหํ      ปตฺตนิลฺเลหโอฏฺฐกํ
         สามิเสน สสิตฺเถน        ฐิโต จ หริเตปิ จ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๗๐.
         อุทเก จาปิ นิสีทิตฺวา    ตโย ปณฺณาสกา อิเม
         อิติ อิมานิ เตปญฺญาส   เสขิยสิกฺขาปทานิ จ ฯ
     อธกฺขคามาวสฺสุตาติ ภิกฺขุนีนํ อธกฺขกสิกฺขาปทํ คามนฺตรคมนํ
อวสฺสุตาย อวสฺสุตสฺส หตฺถโต ขาทนียคหณสิกฺขาปทญฺจ ฯ
ตลมตฺถญฺจ สุทฺธิกาติ ตลฆาฏกํ ชตุมตฺถกํ อุทกสุทฺธิกา สาทิยนญฺจ ฯ
วสฺสํ วุตฺถา จ โอวาทนฺติ วสฺสํ วุตฺถา ฉ ปญฺจ โยชนานีติ
สิกฺขาปทญฺจ โอวาทาย อคมนสิกฺขาปทญฺจ ฯ นานุพนฺเธ ปวตฺตินินฺติ
วุฏฺฐาปิตปวตฺตนนานุพนฺธสิกฺขาปเทน สห ฉสตฺตติ โหนฺติ ฯ อิเม
สิกฺขาติ อิมา สิกฺขาโย ฯ ลิงฺควิปริยาโย กโต ฯ กายมานสิกา
กตาติ กายจิตฺตสมุฏฺฐานิกา กตา ฯ
     {๒๕๙} อทินฺนนฺติ อิทํ ตาว อทินฺนาทานนฺติ วา ทุติยปาราชิกนฺติ วา
เอกํ สมุฏฺฐานสีสํ ฯ เสสานิ เตน สทิสานิ ฯ ตตฺถ วิคฺคหุตฺตรินฺติ
มนุสฺสวิคฺคหอุตฺตริมนุสฺสธมฺมสิกฺขาปทานิ ฯ ทุฏฺฐุลฺลา อตฺตกามินนฺติ
ทุฏฺฐุลฺลวาจอตฺตกามปาริจริยสิกฺขาปทานิ ฯ อมูลา อญฺญภาคิยาติ
เทฺว ทุฏฺฐโทสสิกฺขาปทานิ ฯ อนิยตา ทุติยิกาติ ทุติยํ
อนิยตสิกฺขาปทํ ฯ อจฺฉินฺเท ปริณามเนติ สามํ จีวรํ ทตฺวา อจฺฉินฺทนญฺจ
สงฺฆิกลาภสฺส อตฺตโน ปริณามนญฺจ ฯ มุสาโอมสเปสุณาติ
มุสาวาโท จ โอมสวาโท จ ภิกฺขุเปสุญฺญญฺจ ฯ ทุฏฺฐุลฺลา
ปฐวีขเณติ ทุฏฺฐุลฺลาปตฺติอาโรจนญฺจ ปฐวีขณนญฺจ ฯ ภูตํ อญฺญาย
อุชฺฌเปติ ภูตคามอญฺญวาทกอุชฺฌาปนกสิกฺขาปทานิ ฯ นิกฺกฑฺฒนํ
สิญฺจนญฺจาติ วิหารโต นิกฺกฑฺฒนญฺจ อุทเกน ติณาทิสิญฺจนญฺจ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๗๑.
อามิสเหตุ ภุตฺตาวีติ อามิสเหตุ ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตีติ สิกฺขาปทญฺจ
ภุตฺตาวี อนติริตฺเตน ขาทนียาทินา ปวารณสิกฺขาปทญฺจ ฯ เอหิ
อนาทริ ภึสาติ เอหาวุโส คามํ วาติ สิกฺขาปทญฺจ อนาทริยญฺจ
ภิกฺขุภึสาปนญฺจ ฯ อปนิเธ จ ชีวิตนฺติ ปตฺตาทีนํ อปนิธาน-
สิกฺขาปทญฺจ สญฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรปนญฺจ ฯ ชานํ สปฺปาณกํ
กมฺมนฺติ ชานํ สปฺปาณกอุทกสิกฺขาปทญฺจ ปุน กมฺมาย
อุกฺโกฏนญฺจ ฯ อูนสํวาสนาสนาติ อูนวีสติวสฺสสิกฺขาปทญฺจ อุกฺขิตฺตเกน
สทฺธึ สํวาสสิกฺขาปทญฺจ นาสิตกสามเณรสมฺโภคสิกฺขาปทญฺจ ฯ
สหธมฺมิกวิเลขาติ สหธมฺมิกํ วุจฺจมานสิกฺขาปทญฺจ วิเลขาย สํวตฺตนฺตีติ
อาคตสิกฺขาปทญฺจ ฯ โมโห อมูลเกน จาติ โมหนเก ปาจิตฺติย-
สิกฺขาปทญฺจ อมูลเกน สงฺฆาทิเสเสน อนุทฺธํสนสิกฺขาปทญฺจ ฯ
     กุกฺกุจฺจํ จีวรํ ทตฺวาติ กุกฺกุจฺจอุปฺปาทนญฺจ ธมฺมิกานํ กมฺมานํ
ฉนฺทํ ทตฺวา ขิยฺยนญฺจ จีวรํ ทตฺวา ขิยฺยนญฺจ ฯ ปริณาเมยฺย
ปุคฺคเลติ สงฺฆิกํ ลาภํ ปุคฺคลสฺส ปริณามสิกฺขาปทญฺจ ฯ กินฺเต
อกาลอจฺฉินฺเทติ กินฺเต อยฺเย เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสตีติ
อาคตสิกฺขาปทญฺจ อกาลจีวรํ กาลจีวรนฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาปน-
สิกฺขาปทญฺจ ภิกฺขุนิยา สทฺธึ จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทน-
สิกฺขาปทญฺจ ฯ ทุคฺคหิ นิรเยน จาติ ทุคฺคหิเตน ทุปฺปธาริเตน
ปรํ อุชฺฌาปนสิกฺขาปทญฺจ นิรเยน วา พฺรหฺมจริเยน วา
อภิสปนสิกฺขาปทญฺจ ฯ คณํ วิภงฺคํ ทุพฺพลนฺติ คณสฺส จีวรลาภนฺตรายํ
กเรยฺยาติ จ ธมฺมิกจีวรวิภงฺคํ ปฏิพาเหยฺยาติ จ ทุพฺพลจีวรปจฺจาสาย
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๗๒.
จีวรกาลสมยํ อติกฺกเมยฺยาติ จ วุตฺตสิกฺขาปทานิ ฯ กฐินาผาสุ-
ปสฺสยนฺติ ธมฺมิกํ กฐินุทฺธารํ ปฏิพาเหยฺย ภิกฺขุนิยา สญฺจิจฺจ
อผาสุกํ กเรยฺย ภิกฺขุนิยา อุปสฺสยํ ทตฺวา กุปิตา อนตฺตมนา
นิกฺกฑฺเฒยฺย วาติ วุตฺตสิกฺขาปทานิ ฯ อกฺโกสจณฺฑี มจฺฉรีติ
ภิกฺขุํ อกฺโกเสยฺย วา ปริภาเสยฺย วา จณฺฑิกตา คณํ ปริภาเสยฺย
กุลมจฺฉรินี อสฺสาติ วุตฺตสิกฺขาปทานิ ฯ คพฺภินี จ ปายนฺติยาติ
คพฺภินึ วุฏฺฐาเปยฺย ปายนฺตึ วุฏฺฐาเปยฺยาติ วุตฺตสิกฺขาปทานิ ฯ
     เทฺว วสฺสา สิกฺขา สงฺเฆนาติ เทฺว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ
อสิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ วุฏฺฐาเปยฺย สิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ สงฺเฆน
อสมฺมตํ วุฏฺฐาเปยฺยาติ วุตฺตสิกฺขาปทานิ ฯ ตโย เจว คิหิคตาติ
อูนทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ เทฺว วสฺสานิ
ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ เทฺว วสฺสานิ สิกฺขิตสิกฺขํ สงฺเฆน
อสมฺมตนฺติ วุตฺตสิกฺขาปทานิ ฯ กุมารีภูตา ติสฺโส จาติ อูนวีสติวสฺสํ
กุมารีภูตนฺติอาทินา นเยน วุตฺตา ติสฺโส ฯ อูนทฺวาทสสมฺมตาติ
อูนทฺวาทสวสฺสา วุฏฺฐาเปยฺย ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสา สงฺเฆน อสมฺมตา
วุฏฺฐาเปยฺยาติ วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ อลนฺตาว โสกาวสฺสนฺติ อลนฺตาว
เต อยฺเย วุฏฺฐาปิเตนาติ จ จณฺฑึ โสกาวสฺสํสิกฺขมานํ วุฏฺฐาเปยฺยาติ จ
วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ ฉนฺทา อนุวสฺสา จ เทฺวติ ปาริวาสิยฉนฺททาเนน
สิกฺขมานํ วุฏฺฐาเปยฺย อนุวสฺสํ วุฏฺฐาเปยฺย เอกวสฺสํ
เทฺว วุฏฺฐาเปยฺยาติ วุตฺตสิกฺขาปทตฺตยํ ฯ สมุฏฺฐานา ติกา กตาติ
ติกสมุฏฺฐานา กตา ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๗๓.
     {๒๖๐} สญฺจริ กุฏิ วิหาโรติ สญฺจริตฺตํ สญฺญาจิกาย กุฏิกรณํ
มหลฺลกวิหารกรณญฺจ ฯ โธวนญฺจ ปฏิคฺคโหติ อญฺญาติกาย
ภิกฺขุนิยา ปุราณจีวรํ โธวาปนญฺจ จีวรปฏิคฺคหณญฺจ ฯ วิญฺญตฺตุตฺตริ
อภิหฏฺฐุนฺติ อญฺญาตกํ คหปตึ จีวรวิญฺญาปนํ ตทุตฺตริสาทิยน-
สิกฺขาปทญฺจ ฯ อุภินฺนํ ทูตเกน จาติ จีวรเจตาปนํ อุปกฺขฏํ
โหตีติ อาคตสิกฺขาปททฺวยญฺจ ทูเตน จีวรเจตาปนปหิตสิกฺขาปทญฺจ ฯ
     โกสิยา สุทฺธเทฺวภาคา ฉพฺพสฺสานิ นิสีทนนฺติ โกสิยมิสฺสกํ
สนฺถตนฺติอาทีนิ ปญฺจ สิกฺขาปทานิ ฯ ริญฺจนฺติ รูปิกา เจวาติ วิภงฺเค
ริญฺจนฺติ อุทฺเทสนฺติ อาคตํ เอฬกโลมโธวาปนํ รูปิยปฏิคฺคหณ-
สิกฺขาปทญฺจ ฯ อุโภ นานปฺปการกาติ รูปิยสํโวหารกยวิกฺกย-
สิกฺขาปททฺวยญฺจ ฯ อูนพนฺธนวสฺสิกาติ อูนปญฺจพนฺธนปตฺตสิกฺขาปทญฺจ
วสฺสิกสาฏิกสิกฺขาปทญฺจ ฯ สุตฺตํ วิกปฺปเนน จาติ สุตฺตํ วิญฺญาเปตฺวา
จีวรวายาปนญฺจ ตนฺตวาเย อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปาปชฺชนญฺจ ฯ
ทฺวารทานสิพฺพินี จาติ ยาว ทฺวารโกสา อคฺคลฏฺฐปนาย
อญฺญาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ ทเทยฺย จีวรํ สิพฺเพยฺยาติ วุตฺตสิกฺขา-
ปทตฺตยํ ฯ ปูวปจฺจยโชติ จาติ ปูเวหิ วา มนฺเถหิ วา อภิหฏฺฐุํ ปวารณ-
สิกฺขาปทํ จาตุมฺมาสปฺปจฺจยปวารณโชติสมาทหนสิกฺขาปทานิ จ ฯ
     รตนํ สูจิ มญฺโจ จ ตูลํ นิสีทนกณฺฑุ จ วสฺสิกา จ สุคเตนาติ
รตนสิกฺขาปทญฺเจว สูจิฆรสิกฺขาปทาทีนิ จ สตฺต สิกฺขาปทานิ ฯ
วิญฺญตฺติ อญฺญเจตาปนา เทฺว สงฺฆิกา มหาชนิกา เทฺว ปุคฺคลา
ลหุกา ครูติ ยา ปน ภิกฺขุนี อญฺญํ วิญฺญาเปตฺวา อญฺญํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๗๔.
วิญฺญาเปยฺยาติอาทีนิ นว สิกฺขาปฺทานิ ฯ เทฺว วิฆาสา สาฏิกา
จาติ อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา สงฺการํ วา วิฆาสํ วา ติโรกุฑฺเฑ
วา ติโรปากาเร วา ฉฑฺเฑยฺย วา ฉฑฺฑาเปยฺย วา หริเต ฉฑฺเฑยฺย
วา ฉฑฺฑาเปยฺย วาติ เอวํ วุตฺตานิ เทฺว วิฆาสสิกฺขาปทานิ จ
อุทกสาฏิกสิกฺขาปทญฺจ ฯ สมณจีวเรน จาติ สมณจีวรํ ทเทยฺยาติ
อิทเมตํ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ
     {๒๖๑} เภทานุวตฺตทุพฺพจทูสทุฏฺฐุลฺลทิฏฺฐิ จาติ สงฺฆเภทานุวตฺตกทุพฺพจ
กุลทูสก ทุฏฺฐุลฺลาปตฺติปฏิจฺฉาทน ทิฏฺฐิ อปฺปฏินิสฺสชฺชน สิกฺขาปทานิ ฯ
ฉนฺทํ อุชฺชคฺฆิกา เทฺว จาติ ฉนฺทํ อทตฺวา คมนสิกฺขาปทํ
อุชฺชคฺฆิกาย อนฺตรฆเร คมนนิสีทนสิกฺขาปททฺวยํ จ ฯ เทฺวปฺปสทฺทาติ
อปฺปสทฺโท อนฺตรฆเร คมิสฺสามิ นิสีทิสฺสามีติ สิกฺขาปททฺวยํ จ ฯ
น พฺยาหเรติ น สกวเฬน มุเขน พฺยาหริสฺสามีติ สิกฺขาปทํ ฯ
     ฉมา นีจาสเน ฐานํ ปจฺฉโต อุปฺปเถน จาติ ฉมายํ นิสีทิตฺวา
นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา ฐิเตน นิสินฺนสฺส ปจฺฉโต คจฺฉนฺเตน
ปุรโต คจฺฉนฺตสฺส อุปฺปเถน คจฺฉนฺเตน ปเถน คจฺฉนฺตสฺส
ธมฺมเทสนสิกฺขาปทานิ ฯ วชฺชานุวตฺติ คหณาติ วชฺชปฏิจฺฉาทน-
อุกฺขิตฺตานุวตฺตนหตฺถคหณาทิสงฺขาตานิ ตีณิ ปาราชิกานิ ฯ โอสาเร
ปจฺจาจิกฺขนาติ อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ อนญฺญาย คณสฺส ฉนฺทํ
โอสาเรยฺยาติ จ พุทฺธํ ปจฺจาจิกฺขามีติ จ วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ
     กสฺมึ สํสฏฺฐา เทฺว วธีติ กิสฺมิญฺจิเทว อธิกรเณ ปจฺฉากตาติ จ
ภิกฺขุนิโย ปเนว สํสฏฺฐา วิหรนฺตีติ จ ยา ปน ภิกฺขุนี เอวํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๗๕.
วเทยฺย สํสฏฺฐาว อยฺเย ตุมฺเห วิหรถาติ จ อตฺตานํ วธิตฺวา
วธิตฺวา โรเทยฺยาติ จ วุตฺตสิกฺขาปทานิ ฯ วิสิพฺเพ ทุกฺขิตาย จาติ
ภิกฺขุนิยา จีวรํ วิสิพฺเพตฺวา วา วิสิพฺพาเปตฺวา วาติ จ ทุกฺขิตํ
สหชีวินินฺติ จ วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ ปุน สํสฏฺฐา น วูปสเมติ
สํสฏฺฐา วิหเรยฺย คหปตินา วา คหปติปุตฺเตน วาติ เอวํ ปุน
วุตฺตํ สํสฏฺฐสิกฺขาปทญฺจ เอหยฺเย อิมํ อธิกรณํ วูปสเมหีติ
วุจฺจมานา สาธูติ ปฏิสฺสุณิตฺวา สา ปจฺฉา อนนฺตรายิกินี เนว
วูปสเมยฺยาติ วุตฺตสิกฺขาปทญฺจ ฯ อารามญฺจ ปวารณาติ ชานํ
สภิกฺขุกํ อารามํ อนาปุจฺฉา ปวิเสยฺยาติ จ อุภโตสงฺเฆ ตีหิ
ฐาเนหิ น ปวาเรยฺยาติ จ วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ อนฺวฑฺฒมาสํ
สหชีวินี เทฺวติ อนฺวฑฺฒมาสํ ภิกฺขุนิยา ภิกฺขุสงฺฆโต เทฺว ธมฺมา
ปจฺจาสึสิตพฺพาติ วุตฺตสิกฺขาปทญฺจ สหชีวินึ วุฏฺฐาเปตฺวา เทฺว
วสฺสานิ เนว อนุคฺคเหยฺย สหชีวินึ วุฏฺฐาเปตฺวา เนว วูปกาเสยฺยาติ
วุตฺตสิกฺขาปททฺวยญฺจ ฯ จีวรํ อนุพนฺธนาติ สเจ เม ตฺวํ อยฺเย
จีวรํ ทสฺสสิ เอวาหนฺตํ วุฏฺฐาเปสฺสามีติ จ สเจ มํ ตฺวํ อยฺเย
เทฺว วสฺสานิ อนุพนฺธิสฺสสิ เอวาหนฺตํ วุฏฺฐาเปสฺสามีติ จ
วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ สตฺตตฺตึส อิเม ธมฺมา ฯ
     {๒๖๒} อุพฺภตํ กฐินํ ตีณีติ นิฏฺฐิตจีวรสฺมึ ภิกฺขุนา อุพฺภตสฺมึ กฐิเนติ
วุตฺตานิ อาทิโต จ ตีณิ สิกฺขาปทานิ ฯ ปฐมํ ปตฺตเภสชฺชนฺติ
ทสาหปรมํ อติเรกปตฺโตติ วุตฺตปฐมปตฺตสิกฺขาปทญฺจ ปฏิสายนียานิ
เภสชฺชานีติ วุตฺตสิกฺขาปทญฺจ ฯ อจฺเจกญฺจาปิ สาสงฺกนฺติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๗๖.
อจฺเจกจีวรสิกฺขาปทญฺจ ตทนนฺตรเมว สาสงฺกสิกฺขาปทญฺจ ฯ ปกฺกมนฺเตน
วา ทุเวติ ตํ ปกฺกมนฺโต เนว อุทฺธเรยฺยาติ ภูตคามวคฺเค
วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ อุปสฺสยํ ปรมฺปราติ ภิกฺขุนีอุปสฺสยํ คนฺตฺวา
ภิกฺขุนิโย โอวเทยฺยาติ จ ปรมฺปรโภชเน ปาจิตฺติยนฺติ จ วุตฺต-
สิกฺขาปททฺวยญฺจ ฯ อนติริตฺตํ นิมนฺตนาติ อนติริตฺตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ
วาติ จ นิมนฺติโต สภตฺโต สมาโนติ จ วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ วิกปฺปํ
รญฺโญ วิกาเลติ สามํ จีวรํ วิกปฺเปตฺวาติ จ รญฺโญ ขตฺติยสฺสาติ จ
วิกาเล คามํ ปวิเสยฺยาติ จ วุตฺตสิกฺขาปทตฺตยํ ฯ โวสาสารญฺญเกน
จาติ โวสาสมานรูปา ฐิตาติ จ ตถารูเปสุ อารญฺญเกสุ เสนาสเนสุ
ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิตนฺติ จ วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ อุสูยา สนฺนิจยญฺจาติ
อุสูยวาทิกาติ จ ปตฺตสนฺนิจยํ กเรยฺยาติ จ วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ
ปุเร ปจฺฉา วิกาเล จาติ ยา ปน ภิกฺขุนี ปุเรภตฺตํ กุลานิ
อุปสงฺกมิตฺวาติ จ ปจฺฉาภตฺตํ กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวาติ จ ยา ปน
ภิกฺขุนี วิกาเล กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวาติ จ วุตฺตสิกฺขาปทตฺตยํ ฯ
ปญฺจาหิกา สงฺกมนีติ ปญฺจาหิกํ สงฺฆาฏิวารํ อติกฺกเมยฺยาติ จ
จีวรํ สงฺกมนิยํ ธาเรยฺยาติ จ วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ เทฺวปิ
อาวสเถน จาติ อาวสถจีวรํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภุญฺเชยฺย อาวสถํ
อนิสฺสชฺชิตฺวา จาริกํ ปกฺกเมยฺยาติ เอวํ อาวสเถน สทฺธึ
วุตฺตสิกฺขาปทานิ จ เทฺว ฯ ปสาเข อาสเน เจวาติ ปสาเข ชาตํ
คณฺฑํ วาติ จ ภิกฺขุสฺส ปุรโต อนาปุจฺฉา อาสเน นิสีเทยฺยาติ จ
วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ ตึสเอกูนกา อิเม ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๗๗.
     {๒๖๓} เอฬกโลมา เทฺว เสยฺยาติ เอฬกโลมสิกฺขาปทญฺเจว เทฺว
จ สหเสยฺยสิกฺขาปทานิ ฯ อาหจฺจปิณฺฑโภชนนฺติ อาหจฺจปาทก-
สิกฺขาปทญฺจ อาวสถปิณฺฑโภชนสิกฺขาปทญฺจ ฯ คณวิกาลสนฺนิธีติ
คณโภชนวิกาลโภชนสนฺนิธิการกสิกฺขาปทตฺตยํ ฯ ทนฺตโปเณนเจลกาติ
ทนฺตโปณสิกฺขาปทญฺจ อเจลกสิกฺขาปทญฺจ ฯ อุยฺยุตฺตํ วเส
อุยฺโยธีติ อุยฺยุตฺตํ เสนํ ทสฺสนาย คจฺเฉยฺย เสนาย วเสยฺย อุยฺโยธิกํ
วา ฯเปฯ อนีกทสฺสนํ วา คจฺเฉยฺยาติ วุตฺตสิกฺขาปทตฺตยํ ฯ สุรา
โอเรน นหายนาติ สุราปานสิกฺขาปทญฺจ โอเรนฑฺฒมาสํ
นหานสิกฺขาปทญฺจ ฯ ทุพฺพณฺเณ เทฺว เทสนิกาติ ติณฺณํ
ทุพฺพณฺณกรณานนฺติ วุตฺตสิกฺขาปทญฺจ วุตฺตาวเสสํ ปาฏิเทสนียทฺวยญฺจ ฯ
ลสุณุตฺติฏฺเฐ นจฺจนาติ ลสุณสิกฺขาปทญฺจ ภิกฺขุสฺส ภุญฺชนฺตสฺส
ปานีเยน วา วิธูปเนน วา อุปติฏฺเฐยฺยาติ วุตฺตสิกฺขาปทญฺจ นจฺจํ
วา คีตํ วา วาทิตํ วา ทสฺสนาย คจฺเฉยฺยาติ วุตฺตสิกฺขาปทญฺจ ฯ
อิโต ปรํ ปาลึ วิรชฺฌิตฺวา ลิขนฺติ ฯ ยถา ปน อตฺถํ วณฺณยาม
เอวเมตฺถ อนุกฺกโม เวทิตพฺโพ ฯ นหานํ อตฺถรณํ เสยฺยาติ นคฺคา
นหาเยยฺยุํ เอกตฺถรณปาปุรณา ตุวฏฺเฏยฺยุํ เอกมญฺเจ ตุวฏฺเฏยฺยุนฺติ
วุตฺตสิกฺขาปทตฺตยํ ฯ อนฺโตรฏฺเฐ ตถา พหีติ อนฺโตรฏฺเฐ
สาสงฺกสมฺมเต ติโรรฏฺเฐ สาสงฺกสมฺมเตติ วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ
อนฺโตวสฺสํ จิตฺตาคารนฺติ อนฺโตวสฺสํ จาริกํ ปกฺกเมยฺย ราชาคารํ
วา จิตฺตาคารํ วา ฯเปฯ โปกฺขรณึ วา ทสฺสนาย คจฺเฉยฺยาติ จ
วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ อาสนฺทิ สุตฺตกนฺตนาติ อาสนฺทึ วา ปลฺลงฺกํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๗๘.
วา ปริภุญฺเชยฺย สุตฺตํ กนฺเตยฺยาติ วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ เวยฺยาวจฺจํ
สหตฺถา จาติ คิหิเวยฺยาวจฺจํ กเรยฺย อาคาริกสฺส วา ปริพฺพาชกสฺส
วา ปริพฺพาชิกาย วา สหตฺถา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ทเทยฺยาติ
วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ อภิกฺขุกาวาเสน จาติ อภิกฺขุเก อาวาเส
วสฺสํ วเสยฺยาติ อิทเมตํ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ ฉตฺตํ ยานญฺจ
สงฺฆาณินฺติ ฉตฺตุปาหนํ ธาเรยฺย ยาเนน ยาเยยฺย สงฺฆาณึ
ธาเรยฺยาติ วุตฺตสิกฺขาปทตฺตยํ ฯ อลงฺการํ คนฺธวาสิตนฺติ
อิตฺถาลงฺการํ ธาเรยฺย คนฺธวณฺณเกน นหาเยยฺย วาสิตเกน ปิญฺญาเกน
นหาเยยฺยาติ วุตฺตสิกฺขาปทตฺตยํ ฯ ภิกฺขุนีติอาทินา ภิกฺขุนิยา
อุมฺมทฺทาเปยฺยาติอาทีนิ จตฺตาร สิกฺขาปทานิ วุตฺตานิ ฯ อสงฺกจฺฉิกา
อาปตฺตีติ อสงฺกจฺฉิกา คามํ ปวิเสยฺย ปาจิตฺติยนฺติ เอวํ วุตฺตา
อาปตฺติ ฯ จตฺตารีสา จตุตฺตรีติ เอตานิ สพฺพานิ จตุจตฺตาฬีส
สิกฺขาปทานิ ฯ กาเยน น วาจาจิตฺเตน กายจิตฺเตน น วาจโตติ
กาเยน เจว กายจิตฺเตน จ สมุฏฺฐหนฺติ น วาจาจิตฺเตน น วาจโตติ
อตฺโถ ฯ ทฺวิสมุฏฺฐานิกา สพฺเพ สมา เอฬกโลมกาติ อิทํ
อุตฺตานตฺถเมว ฯ
     {๒๖๔} ปทญฺญตฺร อสมฺมตาติ ปทโส ธมฺมํ มาตุคามสฺส อุตฺตรึ
ฉปฺปญฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสยฺย อญฺญตฺร วิญฺญุนา ปุริสวิคฺคเหน
อสมฺมโต ภิกฺขุนิโย โอวเทยฺยาติ วุตฺตสิกฺขาปทตฺตยํ ฯ ตถา
อตฺถงฺคเตน จาติ อตฺถงฺคเต สุริเย โอวเทยฺยาติ อิทเมตํ สนฺธาย
วุตฺตํ ฯ ติรจฺฉานวิชฺชา เทฺวติ ติรจฺฉานวิชฺชํ ปริยาปุเณยฺย
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๗๙.
ติรจฺฉานวิชฺชํ วาเจยฺยาติ เอวํ วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํ ฯ อโนกาเส จ
ปุจฺฉนาติ อโนกาสกตภิกฺขุํ ปญฺหํ ปุจฺเฉยฺยาติ อิทเมตํ สนฺธาย
วุตฺตํ ฯ
     {๒๖๕} อทฺธานนาวํ ปณีตนฺติ ภิกฺขุนิยา สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ
ปฏิปชฺเชยฺย เอกํ นาวํ อภิรูเหยฺย ปณีตโภชนานิ อคิลาโน อตฺตโน
อตฺถาย วิญฺญาเปตฺวา ภุญฺเชยฺยาติ วุตฺตสิกฺขาปทตฺตยํ ฯ มาตุคาเมน
สงฺฆเรติ มาตุคาเมน สทฺธึ สํวิธาย คมนญฺจ สมฺพาเธ โลมํ
สํหเรยฺยาติ วุตฺตสิกฺขาปทญฺจ ฯ ธญฺญํ นิมนฺติตา เจวาติ ธญฺญํ
วิญฺญาเปตฺวา วาติ จ นิมนฺติตา วา ปวาริตา วา ขาทนียํ วา
โภชนียํ วา ขาเทยฺย วา ภุญฺเชยฺย วาติ วุตฺตสิกฺขาปทญฺจ ฯ
อฏฺฐ จาติ ภิกฺขุนีนํ วุตฺตา อฏฺฐ ปาฏิเทสนียา ฯ
     {๒๖๖} เถยฺยสตฺถํ อุปสฺสุตีติ เถยฺยสตฺเถน สทฺธึ สํวิธาย
เอกทฺธานมคฺคคมนญฺจ อุปสฺสุตึ ติฏฺฐนญฺจ ฯ สูปวิญฺญาปเนน จาติ อิทํ
สูโปทนวิญฺญตฺตึ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ รตฺติ ฉนฺนญฺจ โอกาสนฺติ
รตฺตนฺธกาเร อปฺปทีเป ปฏิจฺฉนฺเน โอกาเส อชฺโฌกาเส ปุริเสน
สทฺธินฺติ เอวํ วุตฺตสิกฺขาปทตฺตยํ ฯ พฺยูเหน สตฺตมาติ อิทํ
ตทนนฺตรเมว รถิกาย วา พฺยูเห วา ปุริเสน สทฺธินฺติ
อาคตสิกฺขาปทํ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ
     {๒๖๗} ธมฺมเทสนสมุฏฺฐานานิ เอกาทส อุตฺตานาเนว ฯ เอวํ ตาว
สมฺภินฺนสมุฏฺฐานํ เวทิตพฺพํ ฯ นิยตสมุฏฺฐานํ ปน ติวิธํ ตํ
เอเกกสฺเสว สิกฺขาปทสฺส โหติ ตํ วิสุํเยว ทสฺเสตุํ ภูตํ กาเยน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๘๐.
ชายตีติอาทิ วุตฺตํ ฯ ตํ อุตฺตานเมว ฯ เนตฺติธมฺมานุโลมิกนฺติ
วินยปาลิธมฺมสฺส อนุโลมนฺติ ฯ
                 สมุฏฺฐานสีสวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ
                       ---------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๔๖๗-๔๘๐.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=9528&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=9528&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=8&i=826
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=8&A=5897
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=8&A=4556
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=8&A=4556
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔
http://84000.org/tipitaka/read/?index_8