อรรถกถาเล่มที่ ๓๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วิมาน.อ. (ปรมตฺถที.)

                    ๕๕. ๕. ทฺวารปาลกวิมานวณฺณนา
     อุจฺจมิทํ มณิถูณนฺติ ทฺวารปาลกวิมานํ. ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา ราชคเห
วิหรติ เวฬุวเน. เตน สมเยน ราชคเห อญฺญตโร อุปาสโก จตฺตาริ นิจฺจภตฺตานิ
สํฆสฺส เทติ, ตสฺส ปน เคหํ ปริยนฺเต ฐิตํ โจรภเยน เยภุยฺเยน ปิหิตทฺวารเมว
โหติ. ภิกฺขู คนฺตฺวา กทาจิ ทฺวารสฺส ปิหิตตฺตา ภตฺตํ อลทฺธาว ปฏิคจฺฉนฺติ.
อุปาสโก ภริยํ อาห  "กึ ภทฺเท อยฺยานํ สกฺกจฺจํ ภิกฺขา ทียตี"ติ. สา อาห
"เอเกสุ ทิวเสสุ อยฺยา นาคมึสู"ติ. กึ การณนฺติ. ทฺวารสฺส ปิหิตตฺตา มญฺเญติ.
ตํ สุตฺวา อุปาสโก สํเวคปฺปตฺโต หุตฺวา เอกํ ปุริสํ ทฺวารปาลํ กตฺวา ฐเปสิ
"ตฺวํ อชฺชโต ปฏฺฐาย ทฺวารํ รกฺขนฺโต นิสีท, ยถา จ อยฺยา อาคมิสฺสนฺติ,
ตถา เต ปเวเสตฺวา ปวิฏฺฐานํ เนสํ ปตฺตปฏิคฺคหณอาสนปญฺญาปนาทิ สพฺพํ
ยุตฺตปยุตฺตํ ชานาหี"ติ. โส "สาธู"ติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ๑- ตถา กโรนฺโต ภิกฺขูนํ
สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา อุปฺปนฺนสทฺโธ กมฺมผลํ สทฺทหิตฺวา สรเณสุ จ สีเลสุ จ
ปติฏฺฐหิ, สกฺกจฺจํ ภิกฺขู อุปฏฺฐหิ.
     อปรภาเค นิจฺจภตฺตทายโก อุปาสโก กาลํ กตฺวา ยาเมสุ นิพฺพตฺติ.
ทฺวารปาโล ปน ๒- สกฺกจฺจํ ภิกฺขูนํ อุปฏฺฐหิตฺวา ปรสฺส ปริจฺจาเค
เวยฺยาวจฺจกรเณน อนุโมทเนน จ ตาวตึเสสุ อุปฺปชฺชิ. ตสฺส ทฺวาทสโยชนิกํ
กนกวิมานนฺติอาทิ สพฺพํ กกฺกฏกวิมาเน วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ. ปุจฺฉาวิสฺสชฺชน-
คาถา เอวมาคตา:-
     [๙๑๘]         "อุจฺจมิทํ มณิถูณํ วิมานํ
                   สมนฺตโต ทฺวาทส โยชนานิ
                   กูฏาคารา สตฺตสตา อุฬารา
                   เวฬุริยถมฺภา รุจกตฺถตา สุภา.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ ทิสฺสติ  ๒ ก. ทฺวารปาโล จ
     [๙๑๙]         ตตฺถจฺฉสิ ปิวสิ ขาทสิ จ
                   ทิพฺพา จ วีณา ปวทนฺติ วคฺคุํ.
                   ทิพฺพา รสา กามคุเณตฺถ ปญฺจ
                   นาริโย จ นจฺจนฺติ สุวณฺณฉนฺนา.
     [๙๒๐] เกน เต'ตาทิโส วณฺโณ       เกน เต อิธ มิชฺฌติ
           อุปฺปชฺชนฺติ จ เต โภคา       เย เกจิ มนโส ปิยา.
     [๙๒๑]         ปุจฺฉามิ ตํ เทว มหานุภาว
                   มนุสฺสภูโต กิมกาสิ ปุญฺญํ.
                   เกนาสิ เอวญฺชลิตานุภาโว
                   วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี"ติ.
     [๙๒๒] โส เทวปุตฺโต อตฺตมโน       โมคฺคลฺลาเนน ปุจฺฉิโต
           ปญฺหํ ปุฏฺโฐ วิยากาสิ         ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํ.
     [๙๒๓]         "ทิพฺพํ มมํ วสฺสสหสฺสมายุ
                   วาจาภิคีตํ มนสา ปวตฺติตํ
                   เอตฺตาวตา ฐสฺสติ ปุญฺญกมฺโม
                   ทิพฺเพหิ กาเมหิ สมงฺคิภูโต.
     [๙๒๔]         เตน เม'ตาทิโส วณฺโณ ฯเปฯ
                   วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี"ติ.
    #[๙๒๓] ตตฺถ ทิพฺพํ มมํ วสฺสสหสฺสมายูติ ยสฺมึ เทวนิกาเย สยํ
อุปฺปนฺโน, เตสํ ตาวตึสเทวานํ อายุปฺปมาณเมว วทติ. เตสํ หิ มนุสฺสานํ คณนาย
วสฺสสตํ เอโก รตฺติทิโว, ๑- ตาย รตฺติยา ตึสรตฺติโก มาโส, เตน มาเสน
ทฺวาทสมาสิโก สํวจฺฉโร, เตน สํวจฺฉเรน สหสฺสสํวจฺฉรานิ อายุ, ตํ มนุสฺสานํ
คณนาย ติสฺโส วสฺสโกฏิโย สฏฺฐิ จ วสฺสสตสหสฺสานิ โหนฺติ. วาจาภิคีตนฺติ
วาจาย อภิคีตํ, "อาคจฺฉนฺตุ อยฺยา, อิทมาสนํ ปญฺญตฺตํ, อิธ นิสีทถา"ติอาทินา,
"กึ อยฺยานํ สรีรสฺส อาโรคฺยํ, กึ วสนฏฺฐานํ ผาสุกนฺ"ติอาทินา ปฏิสนฺถารวเสน
จ วาจาย กถิตมตฺตํ. มนสา ปวตฺติตนฺติ "อิเม อยฺยา เปสลา พฺรหฺมจาริโน
ธมฺมจาริโน สมถจาริโนติอาทินา ๒- จิตฺเตน ปวตฺติตํ ปสาทมตฺตํ, น ปน มม
สนฺตกํ กิญฺจิ ปริจฺจตฺตํ อตฺถีติ ทสฺเสติ. เอตฺตาวตาติ เอตฺตเกน เอวํ
กถนมตฺเตน ปสาทนมตฺเตนปิ. ฐสฺสติ ปุญฺญกมฺโมติ กตปุญฺโญ นาม หุตฺวา
เทวโลเก ฐสฺสติ จิรํ ปวตฺติสฺสติ, ติฏฺฐนฺโต จ ทิพฺเพหิ กาเมหิ สมงฺคีภูโต ตสฺมึ
เทวนิกาเย เทวานํ วลญฺชนนิยาเมเนว ทิพฺเพหิ ปญฺจหิ กามคุเณหิ สมงฺคีภูโต
สมนฺนาคโต หุตฺวา อินฺทฺริยานิ ปริจาเรนฺโต วิหรตีติ อตฺโถ. เสสํ วุตฺตนยเมว.
                    ทฺวารปาลกวิมานวณฺณนา  นิฏฺฐิตา.
                       -------------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๐ หน้า ๒๘๓-๒๘๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=30&A=5971&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=5971&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=55
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=2016
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=2019
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=2019
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26