ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๐ ภาษาบาลีอักษรไทย วิมาน.อ. (ปรมตฺถที.)

                       ๖. ปมนาวาวิมานวณฺณนา
     สุวณฺณจฺฉทนํ นาวนฺติ นาวาวิมานํ. ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควติ สาวตฺถิยํ
วิหรนฺเต โสฬสมตฺตา ภิกฺขู อญฺตรสฺมึ คามกาวาเส วสิตฺวา วุตฺถวสฺสา "ภควนฺตํ
ปสฺสิสฺสาม, ธมฺมญฺจ สุณิสฺสามา"ติ สาวตฺถึ อุทฺทิสฺส คิมฺหสมเย อทฺธานมคฺคํ
ปฏิปนฺนา, อนฺตรามคฺเค จ นิรุทโก กนฺตาโร, เต จ ตตฺถ ฆมฺมาภิตตฺตา
กิลนฺตา ตสิตา ปานียํ อลภมานา อญฺตรสฺส คามสฺส อวิทูเรน คจฺฉนฺติ.
ตตฺถ อญฺตรา อิตฺถี อุทกภาชนํ คเหตฺวา อุทกตฺถาย อุทปานาภิมุขี คจฺฉติ.
อถ เต ภิกฺขู ตํ ทิสฺวา "ยตฺถายํ อิตฺถี คจฺฉติ, ตตฺถ คเต ปานียํ ลทฺธุํ
สกฺกา"ติ ปิปาสาปเรตา ตํทิสาภิมุขา คนฺตฺวา อุทปานํ ทิสฺวา ตสฺสา
อวิทูเร อฏฺสุ. สา อิตฺถี ตโต อุทกํ คเหตฺวา นิวตฺติตุกามา เต ภิกฺขู
ทิสฺวา "อิเม อยฺยา อุทเกน อตฺถิกา ปิปาสิตา"ติ ตฺวา ครุจิตฺตีการํ
อุปฏฺเปตฺวา อุทเกน นิมนฺเตสิ. เต ปตฺตถวิกโต ปริสฺสาวนํ นีหริตฺวา
ปริสฺสาเวตฺวา ยาวทตฺถํ ปานียํ ปิวิตฺวา หตฺถปาเท สีตเล กตฺวา ตสฺสา
อิตฺถิยา ปานียทาเน อนุโมทนํ วตฺวา อคมํสุ.
     สา ตํ ปุญฺ หทเย เปตฺวา อนฺตรนฺตรา อนุสฺสรนฺตี อปรภาเค
กาลํ กตฺวา ตาวตึสภเวน นิพฺพตฺติ, ตสฺสา ปุญฺานุภาเวน กปฺปรุกฺโขปโสภิตํ
มหนฺตํ วิมานํ อุปฺปชฺชิ, ตํ วิมานํ ปริกฺขิปิตฺวา มุตฺตชาลรชตวิภูสิตา วิย
สิกตาวกิณฺณปณฺฑรปุลินตฏา มณิกฺขนฺธนิมฺมลสลิลวาหินี สริตา. ตสฺสา อุโภสุ
ตีเรสุ อุยฺยานวิมานทฺวาเร จ มหตี โปกฺขรณี ปญฺจวณฺณปทุมสณฺฑมณฺฑิตา สห
สุวณฺณนาวาย นิพฺพตฺติ. สา ตตฺถ ทิพฺพสมฺปตฺตึ อนุภวนฺตี นาวาย กีฬนฺตี
ลฬนฺตี วิจรติ. อเถกทิวสํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน เทวจาริกํ จรนฺโต ตํ
เทวธีตรํ นาวาย กีฬนฺตึ ทิสฺวา ตาย กตปุญฺกมฺมํ ปุจฺฉนฺโต:-
     [๔๓]  "สุวณฺณจฺฉทนํ นาวํ        นาริ อารุยฺห ติฏฺสิ
           โอคาหสิ โปกฺขรณึ        ปทฺมํ ฉินฺทสิ ปาณินา.
        ๑- กูฏาคารา นิเวสา เต     วิภตฺตา ภาคโส มิตา
           ททฺทลฺลมานา อาภนฺติ      สมนฺตา จตุโร ทิสา. ๑-
     [๔๔]  เกน เต'ตาทิโส วณฺโณ    เกน เต อิธ มิชฺฌติ
           อุปฺปชฺชนฺติ  จ เต โภคา   เย เกจิ มนโส ปิยา.
     [๔๕]           ปุจฺฉามิ ตํ เทวิ มหานุภาเว
                    มนุสฺสภูตา กิมกาสิ ปุญฺ
                    เกนาสิ เอวญฺชลิตานุภาวา
                    วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี"ติ
อาห.
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. อยํ คาถา น ทิสฺสติ
ตโต เถเรน ปุฏฺาย เทวตาย วิสฺสชฺชิตาการํ ทสฺเสตุํ สงฺคีติกาเรหิ:-
      [๔๖] "สา เทวตา อตฺตมนา    โมคฺคลฺลาเนน ปุจฺฉิตา
           ปญฺหํ ปุฏฺา วิยากาสิ     ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลนฺ"ติ
อยํ คาถา วุตฺตา.
      [๔๗]          "อหํ มนุสฺเสสุ มนุสฺสภูตา
                     ปุริมาย ชาติยา มนุสฺสโลเก
                     ทิสฺวาน ภิกฺขู ตสิเต กิลนฺเต
                     อุฏฺาย ปาตุํ อุทกํ อทาสึ.
      [๔๘]           โย เว กิลนฺตาน ปิปาสิตานํ
                     อุฏฺาย ปาตุํ อุทกํ ททาติ
                     สีโตทกา ตสฺส ภวนฺติ นชฺโช
                     ปหูตมลฺยา พหุปุณฺฑรีกา.
      [๔๙]           ตํ อาปคา ๑- อนุปริยนฺติ สพฺพทา
                     สีโตทกา วาลุกสนฺถตา นที
                     อมฺพา จ สาลา ติลกา จ ชมฺพุโย
                     อุทฺทาลกา ปาฏลิโย จ ผุลฺลา.
      [๕๐]           ตํ ภูมิภาเคหิ อุเปตรูปํ
                     วิมานเสฏฺ ภุส โสภมานํ
                     ตสฺเสว ๒- กมฺมสฺส อยํ วิปาโก
                     เอตาทิสํ ปุญฺกตา ๓- ลภนฺติ.
@เชิงอรรถ:  สี. ตมาปคา   ฉ.ม. ตสฺสีธ, เอวมุปริปิ   สี. กตปุญฺ
             ๑- กูฏาคารา นิเวสา เม        วิภตฺตา ภาคโส มิตา
                ททฺทลฺลมานา อาภนฺติ         สมนฺตา จตุโร ทิสา. ๑-
          [๕๑]  เตน เม'ตาทิโส วณฺโณ       เตน เม อิธ มิชฺฌติ
                อุปฺปชฺชนฺติ จ เม โภคา       เย เกจิ มนโส ปิยา.
          [๕๒]       อกฺขามิ เต ภิกฺขุ มหานุภาว
                     มนุสฺสภูตา ยมมกาสิ ปุญฺ
                     เตนมฺหิ เอวญฺชลิตานุภาวา
                     วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี"ติ
อยํ เทวตาย วิสฺสชฺชิตากาโร.
         #[๔๓] ตตฺถ สุวณฺณจฺฉทนนฺติ วิจิตฺตภิตฺติวิรจเนหิ ๒- รตฺตสุวณฺณมเยหิ
อุโภหิ ปสฺเสหิ ปฏิจฺฉาทิตพฺภนฺตรตาย เจว นานารตนสมุชฺชลิเตน กนกมยาลงฺกาเรน
อุปริฉาทิตตาย ๓- จ สุวณฺณจฺฉทนํ. นาวนฺติ โปตํ. โส หิ โอรโต ปารํ ปวติ
คจฺฉตีติ โปโต, สตฺเต เนตีติ นาวาติ จ วุจฺจติ. นารีติ ตสฺสา เทวธีตาย
อาลปนํ. นรติ เนตีติ นโร, ปุริโส. ยถา หิ ปมปกติภูโต สตฺโต อิตราย
ปกติยา เสฏฺตฺเถน ปุริ เสตีติ "ปุริโส"ติ วุจฺจติ, เอวํ นยนฏฺเน "นโร"ติ.
ปุตฺตภาตุภูโตปิ หิ ปุคฺคโล มาตุเชฏฺภคินีนํ ปิตุฏฺาเน ติฏฺติ, ปเคว
ภตฺตุภูโต. นรสฺส เอสาติ นารี, อยญฺจ สมญฺา มนุสฺสิตฺถีสุ ปวตฺตา
รุฬฺหิวเสน อิตราสุปิ ตถา วุจฺจติ. โอคาหสิ โปกฺขรณินฺติ สติปิ รตฺตุปฺปล-
นีลุปฺปลาทิเก พหุวิเธ รตนมเย ชลชกุสุเม โปกฺขรสงฺขาตานํ ทิพฺพปทุมานํ
ตตฺถ เยภุยฺเยน อตฺถิตาย "โปกฺขรณี"ติ ลทฺธนามํ ทิพฺพสรํ ชลวิหารรติยา ๔-
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อยํ คาถา น ทิสฺสติ   ม. วิจิตฺตวิวิธฉทเนหิ
@ สี. ฉาทิเตกเทสตาย   สี.,อิ. ชลวิหาราภิรติยา
อนุปวิสสิ. ปทฺมํ ฉินฺทสิ ปาณินาติ รชตมยนาฬํ ๑- ปทุมราครตนมยปตฺตสงฺฆาตํ
กนกมยกณฺณิกากิญฺชกฺขเกสรํ ทิพฺพกมลํ ลีลารวินฺทํ ๒- กตฺตุกามตาย ตว
หตฺเถน ภญฺชสิ.
    #[๔๗]  ตสิเตติ ปิปาสิเต. กิลนฺเตติ ตาย ปิปาสาย อทฺธานปริสฺสเมน จ
กิลนฺตกาเย. อุฏฺายาติ อุฏฺานวีริยํ กตฺวา, อาลสิยํ อนาปชฺชิตฺวาติ อตฺโถ.
    #[๔๘]   โย เวติอาทินา ยถา อหํ, เอวํ อญฺเปิ อายตนคเตน อุทก-
ทานปุญฺเน เอตาทิสํ ผลํ ปฏิลภนฺตีติ ทิฏฺเน อทิฏฺสฺส อนุมานวิธึ
ทสฺเสนฺตี เถเรน ปุฏฺมตฺถํ สาธารณโต วิสฺสชฺเชติ. ตตฺถ ตสฺสาติ ตนฺติ
จ ยถาวุตฺตปุญฺการินํ ปจฺจามสติ.
    #[๔๙]  อนุปริยนฺตีติ อนุรูปวเสน ปริกฺขิปนฺติ.  ตสฺส วสนฏฺานปริกฺขิปเนน
โสปิ ปริกฺขิตฺโต นาม โหติ. ติลกาติ พนฺธุชีวกปุปฺผสทิสปุปฺผา เอกา
รุกฺขชาติ. อุทฺทาลกาติ วาตฆาตกา, เย "ราชรุกฺขา"ติปิ วุจฺจนฺติ.
    #[๕๐]  ตํ ภูมิภาเคหีติ ตาทิเสหิ ภูมิภาเคหิ, ยถาวุตฺตโปกฺขรณีนที-
อุยฺยานวนฺเตหิ ภูมิปเทเสหีติ อตฺโถ. อุเปตรูปนฺติ ปาสํสิยภาเวน อุเปตํ,
เตสํ โปกฺขรณีอาทีนํ วเสน รมณียสนฺนิเวสนฺติ วุตฺตํ โหติ. ภุส โสภมานนฺติ
ภุสํ อติวิย วิโรจมานํ วิมานเสฏฺ ลภนฺตีติ โยชนา. เสสํ วุตฺตนยเมวาติ.
                     ปมนาวาวิมานวณฺณนา นิฏฺิตา.
                          -------------
@เชิงอรรถ:  สี. มรกตมยนาฬํ   ม. กีฬารวินฺทํ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๐ หน้า ๔๐-๔๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=30&A=870&modeTY=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=870&modeTY=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=6              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=119              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=129              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=129              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]