อรรถกถาเล่มที่ ๓๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เปต.อ. (ปรมตฺถที.)

                     ๙๖. ๑๑. นาคเปตวตฺถุวณฺณนา
     ปุรโตว เสเตน ปเลติ หตฺถินาติ อิทํ สตฺถริ เชตวเน วิหรนฺเต เทฺว
พฺราหฺมณเปเต อารพฺภ วุตฺตํ.
     อายสฺมา กิร สงฺกิจฺโจ สตฺตวสฺสิโก ขุรคฺเคเยว อรหตฺตํ ปตฺวา สามเณรภูมิยํ
ิโต ตึสมตฺเตหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ อรญฺายตเน วสนฺโต เตสํ ภิกฺขูนํ ปญฺจนฺนํ
โจรสตานํ หตฺถโต อาคตํ มรณมฺปิ พาหิตฺวา เต จ โจเร ทเมตฺวา ปพฺพาเชตฺวา
สตฺถุ สนฺติกํ อคมาสิ. สตฺถา เตสํ ภิกฺขูนํ ธมฺมํ เทเสสิ, เทสนาวสาเน เต
ภิกฺขู อรหตฺตํ ปาปุณึสุ. อถายสฺมา สงฺกิจฺโจ ปริปุณฺณวสฺโส ลทฺธูปสมฺปโท เตหิ
ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ สทฺธึ พาราณสึ คนฺตฺวา อิสิปตเน วิหาสิ, มนุสฺสา เถรสฺส
สนฺติกํ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ปสนฺนมานสา วีถิปฏิปาฏิยา วคฺควคฺคา หุตฺวา
อาคนฺตุกทานํ อทํสุ. ตตฺถ อญฺตโร อุปาสโก มนุสฺเส นิจฺจภตฺเต สมาทเปสิ,
เต ยถาพลํ นิจฺจภตฺตํ ปฏฺเปสุํ.
     เตน จ สมเยน พาราณสิยํ อญฺตรสฺส มิจฺฉาทิฏฺิกสฺส พฺราหฺมณสฺส
เทฺว ปุตฺตา เอกา จ ธีตา อเหสุํ. เตสุ เชฏฺปุตฺโต ตสฺส อุปาสกสฺส มิตฺโต
อโหสิ. โส ตํ คเหตฺวา อายสฺมโต สงฺกิจฺจสฺส สนฺติกํ อคมาสิ. อายสฺมา สงฺกิจฺโจ
ตสฺส ธมฺมํ เทเสสิ, โส มุทุจิตฺโต อโหสิ. อถ นํ โส อุปาสโก อาห "ตฺวํ
เอกสฺส ภิกฺขุโน นิจฺจภตฺตํ เทหี"ติ. "อนาจิณฺณํ อมฺหากํ พฺราหฺมณานํ สมณานํ
สกฺยปุตฺติยานํ นิจฺจภตฺตทานํ, ตสฺมา นาหํ ทสฺสามี"ติ. กึ มยฺหมฺปิ ภตฺตํ น
ทสฺสสีติ. "กถํ น ทสฺสามี"ติ อาห. ยทิ เอวํ ยํ มยฺหํ เทสิ, ตํ เอกสฺส
ภิกฺขุสฺส เทหีติ. โส "สาธู"ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา ทุติยทิวเส ปาโตว วิหารํ คนฺตฺวา
เอกํ ภิกฺขุํ อาเนตฺวา โภเชสิ.
     เอวํ คจฺฉนฺเต  ๑- กาเล ภิกฺขูนํ ปฏิปตฺตึ ทิสฺวา ธมฺมญฺจ สุณิตฺวา ตสฺส
กนิฏฺภาตา จ ภคินี จ สาสเน อภิปฺปสนฺนา ปุญฺกมฺมรตา จ อเหสุํ. เอวํ
เต ตโย ชนา ยถาวิภวํ ทานานิ เทนฺตา สมณพฺราหฺมเณ สกฺกรึสุ ครุํ กรึสุ
มาเนสุํ ปูเชสุํ, มาตาปิตโร ปน เนสํ อสฺสทฺธา อปฺปสนฺนา สมณพฺราหฺมเณสุ
อคารวา ปุญฺกิริยาย อนาทรา อจฺฉนฺทิกา  ๒- อเหสุํ. เตสํ ธีตรํ ทาริกํ
มาตุลปุตฺตสฺส อตฺถาย าตกา วาเรสุํ. โส จ อายสฺมโต สงฺกิจฺจสฺส สนฺติเก ธมฺมํ
สุตฺวา สํเวคชาโต ปพฺพชิตฺวา นิจฺจํ อตฺตโน มาตุ เคหํ ภุญฺชิตุํ คจฺฉติ. ตํ มาตา
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. คจฺฉนฺเต คจฺฉนฺเต        ๒ สี.,อิ. อนิจฺฉกา
อตฺตโน ภาตุ ธีตาย ทาริกาย ปโลเภติ, เตน โส อุกฺกณฺิโต หุตฺวา อุปชฺฌายํ
อุปสงฺกมิตฺวา อาห "อุปฺปพฺพชิสฺสามหํ ภนฺเต, อนุชานาถ มนฺ"ติ. อุปชฺฌาโย
ตสฺส อุปนิสฺสยสมฺปตฺตึ ทิสฺวา อาห "สามเณร มาสมตฺตํ อาคเมหี"ติ. โส "สาธู"ติ
ปฏิสฺสุณิตฺวา มาเส อติกฺกนฺเต ตเถว อาโรเจสิ, อุปชฺฌาโย ปุน "อฑฺฒมาสํ
อาคเมหี"ติ อาห. อฑฺฒมาเส อติกฺกนฺเต ตเถว วุตฺเต ปุน "สตฺตาหํ อาคเมหี"ติ
อาห, โส "สาธู"ติ ปฏิสฺสุณิ. อถ ตสฺมึ อนฺโตสตฺตาเห สามเณรสฺส มาตุลานิยา
เคหํ วินฏฺจฺฉทนํ ชิณฺณํ ทุพฺพลกุฏฺฏํ วาตวสฺสาภิหตํ ปริปติ, ตตฺถ พฺราหฺมโณ
พฺราหฺมณี เทฺว ปุตฺตา ธีตา จ เคเหน อชฺโฌตฺถตา กาลํ อกํสุ. เตสุ พฺราหฺมโณ
พฺราหฺมณี จ เปตโยนิยํ นิพฺพตฺตึสุ, เทฺว ปุตฺตา ธีตา จ ภุมฺมเทเวสุ. เตสุ
เชฏฺปุตฺตสฺส หตฺถิยานํ นิพฺพตฺติ, กนิฏฺสฺส อสฺสตรีรโถ, ธีตาย สุวณฺณสิวิกา.
พฺราหฺมโณ จ พฺราหฺมณี จ มหนฺเต มหนฺเต อโยมุคฺคเร คเหตฺวา อญฺมญฺ
อาโกเฏนฺติ, อภิหตฏฺาเนสุ มหนฺตา มหนฺตา ฆฏปฺปมาณา คณฺฑา อุฏฺหิตฺวา
มุหุตฺเตเนว ปจิตฺวา ปริเภทปฺปตฺตา โหนฺติ. เต อญฺมญฺสฺส คณฺเฑ ผาเลตฺวา
โกธาภิภูตา นิกฺกรุณา ผรุสวจเนหิ ตชฺเชนฺตา ปุพฺพโลหิตํ ปิวนฺติ, น จ ติตฺตึ
ปฏิลภนฺติ.
     อถ สามเณโร อุกฺกณฺาภิภูโต อุปชฺฌายํ อุปสงฺกมิตฺวา อาห "ภนฺเต มยา
ปฏิญฺาตทิวสา วีติวตฺตา, เคหํ คมิสฺสามิ, อนุชานาถ มนฺ"ติ. อถ นํ อุปชฺฌาโย
"อฏฺงฺคเต สูริเย กาลปกฺขจาตุทฺทสิยา ปวตฺตมานาย เอหี"ติ วตฺวา อิสิปตนวิหารสฺส
ปิฏฺิปสฺเสน โถกํ คนฺตฺวา อฏฺาสิ. เตน จ สมเยน เต เทฺว เทวปุตฺตา
สทฺธึ ภคินิยา เตเนว มคฺเคน ยกฺขสมาคมํ สมฺภาเวตุํ คจฺฉนฺติ, เตสํ ปน
มาตาปิตโร มุคฺครหตฺถา ผรุสวาจา กาฬรูปา อากุลากุลลูขปติตเกสภารา
อคฺคิทฑฺฒตาลกฺขนฺธสทิสา วิคลิตปุพฺพโลหิตา วิลิตคตฺตา อติวิย
เชคุจฺฉวิภจฺฉทสฺสนา เต อนุพนฺธนฺติ.
     อถายสฺมา สงฺกิจฺโจ ยถา โส สามเณโร เต สพฺเพ คจฺฉนฺเต ปสฺสติ,
ตถารูปํ อิทฺธาภิสงฺขารํ อภิสงฺขริตฺวา สามเณรํ อาห "ปสฺสสิ ตฺวํ สามเณร
อิเม คจฺฉนฺเต"ติ. อาม ภนฺเต ปสฺสามีติ. เตนหิ อิเมหิ กตกมฺมํ ปฏิปุจฺฉาติ.
โส หตฺถิยานาทีหิ คจฺฉนฺเต อนุกฺกเมน ปฏิปุจฺฉิ, เต อาหํสุ "เย ปจฺฉโต เปตา
อาคจฺฉนฺติ, เต ปฏิปุจฺฉา"ติ. สามเณโร เต เปเต คาถาหิ อชฺฌภาสิ:-
            [๗๓] "ปุรโตว เสเตน ปเลติ หตฺถินา
                 มชฺเฌ ปน อสฺสตรีรเถน
                 ปจฺฉา จ กญฺา สิวิกาย นียติ
                 โอภาสยนฺตี ทส สพฺพโส ทิสา.
            [๗๔] ตุเมฺห ปน มุคฺครหตฺถปาณิโน
                 รุทํมุขา ฉินฺนปภินฺนคตฺตา
                 มนุสฺสภูตา กิมกตฺถ ปาปํ
                 เยนญฺมญฺสฺส ปิวาถ โลหิตนฺ"ติ.
     ตตฺถ ปุรโตติ สพฺพปมํ. เสเตนาติ ปณฺฑเรน. ปเลตีติ คจฺฉติ. มชฺเฌ ปนาติ
หตฺถึ อารุฬฺหสฺส สิวิกํ อารุฬฺหาย จ อนฺตเร. อสฺสตรีรเถนาติ อสฺสตรียุตฺเตน
รเถน ปเลตีติ โยชนา. นียตีติ วหียติ. โอภาสยนฺตี ทส สพฺพโส ทิสาติ สพฺพโต
สมนฺตโต สพฺพา ทส ทิสา อตฺตโน สรีรปฺปภาหิ วตฺถาภรณาทิปฺปภาหิ จ
วิชฺโชตยมานา. มุคฺครหตฺถปาณิโนติ มุคฺครา หตฺถสงฺขาเตสุ ปาณีสุ เยสํ เต
มุคฺครหตฺถปาณิโน, ภูมิสณฺหกรณียาทีสุ ปาณิโวหารสฺส ลพฺภมานตฺตา หตฺถสทฺเทน
ปาณิ เอว วิเสสิโต. ฉินฺนปภินฺนคตฺตาติ มุคฺครปฺปหาเรน ตตฺถ ตตฺถ
ฉินฺนปภินฺนสรีรา. ปิวาถาติ ปิวถ.
         [๗๕] "ปุรโตว โย คจฺฉติ กุญฺชเรน
              เสเตน นาเคน จตุกฺกเมน
              อมฺหาก ปุตฺโต อหุ เชฏฺโก โส  ๑-
              ทานานิ ทตฺวาน สุขี ปโมทติ.
         [๗๖] โย โส มชฺเฌ อสฺสตรีรเถน
              จตุพฺภิ ยุตฺเตน สุวคฺคิเตน
              อมฺหาก ปุตฺโต อหุ มชฺฌิโม โส
              อมจฺฉรี ทานปตี วิโรจติ.
         [๗๗] ยา สา จ ปจฺฉา สิวิกาย นียติ
              นารี สปญฺา มิคมนฺทโลจนา
              อมฺหาก ธีตา อหุ สา  กนิฏฺิกา
              ภาคฑฺฒภาเคน สุขี ปโมทติ.
         [๗๘] เอเต จ ทานานิ อทํสุ ปุพฺเพ
              ปสนฺนจิตฺตา สมณพฺราหฺมณานํ
              มยํ ปน มจฺฉริโน อหุมฺห
              ปริภาสกา สมณพฺราหฺมณานํ
              เอเต จ ทตฺวา ปริจารยนฺติ
              มยญฺจ สุสฺสาม นโฬว ฉินฺโน"ติ.
     #[๗๕] ตตฺถ ปุรโตว โย คจฺฉตีติ อิเมสํ คจฺฉนฺตานํ โย ปุรโต คจฺฉติ.
"โยโส ปุรโต คจฺฉตี"ติ วา ปาโ, ตสฺส โย เอโส ปุรโต คจฺฉตีติ อตฺโถ.
กุญฺชเรนาติ กุํ ปวึ ชีรยติ, กุญฺเชสุ วา รมติ จรตีติ "กุญฺชโร"ติ ลทฺธนาเมน
@เชิงอรรถ: ๑ ม. โสว เชฏฺโ
หตฺถินา. นาเคนาติ นาสฺส อคมนียํ อนภิภวนียํ  ๑- อตฺถีติ นาโค, เตน นาเคน.
จตุกฺกเมนาติ จตุปฺปเทน. เชฏฺโกติ ๒- ปุพฺพโช.
     #[๗๖-๗๗] จตุพฺภีติ จตูหิ อสฺสตรีหิ. สุวคฺคิเตนาติ สุนฺทรคมเนน จาตุรคมเนน.
มิคมนฺทโลจนาติ มิคี วิย มนฺทกฺขิกา ๓-. ภาคฑฺฒภาเคนาติ ภาคสฺส อฑฺฒภาเคน,
อตฺตนา ลทฺธโกฏฺาสโต อฑฺฒภาคทาเนน เหตุภูเตน. สุขีติ สุขินี.
ลิงฺควิปลฺลาเสน เหตํ วุตฺตํ.
     #[๗๘] ปริภาสกาติ อกฺโกสกา. ปริจารยนฺตีติ ทิพฺเพสุ กามคุเณสุ อตฺตโน
อินฺทฺริยานิ อิโต จิโต จ ยถาสุขํ จาเรนฺติ, ปริชเนหิ วา อตฺตโน ปุญฺานุภาว-
นิสฺสนฺเทน ๔- ปริจริยํ กาเรนฺติ. มยญฺจ สุสฺสาม นโฬว ฉินฺโนติ มยํ ปน ฉินฺโน
อาตเป ขิตฺโต นโฬ วิย สุสฺสาม, ขุปฺปิปาสาหิ อญฺมญฺ ทณฺฑาภิฆาเตหิ
จ สุกฺขา วิสุกฺขา ภวามาติ.
     เอวํ อตฺตโน ปาปํ สมฺปเวเทตฺวา  ๕- "มยํ ตุยฺหํ มาตุลมาตุลานิโย"ติ
อาจิกฺขึสุ. ตํ สุตฺวา สามเณโร สญฺชาตสํเวโค "เอวรูปานํ กิพฺพิสการีนํ กถํ นุ โข
โภชนานิ สิชฺฌนฺตี"ติ ปุจฺฉนฺโต:-
         [๗๙] "กึ ตุมฺหากํ โภชนํ กึ สยานํ
              กถญฺจ ยาเปถ สุปาปธมฺมิโน
              ปหูตโภเคสุ อนปฺปเกสุ
              สุขํ วิราธาย ทุกฺขชฺช ปตฺตา"ติ
อิมํ คาถมาห.
     ตตฺถ กึ ตุมฺหากํ โภชนนฺติ กีทิสํ ตุมฺหากํ โภชนํ. กึ สยานนฺติ กีทิสํ
สยนํ. "กึ สยานา"ติ เกจิ ปนฺติ, กีทิสา สยนา, กีทิเส สยเน สยถาติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. อคติ อภิภวนียํ  ๒ ม. เชฏฺโติ   ๓ สี.,อิ. มิคิยา วิย มนฺทกฺขิปาตา
@๔ ม. ปุญฺานุภาวสิทฺเธน  ๕ สี. สยํ ปเวเทตฺวา
กถญฺจ ยาเปถาติ เกน ปกาเรน ยาเปถ, "กถํ โว ยาเปถา"ติปิ ปาโ, กถํ
ตุเมฺห ยาเปถาติ อตฺโถ. สุปาปธมฺมิโนติ สุฏฺุ อติวิย ปาปธมฺมา. ปหูตโภเคสูติ
อปริยนฺเตสุ อุฬาเรสุ โภเคสุ สนฺเตสุ. อนปฺปเกสูติ น อปฺปเกสุ พหูสุ. สุขํ
วิราธายาติ สุขเหตุโน ปุญฺสฺส อกรเณน สุขํ วิรชฺฌิตฺวา วิราเธตฺวา. "สุขสฺส
วิราเธนา"ติ เกจิ ปนฺติ. ทุกฺขชฺช ปตฺตาติ อชฺช อิทานิ อิทํ เปตโยนิปริยาปนฺนํ
ทุกฺขํ อนุปฺปตฺตาติ.
     เอวํ สามเณเรน ปุฏฺา เปตา  ๑- เตน ปุจฺฉิตมตฺถํ วิสฺสชฺเชนฺตา:-
         [๘๐] "อญฺมญฺ วิธิตฺวาน      ปิวาม ปุพฺพโลหิตํ
              พหุํ ปิตฺวา น ธาตา โหม นจฺฉาทิมฺหเส มยํ.
                [๘๑] อิจฺเจว มจฺฉา ปริเทวยนฺติ
                     อทายกา เปจฺจ ยมสฺส ายิโน
                     เย เต วิทิจฺจ ๒- อธิคมฺม โภเค
                     น ภุญฺชเร นาปิ กโรนฺติ ปุญฺ.
                [๘๒] เต ขุปฺปิปาสูปคตา ปรตฺถ
                     ปจฺฉา  ๓- จิรํ ฌายเร ฑยฺหมานา
                     กมฺมานิ กตฺวาน ทุขุทฺรานิ
                     อนุโภนฺติ ทุกฺขํ กฏุกปฺผลานิ.
         [๘๓] อิตฺตรํ หิ ธนํ ธญฺ      อิตฺตรํ อิธ ชีวิตํ
              อิตฺตรํ อิตฺตรโต ตฺวา   ทีปํ กยิราถ ปณฺฑิโต.
         [๘๔] เย เต เอวํ ปชานนฺติ   นรา ธมฺมสฺส โกวิทา
              เต ทาเน นปฺปมชฺชนฺติ   สุตฺวา อรหตํ วโจ"ติ
ปญฺจ คาถา อภาสึสุ.
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สามเณเรน ปริภาสิตํ สุตฺวา เปตา  ๒ สี. วิทิตฺวา  ๓ สี.,อิ. เปตา
     #[๘๐-๘๑] ตตฺถ น ธาตา โหมาติ ธาตา สุหิตา ติตฺตา น โหม. นจฺฉาทิมฺหเสติ
น รุจฺจาม, น รุจึ อุปฺปาเทม, น ตํ มยํ อตฺตโน รุจิยา ปิวิสฺสามาติ
อตฺโถ. อิจฺเจวาติ เอวเมว. มจฺจา ปริเทวยนฺตีติ มยํ วิย อญฺเปิ มนุสฺสา
กตกิพฺพิสา ปริเทวนฺติ กนฺทนฺติ. อทายกาติ อทานสีลา มจฺฉริโน. ยมสฺส ายิโนติ
ยมโลกสญฺิเต ยมสฺส าเน เปตฺติวิสเย านสีลา. เย เต วิทิจฺจ อธิคมฺม โภเคติ
เย เต สมฺปติ อายติญฺจ สุขวิเสสวิธายเก โภเค วินฺทิตฺวา  ๑- ปฏิลภิตฺวา. น
ภุญฺชเร นาปิ กโรนฺติ ปุญฺนฺติ อเมฺห วิย สยมฺปิ น ภุญฺชนฺติ, ปเรสํ เทนฺตา
ทานมยํ ปุญฺมฺปิ น กโรนฺติ.
     #[๘๒] เต ขุปฺปิปาสูปคตา ปรตฺถาติ เต สตฺตา ปรตฺถ ปรโลเก เปตฺติวิสเย
ชิฆจฺฉาปิปาสาภิภูตา หุตฺวา. จิรํ ฌายเร ฑยฺหมานาติ ขุทาทิเหตุเกน ทุกฺขคฺคินา
"อกตํ วต อเมฺหหิ กุสลํ, กตํ ปาปนฺ"ติอาทินา วตฺตมาเนน วิปฺปฏิสารคฺคินา
ปริฑยฺหมานา ฌายนฺติ, อนุตฺถุนนฺตีติ อตฺโถ. ทุขุทฺรานีติ ทุกฺขวิปากานิ.
อนุโภนฺติ ทุกฺขํ กฏุกปฺผลานีติ อนิฏฺผลานิ ปาปกมฺมานิ กตฺวา จิรกาลํ ทุกฺขํ
อาปายิกทุกฺขํ อนุภวนฺติ.
     #[๘๓-๘๔] อิตฺตรนฺติ น จิรกาลฏฺายี, อนิจฺจํ วิปริณามธมฺมํ. อิตฺตรํ อิธ
ชีวิตนฺติ อิธ มนุสฺสโลเก สตฺตานํ ชีวิตมฺปิ อิตฺตรํ ปริตฺตํ อปฺปกํ. เตนาห ภควา
"โย จิรํ ชีวติ, โส วสฺสสตํ อปฺปํ วา ภิยฺโย"ติ. ๒- อิตฺตรํ อิตฺตรโต ตฺวาติ
ธนธญฺาทิอุปกรณํ มนุสฺสานํ ชีวิตญฺจ อิตฺตรํ ปริตฺตํ ขณิกํ น จริสฺสนฺติ ๓-
ปญฺาย อุปปริกฺขิตฺวา. ทีปํ กยิราถ ปณฺฑิโตติ สปญฺโ ปุริโส ทีปํ อตฺตโน ปติฏฺ
ปรโลเก หิตสุขาธิฏฺานํ กเรยฺย. เย เต เอวํ ปชานนฺตีติ เย เต มนุสฺสานํ
โภคานํ ชีวิตสฺส จ อิตฺตรภาวํ ยาถาวโต ชานนฺติ, เต ทาเน สพฺพกาลํ
นปฺปมชฺชนฺติ. สุตฺวา อรหตํ วโจติ อรหตํ พุทฺธาทีนํ อริยานํ วจนํ สุตฺวา,
สุตตฺตาติ อตฺโถ. เสสํ ปากฏเมว.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. วิทิตฺวา ๒ ที.มหา. ๑๐/๙๑/๔๕, สํ.ส. ๑๕/๑๔๕/๑๓๐,
@องฺ.สตฺตก. ๒๓/๗๐/๑๔๑ (สฺยา) ๓ ม.วินสฺสนนฺติ
     เอวํ เต เปตา สามเณเรน ปุฏฺา ตมตฺถํ อาจิกฺขิตฺวา "มยํ ตุยฺหํ มาตุล-
มาตุลานิโย"ติ ปเวเทสุํ. ตํ สุตฺวา สามเณโร สญฺชาตสํเวโค อุกฺกณฺ ปฏิวิโนเทตฺวา
อุปชฺฌายสฺส ปาเทสุ สิรสา นิปติตฺวา เอวมาห "ยํ ภนฺเต อนุกมฺปเกน กรณียํ  ๑-
อนุกมฺปํ อุปาทาย, ตํ เม ตุเมฺหหิ กตํ, ๒- มหตา วตมฺหิ อนตฺถปาตโต รกฺขิโต,
น ทานิ เม ฆราวาเสน อตฺโถ, อภิรมิสฺสามิ พฺรหฺมจริยวาเส"ติ. อถายสฺมา
สงฺกิจฺโจ ตสฺส อชฺฌาสยานุรูปํ กมฺมฏฺานํ อาจิกฺขิ, โส กมฺมฏฺานํ อนุยุญฺชนฺโต
นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. อายสฺมา ปน สงฺกิจฺโจ ตํ ปวตฺตึ ภควโต อาโรเจสิ.
สตฺถา ตมตฺถํ อฏฺุปฺปตฺตึ กตฺวา สมฺปตฺตปริสาย วิตฺถาเรน ธมฺมํ เทเสสิ, สา
เทสนา มหาชนสฺส สาตฺถิกา อโหสีติ.
                      นาคเปตวตฺถุวณฺณนา นิฏฺิตา.
                       ------------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้า ๕๗-๖๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=31&A=1268&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=1268&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=96
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=3182
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=3357
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=3357
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26