ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๑ ภาษาบาลีอักษรไทย เปต.อ. (ปรมตฺถที.)

                 ๙๙. ๒. สาริปุตฺตตฺเถรมาตุเปติวตฺถุวณฺณนา
     นคฺคา ทุพฺพณฺณรูปาสีติ อิทํ สตฺถริ เวฬุวเน วิหรนฺเต อายสฺมโต
สาริปุตฺตตฺเถรสฺส อิโต ปญฺจมาย ชาติยา มาตุภูตํ เปตึ อารพฺภ วุตฺตํ.
     เอกทิวสํ อายสฺมา จ สาริปุตฺโต อายสฺมา จ มหาโมคฺคลฺลาโน อายสฺมา
จ อนุรุทฺโธ อายสฺมา จ กปฺปิโน ราชคหสฺส อวิทูเร อญฺญตรสฺมึ อรญฺญายตเน
วิหรนฺติ. เตน จ สมเยน พาราณสิยํ อญฺญตโร พฺราหฺมโณ อฑฺโฒ มหทฺธโน
มหาโภโค สมณพฺราหฺมณกปณทฺธิกวนิพฺพกยาจกานํ โอปานภูโต อนฺนปานวตฺถสยนาทีนิ
เทติ. เทนฺโต จ อาคตาคตานํ ยถากาลํ ยถารหํ ๑- จ ปาโททกปาทพฺภญฺชนาทิ-
ทานานุปุพฺพกํ สพฺพาภิเทยฺยํ ๒- ปฏิปนฺโน โหติ. ปุเรภตฺตํ ภิกฺขู
อนฺนปานาทินา สกฺกจฺจํ ปริวิสติ. โส เทสนฺตรํ คจฺฉนฺโต ภริยํ อาห "โภติ
ยถาปญฺญตฺตํ อิมํ ทานวิธึ อปริหาเปนฺตี สกฺกจฺจํ อนุปติฏฺฐาหี"ติ. สา "สาธู"ติ
ปฏิสฺสุณิตฺวา ตสฺมึ ปกฺกนฺเต เอว ตาว ภิกฺขูนํ ปญฺญตฺตํ ทานวิธึ ปจฺฉินฺทิ,
อทฺธิกานํ ปน นิวาสตฺถาย อุปคตานํ เคหปิฏฺฐิโต ฉฑฺฑิตํ ชรสาลํ ทสฺเสสิ "เอตฺถ
วสถา"ติ. อนฺนปานาทีนํ อตฺถาย ตตฺถ อทฺธิเกสุ อาคเตสุ "คูถํ ขาทถ, มุตฺตํ ปิวถ,
โลหิตํ ปิวถ, ตุมฺหากํ มาตุ มตฺถลุงฺคํ ขาทถา"ติ ยํ ยํ อสุจิ เชคุจฺฉํ, ตสฺส ตสฺส
นามํ คเหตฺวา นิฏฺฐุรํ วทติ.
     สา อปเรน สมเยน กาลํ กตฺวา กมฺมานุภาวุกฺขิตฺตา เปตโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา
อตฺตโน วจีทุจฺจริตานุรูปํ ทุกฺขํ อนุภวนฺตี ปุริมชาติสมฺพนฺธํ อนุสฺสริตฺวา
อายสฺมโต สาริปุตฺตสฺส สนฺติกํ อุปสงฺกมิตุกามา วิหารทฺวารํ สมฺปาปุณิ, ตสฺส
วิหารทฺวารเทวตาโย วิหารปฺปเวสนํ นิวาเรสุํ. สา กิร อิโต ปญฺจมาย ชาติยา เถรสฺส
มาตุภูตปุพฺพา, ตสฺมา เอวมาห "อหํ อยฺยสฺส สาริปุตฺตตฺเถรสฺส อิโต ปญฺจมาย
ชาติยา มาตา, เทถ เม ทฺวารปฺปเวสนํ เถรํ ทฏฺฐุนฺ"ติ. ตํ สุตฺวา เทวตา
@เชิงอรรถ:  ม. ยถาพลํ         ม. สพฺพปาเถยฺยํ
ตสฺสา ปเวสนํ อนุชานึสุ. สา ปวิสิตฺวา จงฺกมนโกฏิยํ ฐตฺวา เถรสฺส อตฺตานํ
ทสฺเสสิ. เถโร ตํ ทิสฺวา กรุณาย สญฺโจทิตมานโส หุตฺวา:-
         [๑๑๖] "นคฺคา ทุพฺพณฺณรูปาสิ      กิสา ธมนิสนฺถตา
               อุปฺผาสุลิเก กิสิเก        กา นุ ตฺวํ อิธ ติฏฺฐสี"ติ
คาถาย ปุจฺฉิ. สา เถเรน ปุฏฺฐา ปฏิวจนํ เทนฺตี:-
         [๑๑๗] "อหํ เต สกิยา มาตา     ปุพฺเพ อญฺญาสุ ชาตีสุ
               อุปปนฺนา เปตฺติวิสยํ       ขุปฺปิปาสสมปฺปิตา.
         [๑๑๘] ฉฑฺฑิตํ ขิปิตํ เขฬํ         สิงฺฆาณิกํ สิเลสุมํ
               วสญฺจ ฑยฺหมานานํ        วิชาตานญฺจ โลหิตํ.
         [๑๑๙] วณิกานญฺจ ยํ ฆาน-       สีสจฺฉินฺนาน โลหิตํ
               ขุทาปเรตา ภุญฺชามิ       อิตฺถิปุริสนิสฺสิตํ.
         [๑๒๐] ปุพฺพโลหิตํ ภกฺขามิ        ปสูนํ มานุสาน จ
               อเลณา อนคารา จ       นีลมญฺจปรายนา.
         [๑๒๑] เทหิ ปุตฺตก เม ทานํ      ทตฺวา อนฺวาทิสาหิ เม
               อปฺเปว นาม มุจฺเจยฺยํ     ปุพฺพโลหิตโภชนา"ติ
ปญฺจ คาถา อภาสิ.
    #[๑๑๗] ตตฺถ อหํ เต สกิยา มาตาติ อหํ ตุยฺหํ ชนนิภาวโต สกิยา
มาตา. ปุพฺเพ อญฺญาสุ ชาตีสูติ มาตา โหนฺตีปิ น อิมิสฺสํ ชาติยํ, อถ โข
ปุพฺเพ อญฺญาสุ ชาตีสุ, อิโต ปญฺจมิยนฺติ ทฏฺฐพฺพํ. อุปปนฺนา เปตฺติวิสยนฺติ
ปฏิสนฺธิวเสน เปตโลกํ อุปคตา. ขุปฺปิปาสสมปฺปิตาติ ขุทาย จ ปิปาสาย จ
อภิภูตา, ๑- นิรนฺตรํ ชิฆจฺฉาปิปาสาหิ อภิภุยฺยมานาติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ.  สมงฺคีภูตา
    #[๑๑๘-๑๑๙] ฉฑฺฑิตนฺติ อุจฺฉิฏฺฐกํ, วนฺตนฺติ อตฺโถ. ขิปิตนฺติ ขิปิเตน สทฺธึ
มุขโต นิกฺขนฺตมลํ. เขฬนฺติ นิฏฺฐุภํ ๑-. สิงฺฆาณิกนฺติ มตฺถลุงฺคโต
วิสฺสนฺทิตฺวา นาสิกาย นิกฺขนฺตมลํ. สิเลสุมนฺติ เสมฺหํ. วสญฺจ ฑยฺหมานานนฺติ
จิตกสฺมึ ฑยฺหมานานํ กเฬวรานํ วสาเตลญฺจ. วิชาตานญฺจ โลหิตนฺติ ปสูตานํ อิตฺถีนํ
โลหิตํ, คพฺภมลํ จสทฺเทน สงฺคณฺหาติ. วณิกานนฺติ ๒- สญฺชาตวณานํ. ยนฺติ ยํ
โลหิตนฺติ สมฺพนฺโธ. ฆานสีสจฺฉินฺนานนฺติ ฆานจฺฉินฺนานํ สีสจฺฉินฺนานญฺจ ยํ
โลหิตํ, ตํ ภุญฺชามีติ โยชนา. เทสนาสีสเมตํ "ฆานสีสจฺฉินฺนานนฺ"ติ, ยสฺมา
หตฺถปาทาทิจฺฉินฺนานมฺปิ โลหิตํ ภุญฺชามิเยว. ตถา "วณิกานนฺ"ติ อิมินา เตสมฺปิ
โลหิตํ สงฺคหิตนฺติ ทฏฺฐพฺพํ. ขุทาปเรตาติ ชิฆจฺฉาภิภูตา หุตฺวา.
อิตฺถิปุริสนิสฺสิตนฺติ อิตฺถิปุริสสรีรนิสฺสิตํ ยถาวุตฺตํ อญฺญญฺจ
จมฺมมํสนฺหารุปุพฺพาทิกํ ปริภุญฺชามีติ ทสฺเสติ.
    #[๑๒๐-๑๒๑] ปสูนนฺติ อชโคมหึสาทีนํ. อเลณาติ อสรณา. อนคาราติ
อนาวาสา. นีลมญฺจปรายนาติ สุสาเน ฉฑฺฑิตมลมญฺจสยนา. ๓- อถ วา นีลาติ
ฉาริกงฺคารพหุลา ๔- สุสานภูมิ อธิปฺเปตา, ตํเยว มญฺจํ วิย อธิสยนาติ อตฺโถ.
อนฺวาทิสาหิ เมติ ๕- ยถา ทินฺนํ ทกฺขิณํ มยฺหํ อุปกปฺปติ, ตถา อุทฺทิสฺส
ปตฺติทานํ เทหิ. อปฺเปว นาม มุจฺเจยฺยํ, ปุพฺพโลหิตโภชนาติ ตว อุทฺทิสเนน
เอตสฺมา ปุพฺพโลหิตโภชนา เปตชีวิกา อปิ นาม มุจฺเจยฺยํ.
     ตํ สุตฺวา อายสฺมา สาริปุตฺตตฺเถโร ทุติยทิวเส มหาโมคฺคลฺลานตฺเถราทิเก
ตโย เถเร อามนฺเตตฺวา เตหิ สทฺธึ ราชคเห ปิณฺฑาย จรนฺโต รญฺโญ พิมฺพิสารสฺส
นิเวสนํ อคมาสิ, ราชา เถเร ทิสฺวา "กึ ภนฺเต อาคตตฺถา"ติ อาคมนการณํ
ปุจฺฉิ, อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน ตํ ปวตฺตึ รญฺโญ อาโรเจสิ. ราชา "อญฺญาตํ
ภนฺเต"ติ วตฺวา เถเร วิสฺสชฺเชตฺวา สพฺพกมฺมิกํ อมจฺจํ ปกฺโกสาเปตฺวา อาณาเปสิ
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. นิฏฺฐุภนํ   สี.,อิ.,ม. วณิตานนฺติ   ม. ฉฑฺฑิตมลฺลานํ มญฺจปรายนา
@ ม. ฌายิตงฺคารพหุลา    สี.,อิ. อุทฺทิสาหิ เมติ
"นครสฺส อวิทูเร วิวิตฺเต ฉายูทกสมฺปนฺเน ฐาเน จตสฺโส กุฏิโย กาเรหี"ติ.
อนฺเตปุเร จ ปโหนกวิเสสวเสน ติธา วิภชิตฺวา จตสฺโส กุฏิโย ปฏิจฺฉาเปสิ,
สยญฺจ ตตฺถ คนฺตฺวา กาตพฺพยุตฺตกํ อกาสิ. นิฏฺฐิตาสุ กุฏิกาสุ สพฺพํ พลิกรณํ
สชฺชาเปตฺวา อนฺนปานวตฺถาทีนิ พุทฺธปฺปมุขสฺส จาตุทฺทิสสฺส ภิกฺขุสํฆสฺส
อนุจฺฉวิเก สพฺพปริกฺขาเร จ อุปฏฺฐาเปตฺวา อายสฺมโต สาริปุตฺตตฺเถรสฺส ตํ สพฺพํ
นิยฺยาเทสิ. อถ เถโร ตํ เปตึ อุทฺทิสฺส ตํ สพฺพํ พุทฺธปฺปมุขสฺส จาตุทฺทิสสฺส
ภิกฺขุสํฆสฺส อทาสิ, สา เปตี ตํ อนุโมทิตฺวา เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา
สพฺพกามสมิทฺธา จ หุตฺวา อปรทิวเส อายสฺมโต มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส สนฺติกํ
อุปคนฺตฺวา วนฺทิตฺวา อฏฺฐาสิ. ตํ เถโร ปฏิปุจฺฉิ, สา อตฺตโน เปตูปปตฺตึ ปุน
เทวูปปตฺติญฺจ วิตฺถารโต กเถสิ. เตน วุตฺตํ:-
         [๑๒๒] "มาตุยา วจนํ สุตฺวา       อุปติสฺโสนุกมฺปโก
               อามนฺตยิ โมคฺคลฺลานํ       อนุรุทฺธญฺจ กปฺปินํ.
         [๑๒๓] จตสฺโส กุฏิโย กตฺวา       สํเฆ จาตุทฺทิเส อทา
               กุฏิโย อนฺนปานญฺจ         มาตุ ทกฺขิณมาทิสี.
         [๑๒๔] สมนนฺตรานุทฺทิฏฺเฐ         วิปาโก อุทปชฺชถ
               โภชนํ ปานียํ วตฺถํ         ทกฺขิณาย อิทํ ผลํ.
         [๑๒๕] ตโต สุทฺธา สุจิวสนา       กาสิกุตฺตมธารินี
               วิจิตฺตวตฺถาภรณา          โกลิตํ อุปสงฺกมี"ติ.
    #[๑๒๓] ตตฺถ สํเฆ จาตุทฺทิเส อทาติ จาตุทฺทิสสฺส สํฆสฺส อทาสิ,
นิยฺยาเทสีติ อตฺโถ. เสสํ วุตฺตตฺถเมว. ๑-
@เชิงอรรถ:  ก. วุตฺตนยเมว. เอวมุปริปิ
อถายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน ตํ เปตึ:-
         [๑๒๖] "อภิกฺกนฺเตน วณฺเณน       ยา ตฺวํ ติฏฺฐสิ เทวเต
               โอภาเสนฺตี ทิสา สพฺพา    โอสธี วิย ตารกา.
         [๑๒๗] เกน เตตาทิโส วณฺโณ     เกน เต อิธ มิชฺฌติ
               อุปฺปชฺชนฺติ จ เต โภคา เย เกจิ มนโส ปิยา.
         [๑๒๘] ปุจฺฉามิ ตํ เทวิ มหานุภาเว
               มนุสฺสภูตา กิมกาสิ ปุญฺญํ
               เกนาสิ เอวญฺชลิตานุภาวา
               วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี"ติ
ปุจฺฉิ.
     [๑๒๙-๑๓๓] อถ สา "สาริปุตฺตสฺสาหํ ๑- มาตา"ติอาทินา วิสฺสชฺเชสิ. เสสํ
วุตฺตตฺถเมว. อถายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน ตํ ปวตฺตึ ภควโต อาโรเจสิ. ภควา
ตมตฺถํ อฏฺฐุปฺปตฺตึ กตฺวา สมฺปตฺตปริสาย ธมฺมํ เทเสสิ, สา เทสนา มหาชนสฺส
สาตฺถิกา อโหสีติ.
                 สาริปุตฺตตฺเถรมาตุเปติวตฺถุวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                       -------------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้า ๘๔-๘๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=31&A=1849&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=1849&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=99              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=3319              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=3497              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=3497              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]