ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๑ ภาษาบาลีอักษรไทย เปต.อ. (ปรมตฺถที.)

หน้าที่ ๑๑๕.

๑๐๕. ๘. จูฬเสฏฺฐิเปตวตฺถุวณฺณนา นคฺโค กิโส ปพฺพชิโตสิ ภนฺเตติ อิทํ สตฺถริ เวฬุวเน ๑- วิหรนฺเต จูฬเสฏฺฐิเปตํ อารพฺภ วุตฺตํ. พาราณสิยํ กิร เอโก คหปติ อสฺสทฺโธ อปฺปสนฺโน มจฺฉรี กทริโย ปุญฺญกิริยาย อนาทโร จูฬเสฏฺฐี นาม อโหสิ. โส กาลํ กตฺวา เปเตสุ นิพฺพตฺติ, ตสฺส กาโย อปคตมํสโลหิโต อฏฺฐินฺหารุจมฺมมตฺโต มุณฺโฑ อเปตวตฺโถ อโหสิ. ธีตา ปนสฺส อนุลา อนฺธกวินฺเท สามิกสฺส เคเห วสนฺตี ปิตรํ อุทฺทิสฺส พฺราหฺมเณ โภเชตุกามา ตณฺฑุลาทีนิ ทานูปกรณานิ สชฺเชสิ. ตํ ญตฺวา เปโต อาสาย อากาเสน ตตฺถ คจฺฉนฺโต ราชคหํ สมฺปาปุณิ. เตน จ สมเยน ราชา อชาตสตฺตุ เทวทตฺเตน อุยฺโยชิโต ปิตรํ ชีวิตา โวโรเปตฺวา เตน วิปฺปฏิสาเรน ทุสฺสุปิเนน จ นิทฺทํ อนุปคจฺฉนฺโต อุปริปาสาทวรคโต จงฺกมนฺโต ตํ เปตํ อากาเสน คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา อิมาย คาถาย ปุจฺฉิ:- [๒๔๖] "นคฺโค กิโส ปพฺพชิโตสิ ภนฺเต รตฺตึ กุหึ คจฺฉสิ กิสฺสเหตุ อาจิกฺข เม ตํ อปิ สกฺกุเณมุ สพฺเพน วิตฺตํ ปฏิปาทเย ตฺวนฺ"ติ. ตตฺถ ปพฺพชิโตติ สมโณ. ราชา กิร ตํ นคฺคตฺตา มุณฺฑตฺตา จ "นคฺโค สมโณ อยนฺ"ติ สญฺญาย "นคฺโค กิโส ปพฺพชิโตสี"ติอาทิมาห. กิสฺสเหตูติ กินฺนิมิตฺตํ. สพฺเพน วิตฺตํ ปฏิปาทเย ตฺวนฺติ วิตฺติยา อุปกรณภูตํ วิตฺตํ สพฺเพน โภเคน ตุยฺหํ อชฺฌาสยานุรูปํ, สพฺเพน วา อุสฺสาเหน ปฏิปาเทยฺยํ สมฺปาเทยฺยํ, ตถา กาตุํ มยํ อปฺเปว นาม สกฺกุเณยฺยาม, ตสฺมา อาจิกฺข เม ตํ, เอตํ ตว อาคมนการณํ มยฺหํ กเถหีติ อตฺโถ. @เชิงอรรถ: สี. เชตวเน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๖.

เอวํ รญฺญา ปุฏฺโฐ เปโต อตฺตโน ปวตฺตึ กเถนฺโต ติสฺโส คาถา อภาสิ:- [๒๔๗] "พาราณสี นครํ ทูรฆุฏฺฐํ ตตฺถาหํ คหปติ อฑฺฒโก อหุ ทีโน อทาตา เคธิตมโน ๑- อามิสสฺมึ ทุสฺสีเลฺยน ยมวิสยมฺหิ ปตฺโต. [๒๔๘] โส สูจิกาย กิลมิโต เตหิ เตเนว ญาตีสุ ยามิ อามิสกิญฺจิกฺขเหตุ ๒- อทานสีลา น จ สทฺทหนฺติ `ทานผลํ โหติ ปรมฺหิ โลเก'. [๒๔๙] ธีตา จ มยฺหํ ลปเต อภิกฺขณํ ทสฺสามิ ทานํ ปิตูนํ ปิตามหานํ ตมุปกฺขฏํ ๓- ปริวิสยนฺติ พฺราหฺมณา ยามิ อหํ อนฺธกวินฺทํ ภุตฺตุนฺ"ติ. #[๒๔๗] ตตฺถ ทูรฆุฏฺฐนฺติ ทูรโต เอว คุณกิตฺตนวเสน โฆสิตํ, สพฺพตฺถ วิสฺสุตํ ปากฏนฺติ อตฺโถ. อฑฺฒโกติ อฑฺโฒ มหาวิภโว. ทีโนติ นิหีนจิตฺโต อทานชฺฌาสโย. เตนาห "อทาตา"ติ. เคธิตมโน อามิสฺสมินฺติ กามามิเส ลคฺคจิตฺโต เคธํ อาปนฺโน. ทุสฺสีเลฺยน ยมวิสยมฺหิ ปตฺโตติ อตฺตนา กเตน ทุสฺสีลกมฺมุนา ยมวิสยํ เปตโลกํ ปตฺโต อมฺหิ. #[๒๔๘] โส สูจิกาย กิลมิโตติ โส อหํ วิชฺฌนฏฺเฐน สูจิสทิสตาย "สูจิกา"ติ ลทฺธนามาย ชิฆจฺฉาย กิลมิโต นิรนฺตรํ วิชฺฌมาโน. "กิลมโถ"ติ อิจฺเจว วา @เชิงอรรถ: ก. เคถิตมโน ก.,สี.,อิ. อามิสกิญฺจิเหตุ สี.,อิ. อุปกฺขฏํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๗.

ปาโฐ. เตหีติ "ทีโน"ติอาทินา วุตฺเตหิ ปาปกมฺเมหิ การณภูเตหิ. ตสฺส หิ เปตสฺส ตานิ ปาปกมฺมานิ อนุสฺสรนฺตสฺส อติวิย โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชิ, ตสฺมา เอวมาห. เตเนวาติ เตเนว ชิฆจฺฉาทุกฺเขน. ญาตีสุ ยามีติ ญาตีนํ สมีปํ ยามิ คจฺฉามิ. อามิสกิญฺจิกฺขเหตูติ อามิสสฺส กิญฺจิกฺขนิมิตฺตํ, กิญฺจิ อามิสํ ปตฺเถนฺโตติ อตฺโถ. อทานสีลา น จ สทฺทหนฺติ, `ทานผลํ โหติ ปรมฺหิ โลเก'ติ ยถา อหํ, ตถา เอวํ อญฺเญปิ มนุสฺสา อทานสีลา "ทานสฺส ผลํ เอกํเสน ปรโลเก โหตี"ติ น จ สทฺทหนฺติ. ยโต อหํ วิย เตปิ เปตา หุตฺวา มหาทุกขํ ปจฺจนุภวนฺตีติ อธิปฺปาโย. #[๒๔๙] ลปเตติ กเถติ. อภิกฺขณนฺติ อภิณฺหํ พหุโส. กินฺติ ลปตีติ อาห "ทสฺสามิ ทานํ ปิตูนํ ปิตามหานนฺ"ติ. ตตฺถ ปิตูนนฺติ มาตาปิตูนํ, จูฬปิตุมหา- ปิตูนํ วา. ปิตามหานนฺติ อยฺยกปยฺยกานํ. อุปกฺขฏนฺติ สชฺชิตํ. ปริวิสยนฺตีติ โภชยนฺติ. อนฺธกวินฺทนฺติ เอวํนามกํ นครํ. ภุตฺตุนฺติ ภุญฺชิตุํ. ตโต ปรา สงฺคีติการเกหิ วุตฺตา:- [๒๕๐] "ตมโวจ ราชา `อนุภวิยาน ตมฺปิ เอยฺยาสิ ขิปฺปํ อหมปิ กสฺสํ ๑- ปูชํ อาจิกฺข เม ตํ ยทิ อตฺถิ เหตุ สทฺธายิตํ เหตุวโจ สุโณมา'ติ. [๒๕๑] ตถาติ วตฺวา อคมาสิ ตตฺถ ภุญฺชึสุ ภตฺตํ น จ ทกฺขิณารหา ปจฺจาคมิ ราชคหํ ปุนาปรํ ปาตุรโหสิ ปุรโต ชนาธิปสฺส. @เชิงอรรถ: ก.,สี.,อิ. อหมฺปิ กริสฺสํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๘.

[๒๕๒] ทิสฺวาน เปตํ ปุนเทว อาคตํ ราชา อโวจ `อหมปิ กึ ททามิ อาจิกฺข เม ตํ ยทิ อตฺถิ เหตุ เยน ตุวํ จิรตรํ ปีณิโต สิยา'ติ. [๒๕๓] พุทฺธญฺจ สํฆํ ปริวิสิยาน ราช อนฺเนน ปาเนน จ จีวเรน ตํ ทกฺขิณํ อาทิส เม หิตาย เอวํ อหํ จิรตรํ ปีณิโต สิยาติ. [๒๕๔] ตโต จ ราชา นิปติตฺวา ตาวเท ทานํ สหตฺถา อตุลํ ททิตฺวา ๑- สํเฆ อาโรเจสิ ปกตํ ตถาคตสฺส ตสฺส จ เปตสฺส ทกฺขิณํ อาทิสิตฺถ. [๒๕๕] โส ปูชิโต อติวิย โสภมาโน ปาตุรโหสิ ปุรโต ชนาธิปสฺส ยกฺโขหมสฺมิ ปรมิทฺธิปตฺโต น มยฺหมตฺถิ สมา สทิสา มานุสา. [๒๕๖] ปสฺสานุภาวํ อปริมิตํ มมยิทํ ตยานุทิฏฺฐํ อตุลํ ทตฺวา สํเฆ สนฺตปฺปิโต สตตํ สทา พหูหิ ยามิ อหํ สุขิโต มนุสฺสเทวา"ติ. @เชิงอรรถ: ม. อตุลญฺจ ทตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๙.

#[๒๕๐] ตตฺถ ตมโวจ ราชาติ ตํ เปตํ ตถา วตฺวา ฐิตํ ราชา อชาตสตฺตุ อโวจ. อนุภวิยาน ตมฺปีติ ตํ ตว ธีตุยา อุปกฺขฏํ ทานมฺปิ อนุภวิตฺวา. เอยฺยาสีติ อาคจฺเฉยฺยาสิ. กสฺสนฺติ ๑- กริสฺสามิ. อาจิกฺข เม ตํ ยทิ อตฺถิ เหตูติ สเจ กิญฺจิ การณํ อตฺถิ, ตํ การณํ มยฺหํ อาจิกฺข กเถหิ. สทฺธายิตนฺติ สทฺธายิตพฺพํ. เหตุวโจติ เหตุยุตฺตวจนํ, "อมุกสฺมึ ฐาเน อสุเกน ปกาเรน ทาเน กเต มยฺหํ อุปกปฺปตี"ติ สการณํ วจนํ วทาติ อตฺโถ. #[๒๕๑] ตถาติ วตฺวาติ สาธูติ วตฺวา. ตตฺถาติ ตสฺมึ อนฺธกวินฺเท ปริเวสนฏฺฐาเน. ภุญฺชึสุ ภตฺตํ น จ ทกฺขิณารหาติ ภตฺตํ ภุญฺชึสุ ทุสฺสีลพฺราหฺมณา, น จ ปน ทกฺขิณารหา สีลวนฺโต ภุญฺชึสูติ อตฺโถ. ปุนาปรนฺติ ปุน อปรํ วารํ ราชคหํ ปจฺจาคมิ. #[๒๕๒] กึ ททามีติ "กีทิสํ เต ทานํ ทสฺสามี"ติ ราชา เปตํ ปุจฺฉิ. เยน ตุวนฺติ เยน การเณน ตฺวํ. จิรตรนฺติ จิรกาลํ. ปีณิโตติ ติตฺโต สิยา, ตํ กเถหีติ อตฺโถ. #[๒๕๓] ปริวิสิยานาติ โภเชตฺวา. ราชาติ อชาตสตฺตุํ อาลปติ. เม หิตายาติ มยฺหํ หิตตฺถาย เปตตฺตภาวโต ปริมุตฺติยา. #[๒๕๔] ตโตติ ตสฺมา เตน วจเนน, ตโต วา ปาสาทโต. นิปติตฺวาติ นิกฺขมิตฺวา. ตาวเทติ ตทา เอว อรุณุคฺคมนเวลาย. ยมฺหิ เปโต ปจฺจาคนฺตฺวา รญฺโญ อตฺตานํ ทสฺเสสิ, ตสฺมึ ปุเรภตฺเต เอว ทานํ อทาสิ. สหตฺถาติ สหตฺเถน. อตุลนฺติ อปฺปมาณํ อุฬารํ ปณีตํ. ทตฺวา สํเฆติ สํฆสฺส ทตฺวา. อาโรเจสิ ปกตํ ตถาคตสฺสาติ "อิทํ ภนฺเต ทานํ อญฺญตรํ เปตํ สนฺธาย ปกตนฺ"ติ ตํ ปวตฺตึ ภควโต อาโรเจสิ. อาโรเจตฺวา จ ยถา ตํ ทานํ ตสฺส อุปกปฺปติ, เอวํ ตสฺส จ เปตสฺส ทกฺขิณํ อาทิสิตฺถ อาทิสิ. @เชิงอรรถ: ก.,สี.,อิ. กริสฺสนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๐.

#[๒๕๕] โสติ โส เปโต. ปูชิโตติ ทกฺขิณาย ทิยฺยมานาย ปูชิโต. อติวิย โสภมาโนติ ทิพฺพานุภาเวน อติวิย วิโรจมาโน. ปาตุรโหสีติ ปาตุภวิ, รญฺโญ ปุรโต อตฺตานํ ทสฺเสสิ. ยกฺโขหมสฺมีติ เปตตฺตภาวโต มุตฺโต ยกฺโข อหํ ชาโต เทวภาวํ ปตฺโตสฺมิ. น มยฺหมตฺถิ สมา สทิสา มานุสาติ มยฺหํ อานุภาวสมฺปตฺติยา สมา วา โภคสมฺปตฺติยา สทิสา วา มนุสฺสา น สนฺติ. #[๒๕๖] ปสฺสานุภาวํ อปริมิตํ มมยิทนฺติ "มม อิทํ อปริมาณํ ทิพฺพานุภาวํ ปสฺสา"ติ อตฺตโน สมฺปตฺตึ ปจฺจกฺขโต รญฺโญ ทสฺเสนฺโต วทติ. ตยานุทิฏฺฐํ อตุลํ ทตฺวา สํเฆติ อริยสํฆสฺส อตุลํ อุฬารํ ทานํ ทตฺวา มยฺหํ อนุกมฺปาย ตยา อนุทิฏฺฐํ ๑-. สนฺตปฺปิโต สตฺตํ สทา พหูหีติ อนฺนปานวตฺถาทีหิ พหูหิ เทยฺยธมฺเมหิ อริยสํฆํ สนฺตปฺเปนฺเตน ตยา สทา สพฺพกาลํ ยาวชีวํ ตตฺถาปิ สตตํ นิรนฺตรํ อหํ สนฺตปฺปิโต ปีณิโต. ยามิ อหํ สุขิโต มนุสฺสเทวาติ "ตสฺมา อหํ อิทานิ สุขิโต มนุสฺสเทว มหาราช ยทิจฺฉิตฏฺฐานํ ยามี"ติ ราชานํ อาปุจฺฉิ. เอวํ เปเต อาปุจฺฉิตฺวา คเต, ราชา อชาตสตฺตุ ตมตฺถํ ภิกฺขูนํ อาโรเจสิ, ภิกฺขู ภควโต สนฺติกํ อุปสงฺกมิตฺวา อาโรเจสุํ. ภควา ตมตฺถํ อฏฺฐุปฺปตฺตึ กตฺวา สมฺปตฺตปริสาย ธมฺมํ เทเสสิ, ตํ สุตฺวา มหาชโน มจฺเฉรมลํ ปหาย ทานาทิปุญฺญาภิรโต อโหสีติ. จูฬเสฏฺฐิเปตวตฺถุวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้า ๑๑๕-๑๒๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=31&A=2533&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=2533&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=105              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=3615              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=3762              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=3762              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]