อรรถกถาเล่มที่ ๓๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เปต.อ. (ปรมตฺถที.)

                            ๓. จูฬวคฺค
                   ๑๑๑. ๑. อภิชฺชมานเปตวตฺถุวณฺณนา
     อภิชฺชมาเน วาริมฺหีติ อิทํ สตฺถริ เวฬุวเน วิหรนฺเต อญฺตรํ ลุทฺทเปตํ
อารพฺภ วุตฺตํ.
     พาราณสิยํ กิร อปรทิสาภาเค ปารคงฺคาย วาสภคามํ อติกฺกมิตฺวา
จุนฺทฏฺิลนามเก ๑- คาเม เอโก ลุทฺทโก อโหสิ, โส อรญฺเ มิเค วธิตฺวา วรมํสํ
องฺคาเร ปจิตฺวา ขาทิตฺวา อวเสสํ ปณฺณปุเฏ พนฺธิตฺวา กาเชน คเหตฺวา คามํ ๒-
อาคจฺฉติ. ตํ พาลทารกา คามทฺวาเร ทิสฺวา "มํสํ เม เทหิ มํสํ เม เทหี"ติ
หตฺเถ ปสาเรตฺวา อุปธาวนฺติ. โส เตสํ โถกํ โถกํ มํสํ เทติ. อเถกทิวสํ มํสํ
อลภิตฺวา อุทฺทาลกปุปฺผํ ปิลนฺธิตฺวา พหุญฺจ หตฺเถน คเหตฺวา คามํ คจฺฉนฺตํ
ตํ ทารกา คามทฺวาเร ทิสฺวา "มํสํ เม เทหิ มํสํ เม เทหี"ติ หตฺเถ ปสาเรตฺวา
อุปธาวึสุ, โส เตสํ เอเกกํ ปุปฺผมญฺชรึ อทาสิ.
     อถ อปเรน สมเยน กาลํ กตฺวา เปเตสุ นิพฺพตฺโต นคฺโค วิรูปรูโป
ภยานกทสฺสโน สุปิเนปิ ๓- อนฺนปานํ อชานนฺโต สีเส อาพนฺธิตอุทฺทาลกกุสุมมาลากลาโป
"จุนฺทฏฺิลายํ าตกานํ สนฺติเก กิญฺจิ ลภิสฺสามี"ติ คงฺคาย อุทเก
อภิชฺชมาเน ปฏิโสตํ ปทสา คจฺฉติ. เตน จ สมเยน โกลิโย นาม รญฺโ
พิมฺพิสารสฺส มหามตฺโต กุปิตํ ปจฺจนฺตํ วูปสเมตฺวา ปฏินิวตฺเตนฺโต หตฺถิอสฺสาทิ-
ปริวารพลํ ถลปเถน เปเสตฺวา สยํ คงฺคาย นทิยา อนุโสตํ นาวาย อาคจฺฉนฺโต
ตํ เปตํ ตถา คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา ปุจฺฉนฺโต:-
         [๓๘๗] "อภิชฺชมาเน วาริมฺหิ          คงฺคาย อิธ คจฺฉสิ
               นคฺโค ปุพฺพฑฺฒเปโตว ๔-       มาลธารี อลงฺกโต
               กุหึ คมิสฺสสิ เปต             กตฺถ วาโส ภวิสฺสตี"ติ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. จุนฺทตฺถิกนามเก ๒ ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ ๓ สี.,อิ. สุปิเนนปิ
@๔ ฉ.ม. ปุพฺพทฺธเปโตว
คาถมาห. ตตฺถ อภิชฺชมาเนติ ปทนิกฺเขเปน อภิชฺชมาเน สงฺฆาเต ๑-. วาริมฺหิ
คงฺคายาติ คงฺคาย นทิยา อุทเก. อิธาติ อิมสฺมึ าเน. ปุพฺพฑฺฒเปโตวาติ กายสฺส
ปุริมฑฺเฒน อเปโต วิย อเปตโยนิโก เทวปุตฺโต วิย. กถํ? มาลธารี อลงฺกโตติ,
มาลาหิ ปิลนฺธิตฺวา อลงฺกตสีสคฺโคติ อตฺโถ. กตฺถ วาโส ภวิสฺสตีติ กตรสฺมึ คาเม
เทเส วา ตุยฺหํ นิวาโส ภวิสฺสติ, ตํ กเถหีติ อตฺโถ.
     อิทานิ ยํ ตทา เตน เปเตน โกลิเยน จ วุตฺตํ, ตํ ทสฺเสตุํ สงฺคีติการา:-
        [๓๘๘] "จุนฺทฏฺิลํ คมิสฺสามิ          เปโต โส อิติ ภาสติ
              อนฺตเร วาสภคามํ           พาราณสึ ๒- จ สนฺติเก.
        [๓๘๙] ตญฺจ ทิสฺวา มหามตฺโต        โกลิโย อิติ วิสฺสุโต
              สตฺตุํ ภตฺตญฺจ เปตสฺส         ปีตกญฺจ ยุคํ อทา.
        [๓๙๐] นาวาย ติฏฺมานาย          กปฺปกสฺส อทาปยิ
              กปฺปกสฺส ปทินฺนมฺหิ           าเน เปตสฺส ทิสฺสถ.
        [๓๙๑] ตโต สุวตฺถวสโน            มาลธารี อลงฺกโต
              าเน ิตสฺส เปตสฺส         ทกฺขิณา อุปกปฺปถ
              ตสฺมา ทชฺเชถ เปตานํ        อนุกมฺปาย ปุนปฺปุนนฺ"ติ
คาถาโย อโวจุํ.
    #[๓๘๘]  ตตฺถ จุนฺทฏฺิลนฺติ เอวํนามกํ คามํ. อนฺตเร วาสภคามํ, พาราณสึ
อตฺโถ:- อนฺตเร วาสภคามสฺส จ พาราณสิยา จ โย จุนฺทฏฺิลนามโก คาโม
พาราณสิยา อวิทูเร, ตํ คามํ คมิสฺสามีติ.
    #[๓๘๙] โกลิโย อิติ วิสฺสุโตติ โกลิโยติ เอวํปกาสิตนาโม ๑-. สตฺตุํ ภตฺตญฺจาติ
สตฺตุํ เจว ภตฺตญฺจ. ปีตกญฺจ ยุคํ อทาติ ปีตกํ สุวณฺณวณฺณํ เอกํ วตฺถยุคํ
จ อทาสิ.
    #[๓๙๐] กทา อทาสีติ เจ อาห นาวาย ติฏฺมานาย, กปฺปกสฺส อทาปยีติ
คจฺฉนฺตึ นาวํ เปตฺวา ตตฺถ เอกสฺส นฺหาปิตสฺส อุปาสกสฺส ทาเปสิ, ทินฺนมฺหิ
วตฺถยุเคติ โยชนา. าเนติ านโส ตํขณญฺเว. เปตสฺส ทิสฺสถาติ เปตสฺส สรีเร
ปญฺายิตฺถ, ตสฺส นิวาสนปารุปนวตฺถํ สมฺปชฺชิ. เตนาห "ตโต สุวตฺถวสโน,
มาลธารี อลงฺกโต"ติ, สุวตฺถวสโน ๒- มาลาภรเณหิ สุมณฺฑิตปสาธิโต. าเน ิตสฺส
เปตสฺส, ทกฺขิณา อุปกปฺปถาติ ทกฺขิเณยฺยฏฺาเน ิตา ปเนสา ทกฺขิณา ตสฺส
เปตสฺส ยสฺมา อุปกปฺปติ, วินิโยคํ อคมาสิ. ตสฺมา ทชฺเชถ เปตานํ, อนุกมฺปาย
ปุนปฺปุนนฺติ เปตานํ อนุกมฺปาย เปเต อุทฺทิสฺส ปุนปฺปุนํ ทกฺขิณํ ทเทยฺยาติ
อตฺโถ.
     อถ โส โกลิยมหามตฺโต ตํ เปตํ อนุกมฺปมาโน ทานวิธึ สมฺปาเทตฺวา
อนุโสตํ อาคนฺตฺวา สูริเย อุคฺคจฺฉนฺเต พาราณสึ สมฺปาปุณิ. ภควา จ เตสํ
อนุคฺคหตฺถํ อากาเสน อาคนฺตฺวา คงฺคาตีเร อฏฺาสิ. โกลิยมหามตฺโตปิ นาวาโต
โอตริตฺวา หฏฺปหฏฺโ ภควนฺตํ นิมนฺเตสิ "อธิวาเสถ เม ภนฺเต ภควา อชฺชตนาย
ภตฺตํ อนุกมฺปํ อุปาทายา"ติ. อธิวาเสสิ ภควา ตุณฺหีภาเวน. โส ภควโต อธิวาสนํ
วิทิตฺวา ตาวเทว รมณีเย ภูมิภาเค มหนฺตํ สาขามณฺฑปํ อุปริ จตูสุ จ ปสฺเสสุ
นานาวิราควณฺณวิจิตฺตวิวิธวสนสมลงฺกตํ กาเรตฺวา ตตฺถ ภควโต อาสนํ
ปญฺาเปตฺวา อทาสิ, นิสีทิ ภควา ปญฺตฺเต อาสเน.
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปกาสนนาโม         ๒ สี.,อิ. สุวตฺถวสโนติ
     อถ โส มหามตฺโต ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา คนฺธปุปฺผาทีหิ ปูเชตฺวา วนฺทิตฺวา
เอกมนฺตํ นิสินฺโน เหฏฺา อตฺตโน วุตฺตวจนํ เปตสฺส จ ปฏิวจนํ ภควโต อาโรเจสิ.
ภควา "ภิกฺขุสํโฆ อาคจฺฉตู"ติ จินฺตยิ, จินฺติตสมนนฺตรเมว พุทฺธานุภาวสญฺโจทิโต
สุวณฺณหํสคโณ วิย ธตรฏฺหํสราชํ ภิกฺขุสํโฆ ธมฺมราชํ สมฺปริวาเรสิ, ตาวเทว
มหาชโน สนฺนิปติ "อุฬารา ธมฺมเทสนา ภวิสฺสตี"ติ. ตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส
มหามตฺโต พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสํฆํ ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน สนฺตปฺเปสิ. ภควา
กตภตฺตกิจฺโจ มหาชนสฺส อนุกมฺปาย "พาราณสิสมีปคามวาสิโน สนฺนิปตนฺตู"ติ
อธิฏฺาสิ. สพฺเพ จ เต อิทฺธิพเลน มหาชนา สนฺนิปตึสุ, อุฬาเร จสฺส เปเต
ปากเฏ อกาสิ. เตสุ เกจิ ฉินฺนภินฺนปิโลติกขณฺฑธรา, เกจิ อตฺตโน เกเสเหว
ปฏิจฺฉาทิตโกปินา, เกจิ นคฺคา ยถาชาตรูปา ขุปฺปิปาสาภิภูตา ตจปริโยนทฺธา
อฏฺิมตฺตสรีรา อิโต จิโต จ ปริพฺภมนฺตา มหาชนสฺส ปจฺจกฺขโต ปญฺายึสุ.
     อถ ภควา ตถารูปํ อิทฺธาภิสงฺขารํ อภิสงฺขาสิ, ยถา เต เอกชฺฌํ สนฺนิปติตฺวา
อตฺตนา กตํ ปาปกมฺมํ มหาชนสฺส ปเวเทสุํ. ตมตฺถํ ทีเปนฺตา สงฺคีติการา:-
         [๓๙๒] "สาตุนฺนวสนา ๑- เอเก        อญฺเ เกสนิวาสนา ๒-
               เปตา ภตฺตาย คจฺฉนฺติ          ปกฺกมนฺติ ทิโสทิสํ.
         [๓๙๓] ทูเร เอเก ปธาวิตฺวา          อลทฺธาว นิวตฺตเร
               ฉาตา ปมุจฺฉิตา ภนฺตา          ภูมิยํ ปฏิสุมฺภิตา.
         [๓๙๔] เกจิ ตตฺถ ปปติตฺวา ๓-         ภูมิยํ ปฏิสุมฺภิตา
               ปุพฺเพ อกตกลฺยาณา            อคฺคิทฑฺฒาว อาตเป.
         [๓๙๕] มยํ ปุพฺเพ ปาปธมฺมา           ฆรณี กุลมาตโร
               สนฺเตสุ เทยฺยธมฺเมสุ           ทีปํ นากมฺห อตฺตโน.
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สาหุนฺทวาสิโน, อิ. สาหุนฺนวาสิโน. เอวมุปริปิ  ๒ ม. เกสนิวาสิโน
@๓ ม. เต จ ตตฺถ ปปติตา
         [๓๙๖] ปหูตํ อนฺนปานมฺปิ              อปิสฺสุ อวกิรียติ
               สมฺมคฺคเต ปพฺพชิเต            น จ กิญฺจิ อทมฺหเส.
         [๓๙๗] อกมฺมกามา อลสา             สาทุกามา มหคฺฆสา
               อาโลปปิณฺฑทาตาโร            ปฏิคฺคเห ปริภาสิมฺหเส. ๑-
         [๓๙๘] เต ฆรา ตา จ ทาสิโย         ตาเนวาภรณานิ โน
               เต อญฺเ ปริจาเรนฺติ          มยํ ทุกฺขสฺส ภาคิโน.
         [๓๙๙] เวณี วา อวญฺา โหนฺติ         รถการี จ ทุพฺภิกา
               จณฺฑาลี กปณา โหนฺติ           กปฺปกา จ ปุนปฺปุนํ.
         [๔๐๐] ยานิ ยานิ นิหีนานิ             กุลานิ กปณานิ จ
               เตสุ เตเสฺวว ชายนฺติ          เอสา มจฺฉริโน คติ.
         [๔๐๑] ปุพฺเพ จ กตกลฺยาณา           ทายกา วีตมจฺฉรา
               สคฺคํ เต ปริปูเรนฺติ            โอภาเสนฺติ จ นนฺทนํ.
         [๔๐๒] เวชยนฺเต จ ปาสาเท          รมิตฺวา กามกามิโน
               อุจฺจากุเลสุ ชายนฺติ            สโภเคสุ ตโต จุตา.
         [๔๐๓] กูฏาคาเร จ ปาสาเท          ปลฺลงฺเก โคนกตฺถเต
               พีชิตงฺคา โมรหตฺเถหิ           กุเล ชาตา ยสสฺสิโน.
         [๔๐๔] องฺกโต องฺกํ คจฺฉนฺติ           มาลธารี อลงฺกตา
               ธาติโย อุปติฏฺนฺติ             สายํ ปาตํ สุเขสิโน.
         [๔๐๕] น ยิทํ อกตปุญฺานํ             กตปุญฺานเมวิทํ
               อโสกํ นนฺทนํ รมฺมํ             ติทสานํ มหาวนํ.
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปริภาสิตา
         [๔๐๖] สุขํ อกตปุญฺานํ               อิธ นตฺถิ ปรตฺถ จ
               สุขญฺจ กตปุญฺานํ              อิธ เจว ปรตฺถ จ.
         [๔๐๗] เตสํ สหพฺยกามานํ             กตฺตพฺพํ กุสลํ พหุํ
               กตปุญฺา หิ โมทนฺติ            สคฺเค โภคสมงฺคิโน"ติ
คาถาโย อโวจุํ.
    #[๓๙๒] ตตฺถ สาตุนฺนวสนาติ ฉินฺนภินฺนปิโลติกขณฺฑนิวาสนา. เอเกติ
เอกจฺเจ. เกสนิวาสนาติ เกเสเหว ปฏิจฺฉาทิตโกปินา. ภตฺตาย คจฺฉนฺตีติ "อปฺเปว
นาม อิโต คตา ยตฺถ วา ตตฺถ วา กิญฺจิ อุจฺฉิฏฺภตฺตํ วา วมิตภตฺตํ ๑- วา
คพฺภมลาทิกํ วา ลเภยฺยามา"ติ กตฺถจิเทว อฏฺตฺวา ๒- ฆาสตฺถาย คจฺฉนฺติ. ปกฺกมนฺติ
ทิโสทิสนฺติ ทิสโต ทิสํ อเนกโยชนนฺตริกํ านํ ปกฺกมนฺติ.
    #[๓๙๓] ทูเรติ ทูเรว าเน. เอเกติ เอกจฺเจ เปตา. ปธาวิตฺวาติ ฆาสตฺถาย
อุปธาวิตฺวา. อลทฺธาว นิวตฺตเรติ กิญฺจิ ฆาสํ วา ปานียํ วา อลภิตฺวา เอว
นิวตฺตนฺติ. ปมุจฺฉิตาติ ขุปฺปิปาสาทิทุกฺเขน สญฺชาตมุจฺฉา. ภนฺตาติ ปริพฺภมนฺตา.
ภูมิยํ ปฏิสุมฺภิตาติ ตาย เอว มุจฺฉาย อุปฺปตฺติยา ตฺวา อวกฺขิตฺตมตฺติกาปิณฺฑา
วิย วิสฺสุสฺสิตฺวา ปวิยํ ปติตา.
    #[๓๙๔] ตตฺถาติ คตฏฺาเน. ภูมิยํ ปฏิสุมฺภิตาติ ปปาเต ปติตา วิย
ชิฆจฺฉาทิทุกฺเขน าตุํ อสมตฺถภาเวน ภูมิยํ ปติตา, ตตฺถ วา คตฏฺาเน ฆาสาทีนํ
อลาเภน ฉินฺนาสา หุตฺวา เกนจิ ปฏิมุขํ สุมฺภิตา โปถิตา วิย ภูมิยํ ปติตา
โหนฺตีติ อตฺโถ. ปุพฺเพ อกตกลฺยาณาติ ปุริมภเว อกตกุสลา. อคฺคิทฑฺฒาว อาตเปติ
นิทาฆกาเล อาตปฏฺาเน อคฺคินา ทฑฺฒา วิย, ขุปฺปิปาสคฺคินา ฑยฺหมานา
มหาทุกฺขํ อนุภวนฺตีติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. วมถุภตฺตํ           ๒ สี.,อิ. อาคนฺตฺวา
    #[๓๙๕] ปุพฺเพติ อตีตภเว. ปาปธมฺมาติ อิสฺสุกีมจฺฉรีอาทิภาเวน ลามกสภาวา.
ฆรณีติ ฆรสามินิโย. กุลมาตโรติ กุลทารกานํ มาตโร, กุลปุริสานํ ๑- วา มาตโร.
ทีปนฺติ ปติฏฺ, ปุญฺนฺติ อตฺโถ. ตญฺหิ สตฺตานํ สุคตีสุ ปติฏฺาภาวโต ๒-
"ปติฏฺา"ติ วุจฺจติ. นากมฺหาติ น กริมฺห.
    #[๓๙๖] ปหูตนฺติ พหุํ. อนฺนปานมฺปีติ อนฺนญฺจ ปานญฺจ. อปิสฺสุ อวกิรียตีติ
สูติ นิปาตมตฺตํ, อปิ อวกิรียติ ฉฑฺฑียติ. ๓-  สมฺมคฺคเตติ สมฺมา คเต สมฺมา
ปฏิปนฺเน สมฺมา ปฏิปนฺนาย. ปพฺพชิเตติ ปพฺพชิตาย. สมฺปทานตฺเถ ๔- หิ อิทํ
ภุมฺมวจนํ. สมฺมคฺคเต วา ปพฺพชิเต สติ ลพฺภมาเนติ อตฺโถ. น จ กิญฺจิ อทมฺหเสติ
"กิญฺจิมตฺตมฺปิ เทยฺยธมฺมํ นาทมฺหา"ติ วิปฺปฏิสาราภิภูตา วทนฺติ.
    #[๓๙๗] อกมฺมกามาติ สาธูหิ อกตฺตพฺพํ กมฺมํ อกุสลํ กาเมนฺตีติ อกมฺมกามา,
๕- สาธูหิ วา กตฺตพฺพํ กุสลํ กาเมนฺตีติ กมฺมกามา, น กมฺมกามาติ อกมฺมกามา ๕-,
กุสลธมฺเมสุ อจฺฉนฺทิกาติ อตฺโถ. อลสาติ กุสีตา กุสลกมฺมกรเณ นิพฺพีริยา.
สาทุกามาติ สาตมธุรวตฺถุปิยา ๖-. มหคฺฆสาติ มหาโภชนา, อุภเยนาปิ สุนฺทรญฺจ
มธุรญฺจ โภชนํ ลภิตฺวา อตฺถิกานํ กิญฺจิ อทตฺวา สยเมว ภุญฺชิตาโรติ ทสฺเสติ.
อาโลปปิณฺฑทาตาโรติ อาโลปมตฺตสฺสปิ โภชนปิณฺฑสฺส ทายกา. ปฏิคฺคเหติ ๗- ตสฺส
ปฏิคฺคณฺหนเก. ปริภาสิมฺหเสติ ปริภวํ กโรนฺตา ภาสิมฺห, อวมญฺิมฺห อุปฺปณฺฑิมฺหา
จาติ อตฺโถ.
    #[๓๙๘] เต ฆราติ ยตฺถ มยํ ปุพฺเพ "อมฺหากํ ฆรนฺ"ติ มมตฺตํ อกริมฺหา,
ตานิ ฆรานิ ยถาิตานิ, อิทานิ โน น กิญฺจิ อุปกปฺปตีติ อธิปฺปาโย. ตา
จ ทาสิโย ตาเนวาภรณานิ โนติ เอตฺถาปิ เอเสว นโย. ตตฺถ โนติ อมฺหากํ.
เตติ เต ฆราทิเก. อญฺเ ปริจาเรนฺตีติ, ปริโภคาทิวเสน วินิโยคํ กโรนฺตีติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. กุลปริสานํ  ๒ ม. สตฺตานํ คติ  ๓ สี. ฉาทียติ  ๔ ฉ.ม. สมฺปทาเน
@๕-๕ สี. สาธูหิ วา กตฺตพฺพํ กุสลํ น กาเมนฺตีติ อกมฺมกามา, น กมฺมกามา วา
@อกมฺมกามา   ๖ ม. สาทุมธุรวตฺถุปิยา      ๗ สี. ปฏิคฺคาหเกติ
มยํ ทุกฺขสฺส ภาคิโนติ มยํ ปน ปุพฺเพ เกวลํ กีฬนปฺปสุตา หุตฺวา สาปเตยฺยํ
ปหาย คมนียํ อนุคามิกํ กาตุํ อชานนฺตา อิทานิ ขุปฺปิปาสาทิทุกฺขสฺส ภาคิโน
ภวามาติ อตฺตานํ ครหนฺตา วทนฺติ.
    #[๓๙๙] อิทานิ ยสฺมา เปตโยนิโต จวิตฺวา มนุสฺเสสุ อุปฺปชฺชนฺตาปิ สตฺตา
เยภุยฺเยน ตสฺเสว กมฺมสฺส วิปากาวเสเสน หีนชาติกา กปณวุตฺติโนว โหนฺติ,
ตสฺมา ตมตฺถํ ทสฺเสตุํ "เวณิวา"ติอาทินา เทฺว คาถา วุตฺตา. ตตฺถ เวณิวาติ
เวนชาติกา, ๑-  วิลีวการา นฬการา โหนฺตีติ อตฺโถ. วาสทฺโท อนิยมตฺโถ. อวญฺาติ
อวญฺเยฺยา, อวชานิตพฺพาติ วุตฺตํ โหติ. "วมฺภนา"ติ วา ปาโ, ปเรหิ พาธนียาติ
อตฺโถ. รถการีติ จมฺมการิโน. ทุพฺภิกาติ มิตฺตทุพฺภิกา มิตฺตานํ พาธิกา ๒-.
จณฺฑาลีติ จณฺฑาลชาติกา. กปณาติ วณิพฺพกา ๓- อติวิย การุญฺปฺปตฺตา. กปฺปกาติ
กปฺปกชาติกา, สพฺพตฺถ "โหนฺติ ปุนปฺปุนนฺ"ติ โยชนา, อปราปรมฺปิ อิเมสุ
นิหีนกุเลสุ อุปฺปชฺชนฺตีติ วุตฺตํ โหติ.
    #[๔๐๐] เตสุ เตเสฺวว ชายนฺตีติ ยานิ ยานิ อญฺานิปิ เนสาทปุกฺกุสกุลาทีนิ
กปณานิ อติวิย วมฺภนิยานิ ปรมทุคฺคตานิ จ, เตสุ เตสุ เอว นิหีนกุเลสุ
มจฺฉริยมเลน เปเตสุ นิพฺพตฺติตฺวา ตโต จุตา นิพฺพตฺตนฺติ. เตนาห "เอสา มจฺฉริโน
คตี"ติ.
    #[๔๐๑] เอวํ อกตปุญฺานํ สตฺตานํ คตึ ทสฺเสตฺวา อิทานิ กตปุญฺานํ
คตึ ทสฺเสตุํ "ปุพฺเพ จ กตกลฺยาณา"ติ สตฺต คาถา วุตฺตา. ตตฺถ สคฺคํ เต
ปริปูเรนฺตีติ เย ปุพฺเพ ปุริมชาติยํ กตกลฺยาณา ทายกา ทานปุญฺาภิรตา
วิคตมลมจฺเฉรา, เต อตฺตโน รูปสมฺปตฺติยา เจว ปริวารสมฺปตฺติยา จ สคฺคํ เทวโลกํ
ปริปูเรนฺติ ปริปุณฺณํ กโรนฺติ. โอภาเสนฺติ จ นนฺทนนฺติ น เกวลํ ปริปูเรนฺติเยว,
อถ โข กปฺปรุกฺขาทีนํ ปภาหิ สภาเวเนว โอภาสมานมฺปิ นนฺทนวนํ อตฺตโน
วตฺถาภรณชุตีหิ สรีรปฺปภาย จ อภิภวิตฺวา เจว โอภาเสตฺวา จ โชเตนฺติ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. เวณิชาติกา   ๒ ม. ทุพฺภิกาติ มิตฺตานํ พาธกา   ๓ สี.,อิ. วรากา
    #[๔๐๒] กามกามิโนติ ยถิจฺฉิเตสุ กามคุเณสุ ๑- ยถากามํ ปริโภควนฺโต.
อุจฺจากุเลสูติ อุจฺเจสุ ขตฺติยกุลาทีสุ กุเลสุ. สโภเคสูติ มหาวิภเวสุ. ตโต
จุตาติ ตโต เทวโลกโต จุตา.
    #[๔๐๓] กูฏาคาเร จ ปาสาเทติ กูฏาคาเร จ ปาสาเท จ. พีชิตงฺคาติ
พีชิยมานเทหา. โมรหตฺเถหีติ โมรปิญฺฉปฏิมณฺฑิตพีชนีหตฺเถหิ. ยสสฺสิโนติ
ปริวารวนฺโต รมนฺตีติ อธิปฺปาโย.
    #[๔๐๔] องฺกโต องฺกํ คจฺฉนฺตีติ ทารกกาเลปิ าตีนํ ธาตีนญฺจ องฺกฏฺานโต
องฺกฏฺานเมว คจฺฉนฺติ, น ภูมิตลนฺติ อธิปฺปาโย. อุปติฏฺนฺตีติ อุปฏฺานํ
กโรนฺติ. สุเขสิโนติ สุขมิจฺฉนฺตา, "มา สีตํ วา อุณฺหํ วา"ติ อปฺปกมฺปิ ทุกฺขํ
ปริหรนฺตา อุปติฏฺนฺตีติ อธิปฺปาโย.
    #[๔๐๕] น ยิทํ อกตปุญฺานนฺติ อิทํ โสกวตฺถุอภาวโต อโสกํ รมฺมํ รมณียํ
ติทสานํ ตาวตึสเทวานํ มหาวนํ มหาอุปวนภูตํ นนฺทนํ นนฺทนวนํ อกตปุญฺานํ
น โหติ, เตหิ ลทฺธุํ น สกฺกาติ อตฺโถ.
    #[๔๐๖] อิธาติ อิมสฺมึ มนุสฺสโลเก วิเสสโต ปุญฺ กรียติ, ตํ สนฺธายาห.
อิธาติ วา ทิฏฺธมฺเม. ปรตฺถาติ สมฺปราเย.
    #[๔๐๗] เตสนฺติ เตหิ ยถาวุตฺเตหิ เทเวหิ. สหพฺยกามานนฺติ สหภาวํ
อิจฺฉนฺเตหิ. โภคสมงฺคิโนติ โภเคหิ สมนฺนาคตา, ทิพฺเพหิ ปญฺจกามคุเณหิ สมปฺปิตา
โมทนฺตีติ อตฺโถ. เสสํ อุตฺตานตฺถเมว.
     เอวํ เตหิ เปเตหิ สาธารณโต ๒- อตฺตนา กตกมฺมสฺส จ คติยา ปุญฺกมฺมสฺส
จ คติยา ปเวทิตาย สํวิคฺคมนสฺส โกลิยามจฺจปมุขสฺส ตตฺถ สนฺนิปติตสฺส มหาชนสฺส
@เชิงอรรถ: ๑ สี. กาเมสุ กามคุเณสุ       ๒ สี. อาราธนโต, อิ. อาธารณโต
อชฺฌาสยานุรูปํ ภควา วิตฺถาเรน ธมฺมํ เทเสสิ, เทสนาปริโยสาเน จตุราสีติยา
ปาณสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสีติ.
                    อภิชฺชมานเปตวตฺถุวณฺณนา นิฏฺิตา.
                       -------------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้า ๑๗๙-๑๘๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=31&A=3963&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=3963&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=111
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=3988
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=4151
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=4151
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26