อรรถกถาเล่มที่ ๓๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เปต.อ. (ปรมตฺถที.)

                   ๑๑๙. ๙. กูฏวินิจฺฉยิกเปตวตฺถุวณฺณนา
     มาลี กิริฏี กายูรีติ อิทํ สตฺถริ เวฬุวเน วิหรนฺเต กูฏวินิจฺฉยิกเปตํ อารพฺภ
วุตฺตํ.
     ตทา พิมฺพิสาโร ราชา ๒- มาสสฺส ฉสุ ทิวเสสุ อุโปสถํ อุปวสติ, ตํ อนุวตฺตนฺตา
พหู มนุสฺสา อุโปสถํ อุปวสนฺติ. ราชา อตฺตโน สนฺติกํ อาคตาคเต มนุสฺเส
ปุจฺฉติ "กึ ตุเมฺหหิ อุโปสโถ อุปวุตฺโถ, อุทาหุ น อุปวุตฺโถ"ติ. ตเตฺรโก อธิกรเณ
นิยุตฺตกปุริโส ปิสุณวาโจ เนกติโก ลญฺชคาหโก ๓- "น อุปวุตฺโถมฺหี"ติ วตฺตุํ
อสหนฺโต "อุปวุตฺโถมฺหิ เทวา"ติ อาห. อถ นํ ราชสมีปโต ๔- นิกฺขนฺตํ สหาโย อาห
"กึ สมฺม อชฺช ตยา อุปวุตฺโถ"ติ. ภเยนาหํ สมฺม รญฺโญ สมฺมุขา เอวํ อโวจํ,
นาหํ อุโปสถิโกติ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ธุวยุตฺตา  ๒ สี. มหาราชา  ๓ สี.,อิ. ลญฺชคาหโก สาหสิโก  ๔ ม. ราชปริสโต
     อถ นํ สหาโย อาห "ยทิ เอวํ อุปฑฺฒุโปสโถปิ ตาว เต อชฺช โหตุ, อุโปสถงฺคานิ
สมาทิยาหี"ติ ๑-. โส ตสฺส วจนํ "สาธู"ติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา เคหํ คนฺตฺวา
อภุตฺวาว มุขํ วิกฺขาเลตฺวา อุโปสถํ อธิฏฺฐาย รตฺติยํ วาสูปคโต ริตฺตาสยสมฺภูเตน
พลววาตเหตุเกน สูเลน อุปจฺฉินฺนายุสงฺขาโร จุติอนนฺตรํ ปพฺพตกุจฺฉิยํ เวมานิกเปโต
หุตฺวา นิพฺพตฺติ. โส หิ เอกรตฺตึ อุโปสถรกฺขณมตฺเตน ๒- วิมานํ ปฏิลภิ
ทสกญฺญาสหสฺสปริวารํ มหติญฺจ ทิพฺพสมฺปตฺตึ. กูฏวินิจฺฉยิกตาย ปน เปสุณิกตาย จ
อตฺตโน ปิฏฺฐิมํสานิ สยเมว โอกฺกนฺติตฺวา ขาทติ. ตํ อายสฺมา นารโท คิชฺฌกูฏโต
โอตรนฺโต ทิสฺวา:-
         [๔๙๙] "มาลี กิริฏี กายูรี ๓-      คตฺตา เต จนฺทนุสฺสทา
               ปสนฺนมุขวณฺโณสิ           สูริยวณฺโณว โสภสิ.
         [๕๐๐] อมานุสา ปาริสชฺชา        เย เตเม ปริจารกา
               ทส กญฺญาสหสฺสานิ         ยา เตมา ปริจาริกา
               ตา กมฺพุกายูรธรา ๔-      กญฺจนเจลภูสิตา. ๕-
         [๕๐๑] มหานุภาโวสิ ตุวํ          โลมหํสนรูปวา
               ปิฏฺฐิมํสานิ อตฺตโน         สามํ อุกฺกจฺจ ๖- ขาทสิ.
         [๕๐๒] กึ นุ กาเยน วาจาย       มนสา ทุกฺกฏํ กตํ
               กิสฺสกมฺมวิปาเกน          ปิฏฺฐิมํสานิ อตฺตโน
               สามํ อุกฺกจฺจ ขาทสีติ.
         [๕๐๓] อตฺตโนหํ อนตฺถาย         ชีวโลเก อจาริสํ ๗-
               เปสุญฺญมุสาวาเทน         นิกติวญฺจนาย จ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. สมาทาหีติ    ๒ สี.,อิ. อุปฑฺฒูโปสถรกฺขณมตฺเตน  ๓ สี. เกยูรี
@๔ สี. กากมฺพุเกยูรธรา  ๕ ฉ.ม. กญฺจนาเวฬภูสิตา  ๖ สี. อุกฺกฑฺฒ   ๗ ก. อจริสฺสํ
         [๕๐๔] ตตฺถาหํ ปริสํ คนฺตฺวา        สจฺจกาเล อุปฏฺฐิเต
               อตฺถํ ธมฺมํ นิรากตฺวา ๑-     ธมฺมมนุวตฺติสํ.
         [๕๐๕] เอวํ โส ขาทตตฺตานํ        โย โหติ ปิฏฺฐิมํสิโก
               ยถาหํ ๒- อชฺช ขาทามิ      ปิฏฺฐิมํสานิ อตฺตโน.
                 [๕๐๖] ตยิทํ ตยา นารท สามํ ทิฏฺฐํ
                       อนุกมฺปกา เย กุสลา วเทยฺยุํ
                       มา เปสุณํ มา จ มุสา อภาณิ
                       มา โขสิ ปิฏฺฐิมํสิโก ตุวนฺ"ติ
เถโร จตูหิ คาถาหิ ปุจฺฉิ, โสปิ ตสฺส จตูหิ คาถาหิ เอตมตฺถํ วิสฺสชฺเชสิ.
    #[๔๙๙] ตตฺถ มาลีติ มาลธารี, ทิพฺพปุปฺเผหิ ปฏิมณฺฑิโตติ อธิปฺปาโย.
กิริฏีติ เวฐิตสีโส. กายูรีติ เกยูรวา, พาหาลงฺการปฏิมณฺฑิโตติ อตฺโถ. คตฺตาติ
สรีราวยวา. จนฺทนุสฺสทาติ จนฺทนสารานุลิตฺตา. สูริยวณฺโณว โสภสีติ
พาลสูริยสทิสวณฺโณ เอว หุตฺวา วิโรจสิ. "อรณวณฺณี ปภาสสี"ติปิ ๓- ปาฬิ, อรณนฺติ
อรณิเยหิ เทเวหิ สทิสวณฺโณ อริยาวกาโสติ ๔- อตฺโถ.
    #[๕๐๐] ปาริสชฺชาติ ปริสปริยาปนฺนา, อุปฏฺฐากาติ อตฺโถ. ตุวนฺติ ตฺวํ.
โลมหํสนรูปวาติ ปสฺสนฺตานํ โลมหํสชนนรูปยุตฺโต. มหานุภาวตาสมงฺคิตาย ๕- เหตํ
วุตฺตํ. อุกฺกจฺจาติ ๖- อุกฺกนฺติตฺวา, ฉินฺทิตฺวาติ อตฺโถ.
    #[๕๐๓] อจาริสนฺติ อจรึ ปฏิปชฺชึ. เปสุญฺญมุสาวาเทนาติ เปสุญฺเญน เจว
มุสาวาเทน จ. นิกติวญฺจนาย จาติ นิกติยา วญฺจนาย จ ปฏิรูปทสฺสเนน ปเรสํ
วิกาเรน วญฺจนาย จ.
@เชิงอรรถ: ๑ ม. นิรํกตฺวา, ก. นิรกตฺวา  ๒ ม. ยทาหํ  ๓ สี.อรณสทิสวณฺณวาติ วา, อิ.
@ตรุณสทิสวณฺณวาติ วา   ๔ สี. อริยาว กาสตีติ    ๕ ม. มหานุภาวตาสมฺปตฺติตาย
@๖ สี. อุกฺกฑฺฒาติ
    #[๕๐๔] สจฺจกาเลติ สจฺจํ วตฺตุํ ยุตฺตกาเล. อตฺถนฺติ ทิฏฺฐธมฺมิกาทิเภทํ หิตํ.
ธมฺมนฺติ การณํ ญายํ. นิรากตฺวาติ ฉฑฺเฑตฺวา ปหาย. โสติ โย เปสุญฺญาทึ
อาจรติ, โส สตฺโต. เสสํ สพฺพํ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมว.
                   กูฏวินิจฺฉยิกเปตวตฺถุวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        ----------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้า ๒๒๒-๒๒๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=31&A=4930&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=4930&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=119
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=4269
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=4478
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=4478
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26