ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

หน้าที่ ๔๖.

๑๔๐. ๓. กงฺขาเรวตตฺเถรคาถาวณฺณนา ปญฺญํ อิมํ ปสฺสาติ อายสฺมโต กงฺขาเรวตสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ เถโร ปทุมุตฺตรภควโต กาเล หํสวตีนคเร พฺราหฺมณมหาสาลกุเล นิพฺพตฺติโต. เอกทิวสํ พุทฺธานํ ธมฺมเทสนากาเล เหฏฺฐา วุตฺตนเยน มหาชเนน สทฺธึ วิหารํ คนฺตฺวา ปริสปริยนฺเต ฐิโต ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ ฌานาภิรตานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา "มยาปิ อนาคเต เอวรูเปน ภวิตุํ วฏฺฏตี"ติ จินฺเตตฺวา เทสนาวสาเน สตฺถารํ นิมนฺเตตฺวา เหฏฺฐา วุตฺตนเยน มหาสกฺการํ กตฺวา ภควนฺตํ อาห "ภนฺเต อหํ อิมินา อธิการกมฺเมน อญฺญํ สมฺปตฺตึ น ปตฺเถมิ, ยถา ปน โส ภิกฺขุ ตุเมฺหหิ อิโต สตฺตมทิวสมตฺถเก ฌายีนํ อคฺคฏฺฐาเน ฐปิโต, เอวํ อหมฺปิ อนาคเต เอกสฺส พุทฺธสฺส สาสเน ฌายีนํ อคฺโค ภเวยฺยนฺ"ติ ปตฺถนมกาสิ. สตฺถา อนาคตํ โอโลเกตฺวา นิปฺผชฺชนภาวํ ทิสฺวา "อนาคเต กปฺปสต- สหสฺสาวสาเน โคตโม นาม พุทฺโธ อุปฺปชฺชิสฺสติ, ตสฺส สาสเน ตฺวํ ฌายีนํ อคฺโค ภวิสฺสสี"ติ พฺยากริตฺวา ปกฺกามิ. โส ยาวชีวํ กลฺยาณกมฺมํ กตฺวา กปฺปสตสหสฺสํ เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา อมฺหากํ ภควโต กาเล สาวตฺถินคเร มหาโภคกุเล นิพฺพตฺโต ปจฺฉาภตฺตํ ธมฺมสฺสวนตฺถํ คจฺฉนฺเตน มหาชเนน สทฺธึ วิหารํ คนฺตฺวา ปริสปริยนฺเต ฐิโต ทสพลสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา อุปสมฺปทํ ลภิตฺวา กมฺมฏฺฐานํ กถาเปตฺวา ฌานปริกมฺมํ กโรนฺโต ฌานลาภี หุตฺวา ฌานํ ๑- ปาทกํ กตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ. โส เยภุยฺเยน ทสพเลน สมาปชฺชิตพฺพสมาปตฺตึ สมาปชฺชนฺโต อโหรตฺตํ ฌาเนสุ จิณฺณวสี อโหสิ. อถ นํ สตฺถา "เอตทคฺคํ @เชิงอรรถ: สี. ฌานเมว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๗.

ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ ฌายีนํ ยทิทํ กงฺขาเรวโต"ติ ๑- ฌายีนํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ. วุตฺตมฺปิ เจตํ อปทาเน:- ๒- "ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน สพฺพธมฺเมสุ จกฺขุมา อิโต สตสหสฺสมฺหิ กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโก. สีหหนุ พฺรหฺมคิโร ๓- หํสทุนฺทุภินิสฺสโน ๔- นาควิกฺกนฺตคมโน จนฺทสูราธิกปฺปโภ. มหามติ มหาวีโร มหาฌายี มหาพโล มหาการุณิโก นาโถ มหาตมวิทฺธํสโน. ๕- ส กทาจิ ติโลกคฺโค เวเนยฺยํ วินยํ ๖- พหุํ ธมฺมํ เทเสสิ สมฺพุทฺโธ สตฺตาสยวิทู มุนิ. ฌายึ ฌานรตํ วีรํ อุปสนฺตํ อนาวิลํ วณฺณยนฺโต ปริสตึ โตเสสิ ชนตํ ชิโน. ตทาหํ หํสวติยํ พฺราหฺมโณ เวทปารคู ธมฺมํ สุตฺวาน มุทิโต ตํ ฐานมภิปตฺถยึ. ตทา ชิโน วิยากาสิ สํฆมชฺเฌ วินายโก มุทิโต โหหิ ตฺวํ พฺรหฺเม ลจฺฉเส ตํ มโนรถํ. สตสหสฺสิโต กปฺเป โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม โคตฺเตน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ. ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต เรวโต นาม นาเมน เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก. เตน กมฺเมน สุกเตน เจตนาปณิธีหิ จ ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ ตาวตึสมคจฺฉหํ. @เชิงอรรถ: องฺ.เอกก. ๒๐/๒๐๔/๒๔ เอตทคฺควคฺค: ทุติยวคฺค ขุ.อป. ๓๓/๑๓๒/๒๒๒ (สฺยา) @ สี. พฺรหฺมสโร สี....ภินิสฺสโร ๕. สี. มหาตมวิโนทโน, ฉ.ม. มหาตมปนูทโน @ สี. เวเนยฺยวินเย, ม. วินเย ปิฏเก วินยํ ปิฏกํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๘.

ปจฺฉิเม จ ภเว ทานิ ชาโตหํ โกลิเย ปุเร ขตฺติเย กุลสมฺปนฺเน อิทฺเธ ผีเต มหทฺธเน. ยทา กปิลวตฺถุสฺมึ พุทฺโธ ธมฺมมเทสยิ ตทา ปสนฺโน สุคเต ปพฺพชึ อนคาริยํ. กงฺขา เม พหุลา ๑- อาสิ กปฺปากปฺเป ตหึ ตหึ สพฺพํ ตํ วินยี พุทฺโธ เทเสตฺวา ธมฺมมุตฺตมํ. ตโตหํ ติณฺณสํสาโร ตทา ฌานสุเข รโต วิหรามิ ตทา พุทฺโธ มํ ทิสฺวา เอตทพฺรวิ. ยา กาจิ กงฺขา อิธ วา หุรํ วา สเวทิยา ๒- วา ปรเวทิยา วา เย ฌายิโน ตา ปชหนฺติ สพฺพา อาตาปิโน พฺรหฺมจริยํ จรนฺตา. สตสหสฺเส กตํ กมฺมํ ผลํ ทสฺเสสิ เม อิธ สุมุตฺโต สรเวโคว กิเลเส ฌาปยึ มม. ตโต ฌานรตํ ทิสฺวา พุทฺโธ โลกนฺตคู มุนิ ฌายีนํ ภิกฺขูนํ อคฺโค ปญฺญาเปสิ มหามติ. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา วิหรามิ อนาสโว. สฺวาคตํ วต เม อาสิ มม พุทฺธสฺส สนฺติเก ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ. ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. ๓- @เชิงอรรถ: สี. พหุโส อปทานปาลิ. สกเวทิยา ม. พุทฺธานุสาสนนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๙.

ตถา กตกิจฺโจ ปนายํ มหาเถโร ปุพฺเพ ทีฆรตฺตํ อตฺตโน กงฺขาปกตจิตฺตตํ อิทานิ สพฺพโส วิคตกงฺขตญฺจ ปจฺจเวกฺขิตฺวา "อโห นูน มยฺหํ สตฺถุโน เทสนา- นุภาโว, เตเนตรหิ เอวํ วิคตกงฺโข อชฺฌตฺตํ วูปสนฺตจิตฺโต ชาโต"ติ สญฺชาต- พหุมาโน ภควโต ปญฺญํ ปสํสนฺโต:- ๑- "ปญฺญํ อิมํ ปสฺส ตถาคตานํ อคฺคิ ยถา ปชฺชลิโต นิสีเถ ๒- อาโลกทา จกฺขุททา ภวนฺติ เย อาคตานํ วินยนฺติ กงฺขนฺ"ติ อิมํ คาถมาห. ๑- [๓] ตตฺถ ปญฺญนฺติ ปกาเรหิ ๓- ชานาติ, ปกาเรหิ ญาเปตีติ จ ปญฺญา. เวเนยฺยานํ อาสยานุสยจริยาธิมุตฺติอาทิปฺปกาเร ธมฺมานํ กุสลาทิเก ขนฺธาทิเก จ เทเสตพฺพปฺปกาเร ชานาติ, ยถาสภาวโต ปฏิวิชฺฌติ, เตหิ จ ปกาเรหิ ญาเปตีติ อตฺโถ. สตฺถุ เทสนาญาณญฺหิ อิธาธิปฺเปตํ, เตนาห "อิมนฺ"ติ. ตํ หิ อตฺตนิ สิทฺเธน เทสนาพเลน นยคฺคาหโต ปจฺจกฺขํ วิย อุปฏฺฐิตํ คเหตฺวา "อิมนฺ"ติ วุตฺตํ. ยทคฺเคน วา สตฺถุ เทสนาญาณํ สาวเกหิ นยโต คยฺหติ, ตทคฺเคน อตฺตโน วิสเย ปฏิเวธญาณมฺปิ นยโต คยฺหเตว. เตนาห อายสฺมา ธมฺมเสนาปติ "อปิจ เม ภนฺเต ธมฺมนฺวโย วิทิโต"ติ. ๔- ปสฺสาติ วิมฺหยปฺปตฺโต อนิยมโต อาลปติ อตฺตโนเยว วา ๕- จิตฺตํ, ยถาห ภควา อุทาเนนฺโต "โลกมิมํ ปสฺส ๖- ปุถู อวิชฺชาย ปเรตา ภูตา ภูตรตา วา ๗- อปริมุตฺตา"ติ. ๘- ตถาคตานนฺติ ตถา อาคมนาทิอตฺเถน ๙- ตถาคตานํ. ตถา อาคโตติ หิ ตถาคโต, ตถา คโตติ ตถาคโต, ตถลกฺขณํ @เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. "ปญฺญํ อิมํ ปสฺสา"ติ อิมํ คาถมาห ก.,อิ. นิสีเว, นิสฺสิเวติปิ @ ฉ.ม. ปกาเร ที.มหา. ๑๐/๑๔๖/๗๕ มหาปรินิพฺพานสุตฺต, @ ที.ปาฏิ. ๑๑/๑๔๓/๘๖ สมฺปสาทนียสุตฺต สี. วา-สทฺโท น ทิสฺสติ ม. ปสฺสถ @ ก. ปเรตํ ภูตํ ภูตรตํ ภวา ขุ.อุทาน. ๒๕/๓๐/๑๓๗ โลกสุตฺต สี....อตฺเถหิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๐.

อาคโตติ ตถาคโต, ตถธมฺเม ยาถาวโต ๑- อภิสมฺพุทฺโธติ ตถาคโต, ตถทสฺสิตาย ตถาคโต, ตถาวาทิตาย ๒- ตถาคโต, ตถาการิตาย ตถาคโต, อภิภวนฏฺเฐน ตถาคโตติ เอวํ อฏฺฐหิ การเณหิ ภควา ตถาคโต. ตถาย อาคโตติ ตถาคโต, ตถาย คโตติ ตถาคโต, ตถลกฺขณํ คโตติ ตถาคโต, ตถานิ อาคโตติ ตถาคโต, ตถาวิโธติ ตถาคโต, ตถา ปวตฺติโตติ ตถาคโต, ตเถหิ อาคโตติ ตถาคโต, ตถา คตภาเวน ตถาคโตติ เอวมฺปิ อฏฺฐหิ การเณหิ ภควา ตถาคโตติ อยเมตฺถ สงฺเขโป. วิตฺถาโร ปน ปรมตฺถทีปนิยา อุทานฏฺฐกถาย ๓- อิติวุตฺตกฏฺฐกถาย ๔- จ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ. อิทานิ ตสฺสา ปญฺญาย อสาธารณวิเสสํ ทสฺเสตุํ "อคฺคิ ยถา"ติอาทิ วุตฺตํ. ยถา อคฺคีติ อุปมาวจนํ. ยถาติ ตสฺส อุปมาภาวทสฺสนํ. ปชฺชลิโตติ อุปเมยฺเยน สมฺพนฺธทสฺสนํ. นิสีเถติ กิจฺจกรณกาลทสฺสนํ. อยํ เหตฺถ อตฺโถ:- ยถา นาม นิสีเถ รตฺติยํ จตุรงฺคสมนฺนาคเต อนฺธกาเร วตฺตมาเน อุนฺนเต ฐาเน ปชฺชลิโต อคฺคิ ตสฺมึ ปเทเส ตมกตํ ๕- วิธมนฺตํ ติฏฺฐติ, เอวเมว ตถาคตานํ อิมํ เทสนา- ญาณสงฺขาตํ สพฺพโส เวเนยฺยานํ ๖- สํสยตมํ วิธมนฺตํ ปญฺญํ ปสฺสาติ. ยโต เทสนาวิลาเสน สตฺตานํ ญาณมยํ อาโลกํ เทนฺตีติ อาโลกทา. ปญฺญามยเมว จกฺขุํ ททนฺตีติ จกฺขุททา. ตทุภยมฺปิ กงฺขาวินยปทฏฺฐานเมว กตฺวา ทสฺเสนฺโต "เย อาคตานํ วินยนฺติ กงฺขนฺ"ติ อาห. เย ตถาคตา อตฺตโน สนฺติกํ อาคตานํ ๗- อุปคตานํ เวเนยฺยานํ "อโหสึ นุ โข อหมตีตมทฺธานนฺ"ติอาทินยปฺปวตฺตํ ๘- โสฬสวตฺถุกํ, "พุทฺเธ กงฺขติ ธมฺเม กงฺขตี"ติอาทินยปฺปวตฺตํ ๙- อฏฐวตฺถุกญฺจ กงฺขํ วิจิกิจฺฉํ วินยนฺติ เทสนานุภาเวน อนวเสสโต วิธมนฺติ วิทฺธํเสนฺติ. วินยกุกฺกุจฺจสงฺขาตา ปน กงฺขา ตพฺพินเยเนว วินีตา โหนฺตีติ. @เชิงอรรถ: สี. ยถาวโต ฉ.ม. ตถวาทิตาย ป.ที.อุทาน. หน้า ๑๖๐ สุปฺปวาสาสุตฺตวณฺณนา @ ป.ที.อิติ. หน้า ๑๕๓ วิตกฺกสุตฺตวณฺณนา ฉ.ม. ตมคตํ ม. วิเนยฺยานํ @ ก. อุปฺปตฺติตานํ, สี. คตานํ ม.มู. ๑๒/๑๘/๑๑ สพฺพาสวสุตฺต, @สํ.นิทาน. ๑๖/๒๐/๒๖ ปจฺจยสุตฺต อภิ.สงฺ. ๓๔/๑๐๐๘/๒๔๒ นิกฺเขปกณฺฑ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๑.

อปโร นโย:- ยถา อคฺคิ นิสีเถ รตฺติภาเค ปชฺชลิโต ปฏุตรชาโล สมุชฺชโล ๑- อุจฺจาสเน ๒- ฐิตานํ โอภาสทานมตฺเตน อนฺธการํ วิธมิตฺวา สมวิสมํ วิภาเวนฺโต อาโลกทโท โหติ, อจฺจาสนฺเน ปน ฐิตานํ ตํ ๓- สุปากฏํ กโรนฺโต จกฺขุกิจฺจกรณโต จกฺขุทโท นาม โหติ, เอวเมว ๔- ตถาคตา อตฺตโน ธมฺมกายสฺส ทูเร ฐิตานํ อกตาธิการานํ ปญฺญาปชฺโชเตน โมหนฺธการํ วิธมิตฺวา กายสมกายวิสมาทิสมวิสมํ ๕- วิภาเวนฺโต อาโลกทา ภวนฺติ, อาสนฺเน ฐิตานํ ปน กตาธิการานํ ธมฺมจกฺขุํ อุปฺปาเทนฺโต จกฺขุททา ภวนฺติ. เย เอวํภูตา อตฺตโน วจีโคจรํ อาคตานํ มาทิสานมฺปิ กงฺขาพหุลานํ กงฺขํ วินยนฺติ อริยมคฺคสมุปฺปาทเนน วิธมนฺติ, เตสํ ตถาคตานํ ปญฺญํ ญาณาติสยํ ปสฺสาติ โยชนา. เอวมยํ เถรสฺส อตฺตโน กงฺขาวิตรณปฺปกาสเนน อญฺญาพฺยากรณคาถาปิ โหติ. อยํ หิ เถโร ปุถุชฺชนกาเล กปฺปิเยปิ กุกฺกุจฺจโก หุตฺวา กงฺขาพหุลตาย "กงฺขาเรวโต"ติ ปญฺญาโต, ปจฺฉา ขีณาสวกาเลปิ ตเถว โวหริยิตฺถ. ๖- เตนาห "อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กงฺขาเรวโต คาถํ อภาสิตฺถา"ติ. ตํ วุตฺตตฺถเมว. กงฺขาเรวตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------------ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. สมุชฺชลํ สี. อจฺจาสนฺเน สี. อยํปาโฐ น ทิสฺสติ สี. เอวเมวํ @ ม. กายสมกายสมาสมวิสมํ, ฉ.ม. กายวิสมาทิสมวิสมํ ฉ.ม. โวหรยิตฺถ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๔๖-๕๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=1037&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=1037&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=140              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=4985              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5304              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5304              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]