อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                  ๒๙๗. ๑๐. กปฺปฏกุรตฺเถรคาถาวณฺณนา
      อยมิติ กปฺปโฏติ อายสฺมโต กปฺปฏกุรตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺานิ อุปจินนฺโต
วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺุตํ ปตฺโต เอกทิวสํ ภควนฺตํ
วินตาย นาม นทิยา ตีเร อญฺตรสฺมึ รุกฺขมูเล นิสินฺนํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส
เกตกปุปฺเผหิ ปูชํ อกาสิ. โส เตน ปุญฺกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ
พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ ทุคฺคตกุเล นิพฺพตฺติตฺวา ยาว วยปฺปตฺติ, ตาว อญฺ
อุปายํ อชานนฺโต กปฺปฏขณฺฑนิวาสโน สราวหตฺโถ ตตฺถ ตตฺถ กุรํ ๔- ปริเยสนฺโต
วิจริ, เตน กปฺปฏกุโรเตฺวว ปญฺายิตฺถ. โส วยปฺปตฺโต ติณํ วิกฺกีณิตฺวา ชีวิตํ ๕-
@เชิงอรรถ: ๑ สี. อมฺพปลฺลวาการปวาลวณฺณํ   ๒ สี.,อิ. ปฏิพุทฺโธ จ
@๓ อิ. ราชกุเล    ๔ อิ. กูรํ    ๕ ฉ.ม. ชีวิกํ
กปฺเปนฺโต เอกทิวสํ ติณลาวนตฺถํ อรญฺ คโต ตตฺถ อญฺตรํ ขีณาสวตฺเถรํ
ทิสฺวา ตํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา นิสีทิ. ตสฺส เถโร ธมฺมํ กเถสิ. โส ธมฺมํ
สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ "กึ เม อิมาย กิจฺฉชีวิกายา"ติ ปพฺพชิตฺวา อตฺตโน นิวตฺถ-
กปฺปฏโจฬํ เอกสฺมึ าเน นิกฺขิปิ. ยทา จสฺส อนภิรติ อุปฺปชฺชติ, ตทา ตํ กปฺปฏํ
โอโลเกนฺตสฺส ๑- อนภิรติ วิคจฺฉติ, สํเวคํ ปฏิลภิ. เอวํ กโรนฺโต สตฺตกฺขตฺตุํ
อุปฺปพฺพชิ. ตสฺส ตํ การณํ ภิกฺขู ภควโต อาโรเจสุํ. อเถกทิวสํ กปฺปฏกุโร
ภิกฺขุ ธมฺมสภายํ ปริสปริยนฺเต นิสินฺโน นิทฺทายติ, ตํ ภควา โจเทนฺโต:-
           [๑๙๙] "อยมิติ กปฺปโฏ กปฺปฏกุโร
                  อจฺฉาย อติภริตาย
                  อมตฆฏิกายํ ธมฺมกฏปตฺโต ๒-
                  กตปทํ ฌานานิ โอเจตุํ.
           [๒๐๐]  มา โข ตฺวํ กปฺปฏ ปจาเลสิ
                  มา ตฺวํ อุปกณฺณมฺหิ ตาเฬสฺสํ
                  น หิ ๓- ตฺวํ กปฺปฏ มตฺตมญฺาสิ
                  สํฆมชฺฌมฺหิ ปจลายมาโน"ติ
คาถาทฺวยํ อภาสิ.
      ตตฺถ อยมิติ กปฺปโฏ กปฺปฏกุโรติ กปฺปฏกุโร ภิกฺขุ "อยํ มม กปฺปโฏ, อิมํ
ปริทหิตฺวา ยถา ตถา ชีวามี"ติ เอวํ อุปฺปนฺนมิจฺฉาวิตกฺโก อจฺฉาย อติภริตาย
อมตฆฏิกายํ มม อมตฆเฏ ตหํ ตหํ วสฺสนฺเต "อมตมธิคตํ อหมนุสาสามิ, อหํ ธมฺมํ
เทเสมิ ๔- ". "อนฺธีภูตสฺมึ ๕- โลกสฺมึ, อาหญฺฉํ ๖- อมตทุนฺทุภินฺ"ติอาทินา ๗-
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ตํ กปฺปฏํ โอโลเกติ, โอโลเกนฺตสฺส  ๒ ฉ.ม. ธมฺมกฏมตฺโต  ๓ สี. น ห
@๔ วินย.มหา. ๔/๑๒/๑๒ มหาขนฺธก, ม.มู. ๑๒/๒๘๖/๒๔๗ ปาสราสิสุตฺต, ม.ม. ๑๓/๓๔๒/๓๒๔
@  โพธิราชกุมารสุตฺต                  ๕ โปฏฺเกสุ อนฺธภูตสฺมินฺติ ปาโ ทิสฺสติ
@๖ ม. อาหญฺึ, อาหญฺจึ  ๗ วินย.มหา. ๔/๑๑/๑๑, ม.มู, ๑๒/๒๘๕/๒๔๖, ม.ม. ๑๓/๓๔๑/๓๒๓
โฆเสตฺวา มยา ธมฺมามเต ปวสฺสิยมาเน กตปทํ ฌานานิ โอเจตุํ โลกิยโลกุตฺตรชฺ-
ฌานานิ อุปเจตุํ ภาเวตุํ กตปทํ กฏมคฺควิหิตภาวนามคฺคํ อิทํ มม สาสนํ, ตถาปิ
ธมฺมกฏปตฺโต ๑- มม สาสนธมฺมโต อุกฺกณฺจิตฺโต ๒- อปคตมานโส กปฺปฏกุโรติ ตํ
โจเทตฺวา ปุนปิสฺส สโหฑฺฒํ ๓- โจรํ คณฺหนฺโต วิย ปมาทวิหารํ ทสฺเสนฺโต
"มา โข ตฺวํ กปฺปฏ ปจาเลสี"ติ คาถมาห.
      ตตฺถ มา โข ตฺวํ กปฺปฏ ปจาเลสีติ ตฺวํ กปฺปฏกุร "มม ธมฺมํ สุณิสฺสามี"ติ
นิสีทิตฺวา มา โข ปจาเลสิ มา ปจลาหิ ๔- มา นิทฺทํ อุปคจฺฉิ. มา ตฺวํ อุปกณฺณมฺหิ
ตาเฬสฺสนฺติ ตํ นิทฺทายมานํ อุปกณฺณมฺหิ กณฺณสมีเป เทสนาหตฺเถน อหํ มา
ปตาเฬสฺสํ. ๕- ยถา ๖- อิโต ปรํ กิเลสปฺปหานาย อหํ ตํ น โอวเทยฺยํ, ๗- ตถา
ปฏิปชฺชาหีติ อตฺโถ. น หิ ตฺวํ กปฺปฏ มตฺตมญฺาสีติ ตฺวํ กปฺปฏ สํฆมชฺฌมฺหิ
ปจลายมาโน มตฺตํ ปมาณํ น วา มญฺสิ, ๘- "อยมติทุลฺลโภ ขโณ ปฏิลทฺโธ, โส
มา อุปชฺฌคา"ติ เอตฺตกมฺปิ น ชานาสิ, ปสฺส ยาว จ เต อปรทฺธนฺติ โจเทสิ.
      เอวํ ภควตา ทฺวีหิ คาถาหิ คาฬฺหํ ตํ นิคฺคยฺห โจทนาย กตาย อฏฺิเวธวิทฺโธ
วิย จณฺฑคโช มคฺคํ โอตรนฺโต วิย จ สญฺชาตสํเวโค วิปสฺสนํ ปฏฺเปตฺวา น
จิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๙- :-
          "วินตานทิยา ตีเร          วิหาสิ ปุริสุตฺตโม ๑๐-
           อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ          เอกคฺคํ สุสมาหิตํ.
           มธุคนฺธสฺส ปุปฺเผน         เกตกสฺส อหํ ตทา
           ปสนฺนจิตฺโต สุมโน         พุทฺธเสฏฺมปูชยึ. ๑๑-
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ธมฺมกตมตฺโต, อิ. ธมฺมกฏมคฺโค, ม. ธมฺมกปฺปฏมตฺโต   ๒ ม. อุกฺกนฺตจิตฺโต
@๓ สี. สภณฺฑํ, ม. สโหฑฺฑํ  ๔ สี. มาปจาลย, อิ. มา ปจาเลหิ  ๕ สี. มา จ ตาเฬสฺสํ
@๖ อิ. ยํ  ๗ สี. อหํ ตํ โอวเทยฺยํ  ๘ สี.,อิ. น ห มญฺาสิ   ๙ ขุ.อป. ๓๓/๑๐๔/๑๕๔
@เกตกปุปฺผิยตฺเถราปทาน(สฺยา) ๑๐ สี. ทฺวิปทุตฺตโม  ๑๑ ปาลิ. พุทฺธเสฏฺสฺส ปูชยึ
           เอกนวุเต อิโต ๑- กปฺเป   ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ         พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ  กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา สตฺถารา วุตฺตคาถาทฺวยเมว อตฺตโน อรหตฺตาธิคมนสฺส
องฺกุสภูตนฺติ ปจฺจุทาหาสิ. เตนสฺส ตเทว อญฺาพฺยากรณํ อโหสีติ.
                   กปฺปฏกุรตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
                    ปรมตฺถทีปนิยา เถรคาถาสํวณฺณนาย
                       จตุตฺถวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา.
                          ------------
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. เอกนวุติโต

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๔๙๓-๔๙๖.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=11042&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=11042&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=297
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5960
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6093
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6093
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26