อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                  ๓๑๒. ๖. ขุชฺชโสภิตตฺเถรคาถาวณฺณนา
      เย จิตฺตกถี พหุสฺสุตาติ อายสฺมโต ขุชฺชโสภิตตฺเถรสฺส คาถา. กา
อุปฺปตฺติ?
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปนุทิสฺสามิ  ๒ อิ. วทลิกาทินา  ๓ สี. ปริยนฺเต ๔ อิ. อติทิวาสายํ คหเณเนว
@๕ สี.,ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ      ๖ สี. ภิกฺขุโน     ๗ ที.ปาฏิ. ๑๑/๓๓๔/๒๒๔
@ สงฺคีติสุตฺต, องฺ.อฏฺฐก. ๒๓/๑๘๖(๙๖)/๓๔๕ กุสีตารมฺภวตฺถุสุตฺต (สฺยา)
      อยํ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต
เอกทิวสํ ภควนฺตํ มหตา ภิกฺขุสํเฆน สทฺธึ คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ทสหิ
คาถาหิ อภิตฺถวิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท
ปาฏลิปุตฺตนคเร พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติ, "โสภิโต"ติสฺส นามํ อโหสิ. โถกํ ขุชฺช-
ธาตุกตาย ปน ขุชฺชโสภิโตเตฺวว ปญฺญายิตฺถ. โส วยปฺปตฺโต สตฺถริ ปรินิพฺพุเต
อานนฺทตฺเถรสฺส สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา ฉฬภิญฺโญ อโหสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๑- :-
          "กกุธํ วิลสนฺตํว             เทวเทวํ นราสภํ
           รถิยํ ปฏิปชฺชนฺตํ            โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ.
           ตมนฺธการํ ๒- นาเสตฺวา     สนฺตาเรตฺวา พหุํ ชนํ
           ญาณาโลเกน โชตนฺตํ        โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ.
           วสีสตสหสฺเสหิ             นิยฺยนฺตํ โลกนายกํ
           อุทฺธรนฺตํ พหู สตฺเต         โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ.
           อาหนนฺตํ ๓- ธมฺมเภรึ       มทฺทนฺตํ ติตฺถิเย คเณ
           สีหนาทํว นทนฺตํ ๔-         โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ.
           ยาวตา พฺรหฺมโลกมฺหา ๕-    อาคนฺตฺวาน สพฺรหฺมกา
           ปุจฺฉนฺติ นิปุเณ ปเญฺห        โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ.
           ยสฺสญฺชลึ กริตฺวาน          อาธาวนฺติ ๖- สเทวกา
           เตน ปุญฺญํ อนุโภนฺติ         โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ.
           สพฺเพ ชนา สมาคนฺตฺวา      สมฺปวาเรนฺติ จกฺขุมํ
           น วิกมฺปติ อชฺฌิฏฺโฐ         โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ.
           นครํ ปวิสโต ยสฺส          นทนฺติ ๗- เภริโย พหู
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ.อป. ๓๓/๕๙/๘๓ สยมฺปฏิภาณิยตฺเถราปทาน (สฺยา)  ๒ สี. ตมนฺธกาเร
@๓ ปาลิ. อาหนิตฺวา     ๔ ฉ.ม. สีหนาทํ วินทนฺตํ      ๕ ฉ.ม. พฺรหฺมโลกโต
@๖ ฉ.ม. อายาจนฺติ     ๗ ฉ.ม. รวนฺติ
           วินทนฺติ คชา มตฺตา         โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ.
           วีถิยา คจฺฉโต ยสฺส         สพฺพาภา ๑- โชตเต สทา
           อพฺภุนฺนตา สมา โหนฺติ       โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ.
           พฺยาหรนฺตสฺส พุทฺธสฺส        จกฺกวาฬมฺหิ สุยฺยติ
           สพฺเพ สตฺเต วิญฺญาเปติ      โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ.
           สตสหสฺเส อิโต ๒- กปฺเป    ยํ พุทฺธมภิกิตฺตยึ
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ          กิตฺตนาย อิทํ ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ   กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      ฉฬภิญฺโญ ปน หุตฺวา ปฐมมหาสงฺคีติกาเล ราชคเห สตฺตปณฺณคุหายํ ๓- สนฺนิปติเตน
สํเฆน "อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อามนฺเตหี"ติ ๔- อาณตฺโต ปฐวิยํ นิมุชฺชิตฺวา
เถรสฺส ปุรโต อุฏฺฐหิตฺวา สํฆสฺส สาสนํ อาโรเจตฺวา สยํ ปุเรตรํ อากาเสน
คนฺตฺวา สตฺตปณฺณคุหาทฺวารํ สมฺปาปุณิ. เตน จ สมเยน มารสฺส มารกายิกานญฺจ
ปฏิเสธนตฺถํ เทวสงฺเฆน เปสิตา อญฺญตรา เทวตา สตฺตปณฺณคุหาทฺวาเร ฐิตา
โหติ, ตสฺสา ขุชฺชโสภิโต เถโร ๕- อตฺตโน อาคมนํ กเถนฺโต:-
           [๒๓๔] "เย จิตฺตกถี พหุสฺสุตา
                  สมณา ปาฏลิปุตฺตวาสิโน
                  เตสญฺญตโรยมายุวา
                  ทฺวาเร ติฏฺฐติ ขุชฺชโสภิโต"ติ
ปฐมํ คาถมาห.
      ตตฺถ จิตฺตกถีติ วิจิตฺตธมฺมกถิกา, สงฺขิปนํ วิตฺถารณํ ๖- คมฺภีรกรณํ
อุตฺตานีกรณํ กงฺขาวิโนทนํ ธมฺมปติฏฺฐาปนนฺติ เอวมาทีหิ นานานเยหิ ปเรสํ
@เชิงอรรถ: ๑ ปาลิ. ปภา วา       ๒ ฉ.ม. สตสหสฺสิโต      ๓ ฉ.ม. สตฺตปณฺณิคุหายํ
@๔ อิ. อาเนหีติ         ๕ สี. ขุชฺชโสภิตตฺเถโร    ๖ สี. วิตฺถารกรณํ
อชฺฌาสยานุรูปํ ธมฺมสฺส กถนสีลาติ อตฺโถ. พหุสฺสุตาติ ปริยตฺติปฏิเวธพาหุสจฺจ-
ปาริปูริยา พหุสฺสุตา. สพฺพโส สมิตปาปตาย สมณา. ปาฏลิปุตฺตวาสิโน, เตสญฺญตโรติ
ปาฏลิปุตฺตนครวาสิตาย ปาฏลิปุตฺตวาสิโน, เตสํ อญฺญตโร, อยํ อายุวา ทีฆายุ
อายสฺมา. ทฺวาเร ติฏฺฐตีติ สตฺตปณฺณคุหาย ทฺวาเร ติฏฺฐติ, สํฆสฺส อนุมติยา
ปวิสิตุนฺติ อตฺโถ. ตํ สุตฺวา สา เทวตา เถรสฺส อาคมนํ สํฆสฺส นิเวเทนฺตี:-
           [๒๓๕] "เย จิตฺตกถี พหุสฺสุตา
                  สมณา ปาฏลิปุตฺตวาสิโน
                  เตสญฺญตโรยมายุวา
                  ทฺวาเร ติฏฺฐติ มาลุเตริโต"ติ
ทุติยํ คาถมาห.
      ตตฺถ มาลุเตริโตติ อิทฺธิจิตฺตชนิเตน วายุนา เอริโต, ๑- อิทฺธิพเลน อาคโตติ
อตฺโถ.
      เอวํ ตาย เทวตาย นิเวทิเตน สํเฆน กโตกาโส เถโร สํฆสฺส สนฺติกํ
คจฺฉนฺโต:-
    [๒๓๖] "สุยุทฺเธน สุยิฏฺเฐน         สงฺคามวิชเยน จ
           พฺรหฺมจริยานุจิณฺเณน        เอวายํ สุขเมธตี"ติ
อิมาย ตติยคาถาย อญฺญํ พฺยากาสิ.
      ตตฺถ สุยุทฺเธนาติ ปุพฺพภาเค ๒- ตทงฺควิกฺขมฺภนปฺปหานวเสน กิเลเสหิ สุฏฺฐุ
ยุชฺฌเนน. สุยิฏฺเฐนาติ อนฺตรนฺตรา กลฺยาณมิตฺเตหิ ทินฺนสปฺปายธมฺมทาเนน.
สงฺคามวิชเยน จาติ สมุจฺเฉทปฺปหานวเสน สพฺพโส กิเลสาภิสงฺขารนิมฺมถเนน
@เชิงอรรถ: ๑ สี. วายุนา จ อีริโต, อิ. วายุนาว เอริโต     ๒ สี.,อิ. ปุพฺพภาเคน
ลทฺธสงฺคามวิชเยน จ. พฺรหฺมจริยานุจิณฺเณนาติ อนุจิณฺเณน อคฺคมคฺคพฺรหฺมจริเยน.
เอวายํ สุขเมธตีติ เอวํ วุตฺตปฺปกาเรน อยํ ขุชฺชโสภิโต นิพฺพานสุขํ ผลสมาปตฺติ-
สุขญฺจ เอธติ, ๑- อนุภวตีติ อตฺโถ.
                   ขุชฺชโสภิตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        ----------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๕๔๐-๕๔๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=12100&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=12100&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=312
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6095
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6216
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6216
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26