ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                   ๑๔๒. ๕. ทพฺพตฺเถรคาถาวณฺณนา ๑-
      โย ทุทฺทมโยติ ๒- อายสฺมโต ทพฺพตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวตีนคเร กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต
เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว ธมฺมเทสนํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ เสนาสนปญฺญาปกานํ
อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถตฺวา
สตฺถารา พฺยากโต ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา กสฺสปทสพลสฺส
สาสโนสกฺกนกาเล ๓- ปพฺพชิ. ตทา เตน สทฺธึ อปเร ฉ ชนาติ สตฺต ภิกฺขู
เอกจิตฺตา หุตฺวา อญฺเญ สาสเน อคารวํ กโรนฺเต ทิสฺวา "อิธ กึ กโรม,
เอกมนฺเต สมณธมฺมํ กตฺวา ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสามา"ติ นิสฺเสณึ พนฺธิตฺวา อุจฺจ-
ปพฺพตสีขํ ๔- อารุหิตฺวา ๕- "อตฺตอตฺตจิตฺตพลํ ชานนฺตา นิสฺเสณึ ปาเตนฺติ, ๕-
ชีวิเต สาลยา โอตรนฺตุ, มา ปจฺฉานุตปฺปิโน อหุวตฺถา"ติ วตฺวา สพฺเพ เอกจิตฺตา
หุตฺวา นิสฺเสณึ ปาเตตฺวา "อปฺปมตฺตา โหถ อาวุโส"ติ อญฺญมญฺญํ โอวทิตฺวา
จิตฺตรุจิเตสุ ๖- ฐาเนสุ นิสีทิตฺวา สมณธมฺมํ กาตุํ อารภึสุ.
      ตตฺเถว ๗- เถโร ปญฺจเม ทิวเส อรหตฺตํ ปตฺวา "มม กิจฺจํ นิปฺผนฺนํ, อหํ
อิมสฺมึ ฐาเน กึ กริสฺสามี"ติ อิทฺธิยา ๘- อุตฺตรกุรุโต ปิณฺฑปาตํ อาหริตฺวา
"อาวุโส อิมํ ปิณฺฑปาตํ ปริภุญฺชถ, ภิกฺขาจารกิจฺจํ มมายตฺตํ โหตุ, ตุเมฺห
อตฺตโน กมฺมํ กโรถา"ติ อาห. กึ นุ โข ๙- มยํ อาวุโส นิสฺเสณึ ปาเปตฺวา ๑๐-
เอวํ อโวจุมฺห "โย ปฐมํ ธมฺมํ สจฺฉิกโรติ, โส ภิกฺขํ อาหรตุ, เตนาภตํ
@เชิงอรรถ:  ก. ทพฺพมลฺลปุตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา    ฉ.ม. ทุทฺทมิโยติ. เอวมุปริปิ
@ สี. สาสเน โอสกฺกนกาเล    ฉ.ม. อุจฺจํ ปพฺพตสิขรํ   ๕-๕ ฉ.ม. อตฺตโน
@  จิตฺตพลํ ชานนฺตา นิสฺเสณึ นิปาเตนฺตุ    ม. จิตฺตรุจีสุ     ฉ.ม. ตเตฺรโก
@ สี. อิทฺธิยา คนฺตฺวา     ม. โข-สทฺโท น ทิสฺสติ     ๑๐ ฉ.ม. ปาเตนฺตา
เสสา ปริภุญฺชิตฺวา สมณธมฺมํ กริสฺสนฺตีติ. นตฺถิ อาวุโสติ. ตุเมฺห อตฺตโน ปุพฺพ
เหตุนา ลภิตฺถ, มยํปิ สกฺโกนฺตา ทุกฺขสฺสนฺตํ ๑- กริสฺสาม, คจฺฉถ ตุเมฺหติ. เถโร
เต สญฺญาเปตุํ อสกฺโกนฺโต ผาสุกฏฺฐาเน ปิณฺฑปาตํ ปริภุญฺชิตฺวา คโต. อปโร
เถโร สตฺตเม ทิวเส อนาคามิผลํ ปตฺวา ตโต จุโต สุทฺธาวาสพฺรหฺมโลเก
นิพฺพตฺโต. อิตเร เถรา ตโต จุตา เอกพุทฺธนฺตรํ เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา
อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท ๒- เตสุ เตสุ กุเลสุ นิพฺพตฺตา, เอโก คนฺธารรฏฺเฐ ตกฺกสิลา-
นคเร ราชเคเห นิพฺพตฺโต, เอโก มชฺฌนฺติกรฏฺเฐ ปริพฺพาชิกาย กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺโต,
เอโก พาหิยรฏฺเฐ กุฏุมฺพิกเคเห ๓- นิพฺพตฺโต, เอโก ภิกฺขุนูปสฺสเย ชาโต.
      อยํ ปน ทพฺพตฺเถโร มลฺลรฏฺเฐ อนุปิยนคเร เอกสฺส มลฺลรญฺโญ เคเห
ปฏิสนฺธึ คณฺหิ. ตสฺส มาตา อุปวิชญฺญกาเล ๔- กาลมกาสิ, มตสรีรํ สุสานํ เนตฺวา
ทารุจิตกํ อาโรเปตฺวา อคฺคึ อทํสุ. ตสฺสา อคฺคิเวคสนฺตตฺตา ๕- อุทรปฏลํ ทฺวิธา
อโหสิ. ทารโก อตฺตโน ปุญฺญพเลน อุปฺปติตฺวา เอกสฺมึ ทพฺพตฺถมฺเภ นิปติ.
ตํ ทารกํ คเหตฺวา อยฺยิกาย อทํสุ. สา ตสฺส นามํ คณฺหนฺตี ทพฺพตฺถมฺเภ
ปติตฺวา ลทฺธชีวิตตฺตา "ทพฺโพ"ติสฺส นามํ อกาสิ. ตสฺส จ สตฺตวสฺสิกกาเล
สตฺถา ภิกฺขุสํฆปริวาโร มลฺลรฏฺเฐ จาริกํ จรมาโน อนุปิยมฺพวเน วิหรติ.
ทพฺพกุมาโร สตฺถารํ ทิสฺวา ทสฺสเนเนว ปสีทิตฺวา ปพฺพชิตุกาโม หุตฺวา "อหํ
ทสพลสฺส สนฺติเก ปพฺพชิสฺสามี"ติ อยฺยิกํ อาปุจฺฉิ. สา "สาธุ ตาตา"ติ
ทพฺพกุมารํ อาทาย สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา "ภนฺเต อิมํ กุมารํ ปพฺพาเชถา"ติ
อาห. สตฺถา อญฺญตรสฺส ภิกฺขุโน สญฺญํ อทาสิ "ภิกฺขุ อิมํ ทารกํ ปพฺพาเชหี"ติ.
โส เถโร สตฺถุ วจนํ สุตฺวา ทพฺพกุมารํ ปพฺพาเชนฺโต ตจปญฺจกกมฺมฏฺฐานํ อาจิกฺขิ.
ปุพฺพเหตุสมฺปนฺโน กตาภินีหาโร สตฺโต ปฐมเกสวฏฺฏิยาโวโรปนกฺขเณ โสตาปตฺติผเล
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. วฏฺฏสฺสนฺตํ   ฉ.ม. อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเทติ ปาฐา น ทิสฺสนฺติ    ฉ.ม.
@  กุฏุมฺพิยเคเห    ก. อุปวิชญฺญา, สี. อุปจิตชญฺญา   ฉ.ม. อคฺคิเวคสนฺตตฺตํ
ปติฏฺฐหิ, ทุติยาย เกสวฏฺฏิยา โอโรปิยมานาย สกทาคามิผเล, ตติยาย อนาคามิผเล,
สพฺพเกสานํ ปน โอโรปนญฺจ อรหตฺตผลสจฺฉิกิริยา จ อปจฺฉา อปุเร อโหสิ.
สตฺถา มลฺลรฏฺเฐ ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา ราชคหํ คนฺตฺวา เวฬุวเน วาสํ กปฺเปสิ.
      ตตฺรายสฺมา ทพฺพมลฺลปุตฺโต รโหคโต อตฺตโน กิจฺจนิปฺผตฺตึ โอโลเกตฺวา
สํฆสฺส เวยฺยาวจฺจกรเณ กายํ โยเชตุกาโม จินฺเตสิ "ยนฺนูนาหํ สํฆสฺส เสนาสนญฺจ
ปญฺญาเปยฺยํ ภตฺตานิ จ อุทฺทิเสยฺยนฺ"ติ. โส สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา อตฺตโน
ปริวิตกฺกํ อาโรเจสิ. สตฺถา ตสฺส สาธุการํ ทตฺวา เสนาสนปญฺญาปกตฺตญฺจ
ภตฺตุทฺเทสกตฺตญฺจ สมฺปฏิจฺฉิ. อถ นํ "อยํ ทพฺโพ ทหโรว สมาโน มหนฺเต
ฐาเน ฐิโต"ติ สตฺตวสฺสิกกาเลเยว อุปสมฺปาเทสิ. เถโร อุปสมฺปนฺนกาลโต ปฏฺฐาย
ราชคหํ อุปนิสฺสาย วิหรนฺตานํ สพฺพภิกฺขูนํ เสนาสนานิ จ ปญฺญาเปติ, ภิกฺขญฺจ
อุทฺทิสติ. ตสฺส เสนาสนปญฺญาปกภาโว สพฺพทิสาสุ ปากโฏ อโหสิ "ทพฺโพ
กิร มลฺลปุตฺโต สภาคสภาคานํ ภิกฺขูนํ เอกฏฺฐาเน เสนาสนานิ ปญฺญาเปติ,
อาสนฺเนปิ ทูเรปิ เสนาสนํ ปญฺญาเปติ, คนฺตุํ อสกฺโกนฺเต อิทฺธิยา เนตี"ติ.
      อถ นํ ภิกฺขู กาเลปิ วิกาเลปิ "อมฺหากํ อาวุโส ชีวกมฺพวเน เสนาสนํ
ปญฺญาเปหิ, อมฺหากํ มทฺธกุจฺฉิสฺมึ มิคทาเย"ติ เอวํ เสนาสนํ อุทฺทิสาเปตฺวา ตสฺส
อิทฺธึ ปสฺสนฺตา คจฺฉนฺติ. โสปิ อิทฺธิยา มโนมเย กาเย อภิสงฺขริตฺวา เอเกกสฺส
เถรสฺส เอเกกํ อตฺตนา สทิสํ ภิกฺขุํ ทตฺวา องฺคุลิยา ชลมานาย ปุรโต คนฺตฺวา
"อยํ มญฺโจ อิทํ ปีฐนฺ"ติอาทีนิ วตฺวา เสนาสนํ ปญฺญาเปตฺวา ปุน อตฺตโน
วสนฏฺฐานเมว อาคจฺฉติ. อยเมตฺถ สงฺเขโป, วิตฺถารโต ปนิทํ วตฺถุํ ๑- ปาลิยํ ๒-
อาคตเมว. สตฺถา อิทเมว การณํ อตฺถุปฺปตฺตึ กตฺวา อปรภาเค อริยคณ-
มชฺเฌ นิสินฺโน เถรํ เสนาสนปญฺญาปกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. วตฺถุ, ม. กถาวตฺถุ   วินย. มหาวิ. ๑/๓๘๐/๒๘๔ ปฐมทุฏฺฐโทสสิกฺขาปท,
@วินย. จูฬ. ๖/๑๘๙/๒๒๒ สมถกฺขนฺธก
มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ เสนาสนปญฺญาปกานํ ยทิทํ ทพฺโพ มลฺลปุตฺโต"ติ. ๑- วุตฺตํปิ
เจตํ อปทาเน ๒-:-
          "ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน         สพฺพโลกวิทู มุนิ
           อิโต สตสหสฺสมฺหิ            กปฺเป อุปฺปชฺชิ จกฺขุมา.
           โอวาทโก วิญฺญาปโก         ตารโก สพฺพปาณินํ
           เทสนากุสโล พุทฺโธ          ตาเรสิ ชนตํ พหุํ.
           อนุกมฺปโก การุณิโก          หิเตสี สพฺพปาณินํ
           สมฺปตฺเต ติตฺถิเย สพฺเพ       ปญฺจสีเล ปติฏฺฐหิ. ๓-
           เอวํ นิรากุลํ อาสิ           สุญฺญตํ ติตฺถิเยหิ จ
           วิจิตฺตํ อรหนฺเตหิ            วสีภูเตหิ ตาทิภิ.
           รตนานฏฺฐปญฺญาสํ            อุคฺคโต โส มหามุนิ
           กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส           พาตฺตึสวรลกฺขโณ.
           วสฺสสตสหสฺสานิ             อายุ วิชฺชติ ตาวเท
           ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส        ตาเรสิ ชนตํ พหุํ.
           ตทาหํ หํสวติยํ              เสฏฺฐิปุตฺโต มหายโส
           อุเปตฺวา โลกปชฺโชตํ         อสฺโสสึ ธมฺมเทสนํ.
           เสนาสนานิ ภิกฺขูนํ           ปญฺญาเปนฺตํ สสาวกํ
           กิตฺตยนฺตสฺส วจนํ            สุณิตฺวา ๔- มุทิโต อหํ.
           อธิการํ สสํฆสฺส             กตฺวา ตสฺส มเหสิโน
           นิปจฺจ สิรสา ปาเท          ตํ ฐานํ อภิปตฺถยึ.
           ตทา หิ โส ๕- มหาวีโร      มม กมฺมํ ปกิตฺตยิ ๖-
@เชิงอรรถ:  องฺ.เอกก. ๒๐/๒๑๔/๒๔ เอตทคฺควคฺค: ตติยวคฺค   ขุ.อป. ๓๓/๑๒๔/๑๙๐
@  ทพฺพมลฺลปุตฺตตฺเถราปทาน (สฺยา)     ฉ.ม. ปติฏฺฐปิ     สี. สุตฺวาน
@ ฉ.ม. ตทาห ส, สี. ตทาภาสิ       ฉ.ม. ปกิตฺตยํ
           โยยํ สสํฆํ โภเชสิ ๑-        สตฺตาหํ โลกนายกํ.
           โสยํ กมลปตฺตกฺโข           สีหํโส กนกตฺตโจ
           มม ปาทมูเล นิปติ           ปตฺถยํ ๒- ฐานมุตฺตมํ.
           สตสหสฺเส อิโต ๓- กปฺเป     โอกฺกากกุลสมฺภโว
           โคตโม นาม โคตฺเตน ๔-     สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ.
           สาวโก ตสฺส พุทฺธสฺส         ทพฺโพ นาเมน วิสฺสุโต
           เสนาสนปญฺญาปโก           อคฺโค เหสฺสติยํ ตถา. ๕-
           เตน กมฺเมน สุกเตน         เจตนาปณิธีหิ จ
           ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ          ตาวตึสํ อคจฺฉหํ.
           สตานํ ตีณิกฺขตฺตุญฺจ           เทวรชฺชมการยึ
           ตถา ปญฺจสตกฺขตฺตุํ ๖-        จกฺกวตฺตี อโหสหํ.
           ปเทสรชฺชํ วิปุลํ             คณนาโต อสงฺขยํ ๗-
           สพฺพตฺถ สุขิโต อาสึ          ตสฺส กมฺมสฺส วาหสา.
           เอกนวุเต อิโต ๘- กปฺเป     วิปสฺสี นาม นายโก
           อุปฺปชฺชิ จารุนยโน ๙-        สพฺพธมฺมวิปสฺสโก.
           ทุฏฺฐจิตฺโต อุปวทึ            สาวกํ ตสฺส ตาทิโน
           สพฺพาสวปริกฺขีณํ             สุทฺโธติ ๑๐- จ วิชานิย.
           ตสฺเสว นรวีรสฺส            สาวกานํ มเหสินํ
           สลากํ จ คเหตฺวาน          ขีโรทนมทาสหํ.
           อิมมฺหิ ภทฺทเก กปฺเป         พฺรหฺมพนฺธุ มหายโส
           กสฺสโป นาม โคตฺเตน ๑๑-    อุปฺปชฺชิ วทตํ วโร.
@เชิงอรรถ:  สี. โสหํ สสํฆํ โภเชสึ, ม. โยหํ สสํฆํ โภเชมิ, ฉ.ม. โย สสํฆมโภเชสิ
@ อิ. ปติโต    ฉ.ม. สตสหสฺสิโต    ก. นาเมน    ฉ.ม.,อิ. ตทา
@ ฉ.ม.,อิ. สตานํ ปญฺจกฺขตฺตุญฺจ   ฉ.ม. อสงฺขิยํ    ฉ.ม. เอกนวุติโต
@ ฉ.ม. จารุทสฺสโน    ๑๐ สี....ขีโณ, มุตฺโตติ   ๑๑ ก. นามเน
           สาสนํ โชตยิตฺวาน           อภิภุยฺย กุติตฺถิเย
           เวเนยฺเย วินยิตฺวาน         นิพฺพุโต โส สสาวโก.
           สสิสฺเส นิพฺพุเต นาเถ        อตฺถเมนฺตมฺหิ ๑- สาสเน
           เทวา กนฺทึสุ สํวิคฺคา         มุตฺตเกสา รุทมฺมุขา.
           นิพฺพายิสฺสติ ธมฺมกฺโข         น ปสฺสิสฺสาม สุพฺพเต
           น สุณิสฺสาม สทฺธมฺมํ          อโห โน อปฺปปุญฺญตา.
           ตทายํ ปฐวี สพฺพา           อจลา สา ปุลาปุลี ๒-
           สาคโร จ สโสโกว          วินที กรุณํ ๓- คิรํ.
           จตุทฺทิสา ทุนฺทุภิโย           นาทยึสุ อมานุสา
           สมนฺตโต อสนิโย            ปตึสุ จ ภยาวหา.
           อุกฺกา ปตึสุ นภสา           ธูมเกตุ ปทิสฺสถ ๔-
           สธูมา ชาลวฏฺฏา จ ๕-       รวึสุ กรุณํ มิคา.
           อุปฺปาเท ๖- ทารุเณ ทิสฺวา    สาสนตฺถงฺคสูจเก
           สํวิคฺคา ภิกฺขโว สตฺต         จินฺตยิมฺห มยํ ตทา.
           สาสเนน วินามฺหากํ          ชีวิเตน อลํ มยํ
           ปวิสิตฺวา มหารญฺญํ           ยุญฺชาม ชินสาสเน.
           อทฺทสมฺห ตทารญฺเญ          อุพฺพิทฺธํ เสลปพฺพตํ ๗-
           นิสฺเสณิยา ตมารุยฺห          นิสฺเสณึ ปาตยิมฺหเส.
           ตทา โอวทิ โน เถโร        พุทฺธุปฺปาโท สุทุลฺลโภ
           สทฺธา ๘- วา ๙- ทุลฺลภา ลทฺธา   โถกํ เสสญฺจ สาสนํ.
           นิปตนฺติ ขณาตีตา            อนนฺเต ทุกฺขสาคเร
@เชิงอรรถ:  สี. อนฺตปตฺตมฺหิ    ฉ.ม.,อิ. จลาจลา, ก. อปลาสา จลาจลิ   ม. ทารุณํ
@ ฉ.ม.,อิ. ธูมเกตุ จ ทิสฺสติ   สี. สพฺพถลชสตฺตา จ  สี.,ม. อุปฺปาเต
@ ฉ.ม. เสลมุตฺตมํ   ฉ.ม. สทฺธาติทุลฺลภา   อิ. โว
           ตสฺมา ปโยโค กตฺตพฺโพ       ยาว ติฏฺฐติ สาสนํ. ๑-
           อรหา อาสิ โส เถโร        อนาคามิ ตทานุโค
           สุสีลา อิตเร ยุตฺตา          เทวโลกํ อคมฺหเส.
           นิพฺพุโต ติณฺณสํสาโร          สุทฺธาวาเส จ เอกโก
           อหญฺจ ปุกฺกุสาติ จ           สภิโย พาหิโย ตถา.
           กุมารกสฺสโป เจว           ตตฺถ ตตฺถูปคา มยํ
           สํสารพนฺธนา มุตฺตา          โคตเมนานุกมฺปิตา.
           มลฺเลสุ กุสินารายํ           ชาโต คพฺเภว ๒- เม สโต
           มาตา มตา ๓- จิตการูฬฺหา ๔-    ตโต นิปติโต อหํ.
           ปติโต ทพฺพปุญฺชมฺหิ           ตโต ทพฺโพติ วิสฺสุโต
           พฺรหฺมจารีผเลนาหํ           วิมุตฺโต สตฺตวสฺสิโก.
           ขีโรทนผเลนาหํ             ปญฺจงฺเคหิ อุปาคโต ๕-
           ขีณาสโวปวาเทน            ปาเปหิ พหุ โจทิโต.
           อุโภ ปุญฺญญฺจ ปาปญฺจ         วีติวตฺโตมฺหิ ทานหํ ๖-
           ปตฺวาน ปรมํ สนฺตึ           วิหรามิ อนาสโว.
           เสนาสนํ ปญฺญาปยึ           หาสยิตฺวาน สุพฺพเต
           ชิโน ตสฺมึ คุเณ ตุฏฺโฐ        เอตทคฺเค ฐเปสิ มํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ         ภวา สพฺเพ สมูหตา
           นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา        วิหรามิ อนาสโว.
           สฺวาคตํ วต เม อาสิ         มม พุทฺธสฺส ๗- สนฺติเก
           ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา       กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม., อิ. ยาว ฐาติ มุเน มตํ   ฉ.ม. คพฺเภ ชาตสฺส   อิ. ปิตา, สี. มตา มาตา
@ ฉ.ม. จิตารุฬฺหา  ฉ.ม. ปญฺจหงฺเคหุปาคโต  ฉ.ม. ทานิหํ   ฉ.ม. พุทฺธเสฏฺฐสฺส
           ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส           วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม
           ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา           กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      เอวํภูตํปิ นเยน ๑- ปุพฺเพ เอกสฺส ขีณาสวตฺเถรสฺส อนุทฺธํสนวเสน กเตน
ปาปกมฺเมน พหูนิ วสฺสสตสหสฺสานิ นิรเย ปจฺจิ, ตายเอว กมฺมปิโลติกาย
โจทิยมานา เมตฺติยภุมฺมชกา ๒- ภิกฺขู "อิมินา มยํ กลฺยาณภตฺติยสฺส ๓- คหปติโน
อนฺตเร ปริเภทิตา"ติ ๔- ทุคฺคหิตคาหิโน อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสสุํ.
ตสฺมึ จ อธิกรเณ สํเฆน วินเยน ๕- วูปสมิเต อยํ เถโร โลกานุกมฺปาย อตฺตโน
คุเณ วิภาเวนฺโต:-
               ๖- "โย ทุทฺทมโย ทเมน ทนฺโต
                   ทพฺโพ สนฺตุสิโต วิติณฺณกงฺโข
                   วิชิตาวิ อเปตเภรโว หิ
                   ทพฺโพ โส ปรินิพฺพุโต ฐิตตฺโต"ติ
อิมํ คาถํ  อภาสิ. ๖-
     [๕] ตตฺถ โยติ อนิยมิตนิทฺเทโส, ตสฺส "โส"ติ อิมินา นิยมตํ ๗- ทฏฺฐพฺพํ.
อุภเยนปิ อญฺญํ วิย กตฺวา อตฺตานเมว วทติ. ทุทฺทมโยติ ทุทฺทโม, ทเมตุํ
อสกฺกุเณยฺโย. อิทญฺจ อตฺตโน ปุถุชฺชนกาเล ทิฏฺฐิคตานํ วิสุกายิกานํ ตํ กิเลสานํ
๘- มทาวิเลปกจิตฺตสฺส ๙- วิปฺผนฺทิตํ ๑๐- อินฺทฺริยานํ อวูปสมนญฺจ จินฺเตตฺวา
วทติ. ทเมนาติ อุตฺตเมน อคฺคมคฺคทเมน, เตน หิ ทนฺโต ปุน ๑๑- ทเมตพฺพตาภาวโต
"ทนฺโต"ติ วตฺตพฺพตํ อรหติ, น อญฺเญน. อถวา ทเมนาติ ทมเกน ปุริสทมฺมสารถินา
ทมิโต.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. เอวํภูตํ ปน ตํ เยน, ม. เอวํภูตํ ปน เยน    ฉ.ม. เมตฺติยภูมชกา
@ ฉ.ม...ภตฺติกสฺส     สี. ปริภินฺนาติ     ฉ.ม. สติวินเยน
@๖-๖ ฉ.ม."โย ทุทฺทมิโย"ติ อิมํ คาถํ อภาสิ   ฉ.ม. นิยมตฺตํ, ม. นิยมิตํ
@ ม. วิสูกายิกกิเลสานํ, ฉ.ม. วิสูกายิกานํ กิเลสานํ
@ ฉ.ม. มทาเลปจิตฺตสฺส  ๑๐ ม. วิปนฺนตํ  ๑๑ สี. เตนปิ ปุน
ทพฺโพติ ทฺรพฺโย, ภพฺโพติ อตฺโถ. เตนาห ภควา อิมเมว เถรํ สนฺธาย
"น โข ทพฺพ ทพฺพา เอวํ นิพฺเพเฐนฺตี"ติ. ๑- สนฺตุสิโตติ ยถาลทฺธปจฺจย-
สนฺโตเสน ฌานสมาปตฺติสนฺโตเสน มคฺคผลสนฺโตเสน จ สนฺตุฏฺโฐ. วิติณฺณกงฺโขติ
โสฬสวตฺถุกาย อฏฺฐวตฺถุกาย จ กงฺขาย ปฐมมคฺเคเนว สมุคฺฆาฏิตตฺตา วิคตกงฺโข.
วิชิตาวีติ ปุริสาชานีเยน วิเชตพฺพสฺส สพฺพสฺสปิ สงฺกิเลสปกฺขสฺส วิชิตตฺตา
วิธมิตตฺตา วิชิตาวี. อเปตเภรโวติ ปญฺจวีสติยา ภยานํ สพฺพโส อเปตตฺตา
อปคตเภรโว อภยูปรโต. ปุน ทพฺโพติ นามกิตฺตนํ. ปรินิพฺพุโตติ เทฺว
ปรินิพฺพานานิ กิเลสปรินิพฺพานญฺจ, ยา สอุปาทิเสสนิพฺพานธาตุ, ขนฺธปริ-
นิพฺพานญฺจ, ยา อนุปาทิเสสนิพฺพานธาตุ. เตสุ อิธ กิเลสปรินิพฺพานํ อธิปฺเปตํ,
ตสฺมา ปหาตพฺพธมฺมานํ มคฺเคน สพฺพโส ปหีนตฺตา กิเลสปรินิพฺพาเนน
ปรินิพฺพุโตติ อตฺโถ. ฐิตตฺโตติ ฐิตสภาโว อจโล อิฏฺฐาทีสุ ตาทิภาวปฺปตฺติยา
โลกธมฺเมหิ อกมฺปนีโย. หีติ จ เหตุอตฺเถ นิปาโต, เตน โย ปุพฺเพ ทุทฺทโม
หุตฺวา ฐิโต ยสฺมา ทพฺพตฺตา สตฺถารา อุตฺตเมน ทเมน ทมิโต สนฺตุสิโต
วิติณฺณกงฺโข วิชิตาวี อเปตเภรโว, ตสฺมา โส ทพฺโพ ปรินิพฺพุโต ตโตเยว จ
ฐิตตฺโต, เอวํภูเต จ ตสฺมึ จิตฺตปฺปสาโทว กาตพฺโพ, น ปสาทญฺญถตฺตนฺติ
ปรเนยฺยพุทฺธิเก ๒- สตฺเต อนุกมฺปนฺโต เถโร อญฺญํ พฺยากาสิ.
                  ทพฺพตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                      -------------
@เชิงอรรถ:  วินย.มหาวิ. ๑/๓๘๔/๒๙๐, วินย.จูฬ. ๖/๑๙๓/๒๒๗   สี. น ปสาทญฺญถตฺตํ
@  ผเลยฺยาติ พุทฺธิเก


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๕๗-๖๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=1286&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=1286&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=142              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=4999              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5313              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5313              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]