อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                   ๑๕๖. ๙. กุฬตฺเถรคาถาวณฺณนา ๑-
      อุทกํ หิ นยนฺตีติ อายสฺมโต กุฬตฺเถรสฺส ๒- คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยํ กิร เถโร ปุพฺเพปิ วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ ๓- พหุํ กุสลํ อุปจินิตฺวา อธิการ-
สมฺปนฺโน วิปสฺสึ ภควนฺตํ อากาเส ๔- คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส นาฬิเกรผลํ
ทาตุกาโม อฏฺาสิ. ๕- สตฺถา ตสฺส จิตฺตํ ตฺวา โอตริตฺวา ปฏิคฺคณฺหิ. โส อติวิย
ปสนฺนจิตฺโต หุตฺวา เตเนว สทฺธาปฏิลาเภน สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา ปพฺพชฺชํ ยาจิ,
สตฺถา อญฺตรํ ภิกฺขุํ อาณาเปสิ "อิมํ ปุริสํ ปพฺพาเชหี"ติ. โส ปพฺพชิตฺวา
ลทฺธูปสมฺปโท สมณธมฺมํ กตฺวา ตโต จุโต ฉปิ พุทฺธนฺตรานิ เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต
อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติ. กุโฬติสฺส นามํ อโหสิ.
โส วยปฺปตฺโต สาสเน ลทฺธปฺปสาโท ภควโต สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา วิกฺเขปพหุลตาย
วิเสสํ นิพฺพตฺเตตุํ นาสกฺขิ. อเถกทิวสํ คามํ ปิณฺฑาย ปวิสนฺโต อนฺตรามคฺเค
ภูมึ ขนิตฺวา อุทกวาหกํ กตฺวา อิจฺฉิติจฺฉิตฏฺาเน ๖- อุทกํ เนนฺเต ปุริเส ทิสฺวา
ตํ สลฺลกฺเขตฺวา คามํ ปวิฏฺโ อญฺตรํ อุสุการํ อุสุทณฺฑกํ อุสุยนฺเต ปกฺขิปิตฺวา
อกฺขิโกฏิยา โอโลเกตฺวา อุชุํ กโรนฺตํ ทิสฺวา ตมฺปิ สลฺลกฺเขตฺวา คจฺฉนฺโต ปุรโต
คนฺตฺวา อรเนมินาภิอาทิเก รถจกฺกาวยเว ตจฺฉนฺเต ตจฺฉเก ทิสฺวา ตมฺปิ
สลฺลกฺเขตฺวา วิหารํ ปวิสิตฺวา กตภตฺตกิจฺโจ ปตฺตจีวรํ ปฏิสาเมตฺวา ทิวาวิหาเร
นิสินฺโน อตฺตนา ๗- ทิฏฺนิมิตฺตานิ อุปมาภาเวน คเหตฺวา อตฺตโน จิตฺตทมเน ๘-
อุปเนนฺโต "อเจตนํ อุทกมฺปิ มนุสฺสา อิจฺฉิติจฺฉิตฏฺานํ นยนฺติ, ตถา อเจตนํ
วงฺกมฺปิ สรทณฺฑํ ๙- อุปาเยน นเมนฺโต ๑๐- อุชุํ กโรนฺติ, ตถา อเจตนํ
กฏฺกฬิงฺคราทึ ตจฺฉกา เนมิอาทิวเสน วงฺกํ อุชุญฺจ กโรนฺติ. อถ กสฺมา อหํ
สกจิตฺตํ อุชุํ น กริสฺสามี"ติ จินฺเตตฺวา วิปสฺสนํ ปฏฺเปตฺวา ฆเฏนฺโต วายมนฺโต
น จิรสฺเสว
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. กุลตฺเถร... เอวมุปริปิ    ๒ สี. กุณฺฑลตฺเถรสฺส. เอวมุปริปิ
@๓ สี. เถโรปิ วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ        ๔ สี., ม. อากาเสน     ๕ ก. อทาสิ
@๖ สี. อิจฺฉิตฏฺาเนน        ๗ สี, ม. อตฺตโน        ๘ ม. จิตฺตํ ทมเนน
@๙ สี. วงฺกมิทํ สรทณฺฑกํ     ๑๐ ม. ทเมนฺโต
อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๑- :-
          "นคเร พนฺธุมติยา         อารามิโก อหํ ตทา
           อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ         คจฺฉนฺตํ อนิลญฺชเส.
           นาฬิเกรผลํ คยฺห ๒-      พุทฺธเสฏฺสฺสทาสหํ
           อากาเส ิตโก ๓- สนฺโต  ปฏิคฺคณฺหิ มหายโส.
           วิตฺติสญฺชนโน มยฺหํ        ทิฏฺธมฺมสุขาวโห
           ผลํ พุทฺธสฺส ทตฺวาน       วิปฺปสนฺเนน เจตสา.
           อธิคจฺฉึ ตทา ปีตึ         วิปุลญฺจ สุขุตฺตมํ ๔-
           อุปฺปชฺชเตว รตนํ         นิพฺพตฺตสฺส ตหึ ตหึ.
           เอกนวุติโต กปฺเป        ยํ ผลํ อททึ ตทา
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ        ผลทานสฺสิทํ ผลํ.
           ทิพฺพจกฺขุ วิสุทฺธํ เม       สมาธิกุสโล อหํ
           อภิญฺาปารมิปฺปตฺโต       ผลทานสฺสิทํ ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      เอวํ ยานิ นิมิตฺตานิ องฺกุเส กตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ,
เตหิ สทฺธึ อตฺตโน จิตฺตทมนํ สํสนฺทิตฺวา อญฺ พฺยากโรนฺโต:-
            ๕- "อุทกํ หิ นยนฺติ เนตฺติกา
                อุสุการา นมยนฺติ เตชนํ
                ทารุํ นมยนฺติ ตจฺฉกา
                อตฺตานํ ทมยนฺติ สุพฺพตา"ติ
คาถํ อภาสิ. ๕-
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ.อป. ๓๓/๕๗/๘๑ ลพุชผลทายกตฺเถราปทาน  ๒ ปาลิ. ลพุชผลมาทาย
@๓ ปาลิ. อากาเสว ิโต                   ๔ ปาลิ. วิปุลํ สุขมุตฺตมํ
@๕-๕ ฉ.ม. "อุทกํ หิ นยนฺติ เนตฺติกา"ติคาถํ อภาสิ
      [๑๙] ตตฺถ อุทกํ หีติ หิสทฺโท นิปาตมตฺตํ. นยนฺตีติ ปวิยา ตํ
ตํ ถลฏฺานํ ขนิตฺวา นินฺนฏฺานํ ปูเรตฺวา มาติกํ วา กตฺวา รุกฺขโทณึ ๑- วา
เปตฺวา อตฺตโน อิจฺฉิติจฺฉิตฏฺานํ เนนฺติ. ตถา เต เนนฺตีติ เนตฺติกา. เตชนนฺติ
กณฺฑํ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- เนตฺติกา อตฺตโน รุจิยา อิจฺฉิติจฺฉิตฏฺานํ อุทกํ
นยนฺติ, อุสุการาปิ ตาเปตฺวา เตชนํ นมยนฺติ ๒- อุชุํ  กโรนฺติ. นมนวเสน ๓-
ตจฺฉกา เนมิอาทีนํ อตฺถาย ตจฺฉนฺตา ทารุํ นมยนฺติ อตฺตโน รุจิยา
อุชุํ วา วงฺกํ วา กโรนฺติ. ๔- เอวํ เอตฺตกํ อารมฺมณํ กตฺวา สุพฺพตา ยถาสมาทินฺเนน
สีลาทินา สุนฺทรวตา ธีรา โสตาปตฺติมคฺคาทีนิ อุปฺปาเทนฺตา อตฺตานํ ทมยนฺติ, ๕-
อรหตฺตํ ปน ปตฺเตสุ เอกทนฺตา ๖- นาม โหนฺตีติ.
                     กุฬตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
                          -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๑๐๘-๑๑๐.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=2449&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=2449&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=156
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5089
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5385
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5385
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26