ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                   ๑๕๘. ๑. นิโคฺรธตฺเถรคาถาวณฺณนา
      นาหํ ภยสฺส ภายามีติ อายสฺมโต นิโคฺรธตฺเถรสฺส คาถา. ตสส ๑- กา
อุปฺปตฺติ?
      อยํ กิร อิโต อฏฺารเส กปฺปสเต พฺราหฺมณมหาสาลกุเล นิพฺพตฺติตฺวา ๒-
วยปฺปตฺโต กาเมสุ อาทีนวํ เนกฺขมฺเม จ อานิสํสํ ทิสฺวา ฆรพนฺธนํ ปหาย
อรญฺายตนํ ปวิสิตฺวา อญฺตรสฺมึ ๓- สาลวเน ปณฺณสาลํ กตฺวา ตาปสปพฺพชฺชํ
ปพฺพชิตฺวา วนมูลผลาหาโร วสติ. เตน สมเยน ปิยทสฺสี นาม สมฺมาสมฺพุทฺโธ
โลเก อุปฺปชฺชิตฺวา สเทวกสฺส โลกสฺส ธมฺมามตวเสน ๔- กิเลสสนฺตาปํ นิพฺพาเปนฺโต
เอกทิวสํ ตาปเส อนุกมฺปาย ตํ สาลวนํ ปวิสิตฺวา นิสีทิตฺวา ๕- นิโรธสมาปตฺตึ
สมาปนฺโน. ตาปโส วนมูลผลตฺถาย คจฺฉนฺโต ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส
ปุปฺผิตสาลทณฺฑสาขาโย คเหตฺวา สาขามณฺฑปํ ๖- กตฺวา ตํ สพฺพตฺถกเมว สาล-
ปุปฺเผหิ สญฺฉาเทตฺวา ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา ปีติโสมนสฺสวเสเนว ๗- อาหารตฺถายปิ
อคนฺตฺวา นมสฺสมาโน อฏฺาสิ. สตฺถา นิโรธโต วุฏฺาย ตสฺส อนุกมฺปาย
"ภิกฺขุสํโฆ อาคจฺฉตู"ติ จินฺเตสิ "ภิกฺขุสํเฆปิ จิตฺตํ ปสาเทสฺสตี"ติ. ตาวเทว
ภิกฺขุสํโฆ อาคโต. โส ภิกฺขุสํฆํปิ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส วนฺทิตฺวา อญฺชลึ ปคฺคยฺห
อฏฺาสิ. สตฺถา สิตํ ๘- ปาตุกรณาปเทเสน ตสฺส ภาคินีสมฺปตฺตึ ๙- ปกาเสนฺโต ธมฺมํ
กเถตฺวา ปกฺกามิ สทฺธึ ภิกฺขุสํเฆน. โส เตน ปุญฺกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุเยว
สํสรนฺโต วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ พหุํ กุสลํ อุปจินิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ   สี., ม. นิพฺพตฺโต   ก. อรญฺสฺมึ
@ ฉ.ม....วสฺเสน    ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ   ฉ.ม. สาลมณฺฑปํ
@ สี. ปีติโสมนสฺเสเนว   ฉ.ม. สิตสฺส   ฉ.ม. ภาวินึ สมฺปตฺตึ
พฺราหฺมณมหาสาลกุเล นิพฺพตฺติ, นิโคฺรโธติสฺส นามํ อโหสิ. โส เชตวน-
ปฏิคฺคหณทิวเส พุทฺธานุภาวทสฺสเนน สญฺชาตปสาโท ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ
อารภิตฺวา น จิเรเนว ๑- ฉฬภิญฺโ อโหสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๒-:-
          "อชฺโฌคเหตฺวา ๓- สาลวนํ     สุกโต อสฺสโม มม
           สาลปุปฺเผหิ สญฺฉนฺโน         วสามิ ปวเน ๔- ตทา.
           ปิยทสฺสี ตุ ๕- ภควา         สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล
           วิเวกกาโม สมฺพุทฺโธ         สาลวนมุปาคมิ.
           อสฺสมา อภินิกฺขมฺม           ปวนํ อคมาสหํ
           มูลผลํ ๖- คเวสนฺโต         อาหิณฺฑามิ วเน ตทา.
           ตตฺถทฺทสาสึ สมฺพุทฺธํ          ปิยทสฺสึ มหายสํ ๗-
           สุนิสินฺนํ สมาปนฺนํ            วิโรจนฺตํ มหาวเน.
           จตุทณฺเฑ เปตฺวาน          พุทฺธสฺส อุปรี อหํ
           มณฺฑปํ สุกตํ กตฺวา           สาลปุปฺเผหิ ฉาทยึ.
           สตฺตาหํ ธารยิตฺวาน          มณฺฑปํ สาลฉาทิตํ
           ตตฺถ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา        พุทฺธเสฏฺมวนฺทหํ.
           ภควา ตมฺหิ สมเย           วุฏฺหิตฺวา สมาธิโต
           ยุคมตฺตํ เปกฺขมาโน          นิสีทิ ปุริสุตฺตโม.
           สาวโก วรุโณ นาม          ปิยทสฺสิสฺส สตฺถุโน
           วสีสตสหสฺเสหิ              อุปคญฺฉิ ๘- วินายกํ.
           ปิยทสฺสี ตุ ภควา            โลกเชฏฺโ นราสโภ
           ภิกฺขุสํเฆ นิสีทิตฺวา           สิตํ ปาตุกรี ชิโน.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. น จิรสฺเสว    ขุ.อป. ๓๓/๘๐/๑๒๐ สาลมณฺฑปิยตฺเถราปทาน (สฺยา)
@ ฉ.ม. อชฺโฌคาเหตฺวา    ฉ.ม. วิปิเน    ฉ.ม. จ. เอวมุปริปิ
@ สี. ผลาผลํ     สี. มหามุนึ      ฉ.ม. อุปคจฺฉิ
           อนุรุทฺโธ อุปฏฺาโก          ปิยทสฺสิสฺส สตฺถุโน
           เอกํสํ จีวรํ กตฺวา           อปุจฺฉิตฺถ มหามุนึ.
           โก นุ โข ภควา เหตุ        สิตกมฺมสฺส สตฺถุโน
           การเณ วิชฺชมานมฺหิ          สตฺถา ปาตุกเร สิตํ.
           สตฺตาหํ ปุปฺผฉทนํ ๑-         โย เม ธาเรสิ มาณโว
           ตสฺส กมฺมํ สริตฺวาน          สิตํ ปาตุกรึ อหํ.
           อโนกาสํ ๒- น ปสฺสามิ       ยนฺตํ ๓- ปุญฺ วิปจฺจติ ๔-
           เทวโลเก มนุสฺเส วา        โอกาโสว น สมฺมติ.
           เทวโลเก วสนฺตสฺส          ปุญฺกมฺมสมงฺคิโน
           ยาวตา ปริสา ๕- ตสฺส       สาลจฺฉนฺนา ภวิสฺสติ.
           ตตฺถ ทิพฺเพหิ นจฺเจหิ         คีเตหิ วาทิเตหิ จ
           รมิสฺสติ สทา สนฺโต          ปุญฺกมฺมสมาหิโต.
           ยาวตา ปริสา ตสฺส          คนฺธคนฺธี ๖- ภวิสฺสติ
           สาลสฺส ปุปฺผวสฺโส จ         ปวสฺสิสฺสติ ตาวเท.
           ตโต จุโตยํ มนุโช           มานุสํ อาคมิสฺสติ
           อิธาปิ สาลจฺฉทนํ            สพฺพกาลํ ธริสฺสติ.
           อิธ นจฺจญฺจ คีตญฺจ           สมฺมตาฬสมาหิตํ
           ปริวาเรสฺสนฺติ มํ นิจฺจํ        พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
           อุคฺคจฺฉนฺเต จ สุริเย         สาลวสฺสมฺปวสฺสติ ๗-
           ปุญฺกมฺเมน สํยุตฺตํ           วสฺสติ ๘- สพฺพกาลิกํ.
           อฏฺารเส กปฺปสเต          โอกฺกากกุลสมฺภโว
           โคตโม นาม นาเมน         สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. สาลจฺฉทนํ    สี. โอกาสหํ   ฉ.ม. ยตฺถ   ม. วิปจฺจถ
@ สี., ม. ผริตา   สี. คนฺธคนฺธา   ฉ.ม. ปวสฺสเต   ฉ.ม. วสฺสเต
           ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท ๑-     โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต
           สพฺพาสเว ปริญฺาย          นิพฺพายิสฺสตินาสโว.
           ธมฺมํ อภิสเมนฺตสฺส           สาลจฺฉทนํ ๒- ภวิสฺสติ
           จิตเก ฌายมานสฺส           ฉทนํ ตตฺถ ๓- เหสฺสติ.
           วิปากํ กิตฺตยิตฺวาน ๔-        ปิยทสฺสี มหามุนิ
           ปริสาย ธมฺมํ เทเสสิ         ตปฺเปนฺโต ธมฺมวุฏฺิยา.
           ตึสกปฺปานิ เทเวสุ           เทวรชฺชมการยึ
           สฏฺี จ สตฺตกฺขตฺตุญฺจ         จกฺกวตฺตี อโหสหํ.
           เทวโลกา อิธาคนฺตฺวา        ลภามิ วิปุลํ สุขํ
           อิธาปิ สาลจฺฉทนํ            มณฺฑปสฺส อิทํ ผลํ.
           อยํ ปจฺฉิมโก มยฺหํ           จริโม วตฺตเต ภโว
           อิธาปิ สาลจฺฉทนํ            เหสฺสติ สพฺพกาลิกํ.
           มหามุนึ โตสยิตฺวา           โคตมํ สกฺยปุงฺควํ
           ปตฺโตมฺหิ อจลํ านํ          หิตฺวา ชยปราชยํ.
           อฏฺารเส กปฺปสเต          ยํ พุทฺธมภิปูชยึ ๕-
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ           พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ         ภวา สพฺเพ สมูหตา
           นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา        วิหรามิ อนาสโว.
           สฺวาคตํ วต เม อาสิ         มม พุทฺธสฺส สนฺติเก ๖-
           ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา       กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
           ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส           วิโมกฺขาปิ จ อฏฺิเม
           ฉฬภิญฺา สจฺฉิกตา           กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ธมฺเม สุทายาโท   ฉ.ม. สาลจฺฉนฺนํ    สี. ตสฺส
@ สี. กถยิตฺวาน   สี. ยํ สมฺพุทฺธ......    ฉ.ม. พุทฺธเสฏฺสฺส สนฺติเก
      เอวํ ปน ฉฬภิญฺโ หุตฺวา ผลสุเขน วีตินาเมนฺโต สาสนสฺส นิยฺยานิกภาว-
วิภาวนตฺถํ ๑- อญฺาพฺยากรณวเสน:-
       ๒- "นาหํ ภยสฺส ภายามิ       สตฺถา โน อมตสฺส โกวิโท
           ยตฺถ ภยํ นาวติฏฺติ       เตน มคฺเคน วชนฺติ ภิกฺขโว"ติ
คาถํ อภาสิ. ๒-
      [๒๑] ตตฺถ ภายนฺติ เอตสฺมาติ ภยํ, ชาติชราทิ. ภยสฺสาติ นิสฺสกฺเก
สามิวจนํ, ภยโต ภายิตพฺพนิมิตฺตํ ชาติชรามรณาทินา เหตุนา นาหํ ภายามีติ
อตฺโถ. ตตฺถ การณมาห "สตฺถา โน อมตสฺส โกวิโท"ติ. อมฺหากํ สตฺถา
อมเต กุสโล เวเนยฺยานํ อมตทาเน เฉโก. ๓- ยตฺถ ภยํ นาวติฏฺตีติ ยสฺมึ
นิพฺพาเน ยถาวุตฺตํ ภยํ น ติฏฺติ โอกาสํ น ลภติ. เตนาติ ตโต ๔- นิพฺพานโต.
วชนฺตีติ อภยฏฺานเมว คจฺฉนฺติ. นิพฺพานํ หิ อภยฏฺานํ นาม. เกน ปน
วชนฺตีติ ๕- อาห. "มคฺเคน วชนฺติ ภิกฺขโว"ติ, อฏฺงฺคิเกน อริยมคฺเคน สตฺถุ
โอวาทการกา ๖- ภิกฺขู สํสาเร ภยสฺส อิกฺขนกาติ ๗- อตฺโถ. ยตฺถาติ วายํ นิมิตฺตํ
ยสฺส อริยมคฺคสฺส อธิคมเหตุ อตฺตานุวาทาทิกํ ปญฺจวีสติวิธํปิ ภยํ นาวติฏฺติ
ปติฏฺ น ลภติ, เตน อริยมคฺเคน วชนฺติ อภยฏฺานํ สตฺถุ สาสเน ภิกฺขู,
เตน มคฺเคน อหํปิ คโต, ตสฺมา นาหํ ภยสฺส ภายามีติ เถโร อญฺ พฺยากาสิ.
                    นิโคฺรธตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
                         --------------
@เชิงอรรถ:  สี. นิยฺยานิกภาวทสฺสนตฺถํ   ๒-๒ ฉ.ม. "นาหํ ภยสฺส ภายามี"ติ คาถํ อภาสิ
@ สี. โกวิโท      สี. ตโตว       สี. อภยฏฺานํ,เตน ปวชนฺตีติ
@ ฉ.ม. โอวาทกรณา, ม....การณา   ม. ภยํ อิกฺขนโกติ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๑๑๓-๑๑๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=2551&modeTY=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=2551&modeTY=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=158              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5106              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5398              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5398              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]