อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                  ๑๖๔. ๗. โลมสกงฺคิยตฺเถรคาถาวณฺณนา
      ทพฺพํ กุสนฺติ อายสฺมโต โลมสกงฺคิยตฺเถรสฺส ๓- คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      โส กิร อิโต เอกนวุเต กปฺเป วิปสฺสึ ภควนฺตํ ปสฺสิตฺวา ปสนฺนมานโส
นานาปุปฺเผหิ ๔- ปูเชตฺวา เตน ปุญฺกมฺเมน เทวโลเก นิพฺพตฺโต ปุน อปราปรํ
ปุญฺานิ กตฺวา สุคตีสุเยว สํสรนฺโต กสฺสปสฺส ภควโต สาสเน ปพฺพชิตฺวา
สมณธมฺมํ กโรติ. เตน จ สมเยน สตฺถารา ภทฺเทกรตฺตปฏิปทาย กถิตาย
อญฺตโร ภิกฺขุ ภทฺเทกรตฺตสุตฺตวเสน เตน สากจฺฉํ กโรติ. โส ตํ น สมฺปายาสิ.
อสมฺปายนฺโต "อหํ อนาคเต ตุยฺหํ ภทฺเทกรตฺตํ กเถตุํ สมตฺโถ ภเวยฺยนฺ"ติ
ปณิธานํ อกาสิ, อิตโร "ปุจฺเฉยฺยนฺ"ติ. เอเตสุ ปโม เอกํ พุทฺธนฺตรํ เทวมนุสฺเสสุ
สํสริตฺวา อมฺหากํ ภควโต กาเล กปิลวตฺถุสฺมึ สากิยราชกุเล นิพฺพตฺติ. ตสฺส
สุขุมาลภาเวน โสณสฺส วิย ปาทตเลสุ โลมานิ ชาตานิ, เตนสฺส โลมสกงฺคิโยติ
นามํ อโหสิ. อิตโร เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา จนฺทโนติ ปญฺายิตฺถ. โลมสกงฺคิโย
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยสฺมา โส ปจฺจพฺยธิ   ๒ สี. โกฏีสุ สิกฺขิโต   ๓ ม. โลมสงฺกิยตฺเถรสฺส
@๔ สี. นาคปุปฺเผหิ
อนุรุทฺธาทีสุ สกฺยกุมาเรสุ ปพฺพชนฺเตสุ ปพฺพชิตุํ น อิจฺฉิ. อถ นํ สํเวเชตุํ
จนฺทโน เทวปุตฺโต อุปสงฺกมิตฺวา ภทฺเทกรตฺตํ ปุจฺฉิ. อิตโร "น ชานามี"ติ. ๑-
ปุน เทวปุตฺโต "อถ กสฺมา ตยา `ภทฺเทกรตฺตํ กเถยฺยนฺ'ติ สงฺคโร กโต, อิทานิ
ปน นามมตฺตมฺปิ น ชานาสี"ติ โจเทสิ. อิตโร เตน สทฺธึ ภควนฺตํ
อุปสงฺกมิตฺวา "มยา กิร ภนฺเต ปุพฺเพ `อิมสฺส ภทฺเทกรตฺตํ กเถสฺสามี'ติ สงฺคโร
กโต"ติ ปุจฺฉิ. ภควา "อาม กุลปุตฺต กสฺสปสฺส ภควโต กาเล ตยา เอวํ
กตนฺ"ติ อาห. สฺวายมตฺโถ อุปริปณฺณาสเก ๒- อาคตนเยน วิตฺถารโต เวทิตพฺโพ.
อถ โลมสกงฺคิโย "เตนหิ ภนฺเต ปพฺพาเชถ มนฺ"ติ อาห. ภควา "น โข
ตถาคตา มาตาปิตูหิ อนนุญฺาตํ ปุตฺตํ ปพฺพาเชนฺตี"ติ ปฏิกฺขิปิ. โส มาตุ
สนฺติกํ คนฺตฺวา "อนุชานาหิ มํ อมฺม ปพฺพชิตุํ, ปพฺพชิสฺสามหนฺ"ติ วตฺวา
มาตรา "ตาต สุขุมาโล ตฺวํ กถํ ปพฺพชิสฺสสี"ติ วุตฺเต อตฺตโน ปริสฺสยสหนภาวํ
ปกาเสนฺโต:-
       ๓- "ทพฺพํ กุสํ โปฏกิลํ       อุสีรํ มุญฺชปพฺพชํ
           อุรสา ปนุทิสฺสามิ       วิเวกมนุพฺรูหยนฺ"ติ
คาถํ อภาสิ. ๓-
      [๒๗] ตตฺถ ทพฺพนฺติ ทิพฺพติณมาห, ยํ "สทฺทุโล"ติปิ วุจฺจติ. กุสนฺติ
กุสติณํ, โย "กาโส"ติ วุจฺจติ. โปฏกิลนฺติ สกณฺฏกํ อกณฺฏกญฺจ คจฺฉํ. อิธ
ปน สกณฺฏกเมว อธิปฺเปตํ. อุสีราทีนิ สุวิญฺเยฺยานิ. ทพฺพาทีนิ ติณานิ
พีรณติณานิ ปาเทหิ อกฺกนฺตสฺสาปิ ทุกฺขชนกานิ คมนนฺตรายกรานิ จ, ตานิ
จ ปนาหํ อุรสา ปนุทิสฺสามิ ๔- อุรสาปิ อปเนสฺสามิ. เอวํ อปเนนฺโต ตํ นิมิตฺตํ
ทุกฺขํ สหนฺโต อรญฺายตเน คุมฺพนฺตรํ ปวิสิตฺวา สมณธมฺมํ กาตุํ สกฺขิสฺสามิ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. น ชานาติ       ๒ ม.อุปริ. ๑๔/๒๘๖/๒๕๗ วิภงฺควคฺค
@๓-๓ ฉ.ม. "ทพฺพํ กุสํ โปฏกิลนฺ"ติ คาถํ อภาสิ  ๔ สี. อปนุทิสฺสามิ
โส ปน วาโท ปาเทหิ อกฺกมเนติ ทสฺเสติ. วิเวกมนุพฺรูหยนฺติ กายวิเวกํ จิตฺตวิเวกํ
อุปธิวิเวกญฺจ อนุพฺรูหยนฺโต. คณสงฺคณิกํ หิ ปหาย กายวิเวกํ อนุพฺรูหยนฺตสฺเสว
อฏฺตึสาย อารมฺมเณสุ ยตฺถ กตฺถจิ จิตฺตํ สมาทหนฺตสฺส จิตฺตวิเวโก, น สงฺคณิกา-
รตสฺส. สมาหิตสฺเสว วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺตสฺส สมถวิปสฺสนญฺจ ยุคนทฺธํ
กโรนฺตสฺส กิเลสานํ เขปเนน อุปธิวิเวกาธิคโม, น อสมาหิตสฺส. เตน วุตฺตํ
"วิเวกมนุพฺรูหยนฺติ กายวิเวกํ จิตฺตวิเวกํ อุปธิวิเวกญฺจ อนุพฺรูหยนฺโต"ติ. เอวํ
ปน ปุตฺเตน วุตฺเต ๑- มาตา "เตนหิ ตาต ปพฺพชา"ติ อนุชานิ. โส ภควนฺตํ
อุปสงฺกมิตฺวา ปพฺพชฺชํ ยาจิ. ตํ สตฺถา ปพฺพาเชสิ. ตํ ปพฺพชิตฺวา กตปุพฺพกิจฺจํ
กมฺมฏฺานํ คเหตฺวา อรญฺ ปวิสนฺตํ ภิกฺขู อาหํสุ "อาวุโส ตฺวํ สุขุมาโล
กึ สกฺขิสฺสสิ อรญฺเ วสิตุนฺ"ติ. โส เตสมฺปิ ตเมว คาถํ วตฺวา อรญฺ
ปวิสิตฺวา ภาวนํ อนุยุญฺชนฺโต น จิรสฺเสว ฉฬภิญฺโ อโหสิ. เตน วุตฺตํ
อปทาเน ๒-:-
          "สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ        อาหุตีนํ ปฏิคฺคหํ
           รถิยํ ปฏิปชฺชนฺตํ          นานาปุปฺเผหิ ๓- ปูชยึ.
           เอกนวุติโต กปฺเป        ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ        พุทฺธปูชายิทํ ๔- ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา เถโร อญฺ พฺยากโรนฺโต ตํเยว คาถํ อภาสีติ.
                โลมสกงฺคิยตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. เอวํ ปน วุตฺเต  ๒ ขุ.อป. ๓๓/๑๐๕/๑๕๕ นาคปุปฺผิยตฺเถราปทาน
@๓ สี. นาคปุปฺเผหิ     ๔ สี. ปุปฺผปูชายิทํ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๑๒๙-๑๓๑.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=2920&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=2920&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=164
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5135
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5419
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5419
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26