บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๒

หน้าที่ ๑๔๐.

๔. จตุตฺถวคฺค ๑๖๘. ๑. คหุรตีริยตฺเถรคาถาวณฺณนา ^๑- ผุฏฺโฐ ฑํเสหีติ อายสฺมโต คหุรตีริยตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ? โส กิร ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร อิโต เอกตึเส กปฺเป สิขิสฺส ภควโต กาเล มิคลุทฺโท หุตฺวา อรญฺเญ วิจรนฺโต อทฺทส สิขึ ภควนฺตํ อญฺญตรสฺมึ รุกฺขมูเล เทวนาคยกฺขานํ ธมฺมํ เทเสนฺตํ, ทิสฺวา ปน ปสนฺนมานโส "ธมฺโม เอส วุจฺจตี"ติ สเร นิมิตฺตํ อคฺคเหสิ. โส เตน จิตฺตปฺปสาเทน เทวโลเก อุปฺปนฺโน ปุน อปราปรํ สุคตีสุเยว สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา "อคฺคิทตฺโต"ติ ลทฺธนาโม วยปฺปตฺโต ภควโต ยมกปาฏิหาริยํ ทิสฺวา สญฺชาตปฺปสาโท สาสเน ปพฺพชิตฺวา กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา คหุรตีเร นาม อรญฺญฏฺฐาเน ^๒- วสติ. เตนสฺส คหุรตีริโยติ สมญฺญา อโหสิ. โส วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา น จิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๓-:- "มิคลุทฺโท ปุเร อาสึ อรญฺเญ วิปิเน ^๔- อหํ อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ เทวสงฺฆปุรกฺขตํ. จตุสจฺจํ ปกาเสนฺตํ เทเสนฺตํ อมตํ ปทํ อสฺโสสึ มธุรํ ธมฺมํ สิขิโน โลกพนฺธุโน. โฆเส จิตฺตํ ปสาเทสึ อสมปฺปฏิปุคฺคเล ตตฺถ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา อุตฺตรึ ทุตฺตรํ ^๕- ภวํ. เอกตึเส อิโต กปฺเป ยํ สญฺญมลภึ ^๖- ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ โฆสสญฺญายิทํ ผลํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. คหฺวรตีริย...เอวมุปริปิ ^๒ สี. อญฺญตรฏฺฐาเน ^๓ ขุ.อป. ๓๓/๑๐๘/๑๕๘ @ โฆสสญฺญกตฺเถราปทาน (สฺยา) ^๔ ปาลิ. วิวเน ^๕ ก. ทุกฺกรํ, สี. อตรึ อุตฺตรึ @^๖ สี. ยํ ปุญฺญมลภึ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๑.

กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. อรหตฺตํ ปน ปตฺวา ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา สาวตฺถึ ^๑- อคมาสิ. ตสฺส อาคตภาวํ สุตฺวา ญาตกา อุปคนฺตฺวา มหาทานํ ปวตฺเตสุํ. โส กติปยทิวเส วสิตฺวา อรญฺญเมว คนฺตุกาโม อโหสิ. ตํ ญาตกา "ภนฺเต อรญฺญํ นาม ฑํสมกสาทิวเสน พหุปริสฺสยํ, อิเธว วสถา"ติ อาหํสุ. ตํ สุตฺวา เถโร "อรญฺญวาโสเยว มยฺหํ รุจฺจตี"ติ วิเวกาภิรติกิตฺตนมุเขน อญฺญํ พฺยากโรนฺโต:- ^๒- "ผุฏฺโฐ ฑํเสหิ มกเสหิ อรญฺญสฺมึ พฺรหาวเน นาโค สงฺคามสีเสว สโต ตตฺราธิวาสเย"ติ คาถํ อภาสิ. ^๒- [๓๑] ตตฺถ ผุฏฺโฐ ฑํเสหิ มกเสหีติ ฑํสนสีลตาย "ฑํสา"ติ ลทฺธนามาหิ อนฺธกมกฺขิกาหิ, มกสสญฺญิเตหิ จ สูจิมุขปาเณหิ ผุสฺสิโต ทฏฺโฐติ อตฺโถ. อรญฺญสฺมินฺติ "ปญฺจธนุสติกํ ปจฺฉิมนฺ"ติ ^๓- วุตฺตอรญฺญลกฺขณโยคโต อรญฺเญ. พฺรหาวเนติ มหารุกฺขคจฺฉคหนตาย มหาวเน อรญฺญานิยํ. นาโค สงฺคามสีเสวาติ สงฺคามาวจโร หตฺถินาโค วิย สงฺคามุทฺธนิ ปรเสนาสมฺปหารํ. ^๔- "อรญฺญวาโส นาม พุทฺธาทีหิ วณฺณิโต โถมิโต"ติ อุสฺสาหชาโต สโต สติมา หุตฺวา ตตฺร ตสฺมึ อรญฺเญ, ตสฺมึ วา ฑํสาทิสมฺผสฺเส อุปฏฺฐิเต อธิวาสเย อธิวาเสยฺย สเหยฺย, "ฑํสาทโย มํ อาพาเธนฺตี"ติ อรญฺญวาสํ น ชเหยฺยาติ อตฺโถ. คหุรตีริยตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------------- @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. สาวตฺถิยํ ^๒-๒ ฉ.ม. "ผุฏฺโฐ ฑํเสหี"ติ คาถํ อภาสิ @^๓ วินย.มหาวิ. ๒/๖๕๔/๙๗ นิสฺสคฺคิยกณฺฑ ^๔ สี. ปรเสนาสุปฺปหารํ

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๑๔๐-๑๔๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=3143&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=3143&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=168 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5162 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5438 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5438 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26