อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                    ๑๗๑. ๔. โปสิยตฺเถรคาถาวณฺณนา
      อนาสนฺนวราติ อายสฺมโต โปสิยตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      โส กิร ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ พหุํ กุสลํ
อุปจินิตฺวา สุคตีสุเอว สํสรนฺโต อิโต เทฺวนวุเต ๑- กปฺเป ติสฺสสฺส ภควโต กาเล
มิคลุทฺโท หุตฺวา อรญฺเญ วิจรติ. อถ ภควา ตสฺส อนุคฺคหํ กาตุํ อรญฺญํ
คนฺตฺวา ตสฺส จกฺขุปเถ อตฺตานํ ทสฺเสสิ. โส ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนจิตฺโต
อาวุธํ นิกฺขิปิตฺวา อุปสงฺกมิตฺวา อญฺชลึ ปคฺคยฺห อฏฺฐาสิ. ภควา นิสีทิตุกามตํ
ทสฺเสสิ. โส ตาวเทว ติณมุฏฺฐิโย คเหตฺวา สเม ภูมิภาเค สกฺกจฺจํ สนฺถริตฺวา
อทาสิ. นิสีทิ ตตฺถ ภควา อนุกมฺปํ อุปาทาย. นิสินฺเน ปน ภควติ อนปฺปกํ
ปีติโสมนสฺสํ ปฏิสํเวเทนฺโต ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา สยมฺปิ เอกมนฺตํ นิสีทิ. อถ
ภควา "เอตฺตกํ วฏฺฏติ อิมสฺส กุสลพีชนฺ"ติ อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิ. อจิรปกฺกนฺเต
ภควติ ตํ สีโห มิคราชา ฆาเตสิ. โส กาลงฺกโต เทวโลเก นิพฺพตฺติ. "โส
กิร ภควติ อนุปคจฺฉนฺเต ๒- สีเหน ฆาติโต นิรเย นิพฺพตฺติสฺสตี"ติ ตํ ทิสฺวา
ภควา สุคติยํ นิพฺพตฺตนตฺถํ กุสลพีชโรปนตฺถญฺจ อุปสงฺกมิ.
      โส ตตฺถ ยาวตายุกํ ฐตฺวา ตโต เทวโลกโต จวิตฺวา สุคตีสุเยว ปริวตฺเตนฺโต
อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ อญฺญตรสฺส มหาวิภวสฺส เสฏฺฐิโน ปุตฺโต
สงฺคามชิตตฺเถรสฺส กนิฏฺฐภาตา หุตฺวา นิพฺพตฺติ. โปสิโยติสฺส นามํ อโหสิ. โส
วยปฺปตฺโต ทารปริคฺคหํ กตฺวา เอกํ ปุตฺตํ ลภิตฺวา อนฺติมภวิกตาย ธมฺมตาย
โจทิยมาโน ชาติอาทึ ปฏิจฺจ อุปฺปนฺนสํเวโค ปพฺพชิตฺวา อรญฺญํ ปวิสิตฺวา วูปกฏฺโฐ
หุตฺวา จตุสจฺจกมฺมฏฺฐานภาวนํ ๓- อนุยุญฺชนฺโต น จิรสฺเสว วิปสฺสนํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. จตุนวุเต  ๒ สี. อนาคจฺฉนฺเต  ๓ สี. ตจปญฺจกกมฺมฏฺฐานภาวนํ
อุสฺสุกฺกาเปตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๑- :-
          "หิมวนฺตสฺสาวิทูเร          ลมฺพโก นาม ปพฺพโต
           ตตฺเถว ติสฺโส สมฺพุทฺโธ     อพฺโภกาสมฺหิ จงฺกมิ.
           มิคลุทฺโท ตทา อาสึ        อรญฺเญ กานเน อหํ
           ทิสฺวาน ตํ ๒- เทวเทวํ     ติณมุฏฺฐิมทาสหํ.
           นิสีทนตฺถํ พุทฺธสฺส          ทตฺวา จิตฺตํ ปสาทยึ
           สมฺพุทฺธํ อภิวาเทตฺวา       ปกฺกามึ อุตฺตรามุโข.
           อจิรํ คตมตฺตํ มํ ๓-        มิคราชา อเหฐยิ ๔-
           สีเหน โปถิโต ๕- สนฺโต    ตตฺถ กาลงฺกโต อหํ.
           อาสนฺเน เม กตํ กมฺมํ      พุทฺธเสฏฺเฐ อนาสเว
           สุมุตฺโต สรเวโคว         เทวโลกมคจฺฉหํ.
           ยูโป ตตฺถ สุโภ อาสิ       ปุญฺญกมฺมาภินิมฺมิโต
           สหสฺสกณฺโฑ สตเภณฺฑุ       ธชาลุ หริตามโย.
           ปภา นิทฺธาวเต ตสฺส       สตรํสีว อุคฺคโต
           อากิณฺโณ เทวกญฺญาหิ       อาโมทึ กามกามิหํ.
           เทวโลกา จวิตฺวาน        สุกฺกมูเลน โจทิโต
           อาคนฺตฺวาน มนุสฺสตฺตํ       ปตฺโตมฺหิ อาสวกฺขยํ.
           จตุนวุเต อิโต ๖- กปฺเป    นิสีทนมทาสหํ
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ         ติณมุฏฺเฐ อิทํ ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ  กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา ภควนฺตํ วนฺทิตุํ สาวตฺถึ อาคโต ญาตึ ๗- อนุกมฺปาย
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ.อป. ๓๓/๑๑๑/๑๖๓ ติณมุฏฺฐิทายกตฺเถราปทาน (สฺยา)  ๒ ปาลิ. ทิสฺวานาหํ  ๓ ฉ.ม.
@ คตมตฺตสฺส  ๔ ฉ.ม. อโปถยิ  ๕ สี. ปาติโต  ๖ ฉ.ม. จตุนฺนวุติโต  ๗ สี. ญาตีนํ
ญาติเคหํ อคมาสิ. ตตฺถ นํ ปุราณทุติยิกา วนฺทิตฺวา อาสนทานาทินา ปฐมํ
อุปาสิกา วิย วตฺตํ ทสฺเสตฺวา เถรสฺส อชฺฌาสยํ อชานนฺตี ปจฺฉา อิตฺถีกุตฺตาทีหิ
ปโลเภตุกามา อโหสิ. เถโร "อโห อนฺธพาลา มาทิเสปิ นาม เอวํ ปฏิปชฺชตี"ติ
จินฺเตตฺวา กิญฺจิ อวตฺวา อุฏฺฐายาสนา อรญฺญเมว คโต. ตํ อารญฺญกา ภิกฺขู
"กึ อาวุโส อติลหุํ นิวตฺโตสิ, ๑- ญาตเกหิ น ทิฏฺโฐสี"ติ ปุจฺฉึสุ. เถโร ตตฺถ
ปวตฺตึ อาจิกฺขนฺโต:-
       ๒- "อนาสนฺนวรา เอตา      นิจฺจเมว วิชานตา
           คามา อรญฺญมาคมฺม      ตโต เคหํ อุปาวิสึ
           ตโต อุฏฺฐาย ปกฺกามึ     อนามนฺเตตฺวา โปสิโย"ติ
คาถํ อภาสิ. ๒-
      [๓๔] ตตฺถ อนาสนฺนวราติ เอตา อิตฺถิโย น อาสนฺนา อนุปคตา,
ทูเรเอว วา ฐิตา หุตฺวา วรา ปุริสสฺส เสฏฺฐา หิตาวหา, ตญฺจ โข นิจฺจเมว
สพฺพกาลเมว, น  รตฺติเมว, น ทิวาปิ, น รโหเวลายปิ. วิชานตาติ วิชานนฺเตน.
"อนาสนฺนปรา"ติปิ ปาลิ, โส เอวตฺโถ. อยํ เหตฺถ อธิปฺปาโย:- จณฺฑหตฺถิ-
อสฺสมหึสสีหพฺยคฺฆยกฺขรกฺขสปิสาจาปิ มนุสฺสานํ อนุปสงฺกมนฺตา วรา เสฏฺฐา,
น อนตฺถาวหา, เต ปน อุปสงฺกมนฺตา ทิฏฺฐธมฺมิกํเยว อนตฺถํ กเรยฺยุํ. อิตฺถิโย
ปน อุปสงฺกมิตฺวา ทิฏฺฐธมฺมิกํ สมฺปรายิกํ วิโมกฺขนิสฺสิตมฺปิ อตฺถํ วินาเสตฺวา
มหนฺตํ อนตฺถํ อาปาเทนฺติ, ตสฺมา อนาสนฺนวรา เอตา นิจฺจเมว วิชานตาติ.
อิทานิ ตมตฺถํ อตฺตูปนายิกํ กตฺวา ทสฺเสนฺโต "คามา"ติอาทิมาห. ตตฺถ คามาติ
คามํ. อุปโยคตฺเถ หิ เอตํ นิสฺสกฺกวจนํ. อรญฺญมาคมฺมาติ อรญฺญโต อาคนฺตฺวา.
มกาโร ปทสนฺธิกโร, นิสฺสกฺเก เจตํ อุปโยควจนํ. ตโตติ มญฺจกโต.
อนามนฺเตตฺวาติ อนาลปิตฺวา ปุราณทุติยิกํ "อปฺปมตฺตา โหหี"ติ เอตฺตกมฺปิ อวตฺวา.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. อานิวตฺโตสิ   ๒-๒ ฉ.ม. "อนาสนฺนวรา เอตา"ติ คาถํ อภาสิ
โปสิโยติ อตฺตานเมว ปรํ วิย วทติ. เย ปน "ปกฺกามินฺ"ติ ปฐนฺติ, เตสํ
อหํ โปสิโย ปกฺกามินฺติ โยชนา. เย ปน "สา อิตฺถี เถรํ ฆรํ อุปคตํ โภเชตฺวา
ปโลเภตุกามา ชาตา, ตํ ทิสฺวา เถโร ตาวเทว เคหโต นิกฺขมิตฺวา วิหารํ คนฺตฺวา
อตฺตโน วสนฏฺฐาเน มญฺจเก นิสีทิ. สาปิ โข อิตฺถี ปจฺฉาภตฺตํ อลงฺกตปฏิยตฺตา
วิหาเร เถรสฺส วสนฏฺฐานํ อุปสงฺกมิ. ตํ  ทิสฺวา เถโร กิญฺจิ อวตฺวา ๑- อุฏฺฐาย
ทิวาฏฺฐานเมว คโต"ติ วทนฺติ, เตสํ "คามา อรญฺญมาคมฺมา"ติ คาถาปทสฺส อตฺโถ
ยถารุตวเสเนว ๒- นิยฺยติ. วิหาโร หิ อิธ "อรญฺญนฺ"ติ อธิปฺเปโต.
                    โปสิยตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๑๔๙-๑๕๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=3342&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=3342&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=171
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5178
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5449
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5449
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26