ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                   ๑๘๐. ๓. สุมงฺคลตฺเถรคาถาวณฺณนา
      สุมุตฺติโกติ อายสฺมโต สุมงฺคลตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
@เชิงอรรถ:  สี. นุ โขติ    สี., ม. สมณาสมณสญฺญํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๒.

โสปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ ปุญฺญํ อุปจินนฺโต สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล รุกฺขเทวตา หุตฺวา นิพฺพตฺติ. โส เอกทิวสํ สตฺถารํ นฺหายิตฺวา เอกจีวรํ ฐิตํ ทิสฺวา โสมนสฺสปฺปตฺโต หุตฺวา อปฺโปเฏสิ. ๑- โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยา อวิทูเร อญฺญตรสฺมึ คามเก ตาทิเสน กมฺมนิสฺสนฺเทน ทลิทฺทกุเล นิพฺพตฺติ. ตสฺส สุมงฺคโลติ นามํ อโหสิ. โส วยปฺปตฺโต ขุชฺชกาสิตนงฺคลกุทฺทาลปริกฺขาโร หุตฺวา กสิยา ชีวติ. โส เอกทิวสํ รญฺญา ปเสนทิโกสเลน ภควโต ภิกฺขุสํฆสฺส จ มหาทาเน ปวตฺติยมาเน ทาโนปกรณานิ ๒- คเหตฺวา อาคจฺฉนฺเตหิ มนุสฺเสหิ สทฺธึ ทธิฆฏํ คเหตฺวา อาคโต ภิกฺขูนํ สกฺการสมฺมานํ ทิสฺวา ๓- "อิเม สมณา สกฺยปุตฺติยา สุขุมวตฺถสุนิวตฺถา ๓- สุโภชนานิ ภุญฺชิตฺวา นิวาเตสุ เสนาสเนสุ วิหรนฺติ, ยนฺนูนาหมฺปิ ปพฺพเชยฺยนฺ"ติ จินฺเตตฺวา อญฺญตรํ มหาเถรํ อุปสงฺกมิตฺวา อตฺตโน ปพฺพชฺชาธิปฺปายํ นิเวเทสิ. โส ตํ กรุณายนฺโต ปพฺพาเชตฺวา กมฺมฏฺฐานํ อาจิกฺขิ. โส อรญฺเญ วิหรนฺโต เอกวิหาเร นิพฺพินฺโน อุกฺกณฺฐิโต หุตฺวา วิพฺภมิตุกาโม ญาติคามํ คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค กจฺฉํ พนฺธิตฺวา เขตฺตํ กสนฺเต กิลิฏฺฐวตฺถนิวตฺเถ ๔- สมนฺตโต รโชกิณฺณสรีเร วาตาตเปน ผุสฺสนฺเต ๕- กสฺสเก ทิสฺวา "มหนฺตํ วติเม สตฺตา ชีวิกนิมิตฺตํ ๖- ทุกฺขํ ปจฺจนุโภนฺตี"ติ ๗- สํเวคํ ปฏิลภิ. ญาณสฺส ปริปากํ คตตฺตา ๘- ยถาคหิตํ กมฺมฏฺฐานํ อุปฏฺฐาสิ. โส อญฺญตรํ รุกฺขมูลํ อุปคนฺตฺวา วิเวกํ ลภิตฺวา โยนิโส มนสิกโรนฺโต วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา มคฺคปฏิปาฏิยา อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๙- :- "อตฺถทสฺสี ชินวโร โลกเชฏฺโฐ นราสโภ วิหารา อภินิกฺขมฺม ตฬากํ อุปสงฺกมิ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อปฺโผเฏสิ ม. ทารุปกรณานิ ๓-๓ ก. อิเม สมณสกฺยปุตฺติยา @ สุขุมวตฺถนิวตฺถา สี. กิลิฏฺฐวตฺเถ สี. สุสฺสนฺเต สี. ชีวิตนิมิตฺตํ, @ ก. ชีวิตนิสฺสิตํ ก. ปจฺจนุภวนฺตีติ ก. ญาณปริปากคตตฺตา @ ขุ.อป. ๓๒/๑๑/๒๐๓ สุมงฺคลตฺเถราปทาน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๓.

นฺหายิตฺวา ปิตฺวา จ สมฺพุทฺโธ อุตฺตริเตฺวกจีวโร อฏฺฐาสิ ภควา ตตฺถ วิโลเกนฺโต ทิโสทิสํ. ภวเน อุปวิฏฺโฐหํ อทฺทสํ โลกนายกํ หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน อปฺโปเฏสึ ๑- อหํ ตทา. สตรํสึว โชตนฺตํ ปภาสนฺตํว กญฺจนํ นจฺจคีเต ปยุตฺโตหํ ปญฺจงฺคตูริยมฺหิ จ. ๒- ยํ ยํ โยนุปปชฺชามิ เทวตฺตํ อถ มานุสํ สพฺเพ สตฺเต อภิโภมิ วิปุโล โหติ เม ยโส. นโม เต ปุริสาชญฺญ นโม เต ปุริสุตฺตม อตฺตานํ โตสยิตฺวาน ปเร โตเสสิ ๓- ตฺวํ มุนิ. ปริคฺคเห นิสีทิตฺวา หาสํ กตฺวาน สุพฺพเต ๔- อุปฏฺฐหิตฺวา สมฺพุทฺธํ ตุสิตํ อุปปชฺชหํ. โสฬเสโต ๕- กปฺปสเต ทฺวินวเอกจินฺติตา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. อรหตฺตํ ปน ปตฺวา สมฺปตฺตึ อตฺตโน ทุกฺขวิมุตฺตึ จ กิตฺตนวเสน อุทานํ อุทาเนนฺโต:- ๖- "สุมุตฺติโก สุมุตฺติโก สาหุ สุมุตฺติโกมฺหิ ตีหิ ขุชฺชเกหิ อสิตาสุ มยา นงฺคลาสุ มยา ขุทฺทกุทฺทาลาสุ มยา ยทิปิ อิธเมว อิธเมว อถ วาปิ อลเมว อลเมว ฌาย สุมงฺคล ฌาย สุมงฺคล อปฺปมตฺโต วิหร สุมงฺคลา"ติ อาทิมาห. ๖- @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อปฺโผเฏสึ สี. ปจฺจตฺถรสตมฺหิ จ สี. ปริโตเสสิ @ สี. สุพฺพโต สี. โสฬสเก ๖-๖ ฉ.ม. "สุมุตฺติโก"ติอาทิมาห

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๔.

[๔๓] ตตฺถ สุมุตฺติโกติ สุนฺทรา อจฺจนฺติกตาย อปุนพฺภวิกา ๑- มุตฺติ เอตสฺสาติ สุมุตฺติโก. ตสฺส ปน วิมุตฺติยา ปาสํสิยตาย อจฺฉริยตาย จ อปฺโปเฏนฺโต ๒- อาห "สุมุตฺติโก"ติ. ปุน ตตฺถ วิมุตฺติยํ อตฺตโน ปสาทสฺส ทฬฺหภาวํ ๓- ทสฺเสนฺโต "สาหุ สุมุตฺติโกมฺหี"ติ อาห, สาธุ สุฏฺฐุ ๔- มุตฺติโก วตมฺหีติ อตฺโถ. กุโต ปนายํ สุมุตฺติกตาติ? กามญฺจายํ เถโร สพฺพสฺมาปิ วฏฺฏทุกฺขโต สุวิมุตฺโต, อตฺตโน ปน ตาว อุปฏฺฐิตํ อติวิย อนิฏฺฐภูตํ ทุกฺขํ ทสฺเสนฺโต "ตีหิ ขุชฺชเกหี"ติอาทิมาห. ตตฺถ ขุชฺชเกหีติ ขุชฺชสภาเวหิ, ขุชฺชากาเรหิ วา. นิสฺสกฺกวจนญฺเจตํ มุตฺตสทฺทา เปกฺขาย. กสฺสโก หิ อขุชฺโชปิ สมาโน ตีสุ ฐาเนสุ อตฺตานํ ขุชฺชํ กตฺวา ทสฺเสติ ลายเน กสเน กุทฺทาลกมฺเม จ. โย หิ ปน กสฺสโก ลายนาทีนิ กโรติ, ตานิปิ อสิตาทีนิ กุฏิลาการโต ขุชฺชกานีติ วุตฺตํ "ตีหิ ขุชฺชเกหี"ติ. อิทานิ ตานิ สรูปโต ทสฺเสนฺโต "อสิตาสุ มยา, นงฺคลาสุ มยา, ขุทฺทกุทฺทาลาสุ มยา"ติ อาห. ตตฺถ อสิตาสุ มยาติ ลวิตฺเตหิ มยา มุตฺตนฺติ อตฺโถ. นิสฺสกฺเก เจตํ ภุมฺมวจนํ. เสเสสุปิ เอเสว นโย. อปเร ปน "อสิตาสุ มยาติ ลวิตฺเตหิ กรณภูเตหิ มยา ขุชฺชิตนฺ"ติ ๕- วทนฺติ. เตสํ มเตน กรณตฺเถ เหตุมฺหิ วา ภุมฺมวจนํ. "นงฺคลาสู"ติ ลิงฺควิปฺปลฺลาสํ กตฺวา วุตฺตํ, นงฺคเลหิ กสิเรหีติ อตฺโถ. อตฺตนา วฬญฺชิตกุทฺทาลสฺส สภาวโต วฬญฺชเนน วา อปฺปกตาย วุตฺตํ "ขุทฺทกุทฺทาลาสู"ติ. "กุณฺฐกุทฺทาลาสู"ติ ปาลิ. วฬญฺชเนเนว อติขิณ- ขณิตฺเตสูติ อตฺโถ. อิธเมวาติ มกาโร ปทสนฺธิกโร. อถ วาปีติ วาสทฺโท ๖- นิปาตมตฺตํ. คามเก ฐิตตฺตา ตานิ อสิตาทีนิ กิญฺจาปิ อิเธว มม สมีเปเยว, ตถาปิ อลเมว โหตีติ อตฺโถ. ตุริตวเสน เจตํ อาเมฑิตวจนํ. ๗- ฌายาติ ผลสมาปตฺติ- ฌานวเสน ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารตฺถํ ทิพฺพวิหาราทิวเสน จ ฌาย. สุมงฺคลาติ อตฺตานํ อาลปติ. ฌาเน ปน อาทรทสฺสนตฺถํ อาเมฑิตํ กตํ. อปฺปมตฺโต วิหราติ @เชิงอรรถ: สี.,ม. อปุนพฺภวนฺติกา ฉ.ม. อปฺโผเฏนฺโต, สี. อปฺโผเฐนฺโต สี. ทฬฺหีภาวํ @ สี. สาธุ สาธุ สี. มุจฺฉิตนฺติ สี. ปิ-สทฺโท สี. อาเมณฺฑิตวจนํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๕.

สติปญฺญาเวปุลฺลปฺปตฺติยา ๑- สพฺพตฺถกเมว อปฺปมตฺโตสิ ตฺวํ, ตสฺมา อิทานิ สุขํ วิหร สุมงฺคล. เกจิ ปน "อรหตฺตํ อปฺปตฺวาเอว วิปสฺสนาย วีถิปฏิปนฺนาย สาสเน สญฺชาตาภิรติยา ๒- ยถานุภูตํ ฆราวาสทุกฺขํ ชิคุจฺฉนฺโต เถโร อิมํ คาถํ วตฺวา ปจฺฉา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณี"ติ วทนฺติ. เตสํ มเตน "ฌาย อปฺปมตฺโต วิหรา"ติ ปทานํ อตฺโถ วิปสฺสนามคฺควเสนปิ ยุชฺชติเอว. สุมงฺคลตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๑๗๑-๑๗๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=3858&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=3858&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=180              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5237              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5494              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5494              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]