ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                    ๑๘๑. ๔. สานุตฺเถรคาถาวณฺณนา
      มตํ วา อมฺม โรทนฺตีติ อายสฺมโต สานุตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      โสปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ ปุญฺญํ
อุปจินนฺโต อิโต จตุนวุเต กปฺเป สิทฺธตฺถสฺส ภควโต หตฺถปาทโธวนมุขวิกฺขาลนานํ
อตฺถาย อุทกํ อุปเนสิ. สตฺถา หิ โภชนกาเล หตฺถปาเท โธวิตุกาโม อโหสิ.
โส สตฺถุ อาการํ สลฺลกฺเขตฺวา อุทกํ อุปเนสิ. ภควา หตฺถปาเท โธวิตฺวา
ภุญฺชิตฺวา มุขํ วิกฺขาเลตุกาโม อโหสิ. โส ตํปิ ญตฺวา มุโขทกํ อุปเนสิ. สตฺถา
มุขํ วิกฺขาเลตฺวา มุขโธวนกิจฺจํ นิฏฺฐาเปสิ. เอวํ ภควา อนุกมฺปํ อุปาทาย
เตน กริยมานํ เวยฺยาวจฺจํ สาทิยิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา
อปราปรํ ปุญฺญานิ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ
อญฺญตรสฺส อุปาสกสฺส เคเห ปฏิสนฺธึ คณฺหิ. ตสฺมึ คถฺภคเตเยว ปิตา ปวาสํ
คโต, อุปาสิกา ทสมาสจฺจเยน ปุตฺตํ วิชายิตฺวา สานูติสฺส นามํ อกาสิ. ตสฺมึ
อนุกฺกเมน วฑฺฒนฺเต สตฺตวสฺสิกํเยว นํ ภิกฺขูนํ สนฺติเก ปพฺพาเชสิ "เอวมยํ
@เชิงอรรถ:  สี., ม. ปญฺญาสติ....    สี. ปพฺพชฺชาภิรติยา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๖.

อนนฺตราโย วฑฺฒิตฺวา อจฺจนฺตสุขภาคี ภวิสฺสตี"ติ. โส "สานุสามเณโร"ติ ปญฺญาโต ปญฺญวา วตฺตสมฺปนฺโน พหุสฺสุโต ธมฺมกถิโก สตฺเตสุ เมตฺตชฺฌาสโย หุตฺวา เทวมนุสฺสานํ ปิโย อโหสิ มนาโปติ สพฺพํ สานุสุตฺเต อาคตนเยเนว เวทิตพฺพํ. ตสฺส อตีตชาติยํ มาตา ยกฺขโยนิยํ นิพฺพตฺติ. ตํ ยกฺขา "สานุตฺเถรสฺส อยํ มาตา"ติ ครุจิตฺติการพหุลา หุตฺวา มาเนนฺติ. ๑- เอวํ คจฺฉนฺเต กาเล ปุถุชฺชน- ภาวสฺส อาทีนวํ วิภาวนฺตํ วิย เอกทิวสํ สานุสฺส โยนิโสมนสิการาภาวา อโยนิโส อุมฺมุชฺชนฺตสฺส ๒- วิพฺภมิตุกามตาจิตฺตํ ๓- อุปฺปชฺชิ. ตํ ตสฺส ยกฺขินีมาตา ญตฺวา มนุสฺสมาตุยา อาโรเจสิ "ตว ปุตฺโต สานุ' วิพฺภมิสฺสามี'ติ จิตฺตํ อุปฺปาเทสิ, ตสฺมา ตฺวํ:- `สานุํ ปพุทฺธํ วชฺชาสิ ๔- ยกฺขานํ วจนํ ๕- อิทํ มากาสิ ปาปกํ กมฺมํ อาวิ วา ยทิ วา รโห. สเจ ตฺวํ ปาปกํ กมฺมํ กริสฺสสิ กโรสิ วา น เต ทุกฺขา ปมุตฺยตฺถิ อุปฺปจฺจาปิ ปลายโต'ติ ๖- เอวํ ภณาหี"ติ. เอวญฺจ ปน วตฺวา ยกฺขินีมาตา ตตฺเถวนฺตรธายิ. มนุสฺสมาตา ปน ตํ สุตฺวา ปริเทวโสกสมาปนฺนา เจโตทุกฺขสมปฺปิตา อโหสิ. อถ สานุสามเณโร ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย มาตุ สนฺติกํ อุปคโต มาตรํ โรทมานํ ทิสฺวา "อมฺม กึ นิสฺสาย โรทสี"ติ วตฺวา "ตํ นิสฺสายา"ติ จ วุตฺโต มาตุ:- ๗- "มตํ วา อมฺม โรทนฺติ โย วา ชีวํ น ทิสฺสติ ชีวนฺตํ มํ อมฺม ปสฺสนฺตี กสฺมา มํ อมฺม โรทสี"ติ คาถํ อภาสิ. ๗- @เชิงอรรถ: สี. ปณาเมนฺติ ม. อุมฺมชฺชนฺตสฺส สี. วิพฺภมิตุกามตาย จิตฺตํ, @ ม. วิพฺภมิตุกามจิตฺตํ สี. สานุ มา พุทฺธํ วชฺชาสิ สี. ยกฺขินิวจนํ @ สํ.สคา. ๑๕/๒๓๙/๒๕๑ สานุสุตฺต ๗-๗ ฉ.ม. "มตํ วา อมฺม โรทนฺติ, @ โย วา ชีวํ น ทิสฺสตี"ติ คาถํ อภาสิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๗.

[๔๔] ตสฺสตฺโถ:- อมฺม โรทนฺตา นาม ญาตกา มิตฺตา วา อตฺตโน ญาตกํ มิตฺตํ วา มตํ อุทฺทิสฺส โรทนฺติ ปรโลกํ คตตฺตา, โย วา ญาตโก มิตฺโต วา ชีวํ ชีวนฺโต เทสนฺตรํ ปกฺกนฺตตาย จ น ทิสฺสติ, ตํ วา อุทฺทิสฺส โรทนฺติ, อุภยมฺเปตํ มยิ น วิชฺชติ, เอวํ สนฺเต ชีวนฺตํ ๑- ธรมานํ มํ ปุรโต ฐิตํ ปสฺสนฺตี กสฺมา อมฺม โรทสิ, มํ อุทฺทิสฺส ตว โรทนสฺส การณเมว นตฺถีติ. ตํ สุตฺวา ตสฺส มาตา "มรณํ เหตํ ภิกฺขเว, โย สิกฺขํ ปจฺจกฺขาย หีนายาวตฺตตี"ติ ๒- สุตฺตปทานุสาเรน อุปฺปพฺพชนํ ๓- อริยสฺส วินเย มรณนฺติ ทสฺเสนฺตี:- "มตํ วา ปุตฺต โรทนฺติ โย วา ชีวํ น ทิสฺสติ โย จ กาเม จชิตฺวาน ปุนราคจฺฉเต อิธ. ตํ วาปิ ปุตฺต โรทนฺติ ปุน ชีวํ มโต หิ โส กุกฺกุฬา อุพฺภโต ตาต กุกฺกุฬํ ปติตุมิจฺฉสี"ติ ๔- คาถาทฺวยํ อภาสิ. ตตฺถ กาเม จชิตฺวานาติ เนกฺขมฺมชฺฌาสเยน วตฺถุกาเม ปหาย, ตญฺจ กิเลสกามสฺส ตทงฺคปฺปหานวเสน เวทิตพฺพํ. ปพฺพชฺชา เหตฺถ กามปริจฺจาโค อธิปฺเปโต. ปุนราคจฺฉเต อิธาติ อิธ เคเห ปุนเทว อาคจฺฉติ, หีนายาวตฺตนํ สนฺธาย วทติ. ตํ วาปีติ โย ปพฺพชิตฺวา วิพฺภมติ, ตํ วาปิ ๕- ปุคฺคลํ มตํ วิย มาทิสิโย โรทนฺติ. กสฺมาติ เจ? ปุน ชีวํ มโต หิ โสติ วิพฺภมนโต ปจฺฉา โย ชีวนฺโต, โส ๖- คุณมรเณน อตฺถโต มโตเยว. อิทานิสฺส สวิเสสสํเวคํ ชเนตุํ @เชิงอรรถ: สี. ชีวนฺตํ ฐิตํ ม.อุปริ. ๑๔/๖๓/๔๕ สุนกฺขตฺตสุตฺต [โถกํ วิสทิสํ] @ สี. อุปฺปพฺพชฺชนํ สํ.สคา. ๑๕/๒๓๙/๒๕๒ สานุสุตฺต สี. ตญฺจาปิ @ สี. โย วิพฺภนฺโต ปจฺฉา โส ชีวนฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๘.

"กุกฺกุฬา"ติอาทิ วุตฺตํ. ตสฺสตฺโถ:- อโหรตฺตํ อาทิตฺตํ วิย หุตฺวา ฑหนฏฺเฐน กุกฺกุฬนิรยสทิสตฺตา กุกฺกุฬา คิหิภาวา อนุกมฺปนฺติยา มยา อุพฺภโต อุทฺธโต ตาต สานุ กุกฺกุฬํ ปติตุํ อิจฺฉสิ ปติตุกาโมสีติ. ตํ สุตฺวา สานุสามเณโร สํเวคชาโต หุตฺวา วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา ๑- น จิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๒- :- "ภุญฺชนฺตํ สมณํ ทิสฺวา วิปฺปสนฺนมนาวิลํ ฆเฏโนทกมาทาย สิทฺธตฺถสฺส อทาสหํ. นิมฺมเลหิ กุเล สฺวาชฺช ๓- วิมโล ขีณสํสโย ภเว นิพฺพตฺตมานสฺส ผลํ นิพฺพตฺตเต สุภํ. ๔- จตุนวุติโต ๕- กปฺเป อุทกํ ยํ อทาสหํ ๖- ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ทกทานสฺสิทํ ผลํ. เอกสฏฺฐิมฺหิโต กปฺเป เอโกว วิมโล อหุ สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺตี มหพฺพโล. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. อรหตฺตํ ปน ปตฺวา เถโร อิมิสฺสา คาถาย วเสน "มยฺหํ วิปสฺสนารมฺโภ อรหตฺตปฺปตฺติ จ ชาตา"ติ อุทานวเสน ตเมว คาถํ ปจฺจุทาหาสิ. สานุตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ----------- @เชิงอรรถ: สี. วฑฺเฒตฺวา ขุ. อป. ๓๒/๒๕/๒๘๑ อุทกทายกตฺเถราปทาน @ ฉ.ม. นิมฺมโล โหมหํ อชฺช, สี., ม. นิมฺมเลหิ คุเณหิชฺช ปาลิ. มม ฉ.ม. @ จตุนฺนวุติโต ม. อุทกํ ยมทาสหํ, อิ. อุทกํ ยํ ตทา อหํ, ปาลิ. อุทกํ อททึ ตทา

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๑๗๕-๑๗๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=3942&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=3942&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=181              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5243              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5499              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5499              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]