อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                    ๒๑๖. ๙. รกฺขิตตฺเถรคาถาวณฺณนา
      สพฺโพ ราโค ปหีโน เมติ อายสฺมโต รกฺขิตตฺเถรสฺส คาถา. กา
อุปฺปตฺติ?
      อยํ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต
เอกทิวสํ สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปสนฺนมานโส เทสนาญาณํ อารพฺภ โถมนํ
อกาสิ. สตฺถา ตสฺส จิตฺตปฺปสาทํ โอโลเกตฺวา "อยํ อิโต สตสหสฺสกปฺปมตฺถเก ๑-
โคตมสฺส นาม สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส รกฺขิโต นาม สาวโก ภวิสฺสตี"ติ พฺยากาสิ.
โส ตํ สุตฺวา ภิยฺโยโส มตฺตาย ปสนฺนมานโส อปราปรํ ปุญฺญานิ กตฺวา เทว-
มนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท เทวทหนิคเม สากิยราชกุเล นิพฺพตฺติ,
รกฺขิโตติสฺส นามํ อโหสิ. โส เย สากิยโกลิยราชูหิ ภควโต ปริวารตฺถาย ทินฺนา
ปญฺจสตราชกุมารา ปพฺพชิตา, เตสํ อญฺญตโร. เต ปน ราชกุมารา น สํเวเคน
ปพฺพชิตตฺตา อุกฺกณฺฐาภิภูตา ยทา สตฺถารา กุณาลทหตีรํ เนตฺวา กุณาลชาตก-
เทสนาย ๒- อิตฺถีนํ โทสวิภาวเนน ๓- อาทีนวํ ปกาเสตฺวา กมฺมฏฺฐาเน นิโยชิตา,
ตทา อยมฺปิ กมฺมฏฺฐานํ อนุยุญฺชนฺโต วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ.
เตน วุตฺตํ อปทาเน ๔- :-
          "ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน         โลกเชฏฺโฐ นราสโภ
           มหโต ชนกายสฺส            เทเสติ อมตํ ปทํ.
           ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา          วาจาสภิมุทีริตํ
           อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน          เอกคฺโค อาสหํ ตทา.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. กปฺปสตสหสฺสมตฺถเก   ๒ ขุ.ชา. อสีติ. ๒๘/๒๙๖/๑๐๖ กุณาลชาตก (สฺยา)
@๓ ม. โทสวิภาวเน  ๔ ขุ.อป. ๓๒/๑/๒๒๔ โสภิตตฺเถราปทาน
                   ยถา สมุทฺโท อุทธีนมคฺโค
                   เนรู นคานํ ปวโร สิลุจฺจโย
                   ตเถว เย จิตฺตวเสน วตฺตเร
                   น พุทฺธญาณสฺส กลํ อุเปนฺติ เต.
           ธมฺมวิธึ ๑- ฐเปตฺวาน        พุทฺโธ การุณิโก อิสิ
           ภิกฺขุสํเฆ นิสีทิตฺวา           อิมา คาถา อภาสถ.
           โย โส ญาณํ ปกิตฺเตสิ        พุทฺธมฺหิ โลกนายเก
           กปฺปานํ ๒- สตสหสฺสํ         ทุคฺคตึ น คมิสฺสติ.
           กิเลเส ฌาปยิตฺวาน          เอกคฺโค สุสมาหิโต
           โสภิโต นาม นาเมน         เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก.
           ปญฺญาเส กปฺปสหสฺเส         สตฺเตวาสุํ ยสุคฺคตา ๓-
           สตฺตรตนสมฺปนฺนา            จกฺกวตฺตี มหพฺพลา.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ    กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา อตฺตโน ปหีนกิเลเส ปจฺจเวกฺขนฺโต:-
       ๔- "สพฺโพ ราโค ปหีโน เม       สพฺโพ โทโส สมูหโต
           สพฺโพ เม วิคโต โมโห       สีติภูโตสฺมิ นิพฺพุโต"ติ
คาถํ อภาสิ. ๔-
      [๗๙] ตตฺถ สพฺโพ ราโคติ กามราคาทิปฺปเภโท สพฺโพปิ ราโค. ปหีโนติ
อริยมคฺคภาวนาย สมุจฺเฉทปฺปหานวเสน ปหีโน. สพฺโพ โทโสติ อาฆาต-
วตฺถุกาทิภาเวน อเนกเภทภินฺโน สพฺโพปิ พฺยาปาโท. สมูหโตติ มคฺเคน
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ธมฺมวีถึ   ๒ สี. กปฺปานิ   ๓ สี. สมุคฺคตา
@๔-๔ ฉ.ม. "สพฺโพ ราโค"ติ คาถํ อภาสิ
สมุคฺฆาฏิโต. สพฺโพ เม วิคโต โมโหติ "ทุกฺเข อญาณนฺ"ติอาทินา ๑- วตฺถุเภเทน
อฏฺฐเภโท, สงฺกิเลสวตฺถุวิภาเคน อเนกวิภาโค ๒- สพฺโพปิ โมโห มคฺเคน วิทฺธํสิตตฺตา
มยฺหํ วิคโต. สีติภูโตสฺมิ นิพฺพุโตติ เอวํ มูลกิเลสปฺปหาเนน ตเทกฏฺฐตาย
สงฺกิเลสานํ สมฺมเทว ปฏิปฺปสฺสทฺธตฺตา อนวเสสกิเลสทรถปริฬาหาภาวโต สีติภาวํ
ปตฺโต, ตโตเอว สพฺพโส กิเลสปรินิพฺพาเนน ปรินิพฺพุโต อหํ อสฺมิ ภวามีติ
อญฺญํ พฺยากาสิ.
                    รกฺขิตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          ------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๒๖๘-๒๗๐.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=5985&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=5985&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=216
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5432
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5650
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5650
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26