บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๒

๒๒๔. ๗. ปวิฏฺฐตฺเถรคาถาวณฺณนา ขนฺธา ทิฏฺฐา ยถาภูตนฺติ อายสฺมโต ปวิฏฺฐตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ ปุญฺญํ กโรนฺโต อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต กาเล เกสโว นาม ตาปโส หุตฺวา เอกทิวสํ สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ปสนฺนมานโส อภิวาเทตฺวา อญฺชลึ ปคฺคยฺห ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา อปราปรํ ปุญฺญานิ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท มคธรฏฺเฐ พฺราหฺมณ- กุเล อุปฺปชฺชิตฺวา อนุกฺกเมน วิญฺญุตํ ปตฺโต เนกฺขมฺมนินฺนชฺฌาสยตาย ปริพฺพาชก- ปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ตตฺถ สิกฺขิตพฺพํ สิกฺขิตฺวา วิจรนฺโต อุปติสฺสโกลิตานํ พุทฺธสาสเน ปพฺพชิตภาวํ สุตฺวา "เตปิ นาม มหาปญฺญา ยตฺถ ตตฺถ ^๒- ปพฺพชิตา, ตเทว มญฺเญ เสยฺโย"ติ สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิ. ตสฺส สตฺถา วิปสฺสนํ อาจิกฺขิ. โส วิปสฺสนํ อารภิตฺวา น จิรสฺเสว อรหตฺตํ สจฺฉากาสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ^๓- :- "นารโท อิติ เม นามํ เกสโว อิติ มํ วิทู @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ญาตํ ^๒ ฉ.ม. ตตฺถ, สี. ยตฺถ กตฺถ ^๓ ขุ.อป. ๓๒/๕๕/๒๓๐ @ เอกรํสนิยตฺเถราปทาน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๘.

กุสลากุสลํ เอสํ อคมํ พุทฺธสนฺติกํ. เมตฺตจิตฺโต การุณิโก อตฺถทสฺสี มหามุนิ อสฺสาสยนฺโต สตฺเต โส ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา. สกํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา สิเร กตฺวาน อญฺชลึ สตฺถารํ อภิวาเทตฺวา ปกฺกามึ ปาจินามุโข. สตฺตรเส กปฺปสเต ราชา อาสิ มหีปติ อมิตฺตตาปโน นาม จกฺกวตฺตี มหพฺพโล. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. อรหตฺตํ ปน ปตฺวา อญฺญํ พฺยากโรนฺโต:- [๘๗] "ขนฺธา ทิฏฺฐา ยถาภูตํ ภวา สพฺเพ ปทาลิตา วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว"ติ คาถํ อภาสิ. ตตฺถ ขนฺธาติ ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา, เต หิ วิปสฺสนูปคภาวลกฺขณโต ^๑- สามญฺญลกฺขณโต จ ญาตปริญฺญาทีหิ ปริชานนวเสน วิปสฺสิตพฺพา. ทิฏฺฐา ยถาภูตนฺติ วิปสฺสนาปญฺญาสหิตาย มคฺคปญฺญาย "อิทํ ทุกฺขนฺ"ติอาทินา อวิปรีตโต ทิฏฺฐา. ภวา สพฺเพ ปทาลิตาติ กามภวาทโย สพฺเพ กมฺมภวา อุปปตฺติภวา จ มคฺคญาณสตฺเถน ภินฺนา วิทฺธํสิตา. กิเลสปทาลเนเนว หิ ^๒- กมฺโมปปตฺติภวา ปทาลิตา นาม โหนฺติ. เตนาห "วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว"ติ. ตสฺสตฺโถ เหฏฺฐา วุตฺโตเยว. ปวิฏฺฐตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. วิปสฺสนุปลกฺขณโต ^๒ สี. กิเลสานํ ปทาลเนเนว หิ มคฺคปญฺญาย

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๒๘๗-๒๘๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=6399&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=6399&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=224 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5481 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5684 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5684 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26