อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                           ๑๐. ทสมวคฺค
                   ๒๒๘. ๑. ปริปุณฺณกตฺเถรคาถาวณฺณนา
      น ตถา มตํ สตรสนฺติ อายสฺมโต ปริปุณฺณกตฺเถรสฺส คาถา. กา
อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ธมฺมทสฺสิสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห
นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺุตํ ปตฺโต สตฺถริ ปรินิพฺพุเต สตฺถุ เจติเย ปุปฺผาทีหิ อุฬารํ
ปูชํ อกาสิ. โส เตน ปุญฺกมฺเมน เทเวสุ นิพฺพตฺติตฺวา อปราปรํ ปุญฺานิ
กตฺวา สุคตีสุเยว สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท กปิลวตฺถุสฺมึ สกฺยราชกุเล
นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺุตํ ปตฺโต ปริปุณฺณวิภวตาย ปริปุณฺณโกติ ปญฺายิตฺถ. โส
วิภวสมฺปนฺนตาย สพฺพกาลํ สตรสํ นาม อาหารํ ปริภุญฺชนฺโต สตฺถุ มิสฺสกาหาร-
ปริโภคํ สุตฺวา "ตาว สุขุมาโลปิ ภควา นิพฺพานสุขํ อเปกฺขิตฺวา ยถา ตถา
ยาเปติ, กสฺมา มยํ อาหารคิทฺธา หุตฺวา อาหารสุทฺธิกา ภวิสฺสาม, นิพฺพานสุขเมว
ปน อเมฺหหิ ปริเยสิตพฺพนฺ"ติ สํสาเร ชาตสํเวโค ฆราวาสํ ปหาย สตฺถุ สนฺติเก
ปพฺพชิตฺวา ภควตา กายคตาสติกมฺมฏฺาเน นิโยชิโต ตตฺถ ปติฏฺาย ปฏิลทฺธฌานํ
ปาทกํ กตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ.
เตน วุตฺตํ อปทาเน ๑- :-
          "นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ         ธมฺมทสฺสีนราสเภ
           อาโรเปสึ ธชตฺถมฺภํ         พุทฺธเสฏฺสฺส เจติเย.
           นิสฺเสณึ มาปยิตฺวาน         ถูปเสฏฺ สมารุหึ
           ชาติปุปฺผํ คเหตฺวาน         ถูปมฺหิ อภิโรปยึ.
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ.อป. ๓๒/๕/๒๓๓ ถมฺภาโรปกตฺเถราปทาน
           อโห พุทฺโธ อโห ธมฺโม      อโห โน สตฺถุ สมฺปทา
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ          ถูปปูชายิทํ ผลํ.
           จตุนฺนวุติโต กปฺเป          ถูปสีขสนามกา
           โสฬสาสึสุ ราชาโน         จกฺกวตฺตี มหพฺพลา.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ   กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา ธมฺมคารวพหุมาเนน ๑- ปีติเวควิสฺสฏฺ อุทานํ
อุทาเนนฺโต:-
    [๙๑] ๒- "น ตถา มตํ สตรสํ        สุธนฺนํ ยํ มยชฺช ปริภุตฺตํ
             อปริมิตทสฺสินา โคตเมน    พุทฺเธน สุเทสิโต ธมฺโม"ติ
คาถํ อภาสิ. ๒-
      ตตฺถ น ตถา มตํ สตรสํ, สุธนฺนํ ยํ มยชฺช ปริภุตฺตนฺติ ตถาติ เตน
ปกาเรน. มตนฺติ ๓- อภิมตํ. สตรสนฺติ สตรสโภชนํ, ๔- "สตรสโภชนํ นาม สต-
ปากสปฺปิอาทีหิ อภิสงฺขตํ โภชนนฺ"ติ วทนฺติ. อถวา อเนกตฺโถ สตสทฺโท "สตโส
สหสฺสโส"ติอาทีสุ วิย. ตสฺมา ยํ โภชนํ อเนกสูปํ อเนกพฺยญฺชนํ, ตํ อเนกรสตาย
"สตรสนฺ"ติ วุจฺจติ, นานารสโภชนนฺติ อตฺโถ. สุธาเอว อนฺนํ สุธาโภชนํ เทวานํ
อาหาโร. ยํ มยชฺช ปริภุตฺตนฺติ ยํ มยา อชฺช อนุภุตฺตํ. "ยํ มยา ปริภุตฺตนฺ"ติ
จ อิทํ "สตรสํ สุธนฺนนฺ"ติ เอตฺถาปิ โยเชตพฺพํ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- ยํ มยา
อชฺช เอตรหิ นิโรธสมาปตฺติสมาปชฺชนวเสน ผลสมาปตฺติสมาปชฺชนวเสน จ อจฺจนฺตเมว
สนฺตํ ปณีตํ นิพฺพานสุขํ ปริภุญฺชิยมานํ, ตํ ยถา มตํ อภิมตํ สมฺภาวิตํ,
ตถา ราชกาเล มยา ปริภุตฺตํ สตรสโภชนํ เทวตฺตภาเว ปริภุตฺตํ สุธนฺนํ จ ๕-
น มตํ นาภิมตํ. กสฺมา? อิทํ หิ อริเยหิ เสวิตํ ๖- นิรามิสํ กิเลสานํ อวตฺถุภูตํ,
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ธมฺเม คารวพหุมาเนน   ๒-๒ ฉ.ม. "น ตถา มตํ สตรสนฺ"ติ คาถํ อภาสิ
@๓ สี. อมตนฺติ  ๔ สี. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ   ๕ ม. สุธนฺนํว  ๖ ฉ.ม. อริยนิเสวิตํ
ตํ ปน ปุถุชฺชนเสวิตํ สามิสํ กิเลสานํ วตฺถุภูตํ, ตํ อิมสฺส สงฺขมฺปิ กลมฺปิ
กลภาคมฺปิ น อุเปตีติ. อิทานิ "ยํ มยชฺช ปริภุตฺตนฺ"ติ วุตฺตธมฺมํ เทเสนฺโต
อปริมิตทสฺสินา โคตเมน, พุทฺเธน สุเทสิโต ธมฺโม"ติ อาห. ตสฺสตฺโถ:- อปริมิตํ
อปริจฺฉินฺนํ อุปฺปาทวยาภาวโต สนฺตํ อสงฺขตธาตุํ สยมฺภูาเณน ปสฺสี, อปริมิตสฺส
อนนฺตาปริเมยฺยสฺส เยฺยสฺส ทสฺสาวีติ เตน อปริมิตทสฺสินา โคตมโคตฺเตน สมฺมา-
สมฺพุทฺเธน "ขยํ วิราคํ อมตํ ปณีตนฺ"ติ จ ๑- "มทนิมฺมทโน ปิปาสวินโย" ๒-
"สพฺพสงฺขารสมโถ"ติ ๓- จ อาทินา สุฏฺุ เทสิโต ธมฺโม, นิพฺพานํ มยา อชฺช
ปริภุตฺตนฺติ โยชนา.
                   ปริปุณฺณกตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
                          ------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๒๙๖-๒๙๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=6578&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=6578&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=228
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5508
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5703
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5703
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26