บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๒

                         ๑๑. เอกาทสมวคฺค
                ๒๓๘. ๑. เพลฏฺฐกานิตฺเถรคาถาวณฺณนา ^๑-
      หิตฺวา คิหิตฺตํ อนโวสิตตฺโตติอาทิกา อายสฺมโต เพลฏฺฐกานิตฺเถรสฺส
คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร อิโต เอกตึเส กปฺเป เวสฺสภุสฺส ภควโต
กาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต พฺราหฺมณสิปฺเปสุ นิปฺผตฺตึ คนฺตฺวา
ฆราวาสํ ปหาย อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อิสีหิ ปริวุโต วิจรนฺโต เอกทิวสํ เวสฺสภุํ
ภควนฺตํ ทิสฺวา ปีติโสมนสฺสชาโต สตฺถุ ญาณสมฺปตฺตึ นิสฺสาย ปสนฺนมานโส
ญาณํ อุทฺทิสฺส ปุปฺเผหิ ปูชํ อกาสิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต
อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา เพลฏฺฐกานีติ
ลทฺธนาโม วิญฺญุตํ ปตฺวา ^๒- สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา
กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา โกสลรฏฺเฐ อรญฺเญ วิหรนฺโต อลโส กายทฬฺหิพหุโล ผรุสวาโจ
อโหสิ, สมณธมฺเม จิตฺตํ น อุปฺปาเทสิ. อถ นํ ภควา ญาณปริปากํ โอโลเกตฺวา:-
           [๑๐๑] "หิตฺวา คิหิตฺตํ อนโวสิตตฺโต
                  มุขนงฺคลี โอทริโก กุสีโต
                  มหาวราโหว นิวาปปุฏฺโฐ
                  ปุนปฺปุนํ คพฺภมุเปติ มนฺโท"ติ
อิมาย โอภาสคาถาย สํเวเชสิ. โส สตฺถารํ ปุรโต นิสินฺนํ วิย ทิสฺวา ตญฺจ
คาถํ ^๓- สุตฺวา สํเวคชาโต ญาณสฺส ปริปากํ คตตฺตา วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา น
จิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน  ^๔- :-
@เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. เพลฏฺฐานิกตฺเถร... เอวมุปริปิ   ^๒ ฉ.ม. ปตฺโต    ^๓ ม. กถํ
@^๔ ขุ.อป. ๓๒/๔๑/๒๒๘ จมฺปกปุปฺผิยตฺเถราปทาน
          "กณิการํว โชตนฺตํ ^๑-       นิสินฺนํ ปพฺพตนฺตเร
           โอภาเสนฺตํ ทิสา สพฺพา     โอสธึ วิย ตารกํ. ^๒-
           ตโย มาณวกา อาสุํ        สเก สิปฺเป สุสิกฺขิตา
           ขาริภารํ คเหตฺวาน        อเนฺวนฺติ มม ปจฺฉโต.
           ปุฏเก สตฺต ปุปฺผานิ        นิกฺขิตฺตานิ ตปสฺสินา
           คเหตฺวา ตานิ ญาณมฺหิ      เวสฺสภุสฺสาภิโรปยึ.
           เอกตึเส อิโต กปฺเป       ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ         ญาณปูชายิทํ ผลํ.
           เอกูนตึสกปฺปมฺหิ           วิปุลาภสนามโก
           สตฺตรตนสมฺปนฺโน          จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ  กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา สตฺถุ โอวาทํ ปฏิปูเชนฺโต พฺยติเรกมุเขน จ ^๓- อญฺญํ
พฺยากโรนฺโต ตเมว คาถํ ปจฺจุทาหาสิ.
      ตตฺถ หิตฺวา คิหิตฺตนฺติ คหฏฺฐภาวํ ปริจฺจชิตฺวา, ปพฺพชิตฺวาติ อตฺโถ.
อนโวสิตตฺโตติ อนุรูปํ อโวสิตตฺโต, ยทตฺถํ สาสเน ปพฺพชนฺตสฺส อนุรูป-
ปริญฺญาทีนํ อตีริตตฺตา ^๔- อปริโยสิตภาโว อกตกรณีโยติ อตฺโถ. อถวา อนโวสิตตฺโตติ
อนุอโวสิตสภาโว, วิสุทฺธีนํ มคฺคานญฺจ อนุปฏิปาฏิยา วสิตพฺพวาสสฺส อกตาวี,
ทสสุ อริยวาเสสุ อวุสิตวาติ อตฺโถ. มุขสงฺขาตํ นงฺคลํ อิมสฺส อตฺถีติ มุขนงฺคลี.
นงฺคเลน วิย ปฐวึ ปเรสุ ^๕- ผรุสวาจปฺปโยเคน อตฺตานํ ขนนฺโตติ อตฺโถ. โอทริโกติ
อุทเร ปสุโต อุทรโปสนตปฺปโร. ^๖- กุสีโตติ อลโส, ภาวนํ อนนุยุญฺชนฺโต. เอวํ-
ภูตสฺส นิปฺผตฺตึ ทสฺเสนฺโต อาห "มหาวราโหว นิวาปปุฏฺโฐ, ปุนปฺปุนํ
@เชิงอรรถ: ^๑ สี. โชเตนฺตํ   ^๒ ม. ตารกา   ^๓ ม. จ-สทฺโท น ทิสฺสติ   ^๔ สี. อตริตตฺตา
@^๕ ม. ปถวิปฺปเทเสสุ. ปถวีปเทสุ   ^๖ ม. อุทรโปสนกปฺปโร
คพฺภมุเปติ มนฺโท"ติ. ตสฺสตฺโถ เหฏฺฐา วุตฺโตเยว. เอตฺถ จ ยถา ปพฺพชิตฺวา
อนโวสิตาทิสภาวตาย ปุนปฺปุนํ คพฺภมุเปติ มนฺโท, น เอวํ มาทิโส ปณฺฑิโต.
ตพฺพิปรีตสภาวตาย ปน สมฺมาปฏิปตฺติยา มตฺถกํ ปาปิตตฺตา ปรินิพฺพายตีติ
พฺยติเรกมุเขน อญฺญํ พฺยากาสีติ ทฏฺฐพฺพนฺติ.
                  เพลฏฺฐกานิตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                            ---------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๓๑๙-๓๒๑.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=7094&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=7094&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=238
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5563
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5747
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5747
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26