ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                   ๒๔๓. ๖. สุเหมนฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา
      สตลิงฺคสฺส อตฺถสฺสาติ อายสฺมโต สุเหมนฺตตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ ปุญฺ
อุปจินนฺโต อิโต ทฺวานวุเต กปฺเป ติสฺสสฺส ภควโต กาเล วนจโร หุตฺวา วเน
วสติ, ตํ อนุคฺคหิตุํ ภควา อรญฺ ปวิสิตฺวา ตสฺส อาสนฺเน าเน อญฺตรสฺมึ
รุกฺขมูเล นิสีทิ. โส ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนจิตฺโต สุคนฺธานิ ปุนฺนาคปุปฺผานิ
โอจินิตฺวา ภควนฺตํ ปูเชสิ. โส เตน ปุญฺกมฺเมน เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา อปราปรํ
ปุญฺานิ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท ปาริยนฺตเทเส
วิภวสมฺปนฺนสฺส พฺราหฺมณสฺส ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ, สุเหมนฺโตติสฺส นามํ อโหสิ.
โส วิญฺุตํ ปตฺโต สงฺกสฺสนคเร มิคทาเย วิหรนฺตํ ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ธมฺมํ
สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา เตปิฏโก หุตฺวา วิปสฺสนํ ปฏฺเปตฺวา น จิรสฺเสว
ฉฬภิญฺโ ปฏิสมฺภิทาปตฺโต อโหสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๒- :-
          "กานนํ วนโมคยฺห          วสามิ ลุทฺทโก อหํ
           ปุนฺนาคํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา       พุทฺธเสฏฺ อนุสฺสรึ.
           ตํ ปุปฺผํ โอจินิตฺวาน        สุคนฺธํ คนฺธิตํ สุภํ ๓-
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. เอวรูปํ วาสํ    ขุ.อป. ๓๒/๔๖/๒๔๕ ปุนฺนาคปุปฺผิยตฺเถราปทาน
@ ปาลิ. สุคนฺธํ คนฺธคนฺธิกํ
           ถูปํ กริตฺวา ปุลิเน         พุทฺธสฺส อภิโรปยึ.
           เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป      ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ         พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
           เอกมฺหิ นวุเต กปฺเป       เอโก อาสึ ตโมนุโท
           สตฺตรตนสมฺปนฺโน          จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ  กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา เอวํ จินฺเตสิ "มยา โข ยํ สาวเกน ปตฺตพฺพํ, ตํ ๑-
อนุปฺปตฺตํ, ยนฺนูนาหํ อิทานิ ภิกฺขูนํ อนุคฺคหํ กเรยฺยนฺ"ติ. เอวํ จินฺเตตฺวา
ปภินฺนปฏิสมฺภิทตาย อกิลาสุตาย จ อตฺตโน สนฺติกํ อุปคเต ภิกฺขู ยถารหํ ๒-
โอวทนฺโต อนุสาสนฺโต กงฺขํ ฉินฺทนฺโต ธมฺมํ กเถนฺโต กมฺมฏฺานํ นิคฺคุมฺพํ
นิชฺชฏํ กตฺวา อาจิกฺขนฺโต วิหรติ. อเถกทิวสํ อตฺตโน สนฺติกํ อุปคตานํ
ภิกฺขูนํ วิญฺูนญฺจ ปุคฺคลานํ วิเสสํ อาจิกฺขนฺโต:-
    [๑๐๖] "สตลิงฺคสฺส อตฺถสฺส         สตลกฺขณธาริโน
           เอกงฺคทสฺสี ทุมฺเมโธ       สตทสฺสี จ ปณฺฑิโต"ติ
คาถํ อภาสิ.
      ตตฺถ สตลิงฺคสฺสาติ ลีนมตฺถํ คเมนฺตีติ ลิงฺคานิ, อตฺเถสุ สทฺทสฺส ปวตฺติ-
นิมิตฺตานิ, ตานิ ปน สตํ อเนกานิ ลิงฺคานิ เอตสฺสาติ สตลิงฺโค. อเนกตฺโถ
หิ อิธ สตสทฺโท, "สตํ สหสฺสนฺ"ติอาทีสุ วิย น สงฺขยาวิเสสตฺโถ, ตสฺส สตลิงฺคสฺส.
อตฺถสฺสาติ เยฺยสฺส, เยฺยํ หิ าเณน อรณียโต "อตฺโถ"ติ วุจฺจติ. โส
จ เอโกปิ อเนกลิงฺโค, ยถา "สกฺโก ปุรินฺทโท มฆวา"ติ, "ปญฺา วิชฺชา เมธา
าณนฺ"ติ จ. เยน ลิงฺเคน ปวตฺตินิมิตฺเตน ตาวตึสาธิปติมฺหิ อินฺทสทฺโท ปวตฺโต,
น เตน ตตฺถ สกฺกาทิสทฺทา ปวตฺตา, อถ โข อญฺเน. ตถา เยน สมฺมาทิฏฺิมฺหิ
@เชิงอรรถ:  สี. ยํ ยํ สาวเกน ปตฺตพฺพํ, ตํ ตํ      สี. ภิกฺขู ธมฺมํ กเถนฺโต ยถารหํ
ปญฺาสทฺโท ปวตฺโต, น เตน วิชฺชาทิสทฺทา. เตน วุตฺตํ "สตลิงฺคสฺส อตฺถสฺสา"ติ.
      สตลกฺขณธาริโนติ อเนกลกฺขณวโต. ลกฺขียติ เอเตนาติ ลกฺขณํ, ปจฺจยภาวิโน
อตฺถสฺส อตฺตโน ผลํ ปฏิจฺจ ปจฺจยภาโว, ๑- เตน หิ โส อยํ อิมสฺส การณนฺติ
ลกฺขียติ. โส จ เอกสฺเสว อตฺถสฺส อเนกปฺปเภโท อุปลพฺภติ, เตนาห "สตลกฺขณ-
ธาริโน"ติ. อถวา ลกฺขียนฺตีติ ลกฺขณานิ, ตสฺส ตสฺส อตฺถสฺส สงฺขตตาทโย ๒-
ปการวิเสสา, เต ปน อตฺถโต อวตฺถาวิเสสา ๓- เวทิตพฺพา. เต จ ปน เตสํ
อนิจฺจตาทิสามญฺลกฺขณํ ลิงฺเคนฺติ าเปนฺตีติ "ลิงฺคานี"ติ วุจฺจนฺติ. ตสฺสิเม
อาการา, ยสฺมา เอกสฺสาปิ อตฺถสฺส อเนเก ๔- อุปลพฺภนฺติ. เตน วุตฺตํ "สตลิงฺคสฺส
อตฺถสฺส, สตลกฺขณธาริโน"ติ. เตนาห อายสฺมา ธมฺมเสนาปติ "สพฺเพ ธมฺมา
สพฺพากาเรน พุทฺธสฺส ภควโต าณมุเข อาปาถํ อาคจฺฉนฺตี"ติ. ๕-
      เอกงฺคทสฺสี ทุมฺเมโธติ เอวํ อเนกลิงฺเค อเนกลกฺขเณ อตฺเถ โย ตตฺถ
เอกงฺคทสฺสี อปุถุปญฺตาย เอกลิงฺคมตฺตํ เอกลกฺขณมตฺตํ จ ทิสฺวา อตฺตนา ทิฏฺเมว
"อิทเมว สจฺจนฺ"ติ อภินิวิสฺส "โมฆมญฺนฺ"ติ อิตรํ ปฏิกฺขิปติ, หตฺถิ-
ทสฺสนกอนฺโธ วิย เอกงฺคคาหี ๖- ทุมฺเมโธ ทุปฺปญฺโ ตตฺถ วิชฺชมานานํเยว
ปการวิเสสานํ อชานนโต มิจฺฉา อภินิวิสนโต จ. สตทสฺสี ๗- จ ปณฺฑิโตติ ปณฺฑิโต ปน
ตตฺถ วิชฺชมาเน อเนเกปิ ปกาเร อตฺตโน ปญฺาจกฺขุนา สพฺพโส ปสฺสติ. โย วา
ตตฺถ ลพฺภมาเน อเนเก ปญฺาจกฺขุนา อตฺตนาปิ ปสฺสติ, อญฺเสมฺปิ ทสฺเสติ
ปกาเสติ, โส ปณฺฑิโต วิจกฺขโณ อตฺเถสุ กุสโล นามาติ. เอวํ เถโร อุกฺกํสคตํ
อตฺตโน ปฏิสมฺภิทาสมฺปตฺตึ ภิกฺขูนํ วิภาเวสิ.
                   สุเหมนฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
@เชิงอรรถ:  สี. อตฺตโน ผลสฺส ปจฺจยภาโว   สี. ลกฺขณาทโย    สี. อตฺถาวิเสสา   ม. อเนกา
@ ขุ.มหา. ๒๙/๗๒๗/๔๓๒ ตุวฏกสุตฺตนิทฺเทส (สฺยา), ขุ.จูฬ. ๓๐/๔๙๒/๒๓๘
@  โมฆราชมาณวกปญฺหานิทฺเทส (สฺยา), ขุ.ปฏิสํ. ๓๑/๖๖๙/๕๗๖ มหาปญฺากถา (สฺยา)
@ สี. เอกงฺโค หิ              สี. สหายทสฺสนโต


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๓๓๐-๓๓๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=7345&modeTY=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=7345&modeTY=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=243              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5583              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5766              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5766              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]