ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                   ๒๕๒. ๕. มหานามตฺเถรคาถาวณฺณนา
      เอสาวหิยฺยเส ปพฺพเตนาติ อายสฺมโต มหานามตฺเถรสฺส คาถา. กา
อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต
สุเมธสฺส ภควโต กาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา พฺราหฺมณวิชฺชาสุ นิปฺผตฺตึ คโต
ฆราวาสํ ปหาย อญฺญตราย นทิยา ตีเร อสฺสมํ กาเรตฺวา สมฺพหุเล พฺราหฺมเณ
มนฺเต วาเจนฺโต วิหรติ. อเถกทิวสํ ภควา ตํ อนุคฺคณฺหิตุํ ตสฺส อสฺสมปทํ ๑-
อุปคจฺฉิ. โส ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนจิตฺโต อาสนํ ปญฺญาเปตฺวา อทาสิ. นิสินฺเน
ภควติ สุมธุรํ มธุํ อุปนาเมสิ. ตํ ภควา ปริภุญฺชิตฺวา เหฏฺฐา อธิมุตฺตตฺเถร-
วตฺถุมฺหิ วุตฺตนเยน อนาคตํ พฺยากริตฺวา ปกฺกามิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวโลเก
นิพฺพตฺติตฺวา อปราปรํ สุคตีสุเยว ปริวตฺเตนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ
พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา มหานาโมติ ลทฺธนาโม วิญฺญุตํ ปตฺโต ภควโต สนฺติกํ
อุปสงฺกมิตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา เนสาทเก
นาม ปพฺพเต วิหรนฺโต กิเลสปริยุฏฺฐานํ วิกฺขมฺเภตุํ อสกฺโกนฺโต "กึ เม อิมินา
สงฺกิลิฏฺฐจิตฺตสฺส ชีวิเตนา"ติ อตฺตภาวํ นิพฺพินฺทนฺโต อุจฺจํ ๒- ปพฺพตสิขรํ
อภิรุหิตฺวา "อิโต ปาเตตฺวา ตํ มาเรสฺสามี"ติ อตฺตานํ ปรํ วิย นิทฺทิสนฺโต:-
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อสมปทํ      ม. อุปจฺจกํ
    [๑๑๕] "เอสาวหิยฺยเส ปพฺพเตน     พหุกุฏชสลฺลริเกน ๑-
           เนสาทเกน คิรินา         ยสสฺสินา ปริจฺฉเทนา"ติ
คาถํ อภาสิ.
      ตตฺถ เอสาวหิยฺยเสติ เอโส ตฺวํ มหานาม อวหิยฺยเส ปริหายสิ. ปพฺพเตนาติ
นิวาสฏฺฐานภูเตน อิมินา ปพฺพเตน. พหุกุฏชสลฺลริเกนาติ พหูหิ กุฏเชหิ อินฺท-
สาลรุกฺเขหิ สลฺลกีหิ อินฺทสาลรุกฺเขหิ วา สมนฺนาคเตน. เนสาทเกนาติ เอวํนามเกน.
คิรินาติ เสเลน. เสโล หิ สนฺธิสงฺขาเตหิ ปพฺเพหิ ฐิตตฺตา "ปพฺพโต"ติ, ปสวนาทิ-
วเสน ชลสฺส, สารภูตานํ ๒- เภสชฺชาทิวตฺถูนญฺจ คิรณโต "คิรี"ติ วุจฺจติ.
ตทุภยตฺถสมฺภวโต ปเนตฺถ "ปพฺพเตนา"ติ วตฺวา "คิรินา"ติ จ วุตฺตํ. ยสสฺสินาติ
สพฺพคุเณหิ ๓- วิสฺสุเตน ปกาเสน. ๔- ปริจฺฉเทนาติ นานาวิธรุกฺขคจฺฉลตาหิ สมนฺตโต
ฉนฺเนน, วสนฏฺฐานตาย วา ตุยฺหํ ปริจฺฉทภูเตน. ๕- อยํ เหตฺถ อธิปฺปาโย:-
มหานาม ยทิ กมฺมฏฺฐานํ วิสฺสชฺเชตฺวา วิตกฺกพหุโล โหสิ, เอวํ ตฺวํ อิมินา
ฉายูทกสมฺปนฺเนน สปฺปาเยน นิวาสนฏฺฐานภูเตน เนสาทกคิรินา ปริหายสิ,
อิทานิหํ ตํ ๖- อิโต ปาเตตฺวา มาเรสฺสามิ, ตสฺมา น ลพฺภา วิตกฺกวสิเกน ภวิตุนฺติ.
เอวํ เถโร อตฺตานํ สนฺตชฺเชนฺโตเยว วิปสฺสนํ อุสฺสุกฺกาเปตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ.
เตน วุตฺตํ อปทาเน ๗- :-
          "สินฺธุยา นทิยา ตีเร        สุกโต อสฺสโม มม
           ตตฺถ วาเจมหํ สิสฺเส       อิติหาสํ สลกฺขณํ. ๘-
           ธมฺมกามา วินีตา เต       โสตุกามา สุสาสนํ
           ฉฬงฺเค ปารมิปฺปตฺตา       สินฺธุกูเล วสนฺติ เต.
           อุปฺปาตคมเน เจว         ลกฺขเณสุ จ โกวิทา
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม.,อิ. พหุกุฏชสลฺลกิเกน   สี. ชลาสยสารภูตานํ    สี. ปพฺพตคุเณหิ
@ ม. ปกาเรน    ม. ปริจฺเฉทภูเตน    สี. อิทานิ ตํ อหํ
@ ขุ.อป. ๓๒/๓๓๓/๔๕๕ มธุทายกตฺเถราปทาน    สี. อิติหาสญฺจ ลกฺขณํ
           อุตฺตมตฺถํ คเวสนฺตา        วสนฺติ วิปิเน ตทา.
           สุเมโธ นาม สมฺพุทฺโธ      โลเก อุปฺปชฺชิ ตาวเท
           อมฺหากํ อนุกมฺปนฺโต        อุปาคจฺฉิ วินายโก.
           อุปาคตํ มหาวีรํ           สุเมธํ โลกนายกํ
           ติณสนฺถารกํ กตฺวา         โลกเชฏฺฐสฺสทาสหํ.
           วิปินาโต มธุํ คยฺห         พุทฺธเสฏฺฐสฺสทาสหํ
           สมฺพุทฺโธ ปริภุญฺชิตฺวา       อิทํ วจนมพฺรวิ.
           โย ตํ อทาสิ มธุํ เม       ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ
           ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ          สุณาถ มม ภาสโต.
           อิมินา มธุทาเนน          ติณสนฺถารเกน จ
           ตึสกปฺปสหสฺสานิ           เทวโลเก รมิสฺสติ.
           ตึสกปฺปสหสฺสมฺหิ           โอกฺกากกุลสมฺภโว
           โคตโม นาม โคตฺเตน      สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ.
           ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท      โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต
           สพฺพาสเว ปริญฺญาย        นิพฺพายิสฺสตินาสโว.
           เทวโลกา อิธาคนฺตฺวา      มาตุกุจฺฉึ อุปาคเต
           มธุวสฺสํ ปวสฺสิตฺถ          ฉาทยํ มธุนา มหึ. ๑-
           มยิ นิกฺขนฺตมตฺตมฺหิ         กุจฺฉิยา ๒- จ สุทุตฺตรา
           ตตฺราปิ มธุวสฺสํ เม        วสฺสเต นิจฺจกาลิกํ.
           อคารา อภินิกฺขมฺม         ปพฺพชึ อนคาริยํ
           ลาภี อนฺนสฺส ปานสฺส       มธุทานสฺสิทํ ผลํ.
           สพฺพกามสมิทฺโธหํ          ภวิตฺวา ๓- เทวมานุเส
           เตเนว มธุทาเนน         ปตฺโตมฺหิ อาสวกฺขยํ.
@เชิงอรรถ:  สี. สมํ           สี. กุมฺภิยา      สี. ภุตฺวาน
                  วุฏฺฐมฺหิ เทเว จตุรงฺคุเล ติเณ
                  สมฺปุปฺผิเต ธรณีรุเห สญฺฉนฺเน ๑-
                  สุญฺเญ ฆเร มณฺฑปรุกฺขมูลเก
                  วสามิ นิจฺจํ สุขิโต อนาสโว.
           มชฺเฌ มหนฺเต หีเน จ      ภเว สพฺเพ อติกฺกมึ
           อชฺช เม อาสวา ขีณา      นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
           ตึสกปฺปสหสฺสมฺหิ           ยํ ทานมททึ ตทา
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ         มธุทานสฺสิทํ ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ  กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อยเมว จ เถรสฺส อญฺญาพฺยากรณคาถา อโหสีติ.
                   มหานามตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          ------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๓๕๒-๓๕๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=7843&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=7843&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=252              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5634              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5809              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5809              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]