บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๒

                  ๒๕๕. ๘. กิมฺพิลตฺเถรคาถาวณฺณนา ^๑-
      อภิสตฺโตว นิปตตีติ อายสฺมโต กิมฺพิลตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺานิ กโรนฺโต
กกุสนฺธสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺุตํ ปตฺโต ปรินิพฺพุเต สตฺถริ
ตสฺส ธาตุโย อุทฺทิสฺส สฬลมาลาหิ มณฺฑปากาเรน ปูชํ อกาสิ. โส เตน
ปุญฺกมฺเมน ตาวตึเส นิพฺพตฺติตฺวา อปราปรํ เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ
พุทฺธุปฺปาเท กปิลวตฺถุนคเร สกฺยราชกุเล ^๒- นิพฺพตฺติ, กิมฺพิโลติสฺส นามํ อโหสิ.
โส  วยปฺปตฺโต โภคสมฺปตฺติยา สมฺปนฺโน วิหรติ, ตสฺส าณปริปากํ ทิสฺวา
สํเวคชนนตฺถํ อนุปิยายํ วิหรนฺโต สตฺถา ปมโยพฺพเน ิตํ ทสฺสนียํ อิตฺถิรูปํ
อภินิมฺมินิตฺวา ปุรโต ทสฺเสตฺวา ปุน อนุกฺกมเน ยถา ชราโรควิปตฺตีหิ อภิภูตํ ^๓-
ทิสฺสติ, ตถา อกาสิ. ตํ ทิสฺวา กิมฺพิลกุมาโร อติวิย สํเวคํ ปกาเสนฺโต:-
           [๑๑๘] "อภิสตฺโตว นิปตติ วโย
                  รูปํ อญฺมิว ตเถว สนฺตํ
                  ตสฺเสว สโต อวิปฺปวสโต
                  อญฺสฺเสว สรามิ อตฺตานนฺ"ติ
คาถํ อภาสิ.
      ตตฺถ อภิสตฺโตวาติ "ตฺวํ สีฆํ คจฺฉ มา ติฏฺา"ติ เทเวหิ อนุสิฏฺโ อาณตฺโต
วิย. "อภิสฏฺโวา"ติปิ ^๔- ปาโ, "ตฺวํ ลหุํ คจฺฉา"ติ เกนจิ อภิลาสาปิโต ^๕- วิยาติ
อตฺโถ. นิปตตีติ อติปตติ อภิธาวติ น ติฏฺติ, ^๖- ขเณ ขเณ ขยวยํ ปาปุณาตีติ
@เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. กิมิลตฺเถร... เอวมุปริปิ  ^๒ ฉ.ม. สากิยราชกุเล   ^๓ ฉ.ม. อภิภูตา
@^๔ ม. อภิเสฏฺโวาติปิ  ^๕ ม. อภิสามกโต  ^๖ สี. อภิธาวติ ติฏฺติ, ม. อภิธาวติ
อตฺโถ. วโยติ พาลฺยโยพฺพนาทิโก สรีรสฺส อวตฺถาวิเสโส. อิธ ปนสฺส ^๑- โยพฺพญฺ
อธิปฺเปตํ, ตํ หิสฺส อภิปตนฺตํ ขียนฺตํ หุตฺวา อุปฏฺิตํ. รูปนฺติ รูปสมฺปทาติ
วทติ. รูปนฺติ ปน สรีรํ "อฏฺิญฺจ ปฏิจฺจ นฺหารุญฺจ ปฏิจฺจ มํสญฺจ ปฏิจฺจ
อากาโส ปริวาริโต รูปํเตฺวว สงฺขํ คจฺฉตี"ติอาทีสุ ^๒- วิย. อญฺมิว ตเถว สนฺตนฺติ
อิทํ รูปํ ยาทิสํ, ^๓- อยํ ตเถว เตเนวากาเรน สนฺตํ วิชฺชมานํ อญฺ วิย มยฺหํ
อุปฏฺาตีติ อธิปฺปาโย. "ตเทว สนฺตนฺ"ติ จ เกจิ ปนฺติ. ตสฺเสว สโตติ ตสฺเสว
เม อนญฺสฺส สโต สมานสฺส. อวิปฺปวสโตติ น วิปฺปสนฺตสฺส, จิรวิปฺปวาเสน
หิ สโต อนญฺมฺปิ อญฺ วิย อุปฏฺาติ อิทมฺปิ อิธ นตฺถีติ อธิปฺปาโย. อญฺสฺเสว
สรามิ อตฺตานนฺติ อิมํ มม อตฺตภาวํ อญฺสฺส สตฺตสฺส วิย สรามิ อุปธาเรมิ
สญฺชานามีติ อตฺโถ. ตสฺเสวํ อนิจฺจตํ มนสิ กโรนฺตสฺส ทฬฺหตโร สํเวโค อุทปาทิ,
โส สํเวคชาโต สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา
วิปสฺสนํ ปฏฺเปตฺวา น จิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ^๔- :-
          "นิพฺพุเต กกุสนฺธมฺหิ        พฺราหฺมณมฺหิ วุสีมเต ^๕-
           คเหตฺวา สฬลํ มาลํ       มณฺฑปํ การยึ อหํ.
           ตาวตึสํ คโต สนฺโต       ลภิมฺห พฺยมฺหมุตฺตมํ
           อญฺเ เทเวติโรจามิ      ปุญฺกมฺมสฺสิทํ ผลํ.
           ทิวา วา ยทิ วา รตฺตึ     จงฺกมนฺโต ิโต จหํ
           ฉนฺโน สฬลปุปฺเผหิ        ปุญฺกมฺมสฺสิทํ ผลํ.
           อิมสฺมึเยว กปฺปมฺหิ        ยํ พุทฺธมภิปูชยึ
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ        พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
@เชิงอรรถ: ^๑ สี. อิธ ปน  ^๒ ม.มู. ๑๒/๓๐๖/๒๖๙ มหาหตฺถิปโทปมสุตฺต  ^๓ ม. ตาทิสํ ยาทิสํ
@^๔ ขุ.อป. ๓๒/๔๔๙/๔๖๗ สฬลมณฺฑปิยตฺเถราปทาน          ^๕ ฉ.ม. วุสีมติ
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวาปิ เถโร อตฺตโน ปุริมุปฺปนฺนํ อนิจฺจตามนสิการํ วิภาเวนฺโต
ตเมว คาถํ ปจฺจุทาหาสิ. เตเนตํ อิมสฺส เถรสฺส อญฺาพฺยากรณมฺปิ อโหสิ.
                    กิมฺพิลตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
                          ------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๓๖๔-๓๖๖.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=8113&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=8113&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=255
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5648
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5819
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5819
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26