|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
๑๓๙. ๒. มหาโกฏฺฐิกตฺเถรคาถาวณฺณนา อุปสนฺโตติ ๑- อายสฺมโต มหาโกฏฺฐิกตฺเถรสฺส คาถา. ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ เถโร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร มหาโภคกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต มาตาปิตูนํ อจฺจเยน กุฏุมฺพํ สณฺฐเปตฺวา ฆราวาสํ วสนฺโต เอกทิวสํ ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต ธมฺมเทสนากาเล หํสวตีนครวาสิเก คนฺธ- มาลาทิหตฺเถ เยน พุทฺโธ เยน ธมฺโม เยน สํโฆ, ตนฺนินฺเน ตปฺโปเณ ตปฺปพฺภาเร คจฺฉนฺเต ทิสฺวา มหาชเนน สทฺธึ ๒- อุปคโต สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ ปฏิสมฺภิทาปตฺตานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา "อยํ กิร อิมสฺมึ สาสเน ปฏิสมฺภิทาปตฺตานํ อคฺโค, อโห วตาหมฺปิ เอกสฺส พุทฺธสฺส สาสเน อยํ วิย ปฏิสมฺภิทาปตฺโต ๓- ภเวยฺยนฺ"ติ จินฺเตตฺวา สตฺถุ เทสนาปริโยสาเน วุฏฺฐิตาย ปริสาย ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา "ภนฺเต เสฺว มยฺหํ ภิกฺขํ คณฺหถา"ติ นิมนฺเตสิ. สตฺถา อธิวาเสสิ. โส ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา สกนิเวสนํ คนฺตฺวา สพฺพรตฺตึ พุทฺธสฺส ภิกฺขุสํฆสฺส จ นิสชฺชฏฺฐานํ คนฺธมาลาทามาทีหิ ๔- อลงฺกริตฺวา ปณีตํ ขาทนียํ โภชนียํ ปฏิยาทาเปตฺวา ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน สเก นิเวสเน ภิกฺขุสตสหสฺสปริวารํ ภควนฺตํ วิวิธยาคุขชฺชกปริวารํ ๕- นานารสสูปพฺยญฺชนํ คนฺธสาลิโภชนํ โภเชตฺวา ภตฺตกิจฺจปริโยสาเน จินฺเตสิ "มหนฺตํ โข อหํ ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถมิ, น โข ปน มยฺหํ ๖- ยุตฺตํ เอกทิวสเมว ทานํ ทตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถตุํ, อนุปฏิปาฏิยา สตฺต ทิวเส ๗- ทานํ ทตฺวา ปตฺเถสฺสามี"ติ. โส เตเนว นิยาเมน สตฺต ทิวเส มหาทานานิ ทตฺวา ภตฺตกิจฺจปริโยสาเน ทุสฺสโกฏฺฐาคารํ วิวราเปตฺวา อุตฺตมํ ติจีวรปฺปโหนกํ สุขุมวตฺถํ พุทฺธสฺส ปาทมูเล ฐเปตฺวา ภิกฺขุสตสหสฺสสฺส จ ติจีวรํ ทตฺวา ตถาคตํ อุปสงฺกมิตฺวา "ภนฺเต โย @เชิงอรรถ: ๑ สี. อุปสนฺโตติอาทิกา ๒ สี. เตหิ สทฺธึ ๓ ฉ.ม. ปฏิสมฺภิทาปตฺตานํ อคฺโค @๔ ฉ.ม. คนฺธทามมาลาทามาทีหิ ๕ สี....ขชฺชกาทิปริวารํ ๖ สี. มยา @๗ สี. สตฺตทิวสํ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๑.
โส ภิกฺขุ ตุเมฺหหิ อิโต สตฺตมทิวสมตฺถเก เอตทคฺเค ฐปิโต, อหมฺปิ โส ภิกฺขุ วิย อนาคเต อุปฺปชฺชนกพุทฺธสฺส สาสเน ปพฺพชิตฺวา ปฏิสมฺภิทาปตฺตานํ อคฺโค ภเวยฺยนฺ"ติ วตฺวา สตฺถุ ปาทมูเล นิปชฺชิตฺวา ปตฺถนํ อกาสิ. สตฺถา ตสฺส ปตฺถนาย สมิชฺฌนภาวํ ทิสฺวา "อนาคเต อิโต กปฺปสตสหสฺสมตฺถเก โคตโม นาม พุทฺโธ โลเก อุปฺปชฺชิสฺสติ, ตสฺส สาสเน ตว ปตฺถนา สมิชฌิสฺสตี"ติ พฺยากาสิ. วุตฺตมฺปิ เจตํ อปทาเน ๑-:- "ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน สพฺพโลกวิทู มุนิ อิโต สตสหสฺสมฺหิ กปฺเป อุปฺปชฺชิ จกฺขุมา. โอวาทโก วิญฺญาปโก ตารโก สพฺพปาณินํ เทสนากุสโล พุทฺโธ ตาเรสิ ชนตํ พหุํ. อนุกมฺปโก การุณิโก หิเตสี สพฺพปาณินํ สมฺปตฺเต ติตฺถิเย สพฺเพ ปญฺจสีเล ปติฏฺฐปิ. ๒- เอวํ นิรากุลํ ๓- อาสิ สุญฺญตํ ติตฺถิเยหิ จ วิจิตฺตํ อรหนฺเตหิ วสีภูเตหิ ตาทิภิ. รตนานฏฺฐปญฺญาสํ อุคฺคโต โส มหามุนิ กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส พาตฺตึสวรลกฺขโณ. วสฺสสตสหสฺสานิ อายุ วิชฺชติ ตาวเท ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ. ตทาหํ หํสวติยํ พฺราหฺมโณ เวทปารคู อุเปจฺจ ๔- สพฺพโลกคฺคํ อสฺโสสึ ธมฺมเทสนํ. ตทา โส ๕- สาวกํ วีโร ปภินฺนมติโคจรํ อตฺเถ ธมฺเม นิรุตฺเต จ ปฏิภาเณ จ โกวิทํ. @เชิงอรรถ: ๑ ขุ.อป. ๓๓/๑๒๗//๒๐๓ มหาโกฏฺฐิกตฺเถราปทาน (สฺยา) ๒ ก. ปติฏฺฐหิ, @ สี.,ม. ปติฏฺฐยิ ๓ ม. นิรากุโล ๔ สี. อุเปตฺวา ๕ ม. ตาทิสํ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๒.
ฐเปสิ เอตทคฺคมฺหิ ตํ สุตฺวา มุทิโต อหํ สสาวกํ ชินวรํ สตฺตาหํ โภชยึ ตทา. ทุสฺเสหิ ฉาทยิตฺวาน สสิสฺสํ พุทฺธสาครํ ๑- นิปจฺจ ปาทมูลมฺหิ ตํ ฐานํ ปตฺถยึ อหํ. ตโต อโวจ โลกคฺโค ปสฺสเถตํ ทิชุตฺตมํ ๒- วินตํ ปาทมูเล เม กมโลทรสปฺปภํ. พุทฺธเสฏฺฐสฺส ภิกฺขุสฺส ฐานํ ปตฺถยเต อยํ ตาย สทฺธาย จาเคน สทฺธมฺมสฺสวเนน จ. สพฺพตฺถ สุขิโต หุตฺวา สํสริตฺวา ภวาภเว อนาคตมฺหิ อทฺธาเน ลจฺฉเสตํ มโนรถํ. สตสหสฺสิโต กปฺเป โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม โคตฺเตน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ. ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต โกฏฺฐิโก นาม นาเมน เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก. ตํ สุตฺวา มุทิโต หุตฺวา ยาวชีวํ ตทา ชินํ เมตฺตจิตฺโต ปริจรึ สโต ปญฺญา ๓- สมาหิโต. เตน กมฺมวิปาเกน เจตนาปณิธีหิ จ ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ ตาวตึสมคจฺฉหํ. สตานํ ตีณิกฺขตฺตุญฺจ ๔- เทวรชฺชมการยึ สตานํ ปญฺจกฺขตฺตุํ จ จกฺกวตฺตี อโหสหํ. ปเทสรชฺชํ วิปุลํ คณนาโต อสงฺขิยํ สพฺพตฺถ สุขิโต อาสึ ตสฺส กมฺมสฺส วาหสา. ๕- @เชิงอรรถ: ๑ ม. ทุสฺเสหิ ฉาทยิตฺวาน, สสํฆํ โลกนายกํ, ฉ.ม. ทุสฺเสหจฺฉายยิตฺวาน, @ สิสฺสํ พุทฺธิสาครํ ๒ สี. ทฺวิชุตฺตมํ ๓ สี. ปญฺโญ @๔ สี. ติสตกฺขตฺตุํ, ม. ตีณิกฺขตฺตุํ ๕ สี. เตชสา--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓.
ทุเว ภเว สํสรามิ เทวตฺเต อถ มานุเส อญฺญํ คตึ น คจฺฉามิ สุจิณฺณสฺส อิทํ ผลํ. ทุเว กุเล ปชายามิ ขตฺติเย อถ พฺราหฺมเณ นีเจ กุเล น ชายามิ สุจิณฺณสฺส อิทํ ผลํ. ปจฺฉิเม ภเว สมฺปตฺเต พฺรหฺมพนฺธุ อโหสหํ สาวตฺถิยํ วิปฺปกุเล ปจฺจาชาโต มหทฺธเน. มาตา จนฺทวตี นาม ปิตา เม อสฺสลายโน ยทา เม ปิตรํ พุทฺโธ วินยี สพฺพสุทฺธิยา. ตทา ปสนฺโน สุคเต ปพฺพชึ อนคาริยํ โมคฺคลฺลาโน อาจริโย อุปชฺฌา ๑- สาริสมฺภโว. เกเสสุ ฉิชฺชมาเนสุ ทิฏฺฐิ ฉินฺนา สมูลิกา นิวาเสนฺโต จ กาสาวํ อรหตฺตมปาปุณึ. อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ ปฏิภาเณ จ เม มติ ปภินฺนา เตน โลกคฺโค เอตทคฺเค ฐเปสิ มํ. อสนฺทิฏฺฐํ วิยากาสึ อุปติสฺเสน ปุจฺฉิโต ปฏิสมฺภิทาสุ เตนาหํ อคฺโค สมฺพุทฺธสาสเน. ๒- กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา วิหรามิ อนาสโว. สฺวาคตํ วต เม อาสิ มม พุทฺธสฺส สนฺติเก ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ. ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส ๓- วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. @เชิงอรรถ: ๑ สี. อุปชฺโฌ ๒ สี. พุทฺธสฺส สาสเน ๓ สี. จตสฺโสปิ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔.
เอวํ โส ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญญาณสมฺภารํ ๑- สมฺภรนฺโต อปราปรํ เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ พฺราหฺมณมหาสาลกุเล นิพฺพตฺติ. โกฏฺฐิโกติสฺส ๒- นามํ อกํสุ. โส วยปฺปตโต ตโย เวเท อุคฺคเหตฺวา พฺราหฺมณสิปฺเป นิปฺผตฺตึ คโต เอกทิวสํ สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา อุปสมฺปนฺนกาลโต ปฏฺฐาย วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปตฺวา ปฏิสมฺภิทาสุ จิณฺณวสี หุตฺวา อภิญฺญาเต ๓- มหาเถเร อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺหํ ปุจฺฉนฺโตปิ ทสพลํ อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺหํ ปุจฺฉนฺโตปิ ปฏิสมฺภิทาสุเยว ปญฺหํ ปุจฺฉิ. เอวมยํ เถโร ตตฺถ กตาธิการตาย จิณฺณวสีภาเวน จ ปฏิสมฺภิทาปตฺตานํ อคฺโค ชาโต. อถ นํ สตฺถา มหาเวทลฺลสุตฺตํ ๔- อฏฺฐุปฺปตฺตึ กตฺวา ปฏิสมฺภิทาปตฺตานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ ปฏิสมฺภิทาปตฺตานํ ยทิทํ มหาโกฏฺฐิโก"ติ. ๕- โส อปเรน สมเยน วิมุตฺติสุขํ ปฏิสํเวเทนฺโต อุทานวเสน:- [๒] "อุปสนฺโต อุปรโต มนฺตภาณี อนุทฺธโต ธุนาติ ปาปเก ธมฺเม ทุมปตฺตํว มาลุโต"ติ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มหาโกฏฺฐิกตฺเถโร คาถํ อภาสิ. ตตฺถ อุปสนฺโตติ มนจฺฉฏฺฐานํ อินฺทฺริยานํ อุปสมเนน นิพฺพิเสวนภาวกรเณน อุปสนฺโต. อุปรโตติ สพฺพสฺมา ปาปกรณโต โอรโต วิรโต. มนฺตภาณีติ มนฺตา วุจฺจติ ปญฺญา, ตาย ปน อุปปริกฺขิตฺวา ภณตีติ มนฺตภาณี, กาลวาทีอาทิภาวํ อวิสฺสชฺเชนฺโตเยว ภณตีติ อตฺโถ. มนฺตภณนวเสน วา ภณตีติ มนฺตภาณี, ทุพฺภาสิตโต วินา ๖- อตฺตโน ภาสนวเสน ๗- จตุรงฺคสมนฺนาคตํ สุภาสิตํเยว ภณตีติ อตฺโถ. ชาติอาทิวเสน อตฺตโน อนุกฺกํสนโต น อุทฺธโตติ อนุทฺธโต. @เชิงอรรถ: ๑ สี. ปุญฺญสมฺภารํ ๒ สี. โกฏฺฐิโตติสฺส ๓ ฉ.ม. อภิญฺญาเต อภิญฺญาเต @๔ ม.มู. ๑๒/๔๔๙/๔๐๑ ๕ องฺ.เอกก. ๒๐/๒๑๘/๒๕ เอตทคฺควคฺค: ตติยวคฺค @๖ สี. วินา-สทฺโท น ทิสฺสติ ๗ สี. สาสนวเสน--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๕.
อถวา ติณฺณํ ๑- กายทุจฺจริตานํ วูปสมเนน ตโต ปฏิวิรติยา อุปสนฺโต, ติณฺณํ มโนทุจฺจริตานํ อุปรมเณน ปชหเนน อุปรโต, จตุนฺนํ วจีทุจฺจริตานํ อปฺปวตฺติยา ปริมิตภาณิตาย มนฺตภาณี, ติวิธทุจฺจริตนิมิตฺตอุปฺปชฺชนกสฺส ๒- อุทฺธจฺจสฺส อภาวโต อนุทฺธโต. เอวํ ปน ติวิธทุจฺจริตปฺปหาเนน สุทฺเธ สีเล ปติฏฺฐิโต, อุทฺธจฺจปฺปหาเนน สมาหิโต, ตเมว สมาธึ ปทฏฺฐานํ กตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา มคฺคปฏิปาฏิยา ธุนาติ ปาปเก ธมฺเม ลามกฏฺเฐน ปาปเก สพฺเพปิ สงฺกิเลสธมฺเม นิทฺธุนาติ, สมุจฺเฉทวเสน ปชหติ. ยถา กึ? ทุมปตฺตํว มาลุโต, ยถา นาม ทุมสฺส รุกฺขสฺส ปตฺตํ ปณฺฑุปลาสํ มาลุโต วาโต ธุนาติ, พนฺธนโต วิโยเชนฺโต นีหรติ, เอวํ ยถาวุตฺตปฏิปตฺติยํ ฐิโต ปาปธมฺเม อตฺตโน สนฺตานโต นีหรติ, เอวมยํ เถรสฺส อญฺญาปเทเสน อญฺญาพฺยากรณคาถาปิ โหตีติ เวทิตพฺพา. เอตฺถ จ กายวจีทุจฺจริตปฺปหานวจเนน ปโยคสุทฺธึ ทสฺเสติ, มโนทุจฺจริตปฺปหาน- วจเนน อาสยสุทฺธึ. เอวํ ปโยคาสยสุทฺธสฺส "อนุทฺธโต"ติ อิมินาอุทฺธจฺจาภาว- วจเนน ตเทกฏฺฐตาย นีวรณปฺปหานํ ทสฺเสติ. เตสุ ปโยคสุทฺธิยา สีลสมฺปตฺติ วิภาวิตา, อาสยสุทฺธิยา สมถภาวนาย อุปการกธมฺมปริคฺคโห, นีวรณปฺปหาเนน สมาธิภาวนา, "ธุนาติ ปาปเก ธมฺเม"ติ อิมินา ปญฺญาภาวนา วิภาวิตา โหติ. เอวํ อธิสีลสิกฺขาทโย ติสฺโส สิกฺขา, ติวิธกลฺยาณํ สาสนํ, ตทงฺคปฺปหานาทีนิ ตีณิ ปหานานิ, อนฺตทฺวยปริวชฺชเนน สทฺธึ มชฺฌิมาย ปฏิปตฺติยา ๓- ปฏิปชฺชนํ, อปายภวาทีนํ ๔- สมติกฺกมนูปาโย จ ยถารหํ นิทฺธาเรตฺวา โยเชตพฺพา. อิมินา นเยน เสสคาถาสุปิ ยถารหํ อตฺถโยชนา เวทิตพฺพา. อตฺถมตฺตเมว ปน ตตฺถ ตตฺถ อปุพฺพํ วณฺณยิสฺสาม. "อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มหาโกฏฺฐิโก"ติ อิทํ ปูชาวจนํ, ยถา ตํ มหาโมคฺคลฺลาโนติ. มหาโกฏฺฐิกตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. @เชิงอรรถ: ๑ สี. ติณฺณํ วา ๒ สี. ติวิธํ ทุจฺจริตนิมิตฺตํ อุปฺปชฺชนกสฺส ๓ สี. ปฏิปทาย @๔ สี. อปายภยาทีนํอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๔๐-๔๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=893&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=893&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=139 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=4980 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5299 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5299 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif)   ![อ่านหน้า[ต่าง] ถัดไป](go3.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย](go4.gif)   |
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]