อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                   ๒๗๑. ๔. โสมมิตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา
      ปริตฺตํ ทารุนฺติ อายสฺมโต โสมมิตฺตตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต
สิขิสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต พุทฺธคุเณ สุตฺวา
ปสนฺนมานโส เอกทิวสํ กึสุกรุกฺขํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา ปุปฺผานิ คเหตฺวา สตฺถารํ
อุทฺทิสฺส อากาเส ขิปิตฺวา ปูเชสิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต
อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท พาราณสิยํ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา โสมมิตฺโตติ ลทฺธนาโม
ติณฺณํ เวทานํ ปารคู หุตฺวา วิมเลน นาม เถเรน กตปริจยตฺตา อภิณฺหํ
ตสฺส สนฺติกํ คจฺฉนฺโต ธมฺมํ สุตฺวา สาสเน ลทฺธปสาโท ปพฺพชิตฺวา ลทฺธูปสมฺปโท
วตฺตปฏิวตฺตํ ปูเรนฺโต วิจรติ. วิมลตฺเถโร ปน กุสีโต มิทฺธพหุโล รตฺตินฺทิวํ
วีตินาเมติ. โสมมิตฺโต "กุสีตํ นาม นิสฺสาย โก คุโณ"ติ ตํ ปหาย มหากสฺสปตฺ-
เถรํ อุปสงฺกมิตฺวา ตสฺส โอวาเท ฐตฺวา วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา น จิรสฺเสว อรหตฺเต
ปติฏฺฐาสิ, เตน วุตฺตํ อปทาเน ๑- :-
          "กึสุกํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา         ปคฺคเหตฺวาน อญฺชลึ
           พุทฺธเสฏฺฐํ สริตฺวาน        อากาเส อภิปูชยึ.
           เตน กมฺเมน สุกเตน       เจตนาปณิธีหิ จ
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ.อป. ๓๓/๘๔/๑๒๘ กึสุกปุปฺผิยตฺเถราปทาน (สฺยา)
           ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ        ตาวตึสมคจฺฉหํ.
           เอกตึเส อิโต กปฺเป       ยํ กมฺมมกรึ ตทา
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ         พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ       ภวา สพฺเพ สมูหตา
           นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา      วิหรามิ อนาสโว.
           สฺวาคตํ วต เม อาสิ       มม พุทฺธสฺส สนฺติเก
           ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา     กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา วิมลตฺเถรํ โอวาเทน ตชฺเชนฺโต:-
    [๑๔๗] "ปริตฺตํ ทารุมารุยฺห         ยถา สีเท มหณฺณเว
           เอวํ กุสีตมาคมฺม          สาธุชีวีปิ สีทติ
           ตสฺมา ตํ ปริวชฺเชยฺย       กุสีตํ หีนวีริยํ.
   [๑๔๘]   วิวิตฺเตหิ ๑- อริเยหิ       ปหิตตฺเตหิ ฌายิหิ ๒-
           นิจฺจํ อารทฺธวีริเยหิ        ปณฺฑิเตหิ สหาวเส"ติ
คาถาทฺวยํ อภาสิ.
      ตตฺถ ปริตฺตํ ทารุมารุยฺห, ยถา สีเท มหณฺณเวติ ๓- เปสโลปิ กุลปุตฺโต กุสีตํ
อลสปุคฺคลํ นิสฺสาย สีทติ สํสาเร ปตติ, น ตสฺส ปารํ นิพฺพานํ คจฺฉติ.
ยสฺมา เอตเทวํ, ตสฺมา ตํ อธิกุสลธมฺมวเสน ๔- สีสํ อนุกฺขิปิตฺวา กุจฺฉิตํ สีทนโต
กุสีตํ วิริยารมฺภาภาวโต หีนวีริยํ ปุคฺคลํ สพฺพถา วชฺเชยฺย, น ตสฺส ทิฏฺฐานุคตึ
อาปชฺเชยฺยาติ อตฺโถ.
      เอวํ ปุคฺคลาธิฏฺฐานาย คาถาย โกสชฺเช อาทีนวํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปวิวิตฺเตหิ. เอวมุปริปิ     ๒ ฉ.ม. ฌายิภิ       ๓ อิเมสํ อตฺถวณฺณนา
@  อิติวุตฺตกฏฺฐกถาย ๗๘/๓๒๓ ธาตุโสสํสนฺทนสุตฺเต คเหตพฺพา  ๔ สี. อกุสลธมฺมวเสน
วิริยารมฺเภ อานิสํเส ทสฺเสตุํ "วิวิตฺเตหี"ติอาทิ วุตฺตํ. ตสฺสตฺโถ:- เย ปน
กายวิเวกสมฺภเวน วิวิตฺตา, ตโตเอว กิเลเสหิ อารกตฺตา อริยา, นิพฺพานํ
ปติเปสิตตฺตตาย ปหิตตฺตา, อารมฺมณูปนิชฺฌานวเสน ลกฺขณูปนิชฺฌานวเสน จ ฌายิโน,
สพฺพกาลํ ปคฺคหิตวิริยตาย อารทฺธวีริยา, โลกิยโลกุตฺตรเภทาย ปญฺญาย สมนฺนาคตตฺตา
ปณฺฑิตา, เตหิเยว สห อาวเสยฺย สทตฺถํ นิปฺผาเทตุกาโม สํวเสยฺยาติ.
ตํ สุตฺวา วิมลตฺเถโร สํวิคฺคมานโส วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา สทตฺถํ อาราเธสิ.
สฺวายมตฺโถ ปรโต อาคมิสฺสติ.
                   โสมมิตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        ----------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๔๑๒-๔๑๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=9195&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=9195&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=271
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5770
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5924
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5924
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26