ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                    ๒๗๖. ๙. นนฺทตฺเถรคาถาวณฺณนา
      อโยนิโสมนสิการาติ อายสฺมโต นนฺทตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยํ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา
วิญฺญุตํ ปตฺโต ภควโต สนฺตเก ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ อินฺทฺริเยสุ
@เชิงอรรถ:  สี. สํวสนภาเวเนวาติ      ม. สกฺยราชาโน     สี., อิ. สมาหิตวิริยา
@ สี. สมาปชฺชเนเนว, ม. สมาปชฺชเนน      ฉ.ม. อภิรมนฺตีติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๒๖.

คุตฺตทฺวารานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา สยมฺปิ ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถนฺโต ภควโต ภิกฺขุสํฆสฺส จ ปูชาสกฺการพหุลํ ๑- มหาทานํ ปวตฺเตตฺวา "อหมฺปิ อนาคเต ตุมฺหาทิสสฺส พุทฺธสฺส เอวรูโป สาวโก ภเวยฺยนฺ"ติ ปณิธานํ กตฺวา ตโต ปฏฺฐาย ๒- เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต กาเล วินตาย ๓- นาม นทิยา มหนฺโต กจฺฉโป หุตฺวา นิพฺพตฺโต เอกทิวสํ สตฺถารํ นทิยา ปารํ คนฺตุํ ตีเร ฐิตํ ทิสฺวา สยํ ภควนฺตํ ตาเรตุกาโม สตฺถุ ปาทมูเล นิปชฺชิ. สตฺถา ตสฺส อชฺฌาสยํ โอโลเกตฺวา ปิฏฺฐึ อภิรุหิ. โส หฏฺฐตุฏฺโฐ เวเคน โสตํ ฉินฺทนฺโต สีฆตรํ ปรตีรเมว ปาเปสิ. ภควา ตสฺส อนุโมทนํ วทนฺโต ภาวินึ สมฺปตฺตึ กเถตฺวา ปกฺกามิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน สุคตีสุเยว สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท กปิลวตฺถุสฺมึ สุทฺโธทนมหาราชสฺส ปุตฺโต หุตฺวา มหาปชาปติยา โคตมิยา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติ. ตสฺส นามคฺคหณทิวเส ญาติสํฆํ นนฺเทนฺโต ๔- ชาโตติ นนฺโทเตฺวว นามํ อกํสุ. ตสฺส วยปฺปตฺตกาเล สตฺถา ปวตฺตวรธมฺมจกฺโก โลกานุคฺคหํ กโรนฺโต กปิลวตฺถุํ คนฺตฺวา ญาติสมาคเม โปกฺขรวสฺสํ อฏฺฐุปฺปตฺตึ กตฺวา เวสฺสนฺตรชาตกํ ๕- กเถตฺวา ทุติยทิวเส ปิณฺฑาย ปวิฏฺโฐ "อุตฺติฏฺเฐ นปฺปมชฺเชยฺยา"ติ ๖- คาถาย ปิตรํ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาเปตฺวา นิเวสนํ คนฺตฺวา "ธมฺมํ จเร สุจริตนฺ"ติ ๖- คาถาย มหาปชาปตึ โสตาปตฺติผเล ราชานํ สกทาคามิผเล ปติฏฺฐาเปตฺวา ตติเย ทิวเส นนฺทกุมารสฺส อภิเสกนิเวสนปฺปเวสนวิวาหมงฺคเลสุ วตฺตมาเนสุ ปิณฺฑาย ปวิสิตฺวา นนฺทกุมารสฺส หตฺเถ ปตฺตํ ทตฺวา มงฺคลํ วตฺวา ตสฺส หตฺถโต ปตฺตํ อคเหตฺวาว วิหารํ คโต ตํ ปตฺตหตฺถํ วิหารํ อาคตํ อนิจฺฉมานํเยว ปพฺพาเชตฺวา ตถา ปพฺพชิตตฺตาเยว อนภิรติยา ปีฬิตํ ญตฺวา อุปาเยน ตสฺส ตํ อนภิรตึ วิโนเทสิ. โส โยนิโส ปฏิสงฺขาย วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา น จิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๗- :- @เชิงอรรถ: สี. ปูชาสกฺการํ อิ.,ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ อิ.,ม. วิตตาย @ สี.,อิ. นนฺทนฺโต โตเสนฺโต ขุ.ชา.มหา. ๒๘/๑๐๔๕อาทิ/๓๖๕ (สฺยา) @ ขุ.ธมฺม.๒๕/๑๖๘-๙/๔๗ สุทฺโธทนวตฺถุ ขุ.อป.๓๓/๗๘/๑๑๕ ตรณิยตฺเถราปทาน (สฺยา)

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๒๗.

"อตฺถทสฺสี ตุ ภควา สยมฺภู โลกนายโก วินตานทิยา ตีรํ ๑- อุปาคจฺฉิ ตถาคโต. อุทกา อภินิกฺขมฺม กจฺฉโป วาริโคจโร พุทฺธํ ตาเรตุกาโมหํ อุเปสึ โลกนายกํ. อภิรูหตุ มํ พุทฺโธ อตฺถทสฺสี มหามุนิ อหํ ตํ ตารยิสฺสามิ ทุกฺขสฺสนฺตกโร ตุวํ. มม สงฺกปฺปมญฺญาย อตฺถทสฺสี มหายโส อภิรูหิตฺวา ๒- เม ปิฏฺฐึ อฏฺฐาสิ โลกนายโก. ยโต สรามิ อตฺตานํ ยโต ปตฺโตสฺมิ วิญฺญุตํ สุขํ เม ตาทิสํ นตฺถิ ผุฏฺเฐ ปาทตเล ยถา. อุตฺตริตฺวาน สมฺพุทฺโธ อตฺถทสฺสี มหายโส นทีตีรมฺหิ ฐตฺวาน อิมา คาถา อภาสถ. ยาวตา วตฺตเต จิตฺตํ คงฺคาโสตํ ๓- ตรามหํ อยญฺจ กจฺฉโป ราชา ตาเรติ ๔- มม ปญฺญวา. อิมินา พุทฺธตรเณน เมตฺตจิตฺตวตาย จ อฏฺฐารเส กปฺปสเต เทวโลเก รมิสฺสติ. เทวโลกา อิธาคนฺตฺวา สุกฺกมูเลน โจทิโต เอกาสเน นิสีทิตฺวา กงฺขาโสตํ ตริสฺสติ. ยถาปิ ภทฺทเก เขตฺเต พีชํ อปฺปมฺปิ โรปิตํ สมฺมาธารํ ๕- ปเวจฺฉนฺเต ผลํ โตเสติ กสฺสเก. ๖- ตเถวิทํ พุทฺธเขตฺตํ สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิตํ สมฺมาธารํ ๕- ปเวจฺฉนฺเต ผลํ มํ โตสยิสฺสติ. ปธานปหิตตฺโตมฺหิ อุปสนฺโต นิรูปธิ @เชิงอรรถ: ปาลิ. ตีเร ปาลิ. อาโรหิตฺวาน สี. กงฺขาโสตํ ฉ.ม. ตาเรสิ @ สี. สมฺมาธาเร ฉ.ม. กสฺสกํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๒๘.

สพฺพาสเว ปริญฺญาย วิหรามิ อนาสโว. อฏฺฐารเส กปฺปสเต ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ตรณาย อิทํ ผลํ. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. อรหตฺตํ ปน ปตฺวา วิมุตฺติสุขํ อนุภวนฺโต "อโห สตฺถุ อุปายโกสลฺลํ, เยนาหํ ภวปงฺกโต อุทฺธริตฺวา นิพฺพานถเล ปติฏฺฐาปิโต"ติ อตฺตโน ปหีนสงฺกิเลสํ ปฏิลทฺธญฺจ สุขํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา สญฺชาตโสมนสฺโส อุทานวเสน:- [๑๕๗] "อโยนิโสมนสิการา มณฺฑนํ อนุยุญฺชิสํ อุทฺธโต จปโล จาสึ กามราเคน อฏฺฏิโต. [๑๕๘] อุปายกุสเลนาหํ พุทฺเธนาทิจฺจพนฺธุนา โยนิโส ปฏิปชฺชิตฺวา ภเว จิตฺตํ อุทพฺพหินฺ"ติ คาถาทฺวยํ อภาสิ. ตตฺถ อโยนิโสมนสิการาติ อนุปายมนสิการโต อสุภํ กายํ สุภโต มนสิ กริตฺวา สุภโต มนสิการเหตุ, อสุภํ กายํ ๑- สุภสญฺญายาติ ๒- อตฺโถ. มณฺฑนนฺติ หตฺถูปคาทิอาภรเณหิ เจว มาลาคนฺธาทีหิ จ อตฺตภาวสฺส อลงฺกรณํ. อนุยุญฺชิสนฺติ อนุยุญฺชึ, สรีรสฺส วิภูสนปฺปสุโต อโหสินฺติ อตฺโถ. อุทฺธโตติ ชาติโคตฺตรูป- โยพฺพนมทาทีหิ อุทฺธโต อวูปสนฺตจิตฺโต. จปโลติ วนมกฺกโฏ วิย อนวฏฺฐิตจิตฺตตาย โลโล, กายมณฺฑนวตฺถมณฺฑนาทิจาปเลฺย ยุตฺตตาย วา จปโล จ. อาสินฺติ อโหสึ. กามราเคนาติ วตฺถุกาเมสุ ฉนฺทราเคน อฏฺฏิโต ปีฬิโต วิพาธิโต อาสินฺติ โยชนา. ๓- อุปายกุสเลนาติ วิเนยฺยานํ ทมนูปายจฺเฉเกน โกวิเทน พุทฺเธน ภควตา เหตุภูเตน. เหตุอตฺเถ หิ เอตํ กรณวจนํ. ปลุฏฺฐมกฺกฏีเทวจฺฉราทสฺสเนน หิ @เชิงอรรถ: สี. อสุเภ กาเย อิ. สุภมญฺเญยฺยาติ อิ. วิพาธิโตติ โยชนา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๒๙.

อุปกฺกิตวาทโจทนาย อตฺตโน กามราคาปนยนํ สนฺธาย วทติ. ภควา หิ อายสฺมนฺตํ นนฺทตฺเถรํ ปฐมํ ชนปทกลฺยาณึ อุปาทาย "ยถายํ มกฺกฏี, เอวํ กกุฏปาทินิโย อุปาทาย ชนปทกลฺยาณี"ติ มหติยา อาณิยา ขุทฺทกํ อาณึ นีหรนฺโต ฉฑฺฑโก วิย, สิเนหปาเนน สรีรํ กิเลเทตฺวา ๑- วมนวิเรจเนหิ โทสํ นีหรนฺโต ภิสกฺโก วิย จ กกุฏปาทินิทสฺสเนน ชนปทกลฺยาณิยํ ๒- วิรตฺตจิตฺตํ กาเรตฺวา ปุน อุปกฺกิตวาเทน กกุฏปาทินีสุปิ จิตฺตํ วิราเชตฺวา สมฺมเทว สมถวิปสฺสนานุโยเคน อริยมคฺเค ปติฏฺฐาเปสิ. เตน วุตฺตํ "โยนิโส ปฏิปชฺชิตฺวา, ภเว จิตฺตํ อุทพฺพหินฺ"ติ. อุปาเยน ญาเยน ๓- สมฺมเทว สมถวิปสฺสนาย วิสุทฺธิปฏิปทํ ปฏิปชฺชิตฺวา ภเว สํสารปงฺเก นิมุคฺคญฺจ เม จิตฺตํ อริยมคฺเคน หตฺเถน อุตฺตารึ, นิพฺพานถเล ปติฏฺฐาเปสินฺติ อตฺโถ. อิมํ อุทานํ อุทาเนตฺวา เถโร ปุนทิวเส ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมาห "ยํ เม ภนฺเต ภควา ปาฏิโภโค ปญฺจนฺนํ อจฺฉราสตานํ ปฏิลาภาย กกุฏปาทานํ, มุญฺจามหํ ภนฺเต ภควนฺตํ เอตสฺมา ปฏิสฺสวา"ติ. ๔- ภควาปิ "ยเทว โข เต นนฺท อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุตฺตํ, อถาหํ มุตฺโต เอตสฺมา ปฏิสฺสวา"ติ ๔- อาห. อถสฺส ภควา สวิเสสํ อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารตํ ญตฺวา ตํ คุณํ วิภาเวนฺโต "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารานํ ยทิทํ นนฺโท"ติ ๕- อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารภาเวน อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ. เถโร หิ "ยเมวาหํ อินฺทริยานํ อสํวรํ นิสฺสาย อิมํ วิปฺปการํ ปตฺโต, ตเมวาหํ สุฏฺฐุ นิคฺคเหสฺสามี"ติ อุสฺสาหชาโต พลวหิโรตฺตปฺโป ตตฺถ จ กตาธิการตฺตา อินฺทฺริยสํวเร อุกฺกํสปารมึ อคมาสีติ. นนฺทตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. @เชิงอรรถ: สี. สรีรา ขีรํ ทตฺวา, อิ. สรีรํ อุกฺกิเลเทตฺวา อิ. กลฺยาณึ @ สี.,อิ. อุทยพฺพเยน ญาเณน ขุ.อุ. ๒๕/๒๒/๑๒๔ นนฺทสุตฺต @ องฺ.เอกก. ๒๐/๒๓๐/๒๕ เอตทคฺควคฺค: จตุตฺถวคฺค

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๔๒๕-๔๒๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=9501&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=9501&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=276              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5800              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5957              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5957              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]