ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๒ (ปรมตฺถที.๒)

                   ๓๔๐. ๖. นทีกสฺสปตฺเถรคาถาวณฺณนา
         อตฺถาย วต เมติอาทิกา อายสฺมโต นทีกสฺสปตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
         อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ
อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต
เอกทิวสํ สตฺถารํ ปิณฺฑาย จรนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส อตฺตนา โรปิตสฺส อมฺพรุกฺขสฺส
ปฐมุปฺปนฺนํ มโนสิลาวณฺณํ เอกํ อมฺพผลํ อทาสิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ
สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท มคธรฏฺเฐ พฺราหฺมณกุเล อุรุเวลกสฺสปสฺส ภาตา
หุตฺวา นิพฺพตฺโต วยปฺปตฺโต นิสฺสรณชฺฌาสยตาย ฆราวาสํ อนิจฺฉนฺโต ตาปสปพฺพชฺชํ
ปพฺพชิตฺวา ตีหิ ตาปสสเตหิ สทฺธึ เนรญฺชราย นทิยา ตีเร อสฺสมํ มาเปตฺวา
วิหรติ. นทีตีเร วสนโต ๑- หิสฺส กสฺสปโคตฺตตาย จ นทีกสฺสโปติ สมญฺญา
อโหสิ. ตสฺส ภควา สปริสสฺส เอหิภิกฺขุภาเวน อุปสมฺปทํ อทาสิ. ตํ สพฺพํ
ขนฺธเก ๒- อาคตเมว. โส ภควโต อาทิตฺตปริยายเทสนาย ๓- อรหตฺเต ปติฏฺฐาสิ.
เตน วุตฺตํ อปทาเน ๔-:-
              "ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส          โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน
               ปิณฺฑาย วิจรนฺตสฺส        ธารโต อุตฺตมํ ยสํ.
               อคฺคผลํ คเหตฺวาน        วิปฺปสนฺเนน เจตสา
               ทกฺขิเณยฺยสฺส วีรสฺส       อทาสึ สตฺถุโน อหํ.
               เตน กมฺเมน ทฺวิปทินฺท     โลกเชฏฺฐ นราสภ
               ปตฺโตมฺหิ อจลํ ฐานํ       หิตฺวา ชยปราชยํ.
               สตสหสฺสิโต กปฺเป        ยํ ทานมททึ ตทา
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. วสโต  วินย.มหา. ๔/๓๗-๕๔/๓๒-๔๕ อุรุเวลปาฏิหาริยกถา
@ วินย.มหา. ๔/๕๔/๔๔-๕ อุรุเวลปาฏิหาริยกถา, สํ.สฬา. ๑๘/๓๑/๒๓-๒๕
@อาทิตฺตสุตฺต (สฺยา)    ขุ.อป. ๓๓/๓๐/๕๔ ชมฺพูผลิยตฺเถราปทาน (สฺยา)
               ทุคฺคตึ นาภิชานามิ        อคฺคทานสฺสิทํ ผลํ.
               กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
         อรหตฺเต ปน ปติฏฺฐิโต อปรภาเค อตฺตโน ปฏิปตฺตึ ปจฺจเวกฺขิตฺวา ทิฏฺฐิ-
สมุคฺฆาตกิตฺตนมุเขน อญฺญํ พฺยากโรนฺโต:-
         [๓๔๐] "อตฺถาย วต เม พุทฺโธ    นทึ เนรญฺชรํ อคา
               ยสฺสาหํ ธมฺมํ สุตฺวาน      มิจฺฉาทิฏฺฐึ วิวชฺชยึ.
         [๓๔๑] ยชึ อุจฺจาวเจ ยญฺเญ      อคฺคิหุตฺตํ ชุหึ อหํ
               เอสา สุทฺธีติ มญฺญนฺโต     อนฺธภูโต ปุถุชฺชโน.
         [๓๔๒] ทิฏฺฐิคหนปกฺขนฺโท         ปรามาเสน โมหิโต
               อสุทฺธึ มญฺญิสํ สุทฺธึ        อนฺธภูโต อวิทฺทสุ.
         [๓๔๓] มิจฺฉาทิฏฺฐิ ปหีนา เม      ภวา สพฺเพ ปทาลิตา ๑-
               ชุหามิ ทกฺขิเณยฺยคฺคึ       นมสฺสามิ ตถาคตํ.
         [๓๔๔] โมหา สพฺเพ ปหีนา เม    ภวตณฺหา ปทาลิตา
               วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร       นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว"ติ
อิมา ปญฺจ คาถา อภาสิ.
         ตตฺถ อตฺถาย วต เมติ มยฺหํ อตฺถาย วต หิตาย วต. พุทฺโธติ สพฺพญฺญุพุทฺโธ.
นทึ เนรญฺชรํ อคาติ เนรญฺชราสงฺขาตํ นทึ อคญฺฉิ, ตสฺสา นทิยา ตีเร จ
มม ภาตุ อุรุเวลกสฺสปสฺส อสฺสมํ อุปคโตติ อธิปฺปาโย.
         อิทานิ ยถาวุตฺตมตฺถํ วิวริตุํ "ยสฺสาหนฺ"ติอาทิ วุตฺตํ. ยสฺสาติ ยสฺส
พุทฺธสฺส ภควโต. ธมฺมํ สุตฺวานาติ จตุสจฺจปฏิสํยุตฺตํ ธมฺมํ สุตฺวา, โสตทฺวารา-
นุสาเรน อุปลภิตฺวา. มิจฺฉาทิฏฺฐึ วิวชฺชยินฺติ "ยญฺญาทีหิ สุทฺธิ
โหตี"ติอาทินยปฺปวตฺตํ วิปรีตทสฺสนํ ปชหึ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. วิทาลิตา
         มิจฺฉาทิฏฺฐึ วิวชฺชยินฺติ วุตฺตเมวตฺถํ วิตฺถาเรตฺวา ทสฺเสตุํ
"ยชินฺ"ติอาทิมาห. ตตฺถ ยชึ อุจฺจาวเจ ยญฺเญติ ปากฏยญฺเญ โสมยาควาชเปยฺยาทิเก ๑-
นานาวิเธ ยญฺเญ ยชึ. อคฺคิหุตฺตํ ชุหึ อหนฺติ เตสํ ยญฺญานํ ยชนวเสน อาหุตึ
ปคฺคณฺหนฺโต อคฺคึ ปริจรึ. เอสา สุทฺธีติ มญฺญนฺโตติ เอสา ยญฺญกิริยา
อคฺคิปาริจริยา สุทฺธิเหตุภาวโต สุทฺธิ "เอวํ เม สํสารสุทฺธิ โหตี"ติ มญฺญมาโน.
อนฺธภูโต ปุถุชฺชโนติ ปญฺญาจกฺขุเวกลฺเลน อวิชฺชนฺธตาย อนฺธภูโต ปุถุชฺชโน
หุตฺวา. วนคหนปพฺพตคหนาทีนิ วิย ทุรติกฺกมนฏฺเฐน ทิฏฺฐิเยว คหนํ ทิฏฺฐิคหนํ, ตํ
ปกฺขนฺโท อนุปวิฏฺโฐติ ทิฏฺฐิคหนปกฺขนฺโท. ปรามาเสนาติ ธมฺมสภาวํ อติกฺกมิตฺวา
"อิทเมว สจฺจนฺ"ติ ปรามสนโต ปรามาสสงฺขาเตน มิจฺฉาภินิเวเสน. โมหิโตติ มูฬฺหภาวํ
ปาปิโต. อสุทฺธึ มญฺญิสํ สุทฺธินฺติ อสุทฺธึ มคฺคํ "สุทฺธึ มคฺคนฺ"ติ มญฺญิสํ
มญฺญึ. ตตฺถ การณมาห "อนฺธภูโต อวิทฺทสู"ติ. ยสฺมา อวิชฺชาย อนฺธภูโต, ตโตเอว
ธมฺมาธมฺมํ ยุตฺตายุตฺตญฺจ อวิทฺวา, ตสฺมา ตถา มญฺญินฺติ อตฺโถ.
         มิจฺฉาทิฏฺฐิ ปหีนา เมติ เอวํภูตสฺส ปน สตฺถุ สมฺมุขา จตุสจฺจคพฺภํ
ธมฺมกถํ สุตฺวา โยนิโส ปฏิปชฺชนฺตสฺส อริยมคฺคสมฺมาทิฏฺฐิยา สพฺพาปิ มิจฺฉาทิฏฺฐิ
สมุจฺเฉทปฺปหานวเสน มยฺหํ ปหีนา. ภวาติ กามภวาทโย สพฺเพปิ ภวา อริยมคฺคสตฺเถน
ปทาลิตา วิทฺธํสิตา. ชุหามิ ทกฺขิเณยฺยคฺคินฺติ อาหวนียาทิเก อคฺคึ ฉฑฺเฑตฺวา
สเทวกสฺส โลกสฺส อคฺคทกฺขิเณยฺยตาย สพฺพสฺส จ ปาปสฺส ทหนโต ทกฺขิเณยฺยคฺคึ
สมฺมาสมฺพุทฺธํ ชุหามิ ปริจรามิ, ตยิทํ มยฺหํ ทกฺขิเณยฺยคฺคิปริจรณํ
ทธินวนีตมถิตสปฺปิอาทินิรเปกฺขํ สตฺถุ นมสฺสนเมวาติ อาห "นมสฺสามิ ตถาคตนฺ"ติ.
อถวา ชุหามิ ทกฺขิเณยฺยคฺคินฺติ ทายกานํ ทกฺขิณาย มหปฺผลภาวกรเณน ปาปสฺส จ
ทหเนน ทกฺขิเณยฺยคฺคิภูตํ อตฺตานํ ชุหามิ ปริจรามิ ตถา กตฺวา ปริจรามิ ตถา
กตฺวา ปริจรามิ. ๒- ปุพฺเพ อคฺคิเทวํ นมสฺสามิ, อิทานิ ปน นมสฺสามิ ตถาคตนฺติ.
@เชิงอรรถ:  ม. โสเมยฺยชปฺเปยฺยาทิเก      ฉ.ม. ปริหรามิ
      โมหา สพฺเพ ปหีนา เมติ ทุกฺเข อญฺญาณาทิเภทา สพฺเพ โมหา มยฺหํ
ปหีนา สมุจฺฉินฺนา, ตโตเอว "ภวตณฺหา ปทาลิตา. วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร, นตฺถิ
ทานิ ปุนพฺภโว"ติ ตีสุ ปเทสุ เมสทฺโท อาเนตฺวา โยเชตพฺโพ.
                   นทีกสฺสปตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          ------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๕๘-๖๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=1312&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=1312&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=340              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6396              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6516              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6516              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]