ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๒ (ปรมตฺถที.๒)

                   ๓๔๓. ๙. วิชิตเสนตฺเถรคาถาวณฺณนา
         โอลคฺคิสฺสามีติอาทิกา อายสฺมโต วิชิตเสนตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
         อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสฺลํ
อุปจินนฺโต อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต
ฆราวาสํ ปหาย อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อรญฺเญ วิหรนฺโต อากาเสน คจฺฉนฺตํ ภควนฺตํ
ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ปสนฺนาการํ ทสฺเสนฺโต อญฺชลึ ปคฺคยฺห อฏฺฐาสิ. สตฺถา
ตสฺส อชฺฌาสยํ ญตฺวา อากาสโต โอตริ. โส ภควโต มโนหรานิ มธุรานิ
ผลานิ อุปเนสิ, ปฏิคฺคเหสิ ภควา อนุกมฺปํ อุปาทาย. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน
เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท โกสลรฏฺเฐ หตฺถาจริยกุเล
นิพฺพตฺติตฺวา วิชิตเสโนติ ลทฺธนาโม วิญฺญุตํ ปาปุณิ. ตสฺส มาตุลา เสโน จ อุปเสโน
จาติ เทฺว หตฺถาจริยา สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺธา ปพฺพชิตฺวา
วาสธุรํ ปูเรนฺตา อรหตฺตํ ปาปุณึสุ. วิชิตเสโนปิ หตฺถิสิปฺเป นิปฺผตฺตึ คโต
นิสฺสรณชฺฌาสยตาย ฆราวาเส อลคฺคมานโส สตฺถุ ยมกปาฏิหาริยํ ทิสฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ
มาตุลตฺเถรานํ สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา เตสํ โอวาทานุสาสนิยา วิปสฺสนาย กมฺมํ
กโรนฺโต วิปสฺสนาวีถึ ลงฺฆิตฺวา ๑- พหิทฺธา นานารมฺมเณ วิธาวนฺตํ อตฺตโน จิตฺตํ
โอวทนฺโต:-
         [๓๕๕] "โอลคฺคิสฺสามิ ๒- เต จิตฺต    อาณิทฺวาเรว หตฺถินํ
               น ตํ ปาเป นิโยเชสฺสํ        กามชาล สรีรช. ๓-
         [๓๕๖] ตฺวํ โอลคฺโค น คจฺฉสิ ๔-     ทฺวารวิวรํ คโชว อลภนฺโต
               น จ จิตฺตกลิ ปุนปฺปุนํ         ปสกฺก ๕- ปาปรโต จริสฺสสิ.
         [๓๕๗] ยถา กุญฺชรํ อทนฺตํ           นวคฺคหํ องฺกุสคฺคโห
               พลวา อาวตฺเตติ อกามํ       เอวํ อาวตฺตยิสฺสํ ตํ.
                 [๓๕๘] ยถา วรหยทมกุสโล
                       สารถิ ปวโร ทเมติ อาชญฺญํ
                       เอวํ ทมยิสฺสํ ตํ
                       ปติฏฺฐิโต ปญฺจสุ พเลสุ.
         [๓๕๙] สติยา ตํ นิพนฺธิสฺสํ  ปยุตฺโต เต ทเมสฺสามิ ๖-
               วีริยธุรนิคฺคหิโต    น ยิโต ทูรํ คมิสฺสเส จิตฺตา"ติ
คาถา อภาสิ.
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. ลภิตฺวา    ฉ.ม. โอลคฺเคสฺสามิ  ปาลิ. กามชาลํ สรีรชํ
@ สี.,อิ. คญฺฉิสิ   ปาลิ. ปสหํ    สี. ปยตตฺโต โวทเปสฺสามิ
      ตตฺถ โอลคฺคิสฺสามีติ สํวริสฺสามิ นิวาเรสฺสามิ. เตติ  ตํ. อุปโยคตฺเถ หิ
อิทํ สามิวจนํ. เต คมนนฺติ วา วจนเสโส. หตฺถินนฺติ จ หตฺถินฺติ อตฺโถ.
จิตฺตาติ อตฺตโน จิตฺตํ อาลปติ. ยถา ตํ วาเรตุกาโม, ตํ ทสฺเสนฺโต "อาณิทฺวาเรว
หตฺถินนฺ"ติ อาห. อาณิทฺวารํ นาม ปาการพทฺธสฺส นครสฺส ขุทฺทกทฺวารํ, ยํ
ฆฏิกาฉิทฺเท ๑- อาณิมฺหิ ปกฺขิตฺเต ยนฺเตน วินา อพฺภนฺตเร ฐิเตหิปิ วิวริตุํ น
สกฺกา เยน มนุสฺสควสฺสมหึสาทโย ๒- น นิคฺคนฺตุํ สกฺกา, นครโต พหิ นิคฺคนฺตุกามมฺปิ
หตฺถึ ยโต ปโลเภตฺวา หตฺถาจริโย คมนํ นิวาเรสิ. อถวา อาณิทฺวารํ นาม ปลิฆ-
ทฺวารํ. ตตฺถ หิ ติริยํ ปลิฆํ ฐเปตฺวา รุกฺขสูจิสงฺขาตํ อาณึ ปลิฆสีเส อาวุณนฺติ.
ปาเปติ รูปาทีสุ อุปฺปชฺชนกอภิชฺฌาทิปาปธมฺเม ตํ น นิโยเชสฺสํ น นิโยชิสฺสามิ.
กามชาลาติ กามสฺส ชาลภูต. ยถา หิ มจฺฉพนฺธมิคลุทฺทานํ ชาลํ นาม มจฺฉาทีนํ
เตสํ ยถากามการสาธนํ, เอวํ อโยนิโสมนสิการานุปาติตํ  จิตฺตํ มารสฺส กามการสาธนํ.
เตน หิ โส สตฺเต อนตฺเถสุ ปาเตติ. สรีรชาติ สรีเรสุ อุปฺปชฺชนก. ปญฺจโวการภเว
หิ จิตฺตํ รูปปฏิพทฺธวุตฺติตาย "สรีรชนฺ"ติ วุจฺจติ.
      ตฺวํ โอลคฺโค น คจฺฉสีติ ตฺวํ จิตฺตกลิ มยา สติปญฺญาปโตทองฺกุเสหิ วาริโต
น ทานิ ยถารุจึ คมิสฺสสิ, อโยนิโสมนสิการวเสน ยถากามํ วตฺติตุํ ลภิสฺสสิ.
ยถา กึ? ทฺวารวิวรํ คโชว อลภนฺโต นครโต คชนิโรธโต วา ๓- นิคฺคมนาย
ทฺวารวิวรกํ อลภมาโน หตฺถี วิย. จิตฺตกลีติ จิตฺตกาฬกณฺณิ. ปุนปฺปุนนฺติ อปราปรํ.
ปสกฺกาติ สรณสมฺปสฺสาสวเสน. ๔- ปาปรโตติ ปาปกมฺมนิรโต ปุพฺเพ วิย อิทานิ
น จริสฺสสิ ตถา จริตุํ น ทสฺสามีติ อตฺโถ.
      อทนฺตนฺติ อทมิตํ หตฺถิสิกฺขํ อสิกฺขิตํ. นวคฺคหนฺติ อจิรคหิตํ.
องฺกุสคฺคโหติ หตฺถาจริโย. พลวาติ กายพเลน ญาณพเลน จ พลวา. อาวตฺเตติ อกามนฺติ
อนิจฺฉนฺตเมว นิเสธนโต ๕- นิวตฺเตติ. เอวํ อาวตฺตยิสฺสนฺติ ยถา ยถาวุตฺตํ หตฺถึ
@เชิงอรรถ:  สี. สํฆฏิตฉิทฺเท, อิ. สํฆาฏิกฉิทฺเท  สี.....มหิสาทีหิ   ม. ชนโยธโต วา
@ สี. ปสหนฺติ สรภสสํฆสาหสวเสน ปสหนฺโต, อิ. ปสหนฺติ สรภสํ สาหสวเสน ปสหนฺโต
@ สี.,อิ., ม. วิเสวนโต
หตฺถาจริโย, เอวํ. ตํ จิตฺตํ จิตฺตกลึ ทุจฺจริตนิเสธนโต ๑- นิวตฺตยิสฺสามิ.
      วรหยทมกุสโลติ อุตฺตมานํ อสฺสทมฺมานํ ทมเน กุสโล. ตโตเคว สารถิปวโร
อสฺสทมฺมสารถีสุ วิสิฏฺโฐ ทเมติ อาชญฺญํ อาชานียํ อสฺสทมฺมํ เทสกาลานุรูปํ ๒-
สณฺหผรุเสหิ ทเมติ วิเนติ นิพฺพิเสวนํ กโรติ. ปติฏฺฐิโต ปญฺจสุ พเลสูติ สทฺธาทีสุ
ปญฺจสุ พเลสุ ปติฏฺฐิโต หุตฺวา อสฺสทฺธิยาทินิเสธนโต ตํ ทมยิสฺสํ ทเมสฺสามีติ
อตฺโถ.
      สติยา ตํ นิพนฺธิสฺสนฺติ โคจรชฺฌตฺตโต พหิ คนฺตุํ อเทนฺโต สติโยตฺเตน
กมฺมฏฺฐานถมฺเภ จิตฺตกลิ ตํ นิพนฺธิสฺสามิ นิยเมสฺสามิ. ๓- ปยุตฺโต เต
ทเมสฺสามีติ ตตฺถ นิพนฺธนฺโตเอว ยุตฺตปฺปยุตฺโต หุตฺวา เต ทเมสฺสามิ,
สงฺกิเลสมลโต ตํ วิโสเธสฺสามิ. ๔- วีริยธุรนิคฺคหิโตติ ยถาวุตฺโต ๕- เฉเกน
สุสารถินา ๖- ยุเค โยชิโต ยุคนิคฺคหิโต ยุคนฺตรคโต ๗- ตํ นาติกฺกมติ, เอวํ
ตฺวมฺปิ จิตฺต มม วิริยธุเร นิคฺคหิโต สกฺกจฺจการิตาย สาตจฺจการิตาย อญฺญถา
วตฺติตุํ อลภนฺโต อิโต โคจรชฺฌตฺตโต ทูรํ พหิ น คมิสฺสสิ. ภาวนานุยุตฺตสฺส หิ
กมฺมฏฺฐานโต อญฺญํ อาสนฺนมฺปิ ลกฺขณโต ทูรเมวาติ เอวํ เถโร อิมาหิ คาถาหิ อตฺตโน
จิตฺตํ นิคฺคณฺหนฺโตว วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๘-:-
           "สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ        ทฺวตฺตึสวรลกฺขณํ
            วิปินคฺเคน คจฺฉนฺตํ        สาลราชํว ผุลฺลิตํ.
            ติณตฺถรํ ปญฺญาเปตฺวา      พุทฺธเสฏฺฐํ อยาจหํ
            อนุกมฺปตุ มํ พุทฺโธ        ภิกฺขํ อิจฺฉามิ ทาตเว.
            อนุกมฺปโก การุณิโก       อตฺถทสฺสี มหายโส
            มม สงฺกปฺปมญฺญาย        โอรูหิ มม อสฺสเม.
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ., ม. ทุจฺจริตวิเสวนโต    อิ. อสฺสทมเนสุ กุลานุรูปํ
@ ม. วายมิสฺสามิ นิทฺธริสฺสามีติ   สี.,ม. วิราเธสฺสามิ    ม. ยถาโยโค
@ สี. อสฺสทมฺมสารถินา   ม. สมนนฺตรคโต
@ ขุ.อป. ๓๓/๓๔/๕๙ ภลฺลาตกทายกตฺเถราปทาน
            โอโรหิตฺวาน สมฺพุทฺโธ     นิสีทิ ปณฺณสนฺถเร
            ภลฺลาตกํ คเหตฺวาน       พุทฺธเสฏฺฐสฺสทาสหํ.
            มม นิชฺฌายมานสฺส        ปริภุญฺชิ ตทา ชิโน
            ตตฺถ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา     อภิวนฺทึ ตทา ชินํ.
            อฏฺฐารเส กปฺปสเต       ยํ ผลมททึ ตทา
            ทุคฺคตึ นาภิชานามิ        ผลทานสฺสิทํ ผลํ.
            กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
         อรหตฺตํ ปน ปตฺวา อญฺญํ พฺยากโรนฺโตปิ อิมา คาถา อภาสิ.
                   วิชิตเสนตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        -----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๗๑-๗๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=1627&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=1627&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=343              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6432              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6552              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6552              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]