บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
๓๕๓. ๗. กาติยานตฺเถรคาถาวณฺณนา อุฏฺเฐหีติอาทิกา อายสฺมโต กาติยานตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ อญฺญตรสฺส โกสิยโคตฺตสฺส พฺราหฺมณสฺส ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺโต, มาตุโคตฺตวเสน ปน กาติยาโนติ ลทฺธนาโม วยปฺปตฺโต สามญฺญกานิตฺเถรสฺส คิหิสหาโย เถรํ ทิสฺวา ปพฺพชิโต สมณธมฺมํ กโรนฺโต รตฺตึ "นิทฺทาภิภวํ วิโนเทสฺสามี"ติ จงฺกมํ อารุหิ. โส จงฺกมนฺโต นิทฺทาย อภิภูโต ปจลายมาโน ปริปติตฺวา ตตฺเถว อนนฺตรหิตาย ภูมิยา นิปชฺชิ, สตฺถา ตสฺส ตํ ปวตฺตึ ทิสฺวา สยํ ตตฺถ คนฺตฺวา อากาเส ฐตฺวา "กาติยานา"ติ สญฺญํ อทาสิ. โส สตฺถารํ ทิสฺวา อุฏฺฐหิตฺวา วนฺทิตฺวา สํเวคชาโต อฏฺฐาสิ. อถสฺส สตฺถา ธมฺมํ เทเสนฺโต:- [๔๑๑] "อุฏฺเฐหิ นิสีท กาติยาน มา นิทฺทาพหุโล อหุ ชาครสฺสุ @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อุปนยโต ๒ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ มา ตํ อลสํ ปมตฺตพนฺธุ กูเฏเนว ชินาตุ มจฺจุราชา. [๔๑๒] เสยฺยถาปิ มหาสมุทฺทเวโค เอวํ ชาติชราติวตฺตเต ตํ โส กโรหิ สุทีปมตฺตโน ตฺวํ น หิ ตาณํ ตว วิชฺชเตธ ๑- อญฺญํ. [๔๑๓] สตฺถา หิ วิเชสิ มคฺคเมตํ สงฺคา ชาติชราภยา อตีตํ ปุพฺพาปรรตฺตมปฺปมตฺโต อนุยุญฺชสฺสุ ทฬฺหํ กโรหิ โยคํ. [๔๑๔] ปุริมานิ ปมุญฺจ พนฺธนานิ สงฺฆาฏิขุรมุณฺฑภิกฺขโภชี มา ขิฑฺฑารติญฺจ มา นิทฺทํ อนุยุญฺชิตฺถ ฌาย กาติยาน [๔๑๕] ฌายาหิ ชินาหิ กาติยาน โยคกฺเขมปเถสุ โกวิโทสิ ปปฺปุยฺย อนุตฺตรํ วิสุทฺธึ ปรินิพฺพาหิสิ วารินาว โชติ. [๔๑๖] ปชฺโชตกโร ปริตฺตรํโส วาเตน วินมฺยเต ลตาว เอวมฺปิ ตุวํ อนาทิยมาโน ๒- มารํ อินฺทสโคตฺต นิทฺธุนาหิ. @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. วิชฺชเตว ๒ ฉ.ม. อนาทิยาโน โส เวทยิตาสุ วีตราโค กาลํ กงฺข อิเธว สีติภูโต"ติ อิมา คาถา อภาสิ. ตตฺถ อุฏฺเฐหีติ นิทฺทูปคมนโต อุฏฺฐหนฺโต อุฏฺฐานวิริยํ กโรหิ. ยสฺมา นิปชฺชา นาม โกสชฺชปกฺขิยา, ตสฺมา มา สยิ. นิสีทาติ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา อุชุํ กายํ ปณิธาย ปริมุขํ สตึ อุปฏฺฐเปตฺวา นิสีท. กาติยานาติ ตํ นาเมน อาลปติ. มา นิทฺทาพหุโล อหูติ นิทฺทาพหุโล นิทฺทาภิภูโต มา อหุ. ชาครสฺสูติ ชาคร, ชาคริย- มนุยุตฺโต โหหิ. มา ตํ อลสนฺติ ชาคริยํ อนนุยุญฺชนฺตํ ตํ อลสํ กุสีตํ ปมตฺตพนฺธุ มจฺจุราชา ๑- กูเฏเนว อทฺทุหเนน วิย เนสาโท มิคํ วา ปกฺขึ วา ชราโรเคหิ มา ชินาตุ มา อภิภวตุ มา อชฺโฌตฺถรตูติ อตฺโถ. เสยฺยถาปีติ เสยฺยถา อปิ. มหาสมุทฺทเวโคติ มหาสมุทฺทสฺส อูมิเวโค. เอวนฺติ ยถา นาม มหาสมุทฺทอูมิเวโค อุปรูปริ อุฏฺฐหนฺโต ตํ อภิกฺกมิตุํ อสกฺโกนฺตํ ๒- ปุริสํ อภิภวติ, เอวํ ชาติ ชรา จ โกสชฺชาภิภูตํ ตํ อติวตฺตเต อุปรูปริ อชฺโฌตฺถรติ. โส กโรหีติ โส ตฺวํ กาติยาน จตูหิ โอเฆหิ อนชฺโฌตฺถรณียํ อรหตฺตผลสงฺขาตํ สุทีปํ อตฺตโน กโรหิ อตฺตโน สนฺตาเน อุปฺปาเทหิ. น หิ ตาณํ ตว วิชฺชเตธ อญฺญนฺติ หีติ เหตุอตฺเถ นิปาโต, ยสฺมา ตโต อคฺคผลโต อญฺญํ ตว ตาณํ นาม อิธ วา หุรํ วา น อุปลพฺภติ, ตสฺมา ตํ อรหตฺตสงฺขาตํ สุทีปํ กโรหีติ. สตฺถา หิ วิเชสิ มคฺคเมตนฺติ ยํ สาเธตุํ ๓- อวิสหนฺตา ยโต ปราชิตา ปุถู อญฺญติตฺถิยา, ตเทตํ ตสฺส สุทีปสฺส การณภูตํ ปญฺจวิธสงฺคโต ชาติอาทิภยโต จ อตีตํ อริยมคฺคํ เทวปุตฺตมาราทิเก อภิภวิตฺวา ตุยฺหํ สตฺถา วิเชสิ สาเธสิ. ยสฺมา สตฺถุ สนฺตกํ นาม สาวเกน อธิคนฺตพฺพํ น วิสฺสชฺเชตพฺพํ, ตสฺมา ตสฺส @เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. มาโร มจฺจุราชา ๒ อิ. อสกฺโกนฺโต ๓ ม. มคฺคํ สาเธตุํ อธิคมาย ปุพฺพรตฺตาปรรตฺตํ ปุริมยามํ ปจฺฉิมยามญฺจ อปฺปมตฺโต สโต สมฺปชาโน หุตฺวา อนุยุญฺช โยคํ ภาวนํ ทฬฺหํ จ กโรหิ. ปุริมานิ ปมุญฺจ พนฺธนานีติ ปุริมกานิ คิหิกาเล อาพทฺธานิ คิหิพนฺธนานิ กามคุณพนฺธนานิ ปมุญฺจ วิสฺสชฺเชหิ, ตตฺถ อนเปกฺโข โหหิ. สงฺฆาฏิขุรมุณฺฑ- ภิกฺขโภชีติ สงฺฆาฏิธารี ขุเรน กตสิรมุณฺโฑ ภิกฺขาหารโภชี, ติวิธมฺเปตํ ปุริมพนฺธนปโมกฺขสฺส ขิฑฺฑารตินิทฺทานนุโยคสฺส จ การณวจนํ. ยสฺมา ตฺวํ สงฺฆาฏิปารุโต มุณฺโฑ ภิกฺขาหาโร ชีวติ, ตสฺมา เต กามสุขานุโยโค ขิฑฺฑารตินิทฺทานุโยโค จ น ยุตฺโตติ ตโต ปุริมานิ ปมุญฺจ พนฺธนานิ ๑- ขิฑฺฑารตึ นิทฺทญฺจ มานุยุญฺชิตฺถาติ โยชนา. ฌายาติ ฌายสฺสุ อารมฺมณูปนิชฺฌานํ อนุยุญฺช. ตํ ปน อนุยุญฺชนฺโต เยน ฌาเนน ฌายโต กิเลสา สพฺพโส ชิตา โหนฺติ, ตํ ลกฺขณูปนิชฺฌานํ อนุยุญฺชาติ ทสฺเสนฺโต "ฌายาหิ ชินาหี"ติ อาห. โยคกฺเขมปเถสุ โกวิโทสีติ จตูหิ โยเคหิ เขมสฺส นิพฺพานสฺส ปถภูเตสุ โพธิปกฺขิยธมฺเมสุ กุสโล เฉโก โหหิ, ๒- ตสฺมา ภาวนํ อุสฺสุกฺกาเปนฺโต อนุตฺตรํ อุตฺตรรหิตํ วิสุทฺธึ นิพฺพานํ อรหตฺตญฺจ ปปฺปุยฺย ปาปุณิตฺวา ปน ๓- ตฺวํ ปรินิพฺพาหิสิ. วารินาว โชตีติ มหตา สลิลวุฏฺฐินิปาเตน อคฺคิขนฺโธ วิย อริยมคฺควุฏฺฐินิปาเตน ปรินิพฺพายิสฺสติ. ปชฺโชตกโรติ ปชฺโชตึ กโร ปทีโป. ปริตฺตรํโสติ ขุทฺทกจฺจิโก. ๔- วินมฺยเตติ วินมิยติ อปนิยฺยติ. ลตาวาติ วลฺลิ วิย. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- ยถา วฏฺฏิอาทิปจฺจย- เวกลฺเลน ปริตฺตรํโส มนฺทปโภ ๕- ปทีโป อปฺปิกา ลตา วา วาเตน วิธมิยฺยติ วิทฺธํสิยฺยติ, เอวํ ตุวมฺปิ. โกสิยโคตฺตตาย อินฺทสโคตฺต อินฺทสมานโคตฺต. มารํ ตสฺส วเส อนาวตฺตนา อนุปาทานโต จ อนาทิยมาโน, นิทฺธุนาหิ วิธเมหิ วิทฺธํเสหิ, เอวํ ปน วิทฺธํสมาโน โส ตฺวํ เวทยิตาสุ สพฺพาสุ เวทนาสุ วิคตจฺฉนฺทราโค @เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. ปญฺจ พนฺธนานิ ๒ ฉ.ม. อสิ ๓ อิ. อปฺปุยฺย ปาปุเณยฺยาสิ, ปาปุณนฺโต ปน, @ม. อพฺพุยฺย ปาปุเณยฺยาสิ, ปาปุณนฺโต ปน ๔ สี. กุณฺฐคฺคิสิโข, อิ. กุณฺฐรํสิโก @๕ สี. หตปฺปโภ อิเธว อิมสฺมึเยว อตฺตภาเว สพฺพกิเลสทรถปริฬาหาภาเวน สีติภูโต นิพฺพุโต อตฺตโน ปรินิพฺพานกาลํ กงฺข อาคเมหีติ. เอวํ สตฺถารา อนุปาทิเสสํ นิพฺพานํ ปาเปตฺวา เทสนาย กตาย เถโร เทสนาวสาเน วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ. อรหตฺตํ ปน ปตฺวา สตฺถารา เทสิตนิยาเมเนว อิมา คาถา อภาสิ. ตา เอว อิมา คาถา เถรสฺส อญฺญาพฺยากรณญฺจ ชาตา. กาติยานตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. --------------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๑๑๑-๑๑๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=2533&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=2533&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=353 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6579 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6714 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6714 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]