ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๒ (ปรมตฺถที.๒)

              ๓๕๕.  ๙. เชนฺตปุโรหิตปุตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา ๒-
      ชาติมเทน มตฺโตหนฺติอาทิกา อายสฺมโต เชนฺตตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺานิ อุปจินิตฺวา
อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ โกสลรญฺโ ปุโรหิตสฺส ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ,
ตสฺส เชนฺโตติ นามํ อโหสิ. โส วยปฺปตฺโต ชาติมเทน โภคอิสฺสริยรูปมเทน
จ มตฺโต อญฺเ หีเฬนฺโต ครุฏฺานิยานมฺปิ อปจิตึ อกโรนฺโต มานถทฺโธ วิจรติ.
โส เอกทิวสํ สตฺถารํ มหติยา ปริสาย ปริวุตํ ธมฺมํ เทเสนฺตํ ทิสฺวา อุปสงฺกมนฺโต
"สเจ มํ สมโณ โคตโม ปมํ อาลปิสฺสติ, อหมฺปิ อาลปิสฺสามิ. โน เจ,
@เชิงอรรถ:  สี. กมฺมวิปากา วิปลฺลาสิยนฺติ, อิ. กมฺมวิปากวิปลฺลาสิยนฺติ
@ ฉ.ม. ปุโรหิตปุตฺตเชนฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา
นาลปิสฺสามี"ติ จิตฺตํ อุปฺปาเทตฺวา อุปสงฺกมิตฺวา ิโต ภควติ ปมํ อนาลปนฺเต
สยมฺปิ มาเนน อนาลปิตฺวา คมนาการํ ทสฺเสสิ. ตํ ภควา:-
         "น มานํ พฺราหฺมณ สาธุ       อตฺถิ กสฺสีธ พฺราหฺมณ
          เยน อตฺเถน อาคญฺฉิ        ตเมวมนุพฺรูหเย"ติ ๑-
คาถาย อชฺฌภาสิ. โส "จิตฺตํ เม สมโณ โคตโม ชานาตี"ติ อภิปฺปสนฺโน
ภควโต ปาเทสุ สิรสา นิปติตฺวา ปรมนิปจฺจาการํ กตฺวา:-
         "เกสุ น มานํ กยิราถ        เกสุ จสฺส สคารโว
           กฺยสฺส อปจิตา อสฺสุ        กฺยสฺสุ สาธุ สุปูชิตา"ติ ๑-
ปุจฺฉิ. ตสฺส ภควา:-
         "มาตริ ปิตริ จาปิ           อตฺโถ เชฏฺมฺหิ ภาตริ
          อาจริเยน จตุตฺถมฺหิ         สมณพฺราหฺมเณสุ จ.
          เตสุ น มานํ กยิราถ        เตสุ อสฺส สคารโว
          ตฺยสฺส อปจิตา อสฺสุ         ตฺยสฺสุ สาธุ สุปูชิตา.
          อรหนฺเต สีติภูเต           กตกิจฺเจ อนาสเว
          นิหจฺจ มานํ อตฺถทฺโธ        เต นมสฺเส อนุตฺตเร"ติ ๑-
ปญฺหํ วิสฺสชฺเชนฺโต ธมฺมํ เทเสสิ. โส ตาย เทสนาย โสตาปนฺโน หุตฺวา ปพฺพชิตฺวา
วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต อรหตฺตํ ปตฺวา อตฺตโน ปฏิปตฺติกิตฺตนมุเขน อญฺ
พฺยากโรนฺโต:-
         [๔๒๓] "ชาติมเทน มตฺโตหํ    โภคอิสฺสริเยน จ
               สณฺานวณฺณรูเปน      มทมตฺโต อจาริหํ.
         [๔๒๔] นาตฺตโน สมกํ กญฺจิ    อติเรกญฺจ มญฺิสํ
               อติมานหโต พาโล     ปตฺถทฺโธ อุสฺสิตทฺธโช.
@เชิงอรรถ:  สํ.สคา. ๑๕/๒๐๑/๒๑๔ มานตฺถทฺธสุตฺต
         [๔๒๕] มาตรํ ปิตรญฺจาปิ      อญฺเปิ ๑- ครุสมฺมเต
               น กญฺจิ อภิวาเทสึ     มานตฺถทฺโธ อนาทโร.
         [๔๒๖] ทิสฺวา วินายกํ อคฺคํ    สารถีนํ วรุตฺตมํ
               ตปนฺตมิว อาทิจฺจํ      ภิกฺขุสํฆปุรกฺขตํ.
         [๔๒๗] มานํ มทญฺจ ฉฑฺเฑตฺวา  วิปฺปสนฺเนน เจตสา
               สิรสา อภิวาเทสึ      สพฺพสตฺตานมุตฺตมํ.
         [๔๒๘] อติมาโน จ โอมาโน   ปหีนา สุสมูหตา
               อสฺมิมาโน สมุจฺฉินฺโน   สพฺเพ มานวิธา หตา"ติ
อิมา คาถา  อภาสิ.
      ตตฺถ ชาติมเทน มตฺโตหนฺติ อหํ อุทิจฺเจ ๒- พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺโต, "น
มาทิโส อุภโต สุชาโต อญฺโ อตฺถี"ติ กุลมาเนน มตฺโต มานถทฺโธ อจารินฺติ ๓-
โยชนา. โภคอิสฺสริเยน จาติ วิภเวน อาธิปจฺเจน จ เหตุภูเตน โภคสมฺปทญฺจ
อิสฺสริยสมฺปทญฺจ ปฏิจฺจ อุปฺปนฺนมเทน มตฺโต อหํ อจารินฺติ โยชนา. สณฺาน-
วณฺณรูเปนาติ สณฺานํ อาโรหปริณาหสมฺปตฺติ, วณฺโณ โอทาตสามตาทิฉวิสมฺปตฺติ,
รูปํ องฺคปจฺจงฺคโสภา. อิธาปิ วุตฺตนเยน โยชนา เวทิตพฺพา. มทมตฺโตติ
วุตฺตปฺปการโต อญฺเนปิ มเทน มตฺโต.
      นาตฺตโน สมกํ กญฺจีติ อตฺตโน สมกํ สทิสํ ชาติอาทีหิ สมานํ อติเรกํ
วา กญฺจิ น มญฺิสํ น มญฺึ, มยา สมานมฺปิ น มญฺึ, กุโต ตโต
อธิกตรนฺติ ๔- อธิปฺปาโย. อติมานหโต พาโลติ พาโล อหํ ตโต ๕- พาลภาวโต
อติมาเนน ขตูปหตกุสลาจาโร, ตโตเอว ปตฺถทฺโธ อุสฺสิตทฺธโช ถมฺภวเสน ครูนมฺปิ
นิปจฺจการสฺส อกรณโต ภุสํ ถทฺโธ อโนนมนถทฺธชาโต อุสฺสิตมานทฺธโช.
@เชิงอรรถ:  ปาลิ. อโถปิ   สี.,อิ. อุทิโตทิเต  อิ. อวจารินฺติ  ฉ.ม. กุโต อธิกนฺติ
@ สี. อติมานหโต พาโลติ ตโต, อิ. อติมานหโต พาโลติ หตํ ตโต
      วุตฺตเมวตฺถํ ปากฏตรํ กาตุํ "มาตรนฺ"ติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ อญฺเติ เชฏฺภาตุ-
อาทิเก สมณพฺราหฺมเณ จ. ครุสมฺมเตติ ครูติ สมฺมเต ครุฏฺานิเย. อนาทโรติ
อาทรรหิโต.
      ทิสฺวา วินายกํ อคฺคนฺติ เอวํ มานถทฺโธ หุตฺวา วิจรนฺโต
ทิฏฺธมฺมิกสมฺปรายิกปรมตฺเถหิ เวเนยฺยานํ วินยนโต สยมฺภุตาย นายกภาวโต จ
วินายกํ. สเทวเก โลเก สีลาทิคุเณหิ เสฏฺภาวโต อคฺคํ. ปุริสทมฺมานํ อจฺจนฺตตาย
ทมนโต สารถีนํ วรุตฺตมํ อติวิย อุตฺตมํ พฺยามปฺปภาทิโอภาเสน อาทิจฺจมิว ตปนฺตํ
โอภาสนฺตํ ภิกฺขุสํฆปุรกฺขตํ ธมฺมํ เทเสนฺตํ สพฺพสตฺตานํ อุตฺตมํ สตฺถารํ ทิสฺวา
พุทฺธานุภาเวน สนฺตชฺชิโต "อหเมว เสฏฺโ, อญฺเ หีนา"ติ ปวตฺตมานํ
โภคมทาทิมทญฺจ ๑- ฉฑฺเฑตฺวา ปหาย วิปฺปสนฺเนน เจตสา สิรสา อภิวาเทสินฺติ โยชนา.
กถํ ปนายํ มานถทฺโธ สมาโน สตฺถุ ทสฺสนมตฺเตน มานํ ปหาสีติ? น โข ปเนตํ เอวํ
ทฏฺพฺพํ. สตฺถุ ทสฺสนมตฺเตน มานํ น ปหาสิ "น มานํ พฺราหฺมณ สาธู"ติ ๒- อาทิกาย
ปน เทสนาย มานํ ปหาสิ. ตํ สนฺธาย วุตฺตํ "มานํ มทญฺจ ฉฑฺเฑตฺวา, วิปสฺสนฺเนน
เจตสา. สิรสา อภิวาเทสินฺ"ติ. วิปฺปสนฺเนน เจตสาติ จ อิตฺถมฺภูตลกฺขเณ กรณวจนํ
ทฏฺพฺพํ.
      "อหเมว เสฏฺโ"ติ ปวตฺโต มาโน อติมาโน. "อิเม ปน นิหีนา"ติ อญฺเ
หีนโต ทหนฺตสฺส มาโน "โอมาโน"ติ วทนฺติ. "เสยฺโยหมสฺมี"ติ ปน อญฺ อติกฺกมิตฺวา
อตฺตานํ เสยฺยโต ทหนฺตสฺส ปวตฺโต เสยฺยมาโน อติมาโน. "หีโนหมสฺมี"ติ
ปวตฺโต หีนมาโน โอมาโน. ปหีนา สุสมูหตาติ เหฏฺิมมคฺเคหิ ปหีนา หุตฺวา
อคฺคมคฺเคน สุฏฺุ สมุคฺฆาฏิตา. อสฺมิมาโนติ "เอโสหมสฺมี"ติ ขนฺเธ "อหนฺ"ติ
คหณวเสน ปวตฺตมาโน. สพฺเพติ น เกวลํ อติมานโอมานอสฺมิมานาเอว, อถ โข
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. โภคสมฺปทาทิมทญฺจ   สี.,อิ. มานํ ปหาสีติ ตเมว มนุพฺรูหยาติ
เสยฺยสฺส เสยฺยมานาทโย นววิธา อนฺตรเภเทน อเนกวิธา จ สพฺเพ มานวิธา
มานโกฏฺาสา หตา อคฺคมคฺเคน สมุคฺฆาฏิตาติ.
                เชนฺตปุโรหิตปุตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
                         ---------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๑๑๘-๑๒๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=2703&modeTY=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=2703&modeTY=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=355              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6617              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6757              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6757              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]