อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เถร.อ.๒ (ปรมตฺถที.๒)

                    ๓๕๖. ๑๐. สุมนตฺเถรคาถาวณฺณนา
      ยทา นโว ปพฺพชิโตติอาทิกา อายสฺมโต สุมนตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต
สิขิสฺส ภควโต กาเล มาลาการกุเล ๑- นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต เอกทิวสํ สิขึ
ภควนฺตํ ปสฺสิตฺวา ปสนฺนมานโส สุมนปุปฺเผหิ ปูชํ อกาสิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน
เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท อญฺญตรสฺส อุปาสกสฺส เคเห ปฏิสนฺธึ
คณฺหิ. โส จ อุปาสโก อายสฺมโต อนุรุทฺธตฺเถรสฺส อุปฏฺฐาโก อโหสิ. ตสฺส
จ ตโต ปุพฺเพ ชาตาชาตา ทารกา มรึสุ. เตน โส "สจาหํ อิทานิ เอกํ ปุตฺตํ ลภิสฺสามิ,
อยฺยสฺส อนุรุทฺธตฺเถรสฺส สนฺติเก ปพฺพาเชสฺสามี"ติ จิตฺตํ อุปฺปาเทสิ. โส จ
ทสมาสจฺจเยน ชาโต อโรโคเยว หุตฺวา อนุกฺกเมน วฑฺเฒนฺโต สตฺตวสฺสิโก อโหสิ,
ตํ ปิตา เถรสฺส สนฺติเก ปพฺพาเชสิ. โส ปพฺพชิตฺวา ตโต ปริปกฺกญฺญาณตฺตา
วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต น จิรสฺเสว ฉฬภิญฺโญ หุตฺวา เถรํ อุปฏฺฐหนฺโต
"ปานียํ อาหริสฺสามี"ติ ฆฏํ อาทาย อิทฺธิยา อโนตตฺตทหํ อคมาสิ. อเถโก
มิจฺฉาทิฏฺฐิโก นาคราชา อโนตตฺตทหํ ปฏิจฺฉาเทนฺโต สตฺตกฺขตฺตุํ โภเคน
ปริกฺขิปิตฺวา อุปริ มหนฺตํ ผณํ กตฺวา สุมนสฺส ปานียํ คเหตุํ โอกาสํ น
เทติ. สุมโน ครุฬรูปํ คเหตฺวา ตํ นาคราชํ อภิภวิตฺวา ปานียํ คเหตฺวา เถรสฺส
วสนฏฺฐานํ อุทฺทิสฺส อากาเสน คจฺฉติ. ตํ สตฺถา เชตวเน นิสินฺโน ตถา คจฺฉนฺตํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. กุลเคเห, อิ. มาลาการกุเล กุลเคเห
ทิสฺวา ธมฺมเสนาปตึ อามนฺเตตฺวา "สารีปุตฺต อิมํ ปสฺสา"ติอาทินา จตูหิ คาถาหิ
ตสฺส คุเณ อภาสิ. อถ สุมนตฺเถโร:-
         [๔๒๙] "ยทา นโว ปพฺพชิโต     ชาติยา สตฺตวสฺสิโก
               อิทฺธิยา อภิโภตฺวาน      ปนฺนคินฺทํ มหิทฺธิกํ.
         [๔๓๐] อุปชฺฌายสฺส อุทกํ        อโนตตฺตา มหาสรา
               อาหรามิ ตโต ทิสฺวา     มํ สตฺถา เอตทพฺรวิ.
         [๔๓๑] สาริปุตฺต อิมํ ปสฺส       อาคจฺฉนฺตํ กุมารกํ
               อุทกกุมฺภมาทาย         อชฺฌตฺตํ สุสมาหิตํ.
         [๔๓๒] ปาสาทิเกน วตฺเตน      กลฺยาณอิริยาปโถ
               สามเณโรนุรุทฺธสฺส       อิทฺธิยา จ วิสารโท.
         [๔๓๓] อาชานีเยน อาชญฺโญ     สาธุนา สาธุการิโต
               วินีโต อนุรุทฺเธน        กตกิจฺเจน สิกฺขิโต
         [๔๓๔] โส ปตฺวา ปรมํ สนฺตึ     สจฺฉิกตฺวา อกุปฺปตํ
               สามเณโร ส สุมโน      มา มํ ชญฺญาติ อิจฺฉตี"ติ
อญฺญาพฺยากรณวเสน ฉ คาถา อภาสิ.
      ตตฺถ อาทิโต เทฺว คาถา สุมนตฺเถเรเนว ภาสิตา, อิตรา จตสฺโส ตํ
ปสํสนฺเตน สตฺถารา ภาสิตา. ตา สพฺพา เอกชฺฌํ กตฺวา สุมนตฺเถโร ปจฺฉา
อญฺญาพฺยากรณวเสน อภาสิ. ตตฺถ ปนฺนคินฺทนฺติ นาคราชํ. ตโตติ ตตฺถ, ยทา
นโว ปพฺพชิโต ชาติยา สตฺตวสฺสิโก อิทฺธิพเลน มหิทฺธิกํ นาคราชํ อภิภวิตฺวา
อโนตตฺตทหโต อุปชฺฌายสฺส ปานียํ อาหรามิ, ตสฺมึ กาเลติ อตฺโถ.
      มํ อุทฺทิสฺส มยฺหํ สตฺถา เอตทพฺรวิ, ตํ ๑- ทสฺเสนฺโต "สาริปุตฺต อิมํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. เอตทพฺรวิ, ยํ ปน อพฺรวิ, ตํ ปน
ปสฺสา"ติอาทิมาห. อชฺฌตฺตํ สุสมาหิตนฺติ วิสยชฺฌตฺตภูเตน อคฺคผลสมาธินา สุฏฺฐุ
สมาหิตํ.
      ปาสาทิเกน วตฺเตนาติ ปสฺสนฺตานํ ปสาทาวเหน อาจารวตฺเตน, กรณตฺเถ
อิทํ กรณวจนํ. กลฺยาณอิริยาปโถติ สมฺปนฺนิริยาปโถ. ปาสาทิเกน วตฺเตนาติ วา
อิตฺถมฺภูตลกฺขเณ กรณวจนํ. สมณสฺส ภาโว สามณฺยํ, สามญฺญนฺติ อตฺโถ. ตทตฺถํ
อีรติ ๑- ปวตฺตตีติ สามเณโร, สมณุทฺเทโส. อิทฺธิยา จ วิสารโทติ อิทฺธิยมฺปิ
พฺยตฺโต สุกุสโล. อาชานีเยนาติ ปุริสาชานีเยน. อตฺตหิตปรหิตานํ สาธนโต สาธุนา
กตกิจฺเจน อนุรุทฺเธน สาธุ ๒- อุภยหิตสาธโก สุฏฺฐุ วา อาชญฺโญ การิโต ทมิโต. ๓-
อคฺควิชฺชาย วินีโต อเสกฺขภาวาปาทเนน สิกฺขิโต สิกฺขาปิโตติ อตฺโถ.
      โส สามเณโร สุมโน ปรมํ สนฺตึ นิพฺพานํ ปตฺวา อคฺคมคฺคาธิคเมน
อธิคนฺตฺวา สจฺฉิกตฺวา อตฺตปจฺจกฺขํ กตฺวา อกุปฺปตํ อรหตฺตผลํ อปฺปิจฺฉภาวสฺส
ปรมุกฺกํสคตตฺตา มา มํ ชญฺญาติ มํ "อยํ ขีณาสโว"ติ วา "ฉฬภิญฺโญ"ติ
วา โกจิปิ มา ชาเนยฺยาติ อิจฺฉติ อภิกงฺขตีติ.
                     สุมนตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๑๒๒-๑๒๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=2785&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=2785&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=356
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6631
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6771
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6771
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26