ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๒ (ปรมตฺถที.๒)

                  ๔๕๘. ๑๒. พฺรหฺมทตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา
      อกฺโกธสฺสาติอาทิกา อายสฺมโต พฺรหฺมทตฺตตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินิตฺวา
อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ โกสลรญฺโญ ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ, พฺรหฺม-
ทตฺโตติสฺส นามํ อโหสิ. โส วยปฺปตฺโต เชตวนมเห พุทฺธานุภาวํ ทิสฺวา ปฏิลทฺธ-
สทฺโธ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต สห ปฏิสมฺภิทาหิ ฉฬภิญฺโญ
อโหสิ. ตํ เอกทิวสํ นคเร ปิณฺฑาย จรนฺตํ อญฺญตโร พฺราหฺมโณ อกฺโกสิ.
เถโร ตํ สุตฺวาปิ ๒- ตุณฺหีภูโต ปิณฺฑาย จรติเยว, พฺราหฺมโณ ปุนปิ อกฺโกสิเยว.
มนุสฺสา เอวํ อกฺโกสนฺตมฺปิ นํ "อยํ เถโร น กิญฺจิ ภณตี"ติ อาหํสุ. ตํ
สุตฺวา เถโร เตสํ มนุสฺสานํ ธมฺมํ เทเสนฺโต:-
         [๔๔๑] "อกฺโกธสฺส กุโต โกโธ     ทนฺตสฺส สมชีวิโน
               สมฺมทญฺญา วิมุตฺตสฺส        อุปสนฺตสฺส ตาทิโน. ๓-
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. อธิปฺเปตา"ติ. ตโต ฌานคหเณน จ    สี.,อิ. ตํ สุตฺวา
@ สํ. สคา. ๑๕/๑๘๘/๑๙๕ อกฺโกสสุตฺต
         [๔๔๒] ตสฺเสว เตน ปาปิโย       โย กุทฺธํ ปฏิกุชฺฌติ
               กุทฺธํ อปฺปฏิกุชฺฌนฺโต        สงฺคามํ เชติ ทุชฺชยํ. ๑-
         [๔๔๓] อุภินฺนมตฺถํ จรติ           อตฺตโน จ ปรสฺส จ
               ปรํ สงฺกุปิตํ ญตฺวา         โย สโต อุปสมฺมติ. ๑-
         [๔๔๔] อุภินฺนํ ติกิจฺฉนฺตํ ตํ         อตฺตโน จ ปรสฺส จ
               ชนา มญฺญนฺติ พาโลติ       เย ธมฺมสฺส อโกวิทา. ๑-
         [๔๔๕] อุปฺปชฺเช เต สเจ โกโธ    อาวชฺช กกจูปมํ
               อุปฺปชฺเช เจ รเส ตณฺหา    ปุตฺตมํสูปมํ สร
         [๔๔๖] สเจ ธาวติ จิตฺตํ เต       กาเมสุ จ ภเวสุ จ
               ขิปฺปํ นิคฺคณฺห สติยา        กิฏฺฐาทํ วิย ทุปฺปสุนฺ"ติ
อิมา คาถา อภาสิ.
      ตตฺถ อกฺโกธสฺสาติ โกธรหิตสฺส มคฺเคน สมุจฺฉินฺนโกธสฺส. กุโต โกโธติ กุโต
นาม เหตุ โกโธ อุปฺปชฺเชยฺย, ตสฺส ๒- อุปฺปตฺติการณํ นตฺถีติ อตฺโถ. ทนฺตสฺสาติ
อุตฺตเมน ทเมน อคฺคมคฺคทมเถน ทนฺตสฺส. สมชีวิโนติ กายวิสมาทีนิ สพฺพโส
ปหาย กายสมาทีนํ วเสน สมํ ชีวนฺตสฺส สตฺตฏฺฐานิเยน ๓- สมฺปชญฺเญน สมฺมเทว
วตฺตนฺตสฺส. สมฺมทญฺญา วิมุตฺตสฺสาติ สมฺมา อญฺญาย อภิญฺเญยฺยาทิเก ธมฺเม
ชานิตฺวา สพฺพาสเวหิ วิปฺปมุตฺตสฺส. ตโตเอว สพฺพกิเลสทรถปริฬาหวูปสเมน
อุปสนฺตสฺส. อิฏฺฐาทีสุ ตาทิลกฺขณปฺปตฺติยา ตาทิโน ขีณาสวสฺส กุโต โกโธติ
อญฺญาปเทเสน เถโร อตฺตโน โกธาภาวํ ตสฺส จ การณานิ วตฺวา อิทานิ
โกเธ อโกเธ จ อาทีนวานิสํสทสฺสเนน ธมฺมํ กเถนฺโต "ตสฺเสวา"ติอาทิมาห. ตตฺถ โย
กุทฺธํ ปฏิกุชฺฌตีติ โย ปุคฺคโล อตฺตโน อุปริ กุทฺธํ กุปิตํ ปุคฺคลํ ปฏิกุชฺฌติ,
ตสฺเสว เตน ปฏิกุชฺฌนปจฺจกฺโกสนปฏิปฺปหรณาทินา ปาปิโย อิธโลเก
@เชิงอรรถ:  สํ.สคา. ๑๕/๑๘๘/๑๙๕ อกฺโกสสุตฺต    สี.,อิ. สมุจฺฉินฺนโกธสฺส กุโต นาม
@เหตุ โกธสฺส ตสฺส ตสฺ     ม. สนฺตฏฺฐานิเยน
วิญฺญูครหาทิวเสน ปรโลเก นิรยทุกฺขาทิวเสน อภทฺทกตรํ อกลฺยาณตรํ โหติ. กุชฺฌเนน
ปน อกุทฺธสฺส ๑- ปาปํ โหตีติ วตฺตพฺพเมว นตฺถิ. เกจิ ปน "โย อกุทฺธํ ปฏิกุทฺธํ
อารพฺภ กุชฺฌตี"ติ อตฺถํ วทนฺติ. กุทฺธํ อปฺปฏิกุชฺฌนฺโตติ โย ปน กุทฺธํ ปุคฺคลํ
"อยํ กุทฺโธ โกธปเรโต"ติ ญตฺวา น ปฏิกุชฺฌติ ขมติ, โส ทุชฺชยํ กิเลสสงฺคามํ
เชติ นาม. น เกวลํ จสฺส กิเลสสงฺคามชโยเอว, อถ โข อุภยหิตปฏิปตฺติมฺปีติ
ทสฺเสนฺโต อาห "อุภินฺนมตฺถํ ฯเปฯ อุปสมฺมตี"ติ. โย ปรํ ปุคฺคลํ สงฺกุปิตํ
กุทฺธํ "โกธปเรโต"ติ ญตฺวา ตํ เมตฺตายนฺโต อชฺฌุเปกฺขนฺโต วา สโต สมฺปชาโน
หุตฺวา อุปสมฺมติ ขมติ น ปฏิปฺผรติ, โส อตฺตโน จ ปรสฺส จาติ อุภินฺนํ
อุภยโลกสุขาวหํ อตฺถํ หิตํ จรติ.
      อุภินฺนํ ติกิจฺฉนฺตํ ตนฺติ ตํ อตฺตโน จ ปรสฺส จาติ อุภินฺนํ ทฺวินฺนํ
โกธพฺยาธิติกิจฺฉาย ติกิจฺฉนฺตํ ขมนฺตํ ปุคฺคลํ เย ชนา ธมฺมสฺส อริยาจารธมฺเม
อกุสลา, เต พาลา "อยํ อวิทฺทสุ โย อตฺตานํ อกฺโกสนฺตสฺส ปหรนฺตสฺส กิญฺจิ
น กโรตี"ติ มญฺญนฺติ, ตํ เตสํ อโยนิโส มญฺญนนฺติ อธิปฺปาโย. "ติกิจฺฉนนฺ"ติปิ ๒-
ปฐนฺติ, ติกิจฺฉนสภาวนฺติ อตฺโถ.
      เอวํ เถเรน วุจฺจมานํ ธมฺมํ สุตฺวา อกฺโกสกพฺราหฺมโณ สํวิคฺโค ปสนฺนจิตฺโต
จ หุตฺวา เถรํ ขมาเปตฺวา ตสฺเสว สนฺติเก ปพฺพชิ. เถโร ตสฺส กมฺมฏฺฐานํ เทนฺโต
"อิมสฺส เมตฺตาภาวนา ยุตฺตา"ติ เมตฺตากมฺมฏฺฐานํ ทตฺวา โกธปริยุฏฺฐานาทีสุ
ปจฺจเวกฺขณาทิวิธึ ๓- ทสฺเสนฺโต "อุปฺปชฺเช เต"ติอาทิมาห. ตตฺถ อุปฺปชฺเช
เต สเจติ สเจ เต กมฺมฏฺฐานํ อนุยุญฺชนฺตสฺส กญฺจิ ปุคฺคลํ นิสฺสาย จิรปริจโย ๔-
โกโธ อุปฺปชฺเชยฺย, ตสฺส วูปสมาย:-
      "อุภโตทณฺฑเกน เจปิ ๕- ภิกฺขเว กกเจน โจรา โอจรกา องฺคมงฺคานิ
โอกนฺเตยฺยุํ, ตตฺราปิ โย มโน ปทูเสยฺย, น เม โส เตน สาสนกโร"ติ ๖-
@เชิงอรรถ:  สี. กุชฺฌเนน ปน กุทฺธสฺส,อิ. กุชฺฌนฺเต ปน กุทฺธสฺส
@ สี.,อิ. ติกิจฺฉนฺตีติปิ  สี.,อิ.ปจฺจเวกฺขณวิธึ   สี.,อิ. จิรปริจริโย
@ ปาลิ. อุภโตทณฺฑเกนปิ จ  ม.มู. ๑๒/๒๓๒/๑๙๕ กกจูปมสุตฺต
สตฺถารา วุตฺตํ กกจูปมํ โอวาทํ อาวชฺเชหิ. ๑- อุปฺปชฺเช เจ รเส ตณฺหาติ สเจ
เต มธุราทิเภเท รเส ตณฺหา อภิลาโส อุปฺปชฺเชยฺย, ตสฺส วูปสมาย:-
      "ปุตฺตมํสํ ชายมฺปติกา ยถา กนฺตารนิตฺถรณตฺถเมว ขาทึสุ, น รสตณฺหาย,
    เอวํ กุลปุตฺโตปิ ปพฺพชิโต ปิณฺฑปาตํ ปฏิเสวติ ฯเปฯ ผาสุวิหาโร
    จา"ติ ๒-
เอวํ วุตฺตํ ปุตฺตมํสูปโมวาทํ สร อนุสฺสร.
      สเจ ธาวติ เต จิตฺตนฺติ อโยนิโส มนสิ กโรโต ตว จิตฺตํ กาเมสุ ปญฺจ-
กามคุเณสุ ฉนฺทราควเสน, กามภวาทีสุ ภเวสุ ภวปตฺถนาวเสน สเจ ธาวติ
สรติ ชวติ. ขิปฺปํ นิคฺคณฺห สติยา, กิฏฺฐาทํ วิย ทุปฺปสุนฺติ ตถา ธาวิตุํ อเทนฺโต
ยถา นาม ปุริโส กิฏฺฐาทํ สสฺสขาทกํ ทุปฺปสุํ ทุฏฺฐโคณํ โยตฺเตน ถมฺเภ พนฺธิตฺวา
อตฺตโน วเส วตฺเตติ, เอวํ สติยา สติโยตฺเตน สมาธิถมฺเภ พนฺธนฺโต ขิปฺปํ
สีฆเมว นิคฺคณฺห, ยถา กิเลสวิคเมน นิพฺพิเสวนํ โหติ, ตถา ทเมหีติ. เกจิ
ปน "เถโร ปุถุชฺชโนว หุตฺวา อกฺโกสํ อธิวาเสนฺโต เตสํ มนุสฺสานํ อริยคุเณ
ปกาเสนฺโต ธมฺมํ กเถตฺวา ปจฺฉา ทฺวีหิ คาถาหิ อตฺตานํ โอวทนฺโต วิปสฺสนํ
วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปตฺวา อญฺญํ พฺยากโรนฺโต อิมาเยว คาถา อภาสี"ติ วทนฺติ.
                   พฺรหฺมทตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                     ----------------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๑๒๖-๑๒๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=2880&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=2880&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=358              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6658              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6798              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6798              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]