ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๒ (ปรมตฺถที.๒)

                    ๓๒๘. ๖. เสนกตฺเถรคาถาวณฺณนา
         สฺวาคตํ วตาติอาทิกา อายสฺมโต เสนกตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
         อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต
สิขิสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต เอกทิวสํ สตฺถารํ
ทิสฺวา ปสนฺนมานโส โมรหตฺเถน ภควนฺตํ ปูเชสิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ
สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา อุรุเวลกสฺสปตฺเถรสฺส
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อาคมาสึ   สี. สรณํ   ขุ.อป. ๓๓/๔๓/๖๙ สีหาสนพีชิยตฺเถราปทาน (สฺยา)
@ ฉ.ม. โพธิรุกฺขมวนฺทิยํ, สี. อวนฺทิสํ   ปาลิ. สีหาสนมวิชฺชหํ. เอวมุปริปิ
ภคินิยา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติ, เสนโกติสฺส นามํ อโหสิ. โส วยปฺปตฺโต
พฺราหฺมณานํ วิชฺชาสิปฺเปสุ นิปฺผตฺตึ คโต ฆราวาสํ วสติ. เตน จ สมเยน
มหาชโน สํวจฺฉเร สํวจฺฉเร ผคฺคุนมาเส อุตฺตรผคฺคุนนกฺขตฺเต อุสฺสวํ อนุภวนฺโต
คยายํ ติตฺถาภิเสกํ กโรติ, เตน ตํ อุสฺสวํ "คยาผคฺคู"ติ ๑- วทนฺติ. อถ ภควา
ตาทิเส อุสฺสวทิวเส เวเนยฺยานุกมฺปาย คยาติตฺถสมีเป วิหรติ, มหาชโนปิ ติตฺถา-
ภิเสกาธิปฺปาเยน ตโต ตโต ตํ ฐานํ อุปคจฺฉติ. ตสฺมึ ขเณ เสนโกปิ ติตฺถาภิเสกตฺถํ
ตํ ฐานํ อุปคโต สตฺถารํ ธมฺมํ เทเสนฺตํ ทิสฺวา อุปสงฺกมิตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา
ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต น จิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ.
เตน วุตฺตํ อปทาเน ๒-:-
               "โมรหตฺถํ คเหตฺวาน        อุเปสึ โลกนายกํ
                ปสนฺนจิตฺโต สุมโน         โมรหตฺถํ อทาสหํ.
                อิมินา โมรหตฺเถน         เจตนาปณิธีหิ จ
                นิพฺพุตา เม ๓- ตโย อคฺคี   ลภามิ วิปุลํ สุขํ.
                อโห พุทฺโธ อโห ธมฺโม     อโห โน สตฺถุสมฺปทา
                ทตฺวานหํ โมรหตฺถํ         ลภามิ วิปุลํ สุขํ.
                ติยคฺคี นิพฺพุตา มยฺหํ        ภวา สพฺเพ สมูหตา
                สพฺพาสวา ปริกฺขีณา        นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
                เอกตึเส อิโต กปฺเป       ยํ ทานมททึ ตทา
                ทุคฺคตึ นาภิชานามิ         โมรหตฺถสฺสิทํ ผลํ.
                กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ  กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
         อรหตฺตํ ปน ปตฺวา อตฺตโน ปฏิปตฺตึ ปจฺจเวกฺขิตฺวา สญฺชาตโสมนสฺโส
อุทานวเสน:-
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. คยาผคฺคุนีติ  ขุ.อป. ๓๓/๔๒/๖๘ โมรหตฺถิยตฺเถราปทาน (สฺยา)
@ ฉ.ม.นิพฺพายึสุ
         [๒๘๗] "สฺวาคตํ วต เม อาสิ       คยายํ คยผคฺคุยา
               ยํ อทฺทสาสึ สมฺพุทฺธํ         เทเสนฺตํ ธมฺมมุตฺตมํ.
         [๒๘๘] มหปฺปภํ คณาจริยํ           อคฺคปฺปตฺตํ วินายกํ
               สเทวกสฺส โลกสฺส          ชินํ อตุลทสฺสนํ.
         [๒๘๙] มหานาคํ มหาวีรํ           มหาชุติมนาสวํ
               สพฺพาสวปริกฺขีณํ            สตฺถารมกุโตภยํ
         [๒๙๐] จิรสงฺกิลิฏฺฐํ วต มํ          ทิฏฺฐิสนฺทานพนฺธิตํ ๑-
               วิโมจยิ โส ภควา          สพฺพคนฺเถหิ เสนกนฺ"ติ
จตสฺโส คาถา อภาสิ.
         ตตฺถ สฺวาคตํ วต เม อาสีติ มยา สุฏฺฐุ อาคตํ วต อาสิ. มม วา
สุนฺทรํ วต อาคมนํ อาสิ. คยายนฺติ คยาติตฺถสมีเป. คยผคฺคุยาติ "คยาผคฺคู"ติ
ลทฺธโวหาเร ผคฺคุนมาสสฺส อุตฺตรผคฺคุนีนกฺขตฺเต. "ยนฺ"ติอาทิ  สฺวาคตภาวสฺส
การณทสฺสนํ. ตตฺถ ยนฺติ ยสฺมา. อทฺทสาสินฺติ อทฺทกฺขึ. สมฺพุทฺธนฺติ สมฺมา
สามํ สพฺพธมฺมานํ พุทฺธตฺตา สมฺพุทฺธํ. เทเสนฺตํ ธมฺมมุตฺตมนฺติ อุตฺตมํ อคฺคํ
สพฺพเสฏฺฐํ เอกนฺตนิยฺยานิกํ ธมฺมํ เวเนยฺยชฺฌาสยานุรูปํ ภาสนฺตํ.
         มหปฺปภนฺติ มหติยา สรีรปฺปภาย ญาณปฺปภาย จ สมนฺนาคตํ. คณาจริยนฺติ
ภิกฺขุปริสาทีนํ คณานํ อุตฺตเมน ทมเถน อาจารสิกฺขาปเนน คณาจริยํ. อคฺคภูตานํ
สีลาทีนํ คุณานํ อธิคเมน อคฺคปฺปตฺตํ. เทวมนุสฺสาทีนํ ปรเมน วินเยน วินยนโต
สยํ นายกรหิตตฺตา จ วินายกํ. เกนจิ อนภิภูโต หุตฺวา สกลํ โลกํ อภิภวิตฺวา
ฐิตตฺตา ปญฺจนฺนมฺปิ มารานํ ชิตตฺตา จ สเทวกสฺส โลกสฺส ชินํ สเทวเก โลเก
อคฺคชินํ, พาตฺตึสวรมหาปุริสลกฺขณอสีติอนุพฺยญฺชนาทิปฏิมณฺฑิตรูปกายตาย ทสพล-
จตุเวสารชฺชาทิคุณปฏิมณฺฑิตธมฺมกายตาย จ สเทวเกน โลเกน อปริเมยฺยทสฺสนตาย
อสทิสทสฺสนตาย จ อตุลทสฺสนํ.
@เชิงอรรถ:  ปาลิ....สนฺธิตํ
         คติพลปรกฺกมาทิสมฺปตฺติยา มหานาคสทิสตฺตา นาเคสุปิ ขีณาสเวสุ มหานุภาวตาย
จ มหานาคํ. มารเสนาวิมถนโต มหาวิกฺกนฺตตาย จ มหาวีรํ. มหาชุตินฺติ มหาปตาปํ
มหาเตชนฺติ อตฺโถ. นตฺถิ เอตสฺส จตฺตาโรปิ อาสวาติ อนาสวํ. สพฺเพ อาสวา
สวาสนา ปริกฺขีณา เอตสฺสาติ สพฺพาสวปริกฺขีณํ. กามํ สาวกพุทฺธา ปจฺเจกพุทฺธา
จ ขีณาสวาว, สพฺพญฺญุพุทฺธาเอว ปน สวาสเน อาสเว เขเปนฺตีติ ทสฺสนตฺถํ
"อนาสวนฺ"ติ วตฺวา ปุน "สพฺพาสวปริกฺขีณนฺ"ติ วุตฺตํ. เตน วุตฺตํ "สพฺเพ
อาสวา สวาสนา ปริกฺขีณา เอตสฺสาติ สพฺพาสวปริกฺขีณนฺ"ติ. ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิก-
ปรมตฺเถหิ ยถารหํ เวเนยฺยานํ อนุสาสนโต สตฺถารํ จตุเวสารชฺชวิสารทตาย
กุโตจิปิ ภยาภาวโต อกุโตภยํ เอวรูปํ สมฺมาสมฺพุทฺธํ ยํ ยสฺมา อทฺทสาสึ,
ตสฺมา สฺวาคตํ วต เม อาสีติ โยชนา.
         อิทานิ สตฺถุ ทสฺสเนน อตฺตนา ลทฺธคุณํ ทสฺเสนฺโต จตุตฺถํ คาถมาห.
ตสฺสตฺโถ:- กญฺชิยปุณฺณลาพุ วิย ตกฺกภริตจาฏิ วิย วสาปีตปิโลติกา วิย จ
สงฺกิเลสวตฺถูหิ อนมตคฺเค สํสาเร จิรกาลํ สงฺกิลิฏฺฐํ. คทฺทุลพนฺธิตํ วิย ถมฺเภ
สารเมยํ สกฺกายถมฺเถ ทิฏฺฐิสนฺทาเนน ทิฏฺฐิพนฺธเนน พนฺธิตํ ๑- พทฺธํ ตโต
วิโมเจนฺโต จ อภิชฺฌาทีหิ สพฺพคนฺเถหิ มํ เสนกํ อริยมคฺคหตฺเถน วิโมจยิ วต โส
ภควา มยฺหํ สตฺถาติ ภควติ อภิปฺปสาทํ ปเวเทติ.
                   เสนกตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        -----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๑๗-๒๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=378&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=378&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=328              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6249              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6362              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6362              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]