บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
๓๖๗. ๒. สิริมิตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา อกฺโกธโนติอาทิกา อายสฺมโต สิริมิตฺตตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ อุปจินิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท ราชคเห มหทฺธนกุฏุมฺพิกสฺส ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ, สิริมิตฺโตติ ลทฺธนาโม. ตสฺส กิร มาตา สิริคุตฺตสฺส ภคินี. ตสฺส วตฺถุ ธมฺมปทวณฺณนายํ อาคตเมว. โส สิริคุตฺตสฺส ภาคิเนยฺโย สิริมิตฺโต วยปฺปตฺโต สตฺถุ ธนปาลทมเน ลทฺธปฺปสาโท ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต น จิรสฺเสว อรหตฺตํ ปตฺโต เอกทิวสํ ปาฏิโมกฺขํ อุทฺทิสิตุํ อาสนํ อภิรุหิตฺวา จิตฺตพีชนึ คเหตฺวา นิสินฺโน ภิกฺขูนํ ธมฺมํ กเถสิ. กเถนฺโต จ อุฬารตเร คุเณ วิภชิตฺวา ทสฺเสนฺโต:- [๕๐๒] "อกฺโกธโนนุปนาหี อมาโย ริตฺตเปสุโณ ส เว ตาทิสโก ภิกฺขุ เอวํ เปจฺจ น โสจติ. [๕๐๓] อกฺโกธโนนุปนาหี อมาโย ริตฺตเปสุโณ คุตฺตทฺวาโร สทา ภิกฺขุ เอวํ เปจฺจ น โสจติ. [๕๐๔] อกฺโกธโนนุปนาหี อมาโย ริตฺตเปสุโณ กลฺยาณสีโล โย ๑- ภิกฺขุ เอวํ เปจฺจ น โสจติ. [๕๐๕] อกฺโกธโนนุปนาหี อมาโย ริตฺตเปสุโณ กลฺยาณมิตฺโต โย ๑- ภิกฺขุ เอวํ เปจฺจ น โสจติ. [๕๐๖] อกฺโกธโนนุปนาหี อมาโย ริตฺตเปสุโณ กลฺยาณปญฺโญ โย ๑- ภิกฺขุ เอวํ เปจฺจ น โสจติ. [๕๐๗] ยสฺส สทฺธา ตถาคเต อจลา สุปติฏฺฐิตา สีลญฺจ ยสฺส กลฺยาณํ อริยกนฺตํ ปสํสิตํ. @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. โส [๕๐๘] สํเฆ ปสาโท ยสฺสตฺถิ อุชุภูตญฺจ ทสฺสนํ อทลิทฺโทติ ตํ อาหุ อโมฆนฺตสฺส ชีวิตํ. [๕๐๙] ตสฺมา สทฺธญฺจ สีลญฺจ ปสาทํ ธมฺมทสฺสนํ อนุยุญฺเชถ เมธาวี สรํ พุทฺธาน สาสนนฺ"ติ อิมา คาถา อภาสิ. ตตฺถ อกฺโกธโนติ อกุชฺฌนสีโล. อุปฏฺฐิเต หิ โกธุปฺปตฺตินิมิตฺเต อธิวาสนขนฺติยํ ฐตฺวา โกปสฺส อนุปฺปาทโก. อนุปนาหีติ น อุปนาหโก, ปเรหิ กตํ อปราธํ ปฏิจฺจ "อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ, อชินิ มํ อหาสิ เม"ติอาทินา ๑- โกธสฺส อนุปนยฺหนสีโล. สนฺตโทสปฏิจฺฉาทนลกฺขณาย มายาย อภาวโต อมาโย. ปิสุณ- วาจาวิรหิตโต ริตฺตเปสุโณ. ส เว ตาทิสโก ภิกฺขูติ โส ตถารูโป ตถาชาติโก ยถาวุตฺตคุณสมนฺนาคโต ภิกฺขุ. เอวํ ยถาวุตฺตปฏิปตฺติยา เปจฺจ ปรโลเก น โสจติ โสกนิมิตฺตสฺส อภาวโต. จกฺขุทฺวาราทโย กายทฺวาราทโย จ คุตฺตา ปิหิตา สํวุตา เอตสฺสาติ คุตฺตทฺวาโร. กลฺยาณสีโลติ สุนฺทรสีโล สุวิสุทฺธสีโล. กลฺยาณ- มิตฺโตติ:- "ปิโย ครุภาวนีโย วตฺตา จ วจนกฺขโม คมฺภีรญฺจ กถํ กตฺตา โน จฏฺฐาเน นิโยชเย"ติ ๒- เอวํ วิภาวิตลกฺขโณ กลฺยาณมิตฺโต เอตสฺสาติ กลฺยาณมิตฺโต. กลฺยาณปญฺโญติ สุนฺทรปญฺโญ. ยทิปิ ปญฺญา นาม อสุนฺทรา นตฺถิ. นิยฺยานิกาย ปน ปญฺญาย วเสน เอวํ วุตฺตํ. เอวเมตฺถ โกธาทีนํ วิกฺขมฺภนวเสน สมุจฺเฉทวเสน จ อกฺโกธนาทิมุเขน ปุคฺคลาธิฏฺฐานาย คาถาย สมฺมาปฏิปตฺตึ ทสฺเสตฺวา อิทานิ @เชิงอรรถ: ๑ ขุ.ธมฺม. ๒๕/๓-๔/๑๕ ติสฺสตฺเถรวตฺถุ, วินย.มหา. ๕/๔๖๔/๒๔๖ โกสมฺพิกกฺขนฺธก, @ม.อุปริ. ๑๔/๒๓๗/๒๐๓ อุปกฺกิเลสสุตฺต ๒ องฺ.สตฺตก. ๒๓/๓๔/๓๓ ทุติยสขสุตฺต (สฺยา) นิปฺผตฺติตโลกุตฺตรสทฺธาทิเก อุทฺธริตฺวา ๑- ปุคฺคลาธิฏฺฐานายเอว คาถาย สมฺมา- ปฏิปตฺตึ ทสฺเสนฺโต "ยสฺส สทฺธา"ติอาทิมาห. ตสฺสตฺโถ:- ยสฺส ปุคฺคลสฺส ตถาคเต สมฺมาสมฺพุทฺเธ "อิติปิ โส ภควา"ติอาทินยปฺปวตฺตา มคฺเคนาคตสทฺธา ตโตเอว อจลา อวิกมฺปา สุฏฺฐุ ปติฏฺฐิตา. "อตฺถี"ติ ปทํ อาเนตฺวา สมฺพนฺธิตพฺพํ. อริยกนฺตนฺติ อริยานํ กนฺตํ ปิยายิตํ ภวนฺตเรปิ อวิชหนโต. ปสํสิตนฺติ พุทฺธาทีหิ ปสฏฺฐํ, วณฺณิตํ โถมิตํ อตฺถีติ โยชนา. ตํ ปเนตํ สีลํ คหฏฺฐสีลํ ปพฺพชิตสีลนฺติ ทุวิธํ. ตตฺถ คหฏฺฐสีลํ นาม ปญฺจสิกฺขาปทสีลํ, ยํ คหฏฺเฐน รกฺขิตุํ สกฺกา. ปพฺพชิตสีลํ นาม ทสสิกฺขาปทสีลํ อุปาทาย สพฺพํ จตุปาริสุทฺธิสีลํ, ตยิทํ สพฺพมฺปิ อขณฺฑาทิภาเวน อปรามฏฺฐตาย "กลฺยาณนฺ"ติ เวทิตพฺพํ. สํเฆ ปสาโท ยสฺสตฺถีติ "สุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสํโฆ"ติอาทินา อริยสํเฆ ปสาโท สทฺธา ยสฺส ปุคฺคลสฺส อตฺถิ อจโล สุปฺปติฏฺฐิโตติ อาเนตฺวา โยเชตพฺพํ. อุชุภูตญฺจ ทสฺสนนฺติ ทิฏฺฐิวงฺกาภาวโต กิเลสวงฺกาภาวโต จ อุชุภูตํ อกุฏิลํ อชิมฺห กมฺมสฺสกตาทสฺสนญฺเจว สปจฺจยนามรูปทสฺสนญฺจาติ ทุวิธมฺปิ ทสฺสนํ ยสฺส อตฺถิ อจลํ สุปฺปติฏฺฐิตนฺติ โยชนา. อทลิทฺโทติ ตํ อาหุ สทฺธาธนํ สีลธนํ สุตธนํ จาคธนํ ปญฺญาธนนฺติ อิเมสํ สุวิสุทฺธานํ ธนานํ อตฺถิตาย "อทลิทฺโท"ติ ตํ ตาทิสํ ปุคฺคลํ พุทฺธาทโย อริยา อาหุ. อโมฆํ ตสฺส ชีวิตํ ตสฺส ตถารูปสฺส ชีวิตํ ทิฏฺฐธมฺมิกาทิอตฺถาธิคเมน อโมฆํ อวญฺฌํ, สผลเมวาติ อาหูติ อตฺโถ. ตสฺมาติ ยสฺมา ยถาวุตฺตสทฺธาทิคุณสมนฺนาคโต ปุคฺคโล "อทลิทฺโท อโมฆ- ชีวิโต"ติ วุจฺจติ, ตสฺมา อหมฺปิ ตถารูโป ภเวยฺยนฺติ. สทฺธญฺจ ฯเปฯ สาสนนฺติ "สพฺพปาปสฺส อกรณนฺ"ติอาทินา ๒- วุตฺตํ พุทฺธานํ สาสนํ อนุสฺสรนฺโต กุลปุตฺโต วุตฺตปฺปเภทํ สทฺธญฺเจว สีลญฺจ ธมฺมทสฺสนเหตุกํ ธมฺเม สุนิจฺฉยา วิโมกฺขภูตํ ปสาทญฺจ อนุยุญฺเชยฺย วฑฺเฒยฺยาติ. @เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. นิพฺพินฺทิตํ โลกิยสทฺธาทิโต อุทฺธริตฺวา โลกุตฺตรสทฺธาทิเก @ปติฏฺฐเปตฺวา ๒ ขุ.ธมฺม. ๒๕/๑๘๓/๔๙ อานนฺทตฺเถรปญฺหวตฺถุ, @ที.มหา. ๑๐/๙๐/๔๓ มหาปทานสุตฺต เอวํ เถโร ภิกฺขูนํ ธมฺมเทสนามุเขน อตฺตนิ วิชฺชมาเน คุเณ ปกาเสนฺโต อญฺญํ พฺยากาสิ. สิริมิตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๑๖๘-๑๗๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=3848&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=3848&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=367 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6829 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6961 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6961 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]