ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๒ (ปรมตฺถที.๒)

                ๓๘๙. ๕. มาลุงฺกฺยปุตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา ๒-
      รูปํ ทิสฺวา สติ มุฏฺฐาติอาทิกา อายสฺมโต มาลุงฺกฺยปุตฺตสฺส คาถา. อิมสฺส
อายสฺมโต วตฺถุ เหฏฺฐา ฉกฺกนิปาเต ๓- วุตฺตเมว. ตา ปน คาถา เถเรน อรหตฺเต
ปติฏฺฐิเตน ญาตีนํ ธมฺมเทสนาวเสน ภาสิตา.
      อิธ ปน ปุถุชฺชนกาเล "สาธุ เม ภนฺเต ภควา สงฺขิตฺเตน ธมฺมํ เทเสตู"ติ
ยาจิเตน สตฺถารา "ตํ กึ มญฺญสิ มาลุงฺกฺยปุตฺต, เย เต จกฺขุวิญฺเญยฺยา รูปา
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ฐเปสีติ   ฉ.ม. มาลุกฺย.... เอวมุปริปิ
@ ขุ.เถร. ๒๖/๓๙๗-๔๐๔/๓๓๑-๒ มาลุงฺกฺยปุตฺตเถรคาถา
อทิฏฺฐา อทิฏฺฐปุพฺพา, น จ ปสฺสสิ, น จ เต โหติ ปสฺเสยฺยนฺติ, อตฺถิ เต
ตตฺถ ฉนฺโท วา ราโค วา เปมํ วาติ. โน เหตํ ภนฺเต. เย เต โสตวิญฺเญยฺยา
สทฺทา ฯเปฯ ฆานชิวฺหากายมโนวิญฺเญยฺยา ธมฺมา อวิญฺญาตา อวิญฺญาตปุพฺพา,
น จ วิชานาสิ, น จ เต โหติ วิชาเนยฺยนฺติ, อตฺถิ เต ตตฺถ ฉนฺโท วา ราโค วา
เปมํ วาติ. โน เหตํ ภนฺเต. เอตฺถ จ เต มาลุงฺกฺยปุตฺต ทิฏฺฐสุตมุตวิญฺญาตพฺเพสุ
ธมฺเมสุ ทิฏฺเฐ ทิฏฺฐมตฺตํ ภวิสฺสติ, สุเต สุตมตฺต, มุเต มุตมตฺตํ, วิญฺญาเต
วิญฺญาตมตฺตํ ภวิสฺสติ. ยโต โข เต มาลุงฺกฺยปุตฺต ทิฏฺฐสุตมุตวิญฺญาตพฺเพสุ
ธมฺเมสุ ทิฏฺเฐ ทิฏฺฐมตฺตํ, สุเต สุตมตฺตํ, มุเต มุตมตฺตํ, วิญฺญาเต วิญฺญาตมตฺตํ
ภวิสฺสติ, ตโต ตฺวํ มาลุงฺกฺยปุตฺต น เตน. ยโต ตฺวํ มาลุงฺกฺยปุตฺต น เตน, ตโต
ตฺวํ มาลุงฺกฺยปุตฺต น ตตฺถ. ยโต ตฺวํ มาลุงฺกฺยปุตฺต น ตตฺถ, ตโต ตฺวํ
มาลุงฺกฺยปุตฺต เนวิธ น หุรํ น อุภยมนฺตเรน, เอเสวนฺโต ทุกฺขสฺสา"ติ ๑-
สงฺขิตฺเตน ธมฺเม เทสิเต ตสฺส ธมฺมสฺส สาธุกํ อุคฺคหิตภาวํ ปกาเสนฺเตน:-
         [๗๙๔] "รูปํ ทิสฺวา สติ มุฏฺฐา    ปิยํ นิมิตฺตํ มนสิกโรโต
               สารตฺตจิตฺโต เวเทติ     ตญฺจ อชฺโฌส ติฏฺฐติ.
         [๗๙๕] ตสฺส วฑฺฒนฺติ เวทนา     อเนกา รูปสมฺภวา
               อภิชฺฌา จ วิเหสา จ     จิตฺตมสฺสูปหญฺญติ
               เอวมาจินโต ทุกฺขํ       อารา นิพฺพาน วุจฺจติ.
         [๗๙๖] สทฺทํ สุตฺวา สติ มุฏฺฐา    ปิยํ นิมิตฺตํ มนสิกโรโต
               สารตฺตจิตฺโต เวเทติ     ตญฺจ อชฺโฌส ติฏฺฐติ.
         [๗๙๗] ตสฺส วฑฺฒนฺติ เวทนา     อเนกา สทฺทสมฺภวา
               อภิชฺฌา จ วิเหสา จ     จิตฺตมสฺสูปหญฺญติ
               เอวมาจินโต ทุกฺขํ       อารา นิพฺพาน วุจฺจติ.
@เชิงอรรถ:  สํ.สฬา. ๑๘/๑๓๒-๓/๙๐-๑/มาลุงฺกฺยปุตฺตสุตฺต
         [๗๙๘] คนฺธํ ฆตฺวา สติ มุฏฺฐา    ปิยํ นิมิตฺตํ มนสิกโรโต
               สารตฺตจิตฺโต เวเทติ     ตญฺจ อชฺโฌส ติฏฺฐติ.
         [๗๙๙] ตสฺส วฑฺฒนฺติ เวทนา     อเนกา คนฺธสมฺภวา
               อภิชฺฌา จ วิเหสา จ     จิตฺตมสฺสูปหญฺญติ
               เอวมาจินโต ทุกฺขํ       อารา นิพฺพาน วุจฺจติ.
         [๘๐๐] รสํ โภตฺวา สติ มุฏฺฐา    ปิยํ นิมิตฺตํ มนสิกโรโต
               สารตฺตจิตฺโต เวเทติ     ตญฺจ อชฺโฌส ติฏฺฐติ.
         [๘๐๑] ตสฺส วฑฺฒนฺติ เวทนา     อเนกา รสสมฺภวา
               อภิชฺฌา จ วิเหสา จ     จิตฺตมสฺสูปหญฺญติ
               เอวมาจินโต ทุกฺขํ       อารา นิพฺพาน วุจฺจติ.
         [๘๐๒] ผสฺสํ ผุสฺส สติ มุฏฺฐา     ปิยํ นิมิตฺตํ มนสิกโรโต
               สารตฺตจิตฺโต เวเทติ     ตญฺจ อชฺโฌส ติฏฺฐติ.
         [๘๐๓] ตสฺส วฑฺฒนฺติ เวทนา     อเนกา ผสฺสสมฺภวา
               อภิชฺฌา จ วิเหสา จ     จิตฺตมสฺสูปหญฺญติ
               เอวมาจินโต ทุกฺขํ       อารา นิพฺพาน วุจฺจติ.
         [๘๐๔] ธมฺมํ ญตฺวา สติ มุฏฺฐา    ปิยํ นิมิตฺตํ มนสิกโรโต
               สารตฺตจิตฺโต เวเทติ     ตญฺจ อชฺโฌส ติฏฺฐติ.
         [๘๐๕] ตสฺส วฑฺฒนฺติ เวทนา     อเนกา ธมฺมสมฺภวา
               อภิชฺฌา จ วิเหสา จ     จิตฺตมสฺสูปหญฺญติ
               เอวมาจินโต ทุกฺขํ       อารา นิพฺพาน วุจฺจติ.
         [๘๐๖] น โส รชฺชติ รูเปสุ      รูปํ ทิสฺวา ปฏิสฺสโต
               วิรตฺตจิตฺโต เวเทติ      ตญฺจ นาชฺโฌส ติฏฺฐติ.
         [๘๐๗] ยถาสฺส ปสฺสโต รูปํ      เสวโต จาปิ ๑- เวทนํ
               ขิยฺยติ โนปจิยฺยติ        เอวํ โส จรตี สโต
               เอวํ อปจินโต ทุกฺขํ      สนฺติเก นิพฺพาน วุจฺจติ.
@เชิงอรรถ:  ปาลิ. วาปิ. เอวมุปริปิ
         [๘๐๘] น โส รชฺชติ สทฺเทสุ     สทฺทํ สุตฺวา ปฏิสฺสโต
               วิรตฺตจิตฺโต เวเทติ      ตญฺจ นาชฺโฌส ติฏฺฐติ.
         [๘๐๙] ยถาสฺส สุณโต สทฺทํ      เสวโต จาปิ เวทนํ
               ขิยฺยติ โนปจิยฺยติ        เอวํ โส จรตี สโต
               เอวํ อปจินโต ทุกฺขํ      สนฺติเก นิพฺพาน วุจฺจติ.
         [๘๑๐] น โส รชฺชติ คนฺเธสุ     คนฺธํ ฆตฺวา ปฏิสฺสโต
               วิรตฺตจิตฺโต เวเทติ      ตญฺจ นาชฺโฌส ติฏฺฐติ.
         [๘๑๑] ยถาสฺส ฆายโต คนฺธํ     เสวโต จาปิ เวทนํ
               ขิยฺยติ โนปจิยฺยติ        เอวํ โส จรตี สโต
               เอวํ อปจินโต ทุกฺขํ      สนฺติเก นิพฺพาน วุจฺจติ.
         [๘๑๒] น โส รชฺชติ รเสสุ      สรํ โภตฺวา ปฏิสฺสโต
               วิรตฺตจิตฺโต เวเทติ      ตญฺจ นาชฺโฌส ติฏฺฐติ.
         [๘๑๓] ยถาสฺส สายโต รสํ      เสวโต จาปิ เวทนํ
               ขิยฺยติ โนปจิยฺยติ         เอวํ โส จรตี สโต
               เอวํ อปจินโต ทุกฺขํ      สนฺติเก นิพฺพาน วุจฺจติ.
         [๘๑๔] น โส รชฺชติ ผสฺเสสุ     ผสฺสํ ผุสฺส ปฏิสฺสโต
               วิรตฺตจิตฺโต เวเทติ      ตญฺจ นาชฺโฌส ติฏฺฐติ.
         [๘๑๕] ยถาสฺส ผุสโต ผสฺสํ      เสวโต จาปิ เวทนํ
               ขิยฺยติ โนปจิยฺยติ        เอวํ โส จรตี สโต
               เอวํ อปจินโต ทุกฺขํ      สนฺติเก นิพฺพาน วุจฺจติ.
         [๘๑๖] น โส รชฺชติ ธมฺเมสุ     ธมฺมํ ญตฺวา ปฏิสฺสโต
               วิรตฺตจิตฺโต เวเทติ      ตญฺจ นาชฺโฌส ติฏฺฐติ.
         [๘๑๗] ยถาสฺส วิชานโต ธมฺมํ    เสวโต จาปิ เวทนํ
               ขิยฺยติ โนปจิยฺยติ        เอวํ โส จรตี สโต
               เอวํ อปจินโต ทุกฺขํ      สนฺติเก นิพฺพาน วุจฺจตี"ติ
อิมา คาถา อภาสิ.
      ตตฺถ รูปํ ทิสฺวาติ จกฺขุวิญฺเญยฺยํ รูปํ จกฺขุทฺวาเรน อุปลภิตฺวา. สติ
มุฏฺฐา, ปิยํ นิมิตฺตํ มนสิกโรโตติ ตสฺมึ รูเป ทิฏฺฐมตฺเต เอว อฏฺฐตฺวา
สุภนิมิตฺตํ มนสิกโรโต สุภาการคฺคหณวเสน อโยนิโส มนสิกโรโต สติ มุฏฺฐา โหติ. ตถา
จ สติ สารตฺตจิตฺโต เวเทติ ตํ รูปารมฺมณํ รตฺโต คิทฺโธ คธิโต หุตฺวา อนุภวติ
อสฺสาเทติ อภินนฺทติ. ตถาภูโต จ ตญฺจ อชฺโฌส ติฏฺฐตีติ ตญฺจ รูปารมฺมณํ
อชฺโฌสาย "สุขํ สุขนฺ"ติ อภินิวิสฺส คิลิตฺวา ปรินิฏฺฐาเปตฺวา ติฏฺฐติ.
      ตสฺส วฑฺฒนฺติ เวทนา, อเนกา รูปสมฺภวาติ ตสฺส เอวรูปสฺส ปุคฺคลสฺส
รูปสมฺภวา รูปารมฺมณา สุขาทิเภเทน อเนกา เวทนา กิเลสุปฺปติเหตุภูตา วฑฺฒนฺติ.
อภิชฺฌา จ วิเหสา จ, จิตฺตมสฺสูปหญฺญตีติ ปิยรูเป สารชฺชนวเสน อุปฺปชฺชมานาย
อภิชฺฌาย อปิยรูเป พฺยาปชฺชนวเสน ปิยรูปสฺเสว วิปริณามญฺญถาภาวาย ๑-
อุปฺปชฺชมานาย โสกาทิลกฺขณาย วิเหสาย จ อสฺส ปุคฺคลสฺส จิตฺตํ อุปหญฺญติ พาธิยติ.
เอวมาจินโต ทุกฺขนฺติ วุตฺตากาเรน ๒- ตํ ตํ เวทนสฺสาทวเสน ภวาภิสงฺขารํ อาจินโต
วฏฺฏทุกฺขํ ปวตฺตติ. เตนาห ภควา "เวทนาปจฺจยา ตณฺหา ฯเปฯ ทุกฺขกฺขนฺธสฺส
สมุทโย โหตี"ติ. ๓- ตถาภูตสฺส อารา อารกา ทูเร นิพฺพานํ วุจฺจติ, ตสฺส ตํ
ทุลฺลภนฺติ อตฺโถ. สทฺทํ สุตฺวาติอาทิคาถาสุปิ วุตฺตนเยเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพ. ตตฺถ
ฆตฺวาติ ฆายิตฺวา. โภตฺวาติ สายิตฺวา. ผุสฺสาติ ผุสิตฺวา. ธมฺมํ ญตฺวาติ
ธมฺมารมฺมณํ วิชานิตฺวา.
      เอวํ ฉทฺวารโคจเร สารชฺชนฺตสฺส วฏฺฏํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ตตฺถ วิรชฺชนฺตสฺส
วิวฏฺฏํ ทสฺเสนฺโต "น โส รชฺชติ รูเปสู"ติอาทิมาห. ตตฺถ น โส รชฺชติ
รูเปสุ, รูปํ ทิสฺวา ปฏิสฺสโตติ โย ปุคฺคโล รูปํ ทิสฺวา อาปาถคตํ รูปารมฺมณํ
จกฺขุทฺวาริเกน วิญฺญาณสนฺตาเนน คเหตฺวา จตุสมฺปชญฺญวเสน สมฺปชานการิตาย
ปฏิสฺสโต โหติ, โส รูปารมฺมเณสุ น รชฺชติ ราคํ น ชเนติ, อญฺญทตฺถุ วิรตฺตจิตฺโต
@เชิงอรรถ:  สี. วิปริณามญฺญถาภาวา, วิปริณามญฺญถาภาเวน?   สี. วุตฺตปฺปกาเรน
@ อภิ.วิ. ๓๕/๒๓๒,๒๔๒/๑๖๓,๑๖๕ สุตฺตนฺตภาชนีย,
@สํ.นิทาน.๑๖/๑/๒ ปฏิจฺจสมุปฺปาทสุตฺต
เวเทติ, รูปารมฺมณมฺหิ สมุทยาทิโต ยถาภูตํ ปชานนฺโต นิพฺพินฺทติ, นิพฺพินฺทนฺโต
ตํ ตตฺถุปฺปนฺนเวทนญฺจ วิรตฺตจิตฺโต เวเทติ, ตถาภูโต จ ตญฺจ นาชฺโฌส ติฏฺฐตีติ
ตํ รูปารมฺมณํ สมฺมเทว วิรตฺตจิตฺตตาย อชฺโฌสาย น ติฏฺฐติ "เอตํ มม, เอโสหมสฺมิ,
เอโส เม อตฺตา"ติ ตณฺหามานทิฏฺฐิวเสน นาภินิวิสติ.
      ยถาสฺส ปสฺสโต รูปนฺติ อสฺส โยคิโน ยถา ตตฺถ อภิชฺฌาทโย นปฺปวตฺตนฺติ,
เอวํ อนิจฺจาทิโต รูปํ ปสฺสนฺตสฺส. เสวโต จาปิ เวทนนฺติ ตํ อารพฺภ อุปฺปนฺนํ
เวทนํ ตํสมฺปยุตฺตธมฺเม จ โคจรเสวนาย เสวโต จาปิ. ขิยฺยตีติ สพฺพํ กิเลสวฏฺฏํ
ปริกฺขยํ ปริยาทานํ คจฺฉติ. โนปจิยฺยตีติ น อุปจิยติ น อาจยํ คจฺฉติ. เอวํ
โส จรตี สโตติ เอวํ กิเลสาปนยนปฏิปตฺติยา สโต สมฺปชาโน หุตฺวา จรติ
วิหรติ. เอวํ อปจินโต ทุกฺขนฺติ วุตฺตนเยน อปจยคามินิยา มคฺคปญฺญาย สกลํ
วฏฺฏทุกฺขํ อปจินนฺตสฺส. สนฺติเก นิพฺพาน วุจฺจตีติ สอุปาทิเสสอนุปาทิเสสนิพฺพาน-
ธาตุสมีเป เอวาติ วุจฺจติ อสงฺขตาย ธาตุยา สจฺฉิกตตฺตา. น โส รชฺชติ สทฺเทสูติ-
อาทีสุปิ อิมินาว นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
      เอวํ เถโร อิมาหิ คาถาหิ สตฺถุ โอวาทสฺส อตฺตนา อุปธาริตภาวํ ปเวเทตฺวา
อุฏฺฐายาสนา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา คโต น จิรสฺเสว วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ
ปาปุณีติ.
                  มาลุงฺกฺยปุตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                      --------------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๓๓๑-๓๓๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=7618&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=7618&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=389              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=7569              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7732              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7732              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]