ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๒ (ปรมตฺถที.๒)

                    ๓๙๐. ๖. เสลตฺเถรคาถาวณฺณนา
      ปริปุณฺณกาโย สุรุจีติอาทิกา ๑- อายสฺมโต เสลตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยํ กิร ปทุมุตฺตรภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปริปุณฺณกาโยติอาทิกา
คณปาโมกฺโข หุตฺวา ตีณิ ปุริสสตานิ สมาทเปตฺวา ๑- เตหิ สทฺธึ สตฺถุ คนฺธกุฏึ
กาเรตฺวา กตปริโยสิตาย คนฺธกุฏิยา สภิกฺขุสํฆสฺส ภควโต มหาทานํ ปวตฺเตตฺวา
สตฺถารํ ภิกฺขู จ ติจีวเรน อจฺฉาเทสิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เอกํ พุทฺธนฺตรํ
เทวโลเก เอว วสิตฺวา ตโต จุโต เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท
องฺคุตฺตราเปสุ อาปเณ นาม พฺราหฺมณคาเม พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา เสโลติ
ลทฺธนาโม อโหสิ. โส วยปฺปตฺโต ตีสุ เวเทสุ พฺราหฺมณสิปฺเปสุ จ นิปฺผตฺตึ
คนฺตฺวา ตีณิ มาณวกสตานิ มนฺเต วาเจนฺโต อาปเณ ปฏิวสติ. เตน จ สมเยน
สตฺถา สาวตฺถิโต นิกฺขมิตฺวา อฑฺฒเตรสหิ ภิกฺขุสเตหิ สทฺธึ องฺคุตฺตราเปสุ จาริกํ
จรนฺโต เสลสฺส อนฺเตวาสิกานญฺจ ญาณปริปากํ ทิสฺวา อญฺญตรสฺมึ วนสณฺเฑ
วิหรติ. อถ เกณิโย นาม ชฏิโล สตฺถุ อาคมนํ สุตฺวา ตตฺถ คนฺตฺวา สทฺธึ
ภิกฺขุสํเฆน สตฺถารํ สฺวาตนาย นิมนฺเตตฺวา สเก อสฺสเม ปหูตํ ขาทนียํ โภชนียํ
ปฏิยาเทติ. ตสฺมึ จ สมเย เสโล พฺราหฺมโณ สทฺธึ ตีหิ มาณวกสเตหิ ชงฺฆาวิหารํ
อนุวิจรนฺโต เกณิยสฺส อสฺสมํ ปวิสิตฺวา ชฏิเล กฏฺฐผาลนุทฺธนสมฺปาทนาทินา
ทานูปกรณํ สชฺเชนฺเต ทิสฺวา "กึ นุ โข เต เกณิย มหายญฺโญ ปจฺจุปฏฺฐิโต"ติอาทึ
ปุจฺฉิตฺวา  เตน "พุทฺโธ ภควา มยา สฺวาตนาย นิมนฺติโต"ติ วุตฺเต "พุทฺโธ"ติ
วจนํ สุตฺวาว หฏฺโฐ อุทคฺโค ปีติโสมนสฺสชาโต ตาวเทว มาณวเกหิ สทฺธึ สตฺถารํ
อุปสงฺกมิตฺวา กตปฏิสนฺถาโร เอกมนฺตํ นิสินฺโน ภควโต กาเย พาตฺตึส มหาปุริส-
ลกฺขณานิ ทิสฺวา "อิเมหิ ลกฺขเณหิ สมนฺนาคโต ราชา วา โหติ จกฺกวตฺตี,
พุทฺโธ วา โลเก วิวฏฺฏจฺฉโท, อยํ ปน ปพฺพชิโต, โน จ โข นํ ชานามิ
พุทฺโธ วา, โน วา, สุตํ โข ปน เมตํ พฺราหฺมณานํ วุฑฺฒานํ ๒- มหลฺลกานํ
อาจริยปาจริยานํ ภาสมานานํ `เย เต ภวนฺติ อรหนฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธา, เต
สเก วณฺเณ ภญฺญมาเน อตฺตานํ ปาตุกโรนฺตี'ติ, อสมฺมาสมฺพุทฺโธ หิ สมฺมุเข
ฐตฺวา พุทฺธคุเณหิ อภิตฺถวิยมาโน สารชฺชติ มงฺกุภาวํ อาปชฺชติ
@เชิงอรรถ:  สี.,ม. สมาทาเปตฺวา           ฉ.ม. วุทฺธานํ
อเวสารชฺชปฺปตฺตตาย อนนุโยคกฺขมตฺตา, ยนฺนูนาหํ สมณํ โคตมํ สมฺมุขา สารุปฺปาหิ
คาถาหิ อภิตฺถเวยฺยนฺ"ติ เอวํ ปน จินฺเตตฺวา:-
         [๘๑๘] "ปริปุณฺณกาโย สุรุจิ      สุชาโต จารุทสฺสโน
               สุวณฺณวณฺโณสิ ภควา      สุสุกฺกทาโฐสิ วีริยวา.
         [๘๑๙] นรสฺส หิ สุชาตสฺส       เย ภวนฺติ วิยญฺชนา
               สพฺเพ เต ตว กายสฺมึ    มหาปุริสลกฺขณา.
         [๘๒๐] ปสนฺนเนตฺโต สุมุโข      พฺรหา อุชุ ปตาปวา
               มชฺเฌ สมณสํฆสฺส        อาทิจฺโจว วิโรจสิ.
         [๘๒๑] กลฺยาณทสฺสโน ภิกฺขุ      กญฺจนสนฺนิภตฺตโจ
               กึ เต สมณภาเวน       เอวํ อุตฺตมวณฺณิโน.
         [๘๒๒] ราชา อรหสิ ภวิตุํ       จกฺกวตฺตี รเถสโภ
               จาตุรนฺโต วิชิตาวี       ชมฺพุสณฺฑสฺส อิสฺสโร.
         [๘๒๓] ขตฺติยา โภคี ราชาโน ๑- อนุยนฺตา ภวนฺติ เต
               ราชาภิราชา มนุชินฺโท    รชฺชํ กาเรหิ โคตมา"ติ
ฉหิ คาถาหิ ภควนฺตํ อภิตฺถวิ.
      ตตฺถ ปริปุณฺณกาโยติ อภิพฺยตฺตรูปานํ ทฺวตฺตึสาย มหาปุริสลกฺขณานํ
ปริปุณฺณตาย อหีนงฺคปจฺจงฺคตาย จ ปริปุณฺณสรีโร. สุรุจีติ สุนฺทรสรีรปฺปโภ.
สุชาโตติ อาโรหปริณาหสมฺปตฺติยา สณฺฐานสมฺปตฺติยา จ สุนิพฺพตฺโต. ๒- จารุทสฺสโนติ
สุจิรมฺปิ ปสฺสนฺตานํ อติตฺติชนกํ อปฺปฏิกูลํ รมณียํ จารุ เอว ทสฺสนํ อสฺสาติ
จารุทสฺสโน. เกจิ ปนาหุ "จารุทสฺสโนติ สุนฺทรเนตฺโต"ติ. สุวณฺณวณฺโณติ
สุวณฺณสทิสวณฺโณ ๓-. อสีติ ภวสิ, อิทํ ปทํ "ปริปุณฺณกาโย อสี"ติอาทินา สพฺพปเทหิ
โยเชตพฺพํ. สุสุกฺกทาโฐติ สุฏฺฐุ สุกฺกทาโฐ. ภควโต หิ ทาฐาหิ จนฺทกิรณา วิย
ธวลรสฺมิโย
@เชิงอรรถ:  ขุ.ม. ปาลิยํ โภคิราชาโน; ขุ.สุตฺต. ๒๕/๕๕๙/๔๔๗ เสลสุตฺต,
@ม.ม. ๑๓/๓๙๗/๓๘๔ เสลสุตฺต   โปตฺถเกสุ อภิชาตรูโปติ ปาโฐ ทิสฺสติ
@ สี. สุวณฺณสฺส ชาตรูปสฺส สทิสวณฺโณ
นิจฺฉรนฺติ. วีริยวาติ วิริยปารมีปาริปูริยา จตุรงฺคสมนฺนาคตวิริยาธิฏฺฐานโต ๑-
จตุพฺพิธสฺส สมฺมปฺปธานสฺส สมฺปตฺติยา จ อติสยยุตฺโต.
      นรสฺส หิ สุชาตสฺสาติ สมตึสาย ปารมีนํ อริยสฺส วา จกฺกวตฺตีวตฺตสฺส
ปริปูริตตฺตา สุฏฺฐุ สมฺมเทว ชาตสฺส นรสฺส, มหาปุริสสฺสาติ อตฺโถ. สพฺเพ เตติ
เย มหาปุริสภาวํ โลเก อคฺคปุคฺคลภาวํ พฺยญฺชยนฺตีติ พฺยญฺชนาติ ลทฺธโวหาร-
สุปฺปติฏฺฐิตปาทตาทิพาตฺตึสมหาปุริสลกฺขณสงฺขาตา ตมฺพนขตุงฺคนขตาทิอสีติอนุ-
พฺยญฺชนสงฺขาตา จ รูปคุณา, เต อนวเสสา, ตว กายสฺมึ สนฺตีติ วจนเสโส ๒-.
      มหาปุริสลกฺขณาติ ปุพฺเพ วุตฺตพฺยญฺชนาเนว วจนนฺตเรน นิคเมนฺโต อาห.
      อิทานิ เตสุ ลกฺขเณสุ อตฺตนา อภิรุจิเตหิ ลกฺขเณหิ ภควนฺตํ โถเมนฺโต
"ปสนฺนเนตฺโต"ติอาทิมาห. ภควา หิ ๓- ปญฺจวณฺณปสาทสมฺปตฺติยา ปสนฺนเนตฺโต.
ปริปุณฺณจนฺทมณฺฑลสทิสมุขตาย สุมุโข. อาโรหปริณาหสมฺปตฺติยา พฺรหา.
พฺรหฺมุชุคตฺตตาย อุชุ. ชุติมนฺตตาย ปตาปวา.
      อิทานิ ตเมว ปตาปวนฺตตํ อาทิจฺจูปมาย วิภาเวนฺโต "มชฺเฌ สมณสํฆสฺสา"ติ-
อาทิมาห. ตตฺถ อาทิจฺโจว วิโรจสีติ ยถา อาทิจฺโจ อุคฺคจฺฉนฺโต สพฺพํ ตมคตํ
วิธเมตฺวา อาโลกํ กโรนฺโต วิโรจติ, เอวํ ตฺวมฺปิ อนฺโต เจว พหิ จ สพฺพํ
อวิชฺชาตมํ วิทฺธํเสตฺวา ญาณาโลกํ กโรนฺโต วิโรจสิ.
      ทสฺสนียรูปตาย องฺคีคตานํ ทสฺสนสมฺปตฺตีนํ อาวหนโต กลฺยาเณหิ ปญฺจหิ
ทสฺสเนหิ สมนฺนาคตตฺตา จ กลฺยาณทสฺสโน. อุตฺตมวณฺณิโนติ อุตฺตมวณฺณสมฺปนฺนสฺส.
      จกฺกวตฺตีติ จกฺกรตนํ วตฺเตติ, จตูหิ สมฺปตฺติจกฺเกหิ วตฺเตติ, เตหิ  จ ปเร
วตฺเตติ, ปรหิตาย อิริยาปถจกฺกานํ วตฺโต เอตสฺมึ อตฺถีติ จกฺกวตฺตี, อถวา จตูหิ
@เชิงอรรถ:  สี.วีริยฏฺฐานโต   สี. สนฺตีติ เสโส    สี.หิ-สทฺโท น ทิสฺสติ
อจฺฉริยธมฺเมหิ จ สงฺคหวตฺถูหิ จ สมนฺนาคเมน ปเรหิ อนภิภวนียสฺส อาณาจกฺกสฺส
วตฺโต เอตสฺมึ อตฺถีติปิ จกฺกวตฺตี. รเถสโภติ รถิเกสุ อาชานียอุสภปุริโส,
มหารถิโกติ อตฺโถ. จาตุรนฺโตติ จตุสมุทฺทนฺตาย ปฐวิยา อิสฺสโร. วิชิตาวีติ
วิชิตวิชโย. ชมฺพุสณฺฑสฺสาติ ชมฺพูทีปสฺส, ปากเฏน หิ อิสฺสริยานิ ทสฺเสนฺโต
เอวมาห. จกฺกวตฺตี ปน สปริตฺตทีปานํ จตุนฺนมฺปิ มหาทีปานํ อิสฺสโรว.
      ขตฺติยาติ ชาติขตฺติยา. โภคีติ โภคิยา. ราชาโนติ เย เกจิ รชฺชํ กาเรนฺตา.
อนุยนฺตาติ อนุคามิโน เสวกา. ราชาภิราชาติ ราชูนํ ปูชนีโย ราชา หุตฺวา,
จกฺกวตฺตีติ อธิปฺปาโย. มนุชินฺโทติ มนุสฺสาธิปติ, มนุสฺสานํ ปรมิสฺสโรติ อตฺโถ.
       เอวํ เสเลน วุตฺเต ภควา "เย เต ภวนฺติ อรหนฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธา,
เต สเก วณฺเณ ภญฺญมาเน อตฺตานํ ปาตุกโรนฺตี"ติ อิมํ เสลสฺส มโนรถํ
ปูเรนฺโต:-
         [๘๒๔] "ราชาหมสฺมิ เสลาติ     ธมฺมราชา อนุตฺตโร
               ธมฺเมน จกฺกํ วตฺเตมิ     จกฺกํ อปฺปฏิวตฺติยนฺ"ติ ๑-
อิมํ คาถมาห.
      ตตฺรายํ อธิปฺปาโย:- ยํ มํ ตฺวํ เสล ยาจสิ "ราชา อรหสิ ภวิตุํ จกฺกวตฺตี"ติ,
เอตฺถ อปฺโปสฺสุกฺโก โหหิ, ราชาหมสฺมิ, สติ จ ราชตฺเต ยถา อญฺโญ ราชา
สมาโนปิ โยชนสตํ วา อนุสาสติ, เทฺว ตีณิ จตฺตาริ ปญฺจ โยชนสตานิ วา
โยชนสหสฺสํ วา, จกฺกวตฺตี หุตฺวาปิ จตุทีปปริยนฺตมตฺตํ วา, นาหเมวํ
ปริจฺฉินฺนวิสโย. อหํ หิ ธมฺมราชา อนุตฺตโร ภวคฺคโต อวีจิปริยนฺตํ กตฺวา ติริยํ
อปริเมยฺยโลกธาตุโย อนุสาสามิ. ยาวตา หิ อปทาทิเภทา สตฺตา, อหํ เตสํ อคฺโค.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ราชาหมสฺมิ เสล (เสลาติ ภควา)
@ธมฺมราชา อนุตฺตโร  ..........
@ธมฺเมน จกฺกํ วตฺเตมิ จกฺกํ อปฺปฏิวตฺติยนฺติ
น หิ เม โกจิ สีเลน วา ฯเปฯ วิมุตฺติญาณทสฺสเนน วา สทิโส นตฺถิ, กุโต
ภิยฺโย. สฺวาหํ เอวํ ธมฺมราชา อนุตฺตโร, อนุตฺตเรเนว จตุสติปฏฺฐานาทิเภทโพธิ-
ปกฺขิยสงฺขาเตน ธมฺเมน จกฺกํ วตฺเตมิ "อิทํ ปชหถ, อิทํ อุปสมฺปชฺช วิหรถา"ติ-
อาทินา อาณาจกฺกํ "อิทํ โข ปน ภิกฺขเว ทุกฺขํ อริยสจฺจนฺ"ติอาทินา ๑- ปริยตฺติ-
ธมฺเมน ธมฺมจกฺกเมว วา. จกฺกํ อปฺปฏิวตฺติยนฺติ ยํ จกฺกํ อปฺปฏิวตฺติยํ โหติ
สมเณน วา ฯเปฯ เกนจิ วา โลกสฺมินฺติ.
      เอวํ อตฺตานมาวิกโรนฺตํ ภควนฺตํ ทิสฺวา ปีติโสมนสฺสชาโต เสโล ปุน
ทฬฺหีกรณตฺถํ:-
         [๘๒๕] "สมฺพุทฺโธ ปฏิชานาสิ ๒-     ธมฺมราชา อนุตฺตโร
               ธมฺเมน จกฺกํ วตฺเตมิ        อิติ ภาสถ โคตม.
         [๘๒๖] โก นุ เสนาปติ โภโต       สาวโก สตฺถุรนฺวโย
               โก อิมํ อนุวตฺเตติ ๓-       ธมฺมจกฺกํ ปวตฺติตนฺ"ติ
คาถาทฺวยมาห.
      ตตฺถ โก นุ เสนาปตีติ ธมฺมรญฺโญ โภโต ธมฺเมน ปวตฺติตสฺส จกฺกสฺส
อนุปวตฺตนโก เสนาปติ โก นูติ ปุจฺฉิ.
      เตน จ สมเยน ภควโต ทกฺขิณปสฺเส อายสฺมา สาริปุตฺโต นิสินฺโน โหติ
สุวณฺณปุญฺโช วิย สิริยา โสภมาโน, ตํ ทสฺเสนฺโต ภควา:-
         [๘๒๗] "มยา ปวตฺติตํ จกฺกํ ๔- ธมฺมจกฺกมนุตฺตรํ
               สารีปุตฺโตนุวตฺเตติ    อนุชาโต ตถาคตนฺ"ติ
คาถมาห.
@เชิงอรรถ:  วิ.มหา. ๔/๑๔/๑๔ ปญฺจวคฺคิยกถา, สํ.มหา. ๑๙/๑๐๘๑/๓๖๗ ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตนสุตฺต
@ ฉ.ม. สมฺพุทฺโธ ปฏิชานาสิ (อิติ เสโล พฺราหฺมโณ)   ฉ.ม. โก เต ตมนุวตฺเตติ
@ ฉ.ม. มยา ปวตฺติตํ จกฺกํ (เสลาติ ภควา)
      ตตฺถ อนุชาโต ตถาคตนฺติ ตถาคตํ อนุชาโต, ตถาคเตน เหตุนา อริยาย
ชาติยา ชาโตติ อตฺโถ.
      เอวํ "โก นุ เสนาปติ โภโต"ติ เสเลน วุตฺตปญฺหํ พฺยากริตฺวา ยํ เสโล
อาห "สมฺพุทฺโธ ปฏิชานาสี"ติ, ตตฺถ นํ นิกฺกงฺขํ กาตุกาโม "นาหํ ปฏิญฺญา-
มตฺเตเนว ปฏิชานามิ, อปิ จาหํ อิมินา การเณน พุทฺโธ"ติ ญาเปตุํ:-
         [๘๒๘] "อภิญฺเญยฺยํ อภิญฺญาตํ      ภาเวตพฺพญฺจ ภาวิตํ
               ปหาตพฺพํ ปหีนํ เม        ตสฺมา พุทฺโธสฺมิ พฺราหฺมณา"ติ
คาถมาห.
      ตตฺถ อภิญฺเญยฺยนฺติ จตฺตาริ สจฺจานิ จตฺตาริ อริยสจฺจานิ. จตุนฺนํ หิ
สจฺจานํ อริยสจฺจานญฺจ สามญฺญคฺคหณเมตํ ยทิทํ อภิญฺเญยฺยนฺติ. ตตฺถ อริยสจฺเจสุ
ยํ ภาเวตพฺพํ มคฺคสจฺจํ, ยญฺจ ปหาตพฺพํ สมุทยสจฺจํ, ตทุภยคฺคหเณน เตสํ ผลภูตานิ
นิโรธสจฺจทุกฺขสจฺจานิปิ คหิตาเนว โหนฺติ เหตุคฺคหเณเนว ผลสิทฺธิโต, เตน ตตฺถ
"สจฺฉิกาตพฺพํ สจฺฉิกตํ, ปริญฺเญยฺยํ ปริญฺญาตนฺ"ติ อิทมฺปิ วุตฺตเมว โหติ.
"อภิญฺเญยฺยํ อภิญฺญาตนฺ"ติ วา อิมินา จ สพฺพสฺสปิ เญยฺยสฺส อภิญฺญาตสมฺพุทฺธภาวํ
อุทฺเทสวเสน ปกาเสตฺวา ตเทกเทสํ นิทฺเทสวเสน ทสฺเสนฺโต "ภาเวตพฺพญฺจ
ภาวิตนฺ"ติอาทิมาห. อถวา "ภาเวตพฺพํ ภาวิตํ, ปหาตพฺพํ ปหีนนฺ"ติ อิมินา อตฺตโน
ญาณปหานสมฺปทากิตฺตนมุเขน ตํมูลกตฺตา สพฺเพปิ พุทฺธคุณา กิตฺติตา โหนฺตีติ อาห
"ตสฺมา พุทฺโธสฺมิ พฺราหฺมณา"ติ. อภิญฺเญยฺยอภิญฺญาตคฺคหเณน หิ สพฺพโส
วิชฺชาวิมุตฺตีนํ คหิตตฺตา สผลํ จตุสจฺจภาวํ สทฺธึ เหตุสมฺปตฺติยา ทสฺเสนฺโต
พุชฺฌิตพฺพํ สพฺพํ พุชฺฌิตฺวา พุทฺโธ ชาโตสฺมีติ ญาเยน เหตุนา อตฺตโน พุทฺธภาวํ
วิภาเวติ.
      เอวํ นิปฺปริยาเยน อตฺตานํ ปาตุกริตฺวา อตฺตนิ กงฺขาวิตรณตฺถํ พฺราหฺมณํ
อุสฺสาเหนฺโต:-
         [๘๒๙] "วินยสฺสุ มยิ กงฺขํ           อธิมุจฺจสฺสุ พฺราหฺมณ
               ทุลฺลภํ ทสฺสนํ โหติ          สมฺพุทฺธานํ อภิณฺหโส.
         [๘๓๐] เยสํ เว ทุลฺลโภ โลเก      ปาตุภาโว อภิณฺหโส
               โสหํ พฺราหฺมณ พุทฺโธสฺมิ      สลฺลกตฺโต อนุตฺตโร.
         [๘๓๑] พฺรหฺมภูโต อติตุโล          มารเสนปฺปมทฺทโน
               สพฺพามิตฺเต วเส กตฺวา      โมทามิ อกุโตภโย"ติ
คาถตฺตยมาห.
      ตตฺถ วินยสฺสูติ วิเนหิ ฉินฺท. กงฺขนฺติ วิจิกิจฺฉํ. อธิมุจฺจสฺสูติ
อธิโมกฺขํ กร "สมฺมาสมฺพุทฺโธ"ติ สทฺทห. ทุลฺลภํ ทสฺสนํ โหติ, สมฺพุทฺธานนฺติ ยโต
กปฺปานํ อสงฺเขยฺยมฺปิ พุทฺธสุญฺโญ โลโก โหติ. สลฺลกตฺโตติ ราคาทิสลฺลกตฺตโน.
พฺรหฺมภูโตติ เสฏฺฐภูโต. อติตุโลติ ตุลํ อตีโต, นิรุปโมติ อตฺโถ.
มารเสนปฺปมทฺทโนติ "กามา เต ปฐมา เสนา"ติ ๑- เอวํ อาคตาย มารเสนาย ปมทฺทโน.
สพฺพามิตฺเตติ ขนฺธกิเลสาภิสงฺขารมจฺจุเทวปุตฺตมารสงฺขาเต สพฺพปจฺจตฺถิเก. วเส
กตฺวาติ อตฺตโน วเส กตฺวา. โมทามิ อกุโตภโยติ กุโตจิ นิพฺภโย สมาธิสุเขน
ผลนิพฺพานสุเขน จ โมทามิ.
      เอวํ วุตฺเต เสโล พฺราหฺมโณ ตาวเทว ภควติ สญฺชาตปสาโท ปพฺพชฺชาเปกฺโข
หุตฺวา:-
         [๘๓๒] "อิทํ โภนฺโต นิสาเมถ        ยถา ภาสติ จกฺขุมา
               สลฺลกตฺโต มหาวีโร          สีโหว นทตี วเน.
         [๘๓๓] พฺรหฺมภูตํ อติตุลํ             มารเสนปฺปมทฺทนํ
               โก ทิสฺวา นปฺปสีเทยฺย        อปิ กณฺหาภิชาติโก.
@เชิงอรรถ:  ขุ.สุตฺต. ๒๕/๔๓๙/๔๑๖ ปธานสุตฺต, ขุ.มหา. ๒๙/๒๓๔/๑๑๔
@สุทฺธฏฺฐกสุตฺตนิทฺเทส (สฺยา), ขุ.จูฬ. ๓๐/๒๘๙/๑๔๔ นนฺทมาณวกปญฺหานิทฺเทส (สฺยา)
         [๘๓๔] โย มํ อิจฺฉติ อเนฺวตุ         โย วา นิจฺฉติ คจฺฉตุ
               อิธาหํ ปพฺพชิสฺสามิ           วรปญฺญสฺส สนฺติเก"ติ
คาถตฺตยมาห, ยถา ตํ ปริปากคตาย อุปนิสฺสยสมฺปตฺติยา โจทิยมาโน.
      ตตฺถ กณฺหาภิชาติโกติ นีจชาติโก, ตโมตมปรายณภาเว ฐิโต.
      ตโต เตปิ มาณวกา เหตุสมฺปนฺนตาย ตตฺเถว ปพฺพชฺชาเปกฺขา หุตฺวา:-
         [๘๓๕] "เอตํ เจ รุจฺจตี โภโต       สมฺมาสมฺพุทฺธสาสนํ
               มยมฺปิ ปพฺพชิสฺสาม           วรปญฺญสฺส สนฺติเก"ติ
คาถมาหํสุ, ยถา ตํ เตน สทฺธึ กตาธิการา กุลปุตฺตา.
      อถ เสโล เตสุ มาณวเกสุ ตุฏฺฐจิตฺโต เต ทสฺเสนฺโต ปพฺพชฺชญฺจ
ยาจมาโน:-
         [๘๓๖] "พฺราหฺมณา ติสตา อิเม       ยาจนฺติ ปญฺชลีกตา
               พฺรหฺมจริยํ จริสฺสาม          ภควา ตว สนฺติเก"ติ
คาถมาห.
      ตโต ภควา ยสฺมา เสโล เหฏฺฐา วุตฺตนเยน ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล
เตสํเยว ติณฺณํ ปุริสสตานํ คณเชฏฺโฐ หุตฺวา โรปิตกุสลมูโล, อิทานิ ปจฺฉิม-
ภเวปิ เตสํเยว อาจริโย หุตฺวา นิพฺพตฺโต, ญาณญฺจสฺส เตสญฺจ ปริปกฺกํ, เอหิภิกฺขุ-
ภาวสฺส จ อุปนิสฺสโย อตฺถิ, ตสฺมา เต สพฺเพว เอหิภิกฺขุภาเวน ปพฺพชฺชาย
ปพฺพาเชนฺโต:-
         [๘๓๗] "สฺวากฺขาตํ พฺรหฺมจริยํ ๑-     สนฺทิฏฺฐิกมกาลิกํ
               ยตฺถ อโมฆา ปพฺพชฺชา        อปฺปมตฺตสฺส สิกฺขโต"ติ
คาถมาห.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. สฺวาขาตํ พฺรหฺมจริยํ (เสลาติ ภควา)
      ตตฺถ สนฺทิฏฺฐิกนฺติ ปจฺจกฺขํ. อกาลิกนฺติ มคฺคานนฺตรผลุปฺปตฺติโต น
กาลนฺตเร ปตฺตพฺพผลํ. ยตฺถาติ ยํนิมิตฺตา. มคฺคพฺรหฺมจริยนิมิตฺตา หิ ปพฺพชฺชา
อโมฆา อนิปฺผลา, ยตฺถาติ วา ยสฺมึ สาสเน อปฺปมตฺตสฺส สติวิปฺปวาสรหิตสฺส ตีสุ
สิกฺขาสุ สิกฺขโต.
      เอวญฺจ วตฺวา "เอถ ภิกฺขโว"ติ ภควา อโวจ. ตาวเทว เต สพฺเพ อิทฺธิมย-
ปตฺตจีวรธรา หุตฺวา สฏฺฐิวสฺสิกตฺเถรา วิย ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปริวาเรสุํ. โส
เอวํ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต สตฺตเม ทิวเส สปริโส อรหตฺตํ
ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๑-:-
            "นคเร หํสวติยา         วีถิสามี อโหสหํ
             มม ญาตี สมาเนตฺวา     อิทํ วจนมพฺรวึ.
             พุทฺโธ โลเก สมุปฺปนฺโน   ปุญฺญกฺเขตฺโต อนุตฺตโร
             อาสิ โส สพฺพโลกสฺส     อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห.
             ขตฺติยา เนคมา เจว     มหาสาลา จ พฺราหฺมณา
             ปสนฺนจิตฺตา สุมนา       ปูคธมฺมํ อกํสุ เต.
             หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา     รถิกา ปตฺติการกา
             ปสนฺนจิตฺตา สุมนา       ปูคธมฺมํ อกํสุ เต.
             อุคฺคา จ ราชปุตฺตา จ    เวสิยานา จ พฺราหฺมณา
             ปสนฺนจิตฺตา สุมนา       ปูคธมฺมํ อกํสุ เต.
             อาฬาริกา จ สูทา จ ๒-  นฺหาปกา มาลการกา
             ปสนฺนจิตฺตา สุมนา       ปูคธมฺมํ อกํสุ เต.
             รชกา เปสการา จ      ตุนฺนวายา จ นฺหาปิกา. ๓-
             ปสนฺนจิตฺตา สุมนา       ปูคธมฺมํ อกํสุ เต.
@เชิงอรรถ:  ขุ.อป. ๓๒/๒๐๘/๔๔๓ เสลตฺเถราปทาน   ฉ.ม. อาฬาริกา กปฺปกา จ
@ ฉ.ม. จมฺมการา จ นฺหาปิตา
             อุสุการา ภมการา       จมฺมการา จ ตจฺฉกา
             ปสนฺนจิตฺตา สุมนา       ปูคธมฺมํ อกํสุ เต.
             กมฺมารา โสณฺณการา จ   ติปุโลหกรา ตถา
             ปสนฺนจิตฺตา สุมนา       ปูคธมฺมํ อกํสุ เต.
             ภตกา เจฏกา เจว      ทาสกมฺมกรา พหู
             ยถาสเกน ถาเมน       ปูคธมฺมํ อกํสุ เต.
             อุทหารา กฏฺฐหารา      กสิกา ๑- ติณหารกา
             ยถาสเกน ถาเมน       ปูคธมฺมํ อกํสุ เต.
             ปุปฺผิกา มาลิกา เจว     ปณฺณิกา ผลหารกา
             ยถาสเกน ถาเมน       ปูคธมฺมํ อกํสุ เต.
             คณิกา กุมฺภทาสี จ       ปูวิกา มจฺฉิกาปิ จ
             ยถาสเกน ถาเมน       ปูคธมฺมํ อกํสุ เต.
             เอถ สพฺเพ สมาคนฺตฺวา   คณํ พนฺธาม เอกโต
             อธิการํ กริสฺสาม        ปุญฺญกฺเขตฺเต อนุตฺตเร.
             เต เม สุตฺวาน วจนํ     คณํ พนฺธึสุ ตาวเท
             อุปฏฺฐานสาลํ สุกตํ       ภิกฺขุสํฆสฺส การยุํ.
             นิฏฺฐาเปตฺวาน ตํ สาลํ    อุทคฺโค ตุฏฺฐมานโส
             ปเรโต เตหิ สพฺเพหิ     สมฺพุทฺธมุปสงฺกมึ.
             อุปสงฺกมฺม สมฺพุทฺธํ       โลกนาถํ นราสภํ
             วนฺทิตฺวา สตฺถุโน ปาเท   อิทํ วจนมพฺรวึ.
             อิเม ตีณิ สตา วีร       ปุริสา เอกโต คณา
             อุปฏฺฐานสาลํ สุกตํ       นิยฺยาเทนฺติ ตุวํ มุนิ.
             ภิกฺขุสํฆสฺส ปุรโต        สมฺปฏิจฺฉตฺว จกฺขุมา
             ติณฺณํ สตานํ ปุรโต       อิมา คาถา อภาสถ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. กสฺสกา
             ติสตาปิ จ เชฏฺโฐ จ     อนุวตฺตึสุ เอกโต
             สมฺปตฺตึ หิ กริตฺวาน      สพฺเพ อนุภวิสฺสถ.
             ปจฺฉิเม ภเว สมฺปตฺเต    สีติภาวมนุตฺตรํ
             ๑- อชรํ อมรํ เขมํ      นิพฺพานํ ปสฺสยิสฺสถ. ๑-
             เอวํ พุทฺโธ วิยากาสิ     สพฺพญฺญู สมณุตฺตโร
             พุทฺธสฺส วจนํ สุตฺวา      โสมนสฺสํ ปเวทยึ.
             ตึสกปฺปสหสฺสานิ         เทวโลเก รมึ อหํ
             เทวาธิโป ปญฺจสตํ       เทวรชฺชมการยึ.
             สหสฺสกฺขตฺตุํ ราชา จ     จกฺกวตฺตี อโหสหํ
             ๒- ปเทสรชฺชํ วิปุลํ      คณนาโต อสงฺขยํ. ๒-
             อิธ มานุสเก รชฺชํ       ปริสา โหนฺติ พนฺธวา
             ปจฺฉิเม ภเว สมฺปตฺเต    วาเสฏฺโฐ นาม พฺราหฺมโณ.
             อสีติโกฏิ นิจโย         ตสฺส ปุตฺโต อโหสหํ
             เสโล อิติ มมํ นามํ      ฉฬงฺเค ปารมึ คโต.
             ชงฺฆาวิหารํ วิจรํ        สสิสฺเสหิ ปุรกฺขโต
             ชฏาภาริกภริตํ          เกณิยํ นาม ตาปสํ.
             ปฏิยตฺตาหุตึ ทิสฺวา       อิทํ วจนมพฺรวึ
             อาวาโห วา วิวาโห วา  ราชา วา เต นิมนฺติโต.
             อาหุตึ ยิฏฺฐุกาโมหํ       พฺราหฺมเณ เทวสมฺมเต
             น นิมนฺเตมิ ราชานํ      อาหุตี เม น วิชฺชติ.
             น จตฺถิ มยฺหมาวาโห     วิวาโห เม น วิชฺชติ
             สกฺยานํ นนฺทิชนโน       เสฏฺโฐ โลเก สเทวเก.
             สพฺพโลกหิตตฺถาย        สพฺพสตฺตสุขาวโห
             โส เม นิมนฺติโต อชฺช    ตสฺเสตํ ปฏิยาทนํ.
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. อชรํ อมตํ สนฺตํ, นิพฺพานํ ผสฺสยิสฺสถ
@๒-๒ ฉ.ม. เทวรชฺชํ กโรนฺตสฺส, มหาเทวา อวนฺทิสุํ
             ติมฺพรูสกวณฺณาโภ        อปฺปเมยฺโย อนูปโม
             รูเปนาสทิโส พุทฺโธ      สฺวาตนาย นิมนฺติโต.
             อุกฺกามุขปหฏฺโฐว        ขทิรงฺคารสนฺนิโภ
             วิชฺชูปโม มหาวีโร       โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             ปพฺพตคฺเค ยถา อจฺจิ     ปุณฺณมาเยว จนฺทิมา
             นฬคฺคิวณฺณสงฺกาโส       โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             อสมฺภีโต ภยาตีโต       ภวนฺตกรโณ มุนิ
             สีหูปโม มหาวีโร        โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             กุสโล พุทฺธธมฺเมหิ       อปสยฺโห ปเรหิ โส
             นาคูปโม มหาวีโร       โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             สทฺธมฺมปารกุสโล ๑-     พุทฺธนาโค อสาทิโส
             อุสภูปโม มหาวีโร       โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             อนนฺตวณฺโณ อมิตยโส     วิจิตฺตสพฺพลกฺขโณ
             สกฺกูปโม มหาวีโร       โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             วสี คณี ปตาปี จ        เตชสี จ ทุราสโท
             พฺรหฺมูปโม มหาวีโร      โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             มหคฺคธมฺโม ๒- ทสพโล   พลาติพลปารโค
             ธรณูปโม มหาวีโร       โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             สีลวีจิสมากิณฺโณ         ธมฺมวิญฺญาณโขภิโต
             อุทธูปโม มหาวีโร       โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             ทุราสโท ทุปฺปสโห       อจโล อุคฺคโต พฺรหา
             เนรูปโม มหาวีโร       โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             อนนฺตญาโณ อสโม ๓-    อตุโล อคฺคตํ คโต
             คคนูปโม มหาวีโร       โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. สทฺธมฺมาจารกุสโล   ฉ.ม. ปตฺตธมฺโม      ฉ.ม. อสมสโม
             ปติฏฺฐา ภยภีตานํ        ตาโณ สรณคามินํ
             อสฺสาสโก มหาวีโร      โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             อาสโย พุทฺธิมนฺตานํ      ปุญฺญกฺเขตฺตํ สุเขสินํ
             รตนากโร มหาวีโร      โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             อสฺสาสโก เวทกโร      สามญฺญผลทายโก
             เมฆูปโม มหาวีโร       โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             โลเก สมุสฺสิโต วีโร ๑-  สพฺพตมวิโนทโน
             สุริยูปโม มหาวีโร       โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             อารมฺมณวิมุตฺตีสุ         สภาวทสฺสโน มุนิ
             จนฺทูปโม มหาวีโร       โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             พุทฺโธ สมุสฺสิโต โลเก    ลกฺขเณหิ อลงฺกโต
             อปฺปเมยฺโย มหาวีโร     โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             ยสฺส ญาณํ อปฺปเมยฺยํ     สีลํ ยสฺส อนูปมํ
             วิมุตฺติ อสทิสา ยสฺส      โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             ยสฺส ธีติ อสทิสา        ถาโม ยสฺส อจินฺติโย
             ยสฺส ปรกฺกโม เชฏฺโฐ    โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             ราโค โทโส จ โมโห จ  วิสา สพฺเพ สมูหตา
             อคทูปโม มหาวีโร       โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             เกฺลสพฺยาธิพหุทุกฺข-      สพฺพตมวิโนทโน
             เวชฺชูปโม มหาวีโร      โส เม พุทฺโธ นิมนฺติโต.
             พุทฺโธติ โภ ยํ วเทสิ     โฆโสเปโส สุทุลฺลโภ
             พุทฺโธ พุทฺโธติ สุตฺวาน    ปีติ เม อุทปชฺชถ.
             อพฺภนฺตรํ อคณฺหนฺตํ       ปีติ เม พหิ นิจฺฉเร
             โสหํ ปีติมโน สนฺโต      อิทํ วจนมพฺรวึ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. โลกจกฺขุ มหาเตโช
             กหํ นุ โข โส ภควา     โลกเชฏฺโฐ นราสโภ
             ตตฺถ คนฺตฺวา นมสฺสิสฺสํ    สามญฺญผลทายกํ.
             ปคฺคยฺห ทกฺขิณํ พาหุํ      เวทชาโต กตญฺชลี
             อาจิกฺขิ เม ธมฺมราชํ     โสกสลฺลวิโนทนํ.
             อุเทนฺตํว มหาเมฆํ       นีลํ อญฺชนสนฺนิภํ
             สาครํ วิย ทิสฺสนฺตํ       ปสฺสเสตํ มหาวนํ.
             เอตฺถ โส วสเต พุทฺโธ   อทนฺตทมโก มุนิ
             วินยนฺโต จ เวเนยฺเย    โพเธนฺโต โพธิปกฺขิเย.
             ปิปาสิโตว อุทกํ         โภชนํว ชิฆจฺฉิโต
             คาวี ยถา วจฺฉคิทฺธา     เอวาหํ วิจินึ ชินํ.
             อาจารอุปจารญฺญู        ธมฺมานุจฺฉวิสํวรํ
             สิกฺขาเปมิ สเก สิสฺเส    คจฺฉนฺเต ชินสนฺติกํ.
             ทุราสทา ภควนฺโต       สีหาว เอกจาริโน
             ปเท ปทํ นิกฺขิปนฺตา      อาคจฺเฉยฺยาถ มาณวา.
             อาสีวิโส ยถา โฆโร     มิคราชาว เกสรี
             มตฺโตว กุญฺชโร ทนฺตี     เอวํ พุทฺธา ทุราสทา.
             อุกฺกาสิตญฺจ ขิปิตํ        อชฺฌุเปกฺขิย มาณวา
             ปเท ปทํ นิกฺขิปนฺตา      อุเปถ พุทฺธสนฺติกํ.
             ปฏิสลฺลานครุกา         อปฺปสทฺทา ทุราสทา
             ทุรูปสงฺกมา พุทฺธา       ครู โหนฺติ สเทวเก.
             ยทาหํ ปญฺหํ ปุจฺฉามิ      ปฏิสมฺโมทยามิ วา
             อปฺปสทฺทา ตทา โหถ     มุนิภูตาว ติฏฺฐถ.
             ยํ โส เทเสติ สทฺธมฺมํ ๑- เขมํ นิพฺพานปตฺติยา
             ตเมวตฺถํ นิสาเมถ       สทฺธมฺมสฺสวนํ สุขํ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. สมฺพุทฺโธ
             อุปสงฺกมฺม สมฺพุทฺธํ       สมฺโมทึ มุนินา อหํ
             ตํ กถํ วีติสาเรตฺวา      ลกฺขเณ อุปธารยึ.
             ลกฺขเณ เทฺว จ กงฺขามิ   ปสฺสามิ ตึสลกฺขเณ
             โกโสหิตวตฺถคุยฺหํ        อิทฺธิยา ทสฺสยี มุนิ.
             ชิวฺหํ นินฺนามยิตฺวาน      กณฺณโสเต จ นาสิเก
             ปฏิมสิ นลาฏนฺตํ         เกวลํ ฉาทยี ชิโน.
             ตสฺสาหํ ลกฺขเณ ทิสฺวา    ปริปุณฺเณ สพฺยญฺชเน
             พุทฺโธติ นิฏฺฐํ คนฺตฺวาน    สห สิสฺเสหิ ปพฺพชึ.
             สเตหิ ตีหิ สหิโต        ปพฺพชึ อนคาริยํ
             อฑฺฒมาเส อสมฺปตฺเต     สพฺเพ ปตฺตามฺห นิพฺพุตึ.
             เอกโต กมฺมํ กตฺวาน     ปุญฺญกฺเขตฺเต อนุตฺตเร
             เอกโต สํสริตฺวาน       เอกโต วินิวตฺตยุํ.
             โคปานสิโย ทตฺวาน      ปูคธมฺเม วสึ อหํ
             เตน กมฺเมน สุกเตน     อฏฺฐ เหตู ลภามหํ.
             ทิสาสุ ปูชิโต โหมิ       โภคา จ อมิตา มม
             ปติฏฺฐา โหมิ สพฺเพสํ     ตาโส มม น วิชฺชติ.
             พฺยาธโย เม น วิชฺชนฺติ   ทีฆายุํ ปาลยามิ จ
             สุขุมจฺฉวิโก โหมิ        อาวาเส ปตฺถิเต วเส.
             อฏฺฐ โคปานสี ทตฺวา     ปูคธมฺเม วสึ อหํ
             ปฏิสมฺภิทารหตฺตญฺจ       เอตํ เม อปรฏฺฐมํ.
             สพฺพโวสิตโวสาโน       กตกิจฺโจ อนาสโว
             อฏฺฐ โคปานสี นาม      ตว ปุตฺโต มหามุนิ.
             ปญฺจ ถมฺภานิ ทตฺวาน     ปูคธมฺเม วสึ อหํ
             เตน กมฺเมน สุกเตน     ปญฺจ เหตู ลภามหํ.
             อจโล โหมิ เมตฺตาย     อนูนงฺโค ภวามหํ
             อาเทยฺยวจโน โหมิ      น ธํเสมิ ยถา อหํ.
             อภนฺตํ โหติ เม จิตฺตํ     อขิโล โหมิ กสฺสจิ
             เตน กมฺเมน สุกเตน     วิมโล โหมิ สาสเน.
             สคารโว สปฺปติสฺโส      กตกิจฺโจ อนาสโว
             สาวโก เต มหาวีร      ภิกฺขุ ตํ วนฺทเต มุนิ.
             กตฺวา สุกตปลฺลงฺกํ       สาลายํ ปญฺญเปสหํ
             เตน กมฺเมน สุกเตน     ปญฺจ เหตู ลภามหํ.
             อุจฺเจ กุเล ปชายิตฺวา    มหาโภโค ภวามหํ
             สพฺพสมฺปตฺติโก โหมิ      มจฺเฉรํ เม น วิชฺชติ.
             คมเน ปตฺถิเต มยฺหํ      ปลฺลงฺโก อุปติฏฺฐติ
             สห ปลฺลงฺกเสฏฺเฐน      คจฺฉามิ มม ปตฺถิตํ.
             เตน ปลฺลงฺกทาเนน      ตมํ สพฺพํ วิโนทยึ
             สพฺพาภิญฺญาพลปฺปตฺโต     เถโร วนฺทติ ตํ มุนิ.
             ปรกิจฺจตฺตกิจฺจานิ        สพฺพกิจฺจานิ สาธยึ
             เตน กมฺเมน สุกเตน     ปาวิสึ อภยํ ปุรํ.
             ปรินิฏฺฐิตสาลมฺหิ         ปริโภคมทาสหํ
             เตน กมฺเมน สุกเตน     เสฏฺฐตฺตํ อชฺฌุปาคโต.
             เย เกจิ ทมกา โลเก    หตฺถิอสฺเส ทเมนฺติ เย
             กริตฺวา การณา นานา    ทารุเณน ทเมนฺติ เต.
             น เหวํ ตฺวํ มหาวีร      ทเมสิ นรนาริโย
             อทณฺเฑน อสตฺเถน       ทเมสิ อุตฺตเม ทเม.
             ทานสฺส วณฺเณ กิตฺเตนฺโต  เทสนากุสโล มุนิ
             เอกปญฺหํ กเถนฺโตว      โพเธสิ ติสเต มุนิ.
             ทนฺตา มยํ สารถินา      สุวิมุตฺตา อนาสวา
             สพฺพาภิญฺญาพลปตฺตา      นิพฺพุตา อุปธิกฺขเย.
             สตสหสฺสิโต กปฺเป       ยํ ทานมททึ ตทา
             อติกฺกนฺตา ภยา สพฺเพ    สาลาทานสฺสิทํ ผลํ.
             กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
    อรหตฺตํ ปน ปตฺวา สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา อญฺญํ พฺยากโรนฺโต:-
      [๘๓๘] "ยํ ตํ สรณมาคมฺห        อิโต อฏฺฐมิ ๑- จกฺขุม
             สตฺตรตฺเตน ภควา       ทนฺตามฺห ตว สาสเน"ติ
คาถมาห. ตสฺสตฺโถ:- ปญฺจหิ จกฺขูหิ จกฺขุม ภควา ยสฺมา มยํ อิโต อตีเต
อฏฺฐเม ทิวเส ตํ สรณํ อคมิมฺห. ตสฺมา สตฺตรตฺเตน ตว สาสเน ทมเกน ๒-
ทนฺตา อมฺห, อโห เต สรณคมนสฺส อานุภาโวติ. ตโต ปรํ:-
      [๘๓๙] "ตุวํ พุทฺโธ ตุวํ สตฺถา     ตุวํ มาราภิภู มุนิ
            ตุวํ อนุสเย เฉตฺวา       ติณฺโณ ตาเรสิมํ ปชํ.
      [๘๔๐] อุปธี เต สมติกฺกนฺตา      อาสวา เต ปทาลิตา
            สีโหว อนุปาทาโน        ปหีนภยเภรโว"ติ
อิมาหิ ทฺวีหิ คาถาหิ อภิตฺถวิตฺวา โอสานคาถาย สตฺถารํ วนฺทนํ ยาจติ:-
      [๘๔๑] "ภิกฺขโว ติสตา อิเม      ติฏฺฐนฺติ ปญฺชลีกตา
            ปาเท วีร ปสาเรหิ       นาคา วนฺทนฺตุ สตฺถุโน"ติ.
    ตตฺถ ตุวํ พุทฺโธติ ตฺวเมว อิมสฺมึ โลเก สพฺพญฺญุพุทฺโธ. ทิฏฺฐธมฺมิกาทิอตฺเถน
สตฺตานํ อนุสาสนโต ตฺวเมว สตฺถา. สพฺเพสํ มารานํ อภิภวนโต มาราภิภู.
มุนิภาวโต มุนิ. อนุสเย เฉตฺวาติ กามราคาทิเก อนุสเย อริยมคฺคสตฺเถน ฉินฺทิตฺวา.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อฏฺฐเม          สี. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
ติณฺโณติ สยํ สํสารมโหฆํ ติณฺโณ, เทสนาหตฺเถน อิมํ ปชํ สตฺตกายํ ตาเรสิ.
อุปธีติ ขนฺธูปธิอาทโย สพฺเพ อุปธี. อนุปาทาโนติ สพฺพโส ปหีนกามุปาทานาทิโก.
เอวํ วตฺวา เถโร สปริโส สตฺถารํ อภิวนฺทตีติ.
                     เสลตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๓๓๖-๓๕๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=7744&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=7744&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=390              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=7645              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7794              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7794              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]