ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๔ ภาษาบาลีอักษรไทย เถรี.อ. (ปรมตฺถที.)

                    ๔๓๔. ๕. อุพฺพิรีเถรีคาถาวณฺณนา
      อมฺม ชีวาติอาทิกา อุพฺพิริยา เถริยา คาถา.
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิการา ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ
อุปจินนฺตี ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ
ปตฺตา เอกทิวสํ มาตาปิตูสุ มงฺคลํ อนุภวิตุํ เคหนฺตรคเตสุ อทุติยา สยํ เคเห
โอหีนา อุปกฏฺฐาย เวลาย ภควโต สาวกํ เอกํ ขีณาสวตฺเถรํ เคหทฺวารสมีเปน
คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา ภิกฺขํ ทาตุกามา "ภนฺเต อิธ ปวิสถา"ติ วตฺวา เถเร เคหํ
ปวิฏฺเฐ ปญฺจปติฏฺฐิเตน เถรํ วนฺทิตฺวา โคนกาทีหิ อาสนํ ปญฺญาเปตฺวา อทาสิ.
นิสีทิ เถโร ปญฺญตฺเต อาสเน. สา ปตฺตํ คเหตฺวา ปิณฺฑปาตสฺส ปูเรตฺวา
เถรสฺส หตฺเถ ฐเปสิ. เถโร อนุโมทนํ กตฺวา ปกฺกามิ. สา เตน ปุญฺญกมฺเมน
ตาวตึเสสุ นิพฺพตฺติตฺวา ตตฺถ ยาวตายุกํ อุฬารทิพฺพสมฺปตฺตึ อนุภวิตฺวา ตโต
จุตา สุคตีสุเยว สํสรนฺตี อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ คหปติมหาสาลกุเล
นิพฺพตฺติตฺวา อุพฺพิรีติ ลทฺธนามา อภิรูปา ทสฺสนียา ปาสาทิกา อโหสิ. สา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๘.

วยปฺปตฺตกาเล โกสลรญฺญา อตฺตโน เคหํ นีตา กติปยสํวจฺฉราติกฺกเมน เอกํ ธีตรํ ลภิ, ตสฺสา ชีวนฺตีติ นามํ อกํสุ. ราชา ตสฺสา ธีตรํ ทิสฺวา ตุฏฺฐมานโส อุพฺพิริยา อภิเสกํ อทาสิ. ธีตา ปนสฺสา อาธาวิตฺวา ปริธาวิตฺวา วิจรณกาเล กาลมกาสิ. มาตา ยตฺถ ตสฺสา สรีรนิกฺเขโป กโต, ตํ สุสานํ คนฺตฺวา ทิวเส ทิวเส ปริเทวติ. เอกทิวสํ สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา โถกํ นิสีทิตฺวา คตา อจิรวตีนทิยา ตีเร ฐตฺวา ธีตรํ อารพฺภ ปริเทวติ. สตฺถา ตํ ทิสฺวา คนฺธกุฏิยํ ยถานิสินฺโนว อตฺตานํ ทสฺเสตฺวา "กสฺมา วิปฺปลปสี"ติ ปุจฺฉิ. มม ธีตรํ อารพฺภ วิปฺปลปามิ ภควาติ. อิมสฺมึ สุสาเน ฌาปิตา ตว ธีตโร จตุราสีติสหสฺสมตฺตา, ตาสํ กตรํ สนฺธาย วิปฺปลปสีติ. ตาสํ ตํ ตํ อาฬาหนฏฺฐานํ ทสฺเสตฺวา:- [๕๑] "อมฺม ชีวาติ วนมฺหิ กนฺทสิ อตฺตานํ อธิคจฺฉ อุพฺพิริ จุลฺลาสีติสหสฺสานิ สพฺพา ชีวสนามิกา เอตมฺหาฬาหเน ทฑฺฒา ตาสํ กมนุโสจสี"ติ อุปฑฺฒคาถมาห. ๑- ตตฺถ อมฺม ชีวาติ มาตุปจารนาเมน ธีตุยา อาลปนํ, อิทญฺจสฺสา วิปฺปลปนาการทสฺสนํ. วนมฺหิ กนฺทสีติ วนมชฺเฌ ปริเทวสิ. อตฺตานํ อธิคจฺฉ อุพฺพิรีติ อุพฺพิริ ตว อตฺตานเมว ตาว พุชฺฌสฺสุ ยาถาวโต ชานาหิ. จุลฺลาสีติสหสฺสานีติ จตุราสีติสหสฺสานิ. สพฺพา ชีวสนามิกาติ ตา สพฺพาปิ ชีวนฺติ, ยา สมานนามิกา. ๒- เอตมฺหาฬาหเน ทฑฺฒาติ เอตมฺหิ สุสาเน ฌาปิตา. ตาสํ กมนุโสจสีติ ตาสุ ชีวนฺตีนามาสุ จตุราสีติสหสฺสมตฺตาสุ กํ สนฺธาย ตฺวํ อนุโสจสิ อนุโสกํ อาปชฺชสีติ เอวํ สตฺถารา ธมฺเม เทสิเต เทสนานุสาเรน ญาณํ เปเสตฺวา วิปสฺสนํ อารภิตฺวา สตฺถุ เทสนาวิลาเสน อตฺตโน จ เหตุสมฺปตฺติยา ยถาฐิตาว ๓- วิปสฺสนํ อุสฺสุกฺกาเปตฺวา มคฺคปฏิปาฏิยา อคฺคผเล อรหตฺเต ปติฏฺฐาสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๔-:- @เชิงอรรถ: สี. ทิยฑฺฒฺคาถมาห, ฉ.ม. สอุปฑฺฒคาถมาห สี. เอกนามิกา @ ฉ.ม. ยถาฐาตาว ขุ.อป. ๓๓/๓๗/๓๐๒

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๙.

"นคเร หํสวติยา อโหสึ มาลิกา ๑- ตทา มาตา จ เม ปิตา เจว กมฺมนฺตํ อคมํสุ เต. มชฺฌนฺติกมฺหิ สูริเย อทฺทสํ สมณํ อหํ วีถิยา อนุคจฺฉนฺตํ อาสนํ ปญฺญเปสหํ. โคนกจิตฺตกาทีหิ ๒- ปญฺญาเปตฺวาหมาสนํ ๓- ปสนฺนจิตฺตา สุมนา อิทํ วจนมพฺรวึ. สนฺตตฺตา กุถิตา ๔- ภูมิ สูโร มชฺฌนฺติเก ฐิโต มาลุตา จ น วายนฺติ กาโล เจวตฺถเมหิติ. ๕- ปญฺญตฺตมาสนมิทํ ตวตฺถาย มหามุนิ อนุกมฺปํ อุปาทาย นิสีท มม อาสเน. นิสีทิ ตตฺถ สมโณ สุทนฺโต สุทฺธมานโส ตสฺส ปตฺตํ คเหตฺวาน ยถารนฺธํ อทาสหํ. เตน กมฺเมน สุกเตน เจตนาปณิธีหิ จ ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ ตาวตึสํ อคญฺฉหํ. ตตฺถ เม สุกตํ พฺยมฺหํ อาสเนน สุนิมฺมิตํ สฏฺฐิโยชนมุพฺเพธํ ตึสโยชนวิตฺถตํ. โสณฺณมยา มณิมยา อโถปิ ผลิกามยา โลหิตงฺกมยา เจว ปลฺลงฺกา วิวิธา มม. ตูลิกาวิกติกาหิ กฏฺฐิสฺสจิตฺตกาหิ จ ๖- อุทฺธํ เอกนฺตโลมิ จ ปลฺลงฺกา เม สุสณฺฐิตา. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. พาลิกา ฉ.ม. โคนกาวิกติกาหิ ฉ.ม. ปญฺญาเปตฺวา มมาสนํ @ ก. กฐิตา ฉ.ม. เจเวตฺถเมหิติ กฏิสฺสาจิตฺตกาหิ จ (สฺยา)

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๐.

ยทา อิจฺฉามิ คมนํ หาสขิฑฺฑาสมปฺปิตา สห ปลฺลงฺกเสฏฺเฐน คจฺฉามิ มม ปตฺถิตํ. อสีติเทวราชูนํ มเหสิตฺตมการยึ สตฺตติจกฺกวตฺตีนํ มเหสิตฺตมการยึ. ภวาภเว สํสรนฺตี มหาโภคํ ลภามหํ โภเค เม อูนตา นตฺถิ เอกาสนผลํ อิทํ. ๑- ทุเว ภเว สํสรามิ เทวตฺเต อถ มานุเส อญฺเญ ภเว น ชานามิ เอกาสนผลํ อิทํ. ทุเว กุเล ปชายามิ ขตฺติเย จาปิ พฺราหฺมเณ อุจฺจากุลิกา ๒- สพฺพตฺถ เอกาสนผลํ อิทํ. โทมนสฺสํ น ชานามิ จิตฺตสนฺตาปนํ มม เววณฺณิยํ น ชานามิ เอกาสนผลํ อิทํ. ธาติโย มํ อุปฏฺฐนฺติ ขุชฺชา เจลาวกา ๓- พหู องฺเกน องฺกํ คจฺฉามิ เอกาสนผลํ อิทํ. ๔- อญฺญา มเมว นฺหาเปนฺติ อญฺญา โภเชนฺติ โภชนํ อญฺญา มํ อลงฺกโรนฺติ อญฺญา รเมนฺติ มํ สทา อญฺญา คนฺธํ วิลิมฺปนฺติ เอกาสนผลํ อิทํ. ๔- มณฺฑเป รุกฺขมูเล วา สุญฺญาคาเร วสนฺติยา มม สงฺกปฺปมญฺญาย ปลฺลงฺโก อุปติฏฺฐติ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. เอกาสนสฺสิทํ ผลํ. เอวมุปริปิ ฉ.ม. อุจฺจากุลีนา ฉ.ม. เจลาปิกา @๔-๔ ฉ.ม. อญฺญา นฺหาเปนฺติ โภเชนฺติ อญฺญา รเมนฺติ มํ สทา @อญฺญา คนฺธํ วิลิมฺปนฺติ เอกาสนสฺสิทํ ผลํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๑.

อยํ ปจฺฉิมโก มยฺหํ จริโม วตฺตเต ภโว อชฺชาปิ รชฺชํ ฉฑฺเฑตฺวา ปพฺพชึ อนคาริยํ. สตสหสฺสิโต กปฺเป ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ เอกาสนผลํ อิทํ. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา นาคีว พนฺธนํ เฉตฺวา วิหรามิ อนาสวา. สฺวาคตํ วต เม อาสิ พุทฺธเสฏฺฐสฺส สนฺติเก ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ. ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. อรหตฺเต ปน ปติฏฺฐาย อตฺตนา อธิคตวิเสสํ ปกาเสนฺตี:- [๕๒] "อพฺพุหิ ๑- วต เม สลฺลํ ทุทฺทสํ หทยสฺสิตํ ยํ เม โสกปเรตาย ธีตุโสกํ พฺยปานุทิ. [๕๓] สาชฺช อพฺพูฬฺหสลฺลาหํ นิจฺฉาตา ปรินิพฺพุตา พุทฺธํ ธมฺมญฺจ สํฆญฺจ อุเปมิ สรณํ มุนินฺ"ติ อิมา เทฺว คาถา อภาสิ. ตตฺถ อพฺพุหิ วต เม สลฺลํ, ทุทฺทสํ หทยสฺสิตนฺติ อนุปจิตกุสลสมฺภาเรหิ ยาถาวโต ทุทฺทสํ มม จิตฺตสนฺนิสฺสิตํ ปีฬาชนนโต ทุนฺนิสฺสรณโต ๒- อนฺโต ตุทนโต จ "สลฺลนฺ"ติ ลทฺธนามํ โสกญฺจ ตณฺหญฺจ อพฺพุหิ วต นีหริ วต. ยํ เม @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อพฺพหี ฉ.ม. ทุนฺนีหรณโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๒.

โสกปเรตายาติ ยสฺมา โสเกน อภิภูตาย มยฺหํ ธีตุโสกํ พฺยปานุทิ อนวเสสโต นีหริ, ตสฺมา อพฺพุหิ วต เม สลฺลนฺติ โยชนา. สาชฺช อพฺพูฬฺหสลฺลาหนฺติ สา อหํ อชฺช สพฺพโส อุทฺธฏตณฺหาสลฺลา ตโต เอว นิจฺฉาตา ปรินิพฺพุตา. มุนินฺติ สพฺพญฺญุพุทฺธํ ตทุปฺปเทสิตํ มคฺคผลนิพฺพานปเภทํ นววิธโลกุตฺตรธมฺมญฺจ ตตฺถ ปติฏฺฐิตํ อฏฺฐอริยปุคฺคลสมูหสงฺขาตํ สํฆญฺจ อนุตฺต- เรหิ เตหิ โยชนโต สกลวฏฺฏทุกฺขวินาสนโต จ สรณํ ตาณํ เลณํ ปรายนนฺติ อุเปมิ อุปคจฺฉามิ พุชฺฌามิ เสวามิ จาติ อตฺโถ. อุพฺพิรีเถรีคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -----------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๔ หน้า ๖๗-๗๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=1428&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=1428&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=434              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9079              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9137              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9137              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]