อรรถกถาเล่มที่ ๓๔ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เถรี.อ. (ปรมตฺถที.)

                   ๔๔๙. ๑๑. ตึสมตฺตาเถรีคาถาวณฺณนา
      มุสลานิ คเหตฺวานาติอาทิกา ตึสมตฺตานํ เถรีนํ คาถา.
      ตาปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิการา ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ
อุปจินนฺติโย อนุกฺกเมน อุปจิตวิโมกฺขสมฺภารา ๓- อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สกกมฺม-
สญฺโจทิตา ตตฺถ ตตฺถ กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺุตํ ปตฺวา ปฏาจาราย เถริยา
สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺธา ปพฺพชิตฺวา ปริสุทฺธสีลา วตฺตปฏิวตฺตํ
ปริปูเรนฺติโย วิหรนฺติ. อเถกทิวสํ ปฏาจาราเถรี ตาสํ โอวาทํ เทนฺตี:-
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม....นิชิคิสาย  ๒ ม.,อิ. อุปฺปชฺชนโต  ๓ สี. อุปจิตกุสลสมฺภารา
       [๑๑๗] "มุสลานิ คเหตฺวาน          ธญฺ โกฏฺเฏนฺติ มาณวา
              ปุตฺตทารานิ โปเสนฺตา       ธนํ วินฺทนฺติ มาณวา.
       [๑๑๘]  กโรถ พุทฺธสาสนํ           ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ
              ขิปฺปํ ปาทานิ โธวิตฺวา       เอกมนฺเต นิสีทถ
              เจโตสมถมนุยุตฺตา          กโรถ พุทฺธสาสนนฺ"ติ
อิมา เทฺว คาถา อภาสิ.
      ตตฺถายํ สงฺเขปตฺโถ:- อิเม สตฺตา ชีวิตเหตุ มุสลานิ คเหตฺวา ปเรสํ
ธญฺ โกฏฺเฏนฺติ, อุทุกฺขลกมฺมํ กโรนฺติ. อญฺมฺปิ เอทิสํ ๑- นิหีนกมฺมํ กตฺวา
ปุตฺตทารํ โปเสนฺตา ยถารหํ ธนมฺปิ สํหรนฺติ. ตํ ปน เนสํ กมฺมํ นิหีนํ คมฺมํ
โปถุชฺชนิกํ ทุกฺขํ อนตฺถสญฺหิตญฺจ. ตสฺมา เอทิสํ สงฺกิเลสิกปปญฺจํ วชฺเชตฺวา
กโรถ พุทฺธสาสนํ สิกฺขตฺตยสงฺขาตํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสนํ กโรถ สมฺปาเทถ อตฺตโน
สนฺตาเน นิพฺพตฺเตถ. ตตฺถ การณมาห "ยํ กตฺวา นานุตปฺปตี"ติ, ยสฺส กรณเหตุ เอตรหิ
อายตึ จ อนุตาปํ นาปชฺชติ. อิทานิ ตสฺส กรเณ ปุพฺพกิจฺจํ อนุโยควิธิญฺจ
ทสฺเสตุํ "ขิปฺปํ ปาทานิ โธวิตฺวา"ติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ ยสฺมา อโธวิตปาทสฺส
อวิกฺขาลิตมุขสฺส จ นิสชฺชนสุขํ อุตุสปฺปายลาโภ จ น โหติ, ปาเท ปน โธวิตฺวา
มุขญฺจ วิกฺขาเลตฺวา เอกมนฺเต นิสินฺนสฺส ตทุภยํ ลภติ, ตสฺมา ขิปฺปํ อิมํ
ยถาลทฺธํ ขณํ อวิราเธนฺติโย ปาทานิ อตฺตโน ปาเท โธวิตฺวา เอกมนฺเต วิวิตฺเต
โอกาเส นิสีทถ นิสชฺชถ. อฏฺตึสาย อารมฺมเณสุ ยตฺถ กตฺถจิ จิตฺตรุจิเก อารมฺมเณ
อตฺตโน จิตฺตํ อุปริพนฺธิตฺวา เจโตสมถมนุยุตฺตา สมาหิเตน จิตฺเตน จตุสจฺจ-
กมฺมฏฺานภาวนาวเสน พุทฺธสฺส ภควโต สาสนํ โอวาทํ อนุสิฏฺึ กโรถ สมฺปาเทถาติ.
      อถ ตา ภิกฺขุนิโย ตสฺสา เถริยา โอวาเท ตฺวา วิปสฺสนํ ปฏฺเปตฺวา
ภาวนาย กมฺมํ กโรนฺติโย าณปริปากคตตฺตา เหตุสมฺปนฺนตาย จ สห
@เชิงอรรถ: ๑ ม. เอกทิวสํ
ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปตฺวา อตฺตโน ปฏิปตฺตึ ปจฺจเวกฺขิตฺวา โอวาทคาถาหิ
สทฺธึ:-
       [๑๑๙] "ตสฺสา ตา วจนํ สุตฺวา      ปฏาจาราย สาสนํ
              ปาเท ปกฺขาลยิตฺวาน       เอกมนฺตํ อุปาวิสุํ
              เจโตสมถมนุยุตฺตา         อกํสุ พุทฺธสาสนํ.
       [๑๒๐]  รตฺติยา ปุริเม ยาเม       ปุพฺพชาติมนุสฺสรุํ
              รตฺติยา มชฺฌิเม ยาเม      ทิพฺพจกฺขุํ วิโสธยุํ
              รตฺติยา ปจฺฉิเม ยาเม      ตโมกฺขนฺธํ ปทาลยุํ.
       [๑๒๑]  อุฏฺาย ปาเท วนฺทึสุ       กตา เต อนุสาสนี
              อินฺทํว เทวา ติทสา        สงฺคาเม อปราชิตํ
              ปุรกฺขตฺวา วิหสฺสาม        เตวิชฺชามฺห อนาสวา"ติ
อิมา คาถา อภาสึสุ.
       ตตฺถ ตสฺสา ตา วจนํ สุตฺวา, ปฏาจาราย สาสนนฺติ ตสฺสา ปฏาจาราย
เถริยา กิเลเส ปฏินิสฺสคฺคสาสนฏฺเน ๑- สาสนภูตํ โอวาทวจนํ ตา ตึสมตฺตา
ภิกฺขุนิโย สุตฺวา ปฏิสุตฺวา สิรสา สมฺปฏิจฺฉิตฺวา.
       อุฏฺาย ปาเท วนฺทึสุ, กตา เต อนุสาสนีติ ยถาสมฺปฏิจฺฉิตํ ตทนุสาสนํ
อฏฺิกตฺวา ๒- มนสิกตฺวา ยถาผาสุกฏฺาเน นิสีทิตฺวา ภาเวนฺติโย ภาวนํ มตฺถกํ
ปาเปตฺวา อตฺตนา อธิคตวิเสสํ อาโรเจตุํ นิสินฺนาสนโต อุฏฺาย ตสฺสา สนฺติกํ
คนฺตฺวา "มหาเถริ ตว อนุสาสนี ยถานุสิฏฺ อเมฺหหิ กตา"ติ วตฺวา ตสฺสา
ปาเท ปญฺจปติฏฺิเตน วนฺทึสุ. อินฺทํว เทวา ติทสา, สงฺคาเม อปราชิตนฺติ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. กิเลสปฏิสตฺตุสาสนฏฺเน  ๒ ฉ.ม. ตสฺสา สาสนํ อฏฺึ กตฺวา
เทวาสุรสงฺคาเม อปราชิตํ วิชิตาวึ อินฺทํ ตาวตึสา เทวา วิย มหาเถริ มยนฺตํ
ปุรกฺขตฺวา วิหริสฺสาม ๑- อญฺสฺส กตฺตพฺพสฺส อภาวโต. ตสฺมา "เตวิชฺชามฺห
อนาสวา"ติ อตฺตโน กตญฺุภาวํ ปเวเทนฺติ. อิทเมว ตาสํ อญฺาพฺยากรณํ อโหสิ.
ยํ ปเนตฺถ อตฺถโต อวิภตฺตํ, ตํ เหฏฺา วุตฺตนยเมว.
                    ตึสมตฺตาเถรีคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
                       ------------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๔ หน้า ๑๔๙-๑๕๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=3224&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=3224&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=449
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9250
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9302
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9302
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26