อรรถกถาเล่มที่ ๓๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๑ เอกนิปาต(๑)

                    ๓ เสริววาณิชชาตกํ
     อิธ เจ หิ นํ วิราเธสีติ อิทํ ธมฺมเทสนํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรนฺโต
เอกํ โอสฺสฏฺวิริยเมว ภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ ตญฺหิ ปุริมนเยเนว
ภิกฺขูหิ อานีตํ ทิสฺวา สตฺถา อาห ภิกฺขุ ตฺวํ เอวรูเป มคฺคผลทายเก
สาสเน ปพฺพชิตฺวา วิริยํ โอสฺสชฺชนฺโต สตสหสฺสคฺฆนิกาย
กาญฺจนปาติยา ปริหีโน เสริวพาณิโช วิย จิรํ โสจิสฺสสีติ ฯ
ภิกฺขู ตสฺสตฺถสฺส อาวิภาวนตฺถํ ภควนฺตํ ยาจึสุ ฯ ภควา ภวนฺตเรน
ปฏิจฺฉนฺนการณํ ปากฏํ อกาสิ ฯ
     อตีเต อิโต ปญฺจเม กปฺเป โพธิสตฺโต เสริวรฏฺเ เสริโว
นาม กจฺฉปุตฺตพาณิโช อโหสิ ฯ โส เสริวนามเกน เอเกน
โลลกจฺฉปุตฺตพาณิเชน สทฺธึ โวหารตฺถาย คจฺฉนฺโต นีลพาหํ นาม นทึ
อุตฺตริตฺวา อริฏฺปุรํ นาม นครํ ปวิสนฺโต นครวีถิโย ภาเชตฺวา
อตฺตโน ปตฺตวีถิยํ ภณฺฑํ วิกฺกิณนฺโต วิจริ ฯ อิตโรปิ อตฺตโน
ปตฺตวีถึเยว คณฺหิ ฯ ตสฺมึ จ นคเร เอกเสฏฺิกุลํ ปริชิณฺณํ อโหสิ ฯ
สพฺเพ ปุตฺตภาติกา จ ธนํ จ ปริกฺขยํ อคมํสุ ฯ เอกา ทาริกา
อยฺยิกาย สทฺธึ อวเสสา อโหสิ ฯ ตา เทฺวปิ ปเรสํ ภตึ กตฺวา
ชีวนฺติ ฯ เคเห ปน ตาสํ มหาเสฏฺินา ปริภุตฺตปุพฺพา สุวณฺณปาติ
ภาชนนฺตเร นิกฺขิตฺตา ทีฆรตฺตํ อนวลญฺชิยมานา มลคฺคหิตา อโหสิ ฯ
ตา ตสฺสา สุวณฺณปาติภาวมฺปิ น ชานนฺติ ฯ โส โลลพาณิโช ตสฺมึ
สมเย มณฺฑิเก คณฺหถ มณฺฑิเก คณฺหถาติ วิจรนฺโต ตํ ฆรทฺวารํ
ปาปุณิ ฯ สา กุมาริกา ตํ ทิสฺวา อยฺยิกํ อาห อมฺม มยฺหํ เอกํ ปิลนฺธนํ
คณฺหาติ ฯ อมฺม มยํ ทุคฺคตา กึ ทตฺวา คณฺหิสฺสามาติ ฯ อยํ โน ปาติ
อตฺถิ โน จ อมฺหากํ อุปการา อิมํ ทตฺวา คณฺหาติ ฯ สา พาณิชํ
ปกฺโกสาเปตฺวา อาสเน นิสีทาเปตฺวา ตํ ปาตึ ทตฺวา อยฺย อิมํ
คเหตฺวา ตว ภคินิยา กิญฺจิเทว เทหีติ อาห ฯ พาณิโช ปาตึ หตฺเถน
คเหตฺวาว สุวณฺณปาติ ภวิสฺสตีติ ปริวตฺเตตฺวา ปาติปิฏฺิยํ สูจิยา
เลขํ กฑฺฒิตฺวา สุวณฺณภาวํ ตฺวา อิเมสํ กิญฺจิ อทตฺวา อิมํ
ปาตึ หริสฺสามีติ อยํ กึ อคฺฆติ อฑฺฒมาสโกปิสฺสา มูลํ น
โหตีติ ภูมิยํ ขิปิตฺวา อุฏฺายาสนา ปกฺกามิ ฯ เตน
ปวิสิตฺวา นิกฺขนฺตวีถึ อิตโร ปวิสิตุํ ลภตีติ โพธิสตฺโต ตํ
วีถึ ปวิสิตฺวา มณฺฑิเก คณฺหถาติ ตเมว ฆรทฺวารํ ปาปุณิ ฯ
ปุน สา กุมาริกา ตเถว อยฺยิกํ อาห ฯ อถ นํ อยฺยิกา อมฺม
อิมํ อาคตพาณิโช ตํ ปาตึ ภูมิยํ ขิปิตฺวา คโต อิทานิ กึ
ทตฺวา คณฺหิสฺสามีติ อาห ฯ อมฺม โส พาณิโช ผรุสวาโจ อยํ
ปน ปิยทสฺสโน มุทุสลฺลาโป อปฺเปว นาม คณฺเหยฺยาติ ฯ เตนหิ
ปกฺโกสาหีติ ฯ สา ตํ ปกฺโกสิ ฯ อถสฺส เคหํ ปวิสิตฺวา นิสินฺนสฺส
ตํ ปาตึ อทํสุ ฯ โส ตสฺสา สุวณฺณปาติภาวํ ตฺวา อมฺม
อยํ ปาติ สตสหสฺสํ อคฺฆติ ปาติอคฺฆนกํ ภณฺฑํ มยฺหํ หตฺเถ
นตฺถีติ อาห ฯ อยฺย ปมํ อาคตพาณิโช อยํ อฑฺฒมาสกํปิ น
อคฺฆตีติ ภูมิยํ ขิปิตฺวา คโต อยํ ปน ตว ปุญฺเน สุวณฺณปาติ
ชาตา ภวิสฺสติ มยํ อิมํ ตุยฺหํ เทม กิญฺจิเทว โน ทตฺวา
อิมํ คเหตฺวา ยาหีติ ฯ โพธิสตฺโต ตสฺมึ ขเณ หตฺถคตานิ ปญฺจ
กหาปณสตานิ ปญฺจสตคฺฆนิกํ ภณฺฑํ จ สพฺพํ ทตฺวา มยฺหํ
อิมํ ตุลญฺจ ปสิพฺพกญฺจ อฏฺ จ กหาปเณ เทถาติ เอตฺตกํ
ยาจิตฺวา ตํ อาทาย ปกฺกามิ ฯ โส สีฆเมว นทีตีรํ คนฺตฺวา
นาวิกสฺส อฏฺ กหาปเณ ทตฺวา นาวํ อภิรุยฺหิ ฯ พาลพาณิโชปิ
ปุน เคหํ คนฺตฺวา อาหรถ ตํ ปาตึ ตุมฺหากํ กิญฺจิเทว ทสฺสามีติ
อาห ฯ สา ตํ ปริภาสิตฺวา ตฺวํ อมฺหากํ สตสหสฺสคฺฆนิกํ
สุวณฺณปาตึ อฑฺฒมาสกคฺฆนิกํปิ อกาสิ ตุยฺหํ ปน สามิกสทิโส
เอโก ธมฺมิกพาณิโช อมฺหากํ สหสฺสํ ทตฺวา ตํ อาทาย คโตติ
อาห ฯ ตํ สุตฺวา สตสหสฺสคฺฆนิกาย หิ สุวณฺณปาติยา
ปริหีโนมฺหิ มหาชานิกโร วต เม อยนฺติ สญฺชาตพลวโสโก สตึ
ปจฺจุปฏฺเปตุํ อสกฺโกนฺโต วิสญฺี หุตฺวา อตฺตโน หตฺถคเต
กหาปเณ เจว ภณฺฑกญฺจ ฆรทฺวาเรเยว วิกิริตฺวา นิวาสนปารุปนํ
ปหาย ตุลาทณฺฑํ มุคฺครํ กตฺวา อาทาย โพธิสตฺตสฺส อนุปทํ
ปกฺกนฺโต ตํ นทีตีรํ คนฺตฺวา โพธิสตฺตํ คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา อมฺโภ
นาวิก นาวํ นิวตฺเตหีติ อาห ฯ โพธิสตฺโต มา นิวตฺตยีติ ปฏิเสเธติ ฯ
อิตรสฺสาปิ โพธิสตฺตํ คจฺฉนฺตํ ปสฺสนฺตสฺเสว พลวโสโก อุทปาทิ
หทยํ อุณฺหํ อโหสิ มุขโต โลหิตํ อุคฺคจฺฉิ ฯ วาปีกทฺทโม วิย
หทยํ ผลิ ฯ โส โพธิสตฺเต อาฆาตํ พนฺธิตฺวา ตตฺเถว ชีวิตกฺขยํ
ปาปุณิ ฯ อิทํ ปมํ เทวทตฺตสฺส โพธิสตฺเต อาฆาตพนฺธนํ ฯ
โพธิสตฺโต ทานาทีนิ ปุญฺานิ กตฺวา ยถากมฺมํ อคมาสิ ฯ
     สมฺมาสมฺพุทฺโธ อิมํ ธมฺมเทสนํ กเถตฺวา อภิสมฺพุทฺโธว หุตฺวา
อิมํ คาถมาห
        อิธ เจ นํ วิราเธสิ        สทฺธมฺมสฺส นิยามกํ
        จิรํ ตฺวํ อนุตปฺเปสิ         เสริวายํว พาณิโชติ ฯ
     ตตฺถ อิธ เจ นํ วิราเธสิ สทฺธมฺมสฺส นิยามกนฺติ อิมสฺมึ
สาสเน เอวํ สทฺธมฺมสฺส นิยามกสงฺขาตํ โสตาปตฺติมคฺคํ วิราเธสิ
เจ ยทิ วิราเธสิ วิริยํ โอสฺสชฺชนฺโต นาธิคจฺฉสิ น ปฏิลภสีติ
อตฺโถ  ฯ จิรํ ตฺวํ อนุตปฺเปสีติ เอวํ สนฺเต ตฺวํ ทีฆมทฺธานํ โสจนฺโต
ปริเทวนฺโต สทา อนุตปฺเปสฺสสิ ฯ อถวา โอสฺสฏฺวิริยตาย
อริยมคฺคสฺส วิราธิตตฺตา ทีฆรตฺตํ นิรยาทีสุ อุปฺปนฺโน นานปฺปการานิ
ทุกฺขานิ อนุภวนฺโต อนุตปฺเปสฺสสิ กิลมิสฺสสีติ อยเมตฺถ อตฺโถ ฯ
กถํ ฯ เสริวายํว พาณิโชติ เสริวาติ เอวํนามโก อยํ วาณิโช
ยถา ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ยถา ปุพฺเพ เสริวา นาม พาณิโช
สตสหสฺสคฺฆนิกํ สุวณฺณปาตึ ลภิตฺวา ตสฺสา คหณตฺถาย วิริยํ
อกตฺวา ตโต ปริหีโน อนุตปฺปิ เอวเมว ตฺวํปิ อิมสฺมึ สาสเน
ปฏิยตฺตสุวณฺณปาติสทิสํ อริยมคฺคํ โอสฺสฏฺวิริยตาย อนธิคจฺฉนฺโต
ตโต ปริหีโน ทีฆรตฺตํ อนุตปฺเปสฺสสิ สเจ ปน วิริยํ น โอสฺสชฺชิสฺสสิ
ปณฺฑิตวาณิโช สุวณฺณปาตึ ปฏิลภติ วิย มม สาสเน นววิธํปิ
โลกุตฺตรธมฺมํ ปฏิลภิสฺสสีติ ฯ
     เอวมสฺส สตฺถา อรหตฺเตน กูฏํ คณฺหนฺโต อิมํ ธมฺมเทสนํ
ทสฺเสตฺวา จตฺตาริ สจฺจานิ ปกาเสสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน โอสฺสฏฺวิริโย
ภิกฺขุ อคฺคผเล อรหตฺเต ปติฏฺาสิ ฯ สตฺถาปิ เทฺว วตฺถูนิ กเถตฺวา
อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา พาลวาณิโช เทวทตฺโต
อโหสิ ปณฺฑิตวาณิโช อหเมว อโหสีติ เทสนํ นิฏฺาเปสิ ฯ
                  เสริววาณิชชาตกํ ตติยํ ฯ
                  ------------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๕ หน้า ๑๗๑-๑๗๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=35&A=3587&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=35&A=3587&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=3
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=19
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=19
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=19
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27