ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๕ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๑ เอกนิปาต(๑)

                    ๔ จุลฺลกเสฏฺิชาตกํ
     อปฺปเกนปิ เมธาวีติ อิทํ ธมฺมเทสนํ ภควา ราชคหํ อุปนิสฺสาย
ชีวกมฺพวเน วิหรนฺโต จุลฺลปนฺถกตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิ ฯ ตสฺส
อมฺพวเน จุลฺลปนฺถกสฺส ตาว อุปฺปตฺติ จ ปพฺพชฺชา จ กเถตพฺพา ฯ
อยํ อนุปพฺพิกถา ฯ
     ราชคเห กิร มหาธนเสฏฺิกุลสฺส ธีตา อตฺตโน ทาเสเนว
สทฺธึ สนฺถวํ กตฺวา อญฺเปิ เม อิมํ กมฺมํ ชาเนยฺยุนฺติ ภีตา
เอวมาห อมฺเหหิ อิมสฺมึ าเน วสิตุํ น สกฺกา สเจ เม
มาตาปิตโร อิมํ โทสํ ชานิสฺสนฺติ ขณฺฑาขณฺฑิกํ กริสฺสนฺติ วิเทสํ
คนฺตฺวา วสิสฺสามาติ หตฺถสารํ คเหตฺวา อคฺคทฺวาเรน นิกฺขมิตฺวา
ยตฺถ วา ตตฺถ วา อญฺเหิ อชานนฏฺานํ คนฺตฺวา วสิสฺสามาติ
อุโภปิ อคมํสุ ฯ เตสํ เอกสฺมึ าเน วสนฺตานํ สํวาสมนฺวาย
ตสฺสา กุจฺฉิยํ คพฺโภ ปติฏฺาสิ ฯ สา คพฺภปริปากมาคมฺม สามิเกน
สทฺธึ มนฺเตตฺวา คพฺโภ เม ปริปากํ คโต าติพนฺธุวิรหิเต
าเน คพฺภวุฏฺานํ นาม อุภินฺนํปิ อมฺหากํ ทุกฺขเมว กุลเคหเมว
คจฺฉามาติ ฯ โสทานิ สจาหํ คมิสฺสามิ ชีวิตํ เม นตฺถีติ อชฺช
คจฺฉาม เสฺว คจฺฉามาติ ทิวเส อติกฺกาเมติ ฯ สา จินฺเตสิ อยํ
พาโล อตฺตโน โทสสฺส มหนฺตตาย คนฺตุํ น อุสฺสหติ มาตาปิตโร
นาม ปุตฺเต เอกนฺตหิตา อยํ คจฺฉตุ วา มา วา มยา คนฺตุํ
วฏฺฏตีติ ฯ สา ตสฺมึ เคหา นิกฺขนฺเต เคหปริกฺขารํ ปฏิสาเมตฺวา
อตฺตโน กุลฆรํ คตภาวํ อนนฺตรเคหวาสีนํ อาโรเจตฺวา มคฺคํ
ปฏิปชฺชิ ฯ อถ โส ปุริโส ฆรํ อาคโต ตํ อทิสฺวา ปวิสฺสเก
ปุจฺฉิตฺวา กุลฆรํ คตาติ สุตฺวา เวเคน อนุพนฺธิตฺวา อนฺตรามคฺเค
สมฺปาปุณิ ฯ ตสฺสาปิ ตตฺเถว คพฺภวุฏฺานํ อโหสิ ฯ โส กึ
อิทํ ภทฺเทติ ปุจฺฉิ ฯ สาปิ เอโก ปุตฺโต ชาโตติ ฯ อิทานิ
กึ กริสฺสามาติ ฯ ยสฺสตฺถาย มยํ กุลฆรํ คจฺเฉยฺยาม ตํ
กมฺมํ อนฺตราว นิปฺผนฺนํ ตตฺถ คนฺตฺวา กึ กริสฺสาม นิวตฺตามาติ
เทฺวปิ เอกจิตฺตา หุตฺวา นิวตฺตึสุ ฯ ตสฺส จ ทารกสฺส ปนฺเถ
ชาตตฺตา ปนฺถโกเตฺวว นามํ กรึสุ ฯ ตสฺสา นจิรสฺเสว อปโร
คพฺโภ ปติฏฺหิ ฯ สพฺพํ ปุริมนเยเนว วิตฺถาเรตพฺพํ ฯ ตสฺสาปิ
ทารกสฺส ปนฺเถ ชาตตฺตา ปมํ ชาตสฺส มหาปนฺถโกติ นามํ
กตฺวา อิตรสฺส จุลฺลปนฺถโกติ นามํ กรึสุ ฯ เต เทฺวปิ ทารเก
คเหตฺวา อตฺตโน วสนฏฺานเมว อาคตา ฯ เตสํ ตตฺถ วสนฺตานํ
มหาปนฺถกทารโก อญฺเ ชเน จุลฺลปิตาติ อยฺยโกติ อยฺยิกาติ
วทนฺเต สุตฺวา มาตรํ ปุจฺฉิ อมฺม อญฺเ ทารกา อยฺยโกติ
วทนฺติ อยฺยิกาติ วทนฺติ อมฺหากํ าตกา นตฺถีติ ฯ อาม ตาต
ตุมฺหากํ เอตฺถ าตกา นตฺถิ ราชคหนคเร ปน โว มหาธนเสฏฺี
นาม อยฺยโก ตตฺถ ตุมฺหากํ พหู าตกาติ ฯ กสฺมา ตตฺถ น
คจฺฉาม อมฺมาติ ฯ สา อตฺตโน อาคมนการณํ ปุตฺตสฺส อกเถตฺวา
ปุตฺเตสุ ปุนปฺปุนํ กเถนฺเตสุ สามิกํ อาห อิเม มํ ทารกา อติวิย
กิลเมนฺติ กินฺโน มาตาปิตโร ทิสฺวา มํสํ ขาทิสฺสนฺติ เอหิ
ทารกานํ อยฺยกกุลํ ทสฺเสสฺสามาติ ฯ อหํ สมฺมุขา คนฺตุํ น
สกฺขิสฺสามิ ตมฺปน เนสฺสามีติ อาห ฯ สาธุ เยนเกนจิ นเยน
ทารกานํ อยฺยกกุลเมว ทฏฺุํ วฏฺฏตีติ ฯ เต เทฺวปิ ชนา ทารเก
อาทาย อนุปุพฺเพน ราชคหํ ปตฺวา นครทฺวาเร เอกิสฺสา สาลาย
นิวาสํ กตฺวา ทารกมาตา เทฺว ทารเก คเหตฺวา อาคตภาวํ
มาตาปิตูนํ อาโรจาเปสิ ฯ เต ตํ สาสนํ สุตฺวา สํสาเร วิจรนฺตานํ
อมฺหากํ น ปุตฺโต น ธีตา นาม นตฺถิ เต อมฺหากํ มหาปราธิกา
น สกฺกา เตหิ อมฺหากํ จกฺขุปเถ าตุํ เอตฺตกนฺนาม ธนํ คเหตฺวา
เทฺวปิ ชนา ผาสุกฏฺานํ คนฺตฺวา ชีวนฺตุ ทารเก ปน อิเธว
เปเสนฺตูติ ฯ เสฏฺิธีตา มาตาปิตูหิ เปสิตํ ธนํ คเหตฺวา ทารเก
อาคตทูตานํเยว หตฺเถ ทตฺวา เปเสสิ ฯ ทารกา อยฺยกกุเล
วฑฺฒนฺติ ฯ
     เตสุ จุลฺลปนฺถโก อติทหโร มหาปนฺถโก ปน อยฺยเกน สทฺธึ
ทสพลสฺส ธมฺมกถํ โสตุํ คจฺฉติ ฯ ตสฺส นิจฺจํ สตฺถุ สมฺมุขา
ธมฺมํ สุณนฺตสฺส ปพฺพชฺชาย จิตฺตํ นมิ ฯ โส อยฺยกํ อาห สเจ
ตุมฺเห สมฺปฏิจฺฉถ อหํ ปพฺพเชยฺยนฺติ ฯ กึ วเทสิ ตาต ตฺวํ
มยฺหํ ปิโย สกลโลกสฺสาปิ ปพฺพชิตโต ตเวว ปพฺพชฺชา ภทฺทกา
สเจ สกฺโกสิ ปพฺพช ตาตาติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ
คโต ฯ สตฺถา กึ มหาเสฏฺิ อยํ ทารโก เต ลทฺโธติ ฯ อาม
ภนฺเต อยํ ทารโก มยฺหํ นตฺตา ตุมฺหากํ สนฺติเก ปพฺพชามีติ วทตีติ
อาห ฯ สตฺถา อญฺตรํ ปิณฺฑปาติกภิกฺขุํ อิมํ ทารกํ ปพฺพาเชหีติ
อาณาเปสิ ฯ เถโร ตสฺส ตจปญฺจกกมฺมฏฺานํ อาจิกฺขิตฺวา
ปพฺพาเชสิ ฯ โส พหุํ พุทฺธวจนํ อุคฺคณฺหิตฺวา ปริปุณฺณวสฺโส
อุปสมฺปทํ ลภิตฺวา อุปสมฺปนฺโน โยนิโสมนสิกาเรน กมฺมฏฺานํ
กโรนฺโต อรหตฺตํ ปาปุณิ ฯ
     โส ฌานสุเขน จ มคฺคสุเขน จ วีตินาเมนฺโต จินฺเตสิ สกฺกา
นุ โข อิมํ สุขํ จุลฺลปนฺถกสฺส ทาตุนฺติ ฯ ตโต อยฺยกเสฏฺิสฺส
สนฺติกํ คนฺตฺวา มหาเสฏฺิ สเจ ตุมฺเห สมฺปฏิจฺฉถ อหํ
จุลฺลปนฺถกํ ปพฺพาเชสฺสามีติ อาห ฯ ปพฺพาเชถ ภนฺเตติ ฯ เถโร
จุลฺลปนฺถกทารกํ ปพฺพาเชตฺวา ทสสุ สีเลสุ ปติฏฺาเปสิ ฯ
จุลฺลปนฺถกสามเณโร ปพฺพชิตฺวาว ทนฺโธ อโหสิ ฯ ยถาห
               ปทฺทมํ ยถา โกกนทํ สุคนฺธํ
               ปาโต สิยา ผุลฺลมวีตคนฺธํ
               องฺคีรสํ ปสฺส วิโรจมานํ
               ตปนฺตมาทิจฺจมิวนฺตลิกฺเขติ
อิมํ เอกคาถํ จตูหิ มาเสหิ คณฺหิตุํ นาสกฺขิ ฯ โส กิร
กสฺสปสมฺมาสมฺพุทฺธกาเล ปพฺพชิตฺวา ปญฺวา หุตฺวา อญฺตรสฺส
ทนฺธภิกฺขุโน อุทฺเทสคหณกาเล ปริหาสเกฬึ อกาสิ ฯ โส ภิกฺขุ เตน
ปริหาเสน ลชฺชิโต เนว อุทฺเทสํ คณฺหิ น สชฺฌายมกาสิ ฯ เตน
กมฺเมนายํ ปพฺพชิตฺวาว ทนฺโธ ชาโต ฯ คหิตคหิตปทํ อุปรุปริปทํ
คณฺหนฺตสฺส นสฺสติ ฯ ตสฺส อิมเมว คาถํ คเหตุํ วายมนฺตสฺส
จตฺตาโร มาสา อติกฺกนฺตา ฯ อถ นํ มหาปนฺถโก จุลฺลปนฺถก
ตฺวํ อิมสฺมึ สาสเน อภพฺโพ จตูหิ มาเสหิ เอกํ คาถํ คเหตุํ น
สกฺโกสิ ปพฺพชิตกิจฺจํ ปน ตฺวํ กถํ มตฺถกํ ปาเปสฺสสิ นิกฺขม
อิโตติ วิหารา นิกฺกฑฺฒิ ฯ จุลฺลปนฺถโก พุทฺธสาสเน สิเนเหน
คิหิภาวํ น ปฏฺเติ ฯ
     ตสฺมึ กาเล มหาปนฺถโก ภตฺตุทฺเทสโก อโหสิ ฯ ชีวโก
โกมารภจฺโจ พหุคนฺธมาลํ อาทาย อตฺตโน อมฺพวนํ คนฺตฺวา
สตฺถารํ ปูเชตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา อุฏฺายาสนา ทสพลํ วนฺทิตฺวา
มหาปนฺถกํ อุปสงฺกมิตฺวา กิตฺตกา ภนฺเต สตฺถุ สนฺติเก ภิกฺขูติ
ปุจฺฉิ ฯ ปญฺจมตฺตานิ ภิกฺขุสตานีติ ฯ เสฺว ภนฺเต พุทฺธปฺปมุขานิ
ปญฺจภิกฺขุสตานิ อาทาย อมฺหากํ นิเวสเน ภิกฺขํ คณฺหถาติ ฯ
อุปาสก จุลฺลปนฺถโก นาม ทนฺโธ อวิรุฬฺหธมฺโม ตํ เปตฺวา
เสสานํ นิมนฺตนํ ปฏิจฺฉามีติ เถโร อาห ฯ ตํ สุตฺวา จุลฺลปนฺถโก
จินฺเตสิ มยฺหํ ภาติกตฺเถโร เอตฺตกานํ ภิกฺขูนํ นิมนฺตนํ สมฺปฏิจฺฉนฺโต
มํ พาหิรํ กตฺวา สมฺปฏิจฺฉติ นิสฺสํสยํ มยฺหํ ภาติกสฺส มยิ จิตฺตํ
ภินฺนํ ภวิสฺสติ กึ อิทานิ มยฺหํ อิมินา สาสเนน คิหี หุตฺวา
ทานาทีนิ ปุญฺานิ กโรนฺโต ชีวิสฺสามีติ ฯ โส ปุนทิวเส
ปาโตว คิหี ภวิสฺสามีติ ปายาสิ ฯ สตฺถา ปจฺจูสกาเล โลกํ
โวโลเกนฺโต อิมํ การณํ ทิสฺวาเยว ปมตรํ คนฺตฺวา จุลฺลปนฺถกสฺส
คมนมคฺเค ทฺวารโกฏฺเก จงฺกมนฺโต อฏฺาสิ ฯ จุลฺลปนฺถโก ฆรํ
คจฺฉนฺโต สตฺถารํ ทิสฺวา อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิ ฯ อถ นํ สตฺถา กหํ
ปน จุลฺลปนฺถก อิมาย เวลาย คจฺฉสีติ อาห ฯ ภาตา มํ ภนฺเต
นิกฺกฑฺฒติ เตนาหํ คิหี ภวิสฺสามีติ คจฺฉามีติ ฯ จุลฺลปนฺถก ตว
ปพฺพชฺชา นาม มม สนฺติเก ภาตรา นิกฺกฑฺฒิโต กสฺมา มม สนฺติกํ
นาคจฺฉสิ เอหิ กินฺเต คิหิภาเวน มม สนฺติเก ภวิสฺสสีติ
จุลฺลปนฺถกํ อาทาย คนฺตฺวา คนฺธกุฏิปฺปมุเข นํ นิสีทาเปตฺวา
จุลฺลปนฺถก ปุรตฺถาภิมุโข หุตฺวา อิมํ ปิโลติกํ รโชหรณํ รโชหรณนฺติ
ปริมชฺชนฺโต อิเธว โหหีติ อิทฺธิยา อภิสงฺขตํ ปริสุทฺธปิโลติกํ
ทตฺวา กาเล อาโรจิเต ภิกฺขุสงฺฆปริวุโต ชีวกสฺส นิเวสนํ
คนฺตฺวา ปญฺตฺตาสเน นิสีทิ ฯ จุลฺลปนฺถโกปิ สุริยํ โอโลเกนฺโต
ตํ ปิโลติกขณฺฑํ รโชหรณํ รโชหรณนฺติ ปริมชฺชนฺโต นิสีทิ ฯ ตสฺส ตํ
ปริมชฺชนฺตสฺส กิลิฏฺ อโหสิ ฯ ตโต จินฺเตสิ อิทํ ปิโลติกขณฺฑํ อติวิย
ปริสุทฺธํ อิทํ ปน อตฺตภาวํ นิสฺสาย ปุริมปกตึ ปชหิตฺวา เอวํ กิลิฏฺ
ชาตํ อนิจฺจา วต สงฺขาราติ ขยวยํ ปฏฺเปนฺโต วิปสฺสนํ วฑฺเฒติ ฯ
สตฺถา จุลฺลปนฺถกสฺส จิตฺตํ วิปสฺสนํ อารุฬฺหนฺติ ตฺวา จุลฺลปนฺถก ตฺวํ
เอตํ ปิโลติกขณฺฑเมว สงฺกิลิฏฺ รชรญฺชิตํ ชาตนฺติ มา สญฺ กริ
อพฺภนฺตเร ปน เต ราครชาทโย อตฺถิ เต หราหีติ วตฺวา โอภาสํ
วิสฺสชฺเชตฺวา ปุรโต นิสินฺโน วิย ปญฺายมานรูโป หุตฺวา อิมา คาถา
อภาสิ
             ราโค รโช น จ ปน เรณุ วุจฺจติ
             ราคสฺเสตํ อธิวจนํ รโชติ
             เอตํ รชํ วิปฺปชหิตฺว ภิกฺขโว
             วิหรนฺติ เต วิคตรชสฺส สาสเน ฯ
             โทโส รโช น จ ปน เรณุ วุจฺจติ
             โทสสฺเสตํ อธิวจนํ รโชติ
             เอตํ รชํ วิปฺปชหิตฺว ภิกฺขโว
             วิหรนฺติ เต วิคตรชสฺส สาสเน ฯ
             โมโห รโช น จ ปน เรณุ วุจฺจติ
             โมหสฺเสตํ อธิวจนํ รโชติ
             เอตํ รชํ วิปฺปชหิตฺว ภิกฺขโว
             วิหรนฺติ เต วิคตรชสฺส สาสเนติ ฯ
คาถาปริโยสาเน จุลฺลปนฺถโก สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณิ ฯ
ปฏิสมฺภิทาหิเยวสฺส ตีณิ ปิฏกานิ อาคมึสุ ฯ โส กิร ปุพฺเพ ราชา
หุตฺวา นครปทกฺขิณํ กโรนฺโต นลาฏโต เสเท มุญฺจนฺเต ปริสุทฺเธน
สาฏเกน นลาฏนฺตํ ปุญฺฉิ ฯ สาฏโก กิลิฏฺโ อโหสิ ฯ โส อิมํ
สรีรํ นิสฺสาย เอวรูโป ปริสุทฺโธ สาฏโก ปกตึ ชหิตฺวา กิลิฏฺโ
ชาโต อนิจฺจา วต สงฺขาราติ อนิจฺจสญฺ ปฏิลภิ ฯ เตนสฺส
การเณน รโชหรณเมว ปจฺจโย ชาโต ฯ
     ชีวโกปิ โข โกมารภจฺโจ ทสพลสฺส ทกฺขิโณทกํ อุปนาเมสิ ฯ
สตฺถา นนุ ชีวก วิหาเร ภิกฺขุ อตฺถีติ หตฺเถน ปตฺตํ ปิทหิ ฯ
มหาปนฺถโก นนุ ภนฺเต วิหาเร ภิกฺขุ นตฺถีติ อาห ฯ สตฺถา
อตฺถิ ชีวกาติ อาห ฯ ชีวโก เตนหิ ภเณ คจฺฉ วิหาเร ปน
ภิกฺขูนํ อตฺถิภาวํ วา นตฺถิภาวํ วา ชานาหีติ ปุริสํ เปเสสิ ฯ
ตสฺมึ ขเณ จุลฺลปนฺถโก มยฺหํ ภาติโก วิหาเร ภิกฺขุ นตฺถีติ
ภณฺติ วิหาเร ภิกฺขูนํ อตฺถิภาวมสฺส ปกาเสสฺสามีติ สกลอมฺพวนํ
ภิกฺขูนํเยว ปูเรติ เอกจฺเจ ภิกฺขู จีวรกมฺมํ กโรนฺติ เอกจฺเจ
รชนกมฺมํ กโรนฺติ เอกจฺเจ สชฺฌายํ กโรนฺติ เอวํ อญฺมญฺสทิสํ
ภิกฺขุสหสฺสํ มาเปสิ ฯ โส ปุริโส วิหาเร พหู ภิกฺขู ทิสฺวา
นิวตฺติตฺวา อยฺย สกลอมฺพวนํ ภิกฺขูหิ ปริปุณฺณนฺติ ชีวกสฺส
อาโรเจสิ ฯ เถโรปิ โข ตตฺเถว
       สหสฺสกฺขตฺตุมตฺตานํ      นิมฺมินิตฺวาน ปนฺถโก
       นิสีทิ อมฺพวเน รมฺเม   ยาว กาลปฺปเวทนาติ ฯ
อถ สตฺถา ตํ ปุริสํ อาห วิหารํ คนฺตฺวา สตฺถา จุลฺลปนฺถกํ
นาม ปกฺโกสตีติ วเทหีติ ฯ เตน คนฺตฺวา ตถา วุตฺเต อหํ
จุลฺลปนฺถโก อหํ จุลฺลปนฺถโกติ มุขสหสฺสํ อุฏฺหิ ฯ ปุริโส คนฺตฺวา
สพฺเพปิ กิร ภนฺเต จุลฺลปนฺถกาเยว นามาติ อาห ฯ เตนหิ
คนฺตฺวา โย ปมํ อหํ จุลฺลปนฺถโกติ วทติ ตํ หตฺเถ คณฺห อวเสสา
อนฺตรธายิสฺสนฺตีติ ฯ โส ตถา อกาสิ ฯ ตาวเทว สหสฺสมตฺตา
ภิกฺขู อนฺตรธายึสุ ฯ เถโร เตน สทฺธึ อคมาสิ ฯ สตฺถา
ภตฺตกิจฺจปริโยสาเน ชีวกํ อามนฺเตสิ ชีวก จุลฺลปนฺถกสฺส ปตฺตํ
คณฺห อยํ เต อนุโมทนํ กริสฺสตีติ ฯ ชีวโก ตถา อกาสิ ฯ
เถโร สีหนาทํ นทนฺโต ตรุณสีโห วิย ตีหิ ปิฏฺเกหิ สงฺโขเภตฺวา
อนุโมทนํ อกาสิ ฯ สตฺถา อุฏฺายาสนา ภิกฺขุสงฺฆปริวาโร วิหารํ
คนฺตฺวา ภิกฺขูหิ วตฺเต ทสฺสิเต อุฏฺายาสนา คนฺธกุฏิปฺปมุเข ตฺวา
ภิกฺขุสงฺฆสฺส สุคโตวาทํ ทตฺวา กมฺมฏฺานํ กเถตฺวา ภิกฺขุสงฺฆํ
อุยฺโยเชตฺวา สุรภิคนฺธวาสิตํ คนฺธกุฏึ ปวิสิตฺวา ทกฺขิเณน ปสฺเสน
สีหเสยฺยํ อุปคโต ฯ
     อถ สายณฺหสมเย ธมฺมสภายํ ภิกฺขู อิโต จิโต จ สโมสริตฺวา
รตฺตกมฺพลสาณึ ปริกฺขิปนฺตา วิย นิสีทิตฺวา สตฺถุ คุณกถํ อารภึสุ
อาวุโส มหาปนฺถโก จุลฺลปนฺถกสฺส อชฺฌาสยํ อชานนฺโต จตูหิ
มาเสหิ เอกํ คาถํ คณฺหาเปตุํ น สกฺโกติ ทนฺโธ อยนฺติ วิหารา
นิกฺกฑฺฒิ สมฺมาสมฺพุทโธ ปน อตฺตโน อนุตฺตรธมฺมราชตาย
เอกสฺมึเยวสฺส อนฺตราภตฺเต สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ อทาสิ
ตีณิ ปิฏกานิ สห ปฏิสมฺภิทาหิเยว อาคตานิ อโห พุทฺธพลํ นาม
มหนฺตนฺติ ฯ อถ ภควา ธมฺมสภายํ อิมํ กถาปวุตฺตึ ตฺวา
อชฺช มยา คนฺตุํ วฏฺฏตีติ พุทฺธเสยฺยาย อุฏฺาย สุรตฺตทุปฏฺฏํ
นิวาเสตฺวา วิชฺชุลตํ วิย กายพนฺธนํ พนฺธิตฺวา รตฺตกมฺพลสทิสํ
สุคตมหาจีวรํ ปารุปิตฺวา สุรภิคนฺธกุฏิโต นิกฺขมิตฺวา
มตฺตวรวารณสีหวิกฺกนฺตวิลาเสน อนนฺตาย พุทฺธลีฬฺหาย ธมฺมสภํ
คนฺตฺวา อลงฺกตมณฺฑปมชฺเฌ ปญฺตฺตปวรพุทฺธาสนํ อภิรุยฺห
ฉพฺพณฺณพุทฺธรสฺมิโย วิสฺสชฺเชนฺโต อณฺณวกุจฺฉึ สงฺโขภยมาโน
ยุคนฺธรมตฺถเก พาลสุริโย วิย อาสนมชฺเฌ นิสีทิ ฯ สมฺมาสมฺพุทฺเธ ปน
อาคตมตฺเต ภิกฺขุสงฺโฆ กถํ ปจฺฉินฺทิตฺวา ตุณฺหี อโหสิ ฯ สตฺถา มุทุเกน
เมตฺตจิตฺเตน ปริสํ โอโลเกตฺวา อยํ ปริสา อติวิย โสภติ เอกสฺสปิ
หตฺถกุกฺกุจฺจํ วา ปาทกุกฺกุจฺจํ วา อุกฺกาสิตสทฺโท วา ขิปิตสทฺโท
วา นตฺถิ สพฺเพปิเม พุทฺธคารเวน สคารวา พุทฺธเตเชน ตชฺชิตา
มยิ อายุกปฺปํปิ อกเถตฺวา นิสินฺเน ปมํ กถํ สมุฏฺาเปตฺวา
น กเถสฺสนฺติ กถาสมุฏฺาปนวตฺตนฺนาม มยา ชานิตพฺพํ อหเมว
ปมํ กเถสฺสามีติ มธุเรน พฺรหฺมสฺสเรน ภิกฺขู อามนฺเตตฺวา กาย
นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ สนฺนิสินฺนา กา จ ปน โว อนฺตรา กถา
วิปฺปกตาติ อาห ฯ ภนฺเต น มยํ อิมสฺมึ าเน นิสินฺนา อญฺ
ติรจฺฉานกถํ กเถม ตุมฺหากํเยว ปน คุเณ วณฺณยมานา นิสินฺนมฺหา
อาวุโส มหาปนฺถโก จุลฺลปนฺถกสฺส อชฺฌาสยํ อชานนฺโต จตูหิ มาเสหิ
เอกคาถํ คณฺหาเปตุํ น สกฺโกติ ทนฺโธ อยนฺติ วิหารา นิกฺกฑฺฒิ
สมฺมาสมฺพุทฺโธ ปน อตฺตโน อนุตฺตรธมฺมราชตาย เอกสฺมึเยวสฺส
อนฺตราภตฺเต สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ อทาสิ อโห พุทฺธานํ
พลํ นาม มหนฺตนฺติ ฯ สตฺถา ภิกฺขูนํ กถํ สุตฺวา ภิกฺขเว
จุลฺลปนฺถโก มํ นิสฺสาย อิทานิ ตาว ธมฺเมสุ จ ธมฺมมหตฺตํ
ปตฺโต ปุพฺเพ ปน มํ นิสฺสาย โภเคสุปิ โภคมหตฺตํ ปาปุณีติ
อาห ฯ ภิกฺขู ตสฺสตฺถสฺส อาวิภาวตฺถํ ภควนฺตํ ยาจึสุ ฯ ภควา
ภวนฺตเรน ปฏิจฺฉนฺนํ การณํ ปากฏํ อกาสิ ฯ
     อตีเต กาสิรฏฺเ พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต
โพธิสตฺโต เสฏฺิกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต เสฏฺิฏฺานํ ลภิตฺวา
จุลฺลกเสฏฺี นาม อโหสิ ฯ โส ปณฺฑิโต พฺยตฺโต สพฺพนิมิตฺตานิ
ชานาติ ฯ โส เอกทิวสํ ราชุปฏฺานํ คจฺฉนฺโต อนฺตรวีถิยํ มตมูสิกํ
ทิสฺวา ตํขเณ นกฺขตฺตํ สมาเนตฺวา อิทมาห สกฺกา จกฺขุมตา
กุลปุตฺเตน อิมํ อุนฺทุรํ คเหตฺวา ทาราภรณญฺจ กาตุํ กมฺมนฺเต จ
ปโยเชตุนฺติ ฯ อญฺตโร ทุคฺคตกุลปุตฺโต จูฬนฺเตวาสิโก นาม ตํ
เสฏฺิสฺส วจนํ สุตฺวา นายํ อชานิตฺวา กเถสฺสตีติ มูสิกํ คเหตฺวา
เอกสฺมึ อาปเณ วิฬาลสฺสตฺถาย วิกฺกิณิตฺวา กากณิกํ ลภิตฺวา
ตาย กากณิกาย ผาณิตํ คเหตฺวา เอเกน ฆเฏน ปานียํ คณฺหิ ฯ
โส อรญฺโต อาคจฺฉนฺเต มาลากาเร ทิสฺวา โถกํ โถกํ ผาณิตขณฺฑํ
ทตฺวา อุลุงฺเกน ปานียํ อทาสิ ฯ เต ตสฺส เอเกกํ ปุปฺผมุฏฺึ
อทํสุ ฯ โส เตน ปุปฺผมูเลน ปุนทิวเสปิ ผาณิตญฺจ ปานียฆฏญฺจ
คเหตฺวา ปุปฺผารามเมว คโต ฯ ตสฺส ตํ ทิวสํ มาลาการา
อฑฺฒโอจิตเก ปุปฺผคจฺเฉ ทตฺวา อคมํสุ ฯ โส นจิรสฺเสว อิมินา
อุปาเยน อฏฺ กหาปเณ ลภิ ฯ ปุน เอกสฺมึ วาตวุฏฺิทิวเส
ราชุยฺยาเน พหู สุกฺขทณฺฑกา สาขา จ ปลาสญฺจ วาเตน ปติตํ
โหติ ฯ อุยฺยานปาโล ฉฑฺเฑตุํ อุปายํ น ปสฺสติ ฯ โส ตตฺถ
คนฺตฺวา สเจ อิมานิ ทารุปณฺณานิ มยฺหํ ทสฺสสิ อหํ เต อิมินา
สพฺพานิ นีหริสฺสามีติ อุยฺยานปาลํ อาห ฯ โส คณฺห อยฺยาติ
สมฺปฏิจฺฉิ ฯ จูฬนฺเตวาสิโก ทารกานํ เกฬิมณฺฑลํ คนฺตฺวา ผาณิตํ
ทตฺวา มุหุตฺเตน สพฺพานิ ทารุปณฺณานิ นีหราเปตฺวา อุยฺยานทฺวาเร
ราสึ กาเรสิ ฯ ตทา ราชกุมฺภกาโร ราชกุลาลภาชนานํ ปจนตฺถาย
ทารูนิ ปริเยสมาโน อุยฺยานทฺวาเร ตานิ ทิสฺวา ตสฺส หตฺถโต
กิณิตฺวา คณฺหิ ฯ ตํ ทิวสํ จูฬนฺเตวาสิโก ทารุวิกฺกเยน โสฬส
กหาปเณ จาฏิอาทีนิ จ ปญฺจ ภาชนานิ ลภิ ฯ โส จตุวีสติยา
กหาปเณสุ ชาเตสุ อตฺถิ อยํ อุปาโย มยฺหนฺติ นครทฺวารโต
อวิทูรฏฺาเน เอกํ ปานียจาฏึ เปตฺวา ปญฺจสเต ติณหารเก
ปานีเยน อุปฏฺหิ ฯ เตปิ อาหํสุ ตฺวํ สมฺม อมฺหากํ พหุปกาโร
กินฺเต กโรมาติ ฯ โส มยฺหํ กิจฺเจ อุปฺปนฺเน กริสฺสถาติ วตฺวา
อิโต จิโต จ วิจรนฺโต ถลปถกมฺมิเกน จ ชลปถกมฺมิเกน จ สทฺธึ
มิตฺตสนฺถวํ อกาสิ ฯ ตสฺส ถลปถกมฺมิโก เสฺว อิมํ นครํ
อสฺสพาณิชโก ปญฺจ อสฺสสตานิ คเหตฺวา อาคมิสฺสตีติ อาจิกฺขิ ฯ โส
ตสฺส วจนํ สุตฺวา ติณหารเก อาห อชฺช มยฺหํ เอเกกํ ติณกลาปํ เทถ
มยา จ ติเณ อวิกฺกิณิเต อตฺตโน ติณํ มา วิกฺกิณิตฺถาติ ฯ เต สาธูติ
สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ปญฺจ ติณกลาปสตานิ อาหริตฺวา ตสฺส ฆรทฺวาเร
ปาตยึสุ ฯ อสฺสพาณิโช สกลนคเร อสฺสานํ อาหารํ อลภิตฺวา
ตสฺส สหสฺสํ ทตฺวา ตํ ติณํ คณฺหิ ฯ ตโต กติปาหจฺจเยนสฺส
ชลปถกมฺมิกสหายโก อาโรเจสิ ปฏฺฏนํ มหานาวา อาคตาติ ฯ
โส อตฺถิ อยํ อุปาโยติ อฏฺหิ กหาปเณหิ สพฺพปริวารสมฺปนฺนํ
ตาวกาลิกรถํ คเหตฺวา มหนฺเตน ยเสน นาวาย ปฏฺฏนํ คนฺตฺวา
เอกํ องฺคุลิมุทฺทิกํ นาวิกสฺส สจฺจการํ ทตฺวา อวิทูเร าเน
สาณึ ปริกฺขิปาเปตฺวา นิสินฺโน ปุริเส อาณาเปสิ พาหิรพาณิเชสุ
อาคเตสุ ตติเยน ปริหาเรน อาโรเจถาติ ฯ นาวา อาคตาติ
สุตฺวา พาราณสิโต สตมตฺตา พาณิชา ภณฺฑํ คณฺหามาติ อาคมึสุ ฯ
ภณฺฑํ ตุมฺเห น ลภิสฺสถ อสุกฏฺาเน นาม มหาพาณิเชน
สจฺจกาโร ทินฺโนติ ฯ เต ตํ สุตฺวา ตสฺส สนฺติกํ อาคตา ฯ
ปาทมูลิกา ปุริสา ปุริมสญฺาวเสน ตติเยน ปริหาเรน
เตสํ อาคตภาวํ อาโรเจสุํ ฯ เต สตมตฺตา พาณิชา เอเกกํ
สหสฺสํ ทตฺวา เตน สทฺธึ นาวาย ปตฺติกา หุตฺวา ปุน เอเกกํ
สหสฺสํ ทตฺวา ปตฺตึ วิสฺสชฺชาเปตฺวา ภณฺฑํ อตฺตโน สนฺตกํ
อกํสุ ฯ จูฬนฺเตวาสิโก เทฺว สตสหสฺสานิ คณฺหิตฺวา พาราณสึ
อาคนฺตฺวา กตญฺุนา ภวิตุํ วฏฺฏตีติ เอกํ สตสหสฺสํ คาหาเปตฺวา
จุลฺลกเสฏฺิสฺส สมีปํ คโต ฯ อถ นํ เสฏฺี กินฺเต ตาต กตฺวา
อิทํ ธนํ ลทฺธนฺติ ปุจฺฉิ ฯ โส ตุมฺเหหิ กถิตอุปาเย ตฺวา
จตุมาสพฺภนฺตเรเยว ลทฺธนฺติ มตมูสิกํ อาทึ กตฺวา สพฺพํ ปวุตฺตึ
กเถสิ ฯ จุลฺลกมหาเสฏฺี ตสฺส วจนํ สุตฺวา อิทานิ เอวรูปํ ทารกํ
มม สนฺตกํ กาตุํ วฏฺฏตีติ วยปฺปตฺตํ อตฺตโน ธีตรํ ทตฺวา สกลกุฏุมฺพสฺส
สามิกํ อกาสิ ฯ โส เสฏฺิโน อจฺจเยน ตสฺมึ นคเร เสฏฺิฏฺานํ
ลภิ ฯ โพธิสตฺโตปิ ยถากมฺมํ อคมาสิ ฯ
     สมฺมาสมฺพุทฺโธ อิมํ ธมฺมเทสนํ กเถตฺวา อภิสมฺพุทฺโธว หุตฺวา
อิมํ คาถํ กเถสิ
        อปฺปเกนปิ เมธาวี        ปาภเฏน วิจกฺขโณ
        สมุฏฺาเปติ อตฺตานํ       อณุํ อคฺคึว สนฺธมนฺติ ฯ
     ตตฺถ อปฺปเกนปีติ โถเกนาปิ ปริตฺเตนาปิ ฯ เมธาวีติ ปญฺวา ฯ
ปาภเฏนาติ ภณฺฑมูเลน ฯ วิจกฺขโณติ โวหารกุสโล ฯ สมุฏฺาเปติ
อตฺตานนฺติ มหนฺตํ ธนยสํ อุปฺปาเทตฺวา ตตฺถ อตฺตานํ สณฺเปติ
ปติฏฺาเปติ ฯ ยถา กึ ฯ อณุํ อคฺคึว สนฺธมนฺติ ยถา ปณฺฑิโต
ปุริโส ปริตฺตกํ อคฺคึ อนุกฺกเมน โคมยจุณฺณาทีนิ ปกฺขิปิตฺวา
มุขวาเตน ธมนฺโต สมุฏฺาเปติ วฑฺเฒติ มหนฺตํ อคฺคิกฺขนฺธํ กโรติ
เอวเมว ปณฺฑิโต โถกํปิ ปาภฏํ ลภิตฺวา นานาอุปาเยหิ ปโยเชตฺวา
ธนญฺจ ยสญฺจ อุปฺปาเทสิ วฑฺเฒติ วฑฺเฒตฺวา จ ปน ตตฺถ
อตฺตานํ ปติฏฺาเปติ ตายเอว วา ปน ธนยสมหนฺตตาย อตฺตานํ
สมุฏฺาเปติ อภิญฺาตํ ปากฏํ กโรตีติ อตฺโถ ฯ
     อิติ ภควา น ภิกฺขเว จุลฺลปนฺถโก มํ นิสฺสาย อิทานิ ธมฺเมสุ
ธมฺมมหตฺตํ ปตฺโต ปุพฺเพ ปน โภเคสุปิ โภคมหตฺตํ ปาปุณีติ เอวํ
อิมํ ธมฺมเทสนํ ทสฺเสตฺวา เทฺว วตฺถูนิ กเถตฺวา อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา
ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา จูฬนฺเตวาสิโก จุลฺลปนฺถโก อโหสิ
จุลฺลกมหาเสฏฺี ปน อหเมว อโหสีติ ฯ
                  จุลฺลกเสฏฺิชาตกํ จตุตฺถํ ฯ
                    ---------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๕ หน้า ๑๗๕-๑๘๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=35&A=3675&modeTY=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=35&A=3675&modeTY=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=4              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=25              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=24              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=24              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]