อรรถกถาเล่มที่ ๓๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๓ ทุกนิปาตวณฺณนา

                      ๙ สตธมฺมชาตกํ
     ตญฺจ อปฺปญฺจ อุจฺฉิฏฺฐนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
เอกวีสติวิธํ อเนสนํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เอกสฺมึ หิ กาเล พหู ภิกฺขู เวชฺชกมฺเมน ทูตกมฺเมน ปหิณคมเนน
ชงฺฆเปสนิเกน ทนฺตกฏฺฐทาเนน เวฬุทาเนน ปุปฺผทาเนน ผลทาเนน
จุณฺณทาเนน ครุภณฺฑทาเนน โอสธทาเนน ปิณฺฑปาติเกนาติ
เอวรูปาย เอกวีสติวิธาย อเนสนาย ชีวิตํ กปฺเปสุํ ฯ สา สาเกตชาตเก
อาวิภวิสฺสติ ฯ สตฺถา เตสํ ชีวิตกปฺปนภาวํ ญตฺวา เอตรหิ พหู ภิกฺขู
@เชิงอรรถ: ๑ สคฺคปทนฺติปิ ฯ
อเนสนาย ชีวิตํ กปฺเปนฺติ, เต ปน เอวํ ชีวตํ กปฺเปตฺวา ยกฺขตฺตภาวา
เปตตฺตภาวา น มุจฺจิสฺสนฺติ, ธุรโคณา วา หุตฺวา นิพฺพตฺติสฺสนฺติ,
นิรเย จ ปฏิสนฺธึ คณฺหิสฺสนฺติ, เอเตสํ หิตตฺถาย สุขตฺถาย
มยา อตฺตชฺฌาสยํ สกปฏิภาณํ เอกํ ธมฺมเทสนํ กเถตุํ วฏฺฏตีติ
ภิกฺขุสงฺฆํ สนฺนิปาตาเปตฺวา น ภิกฺขเว เอกวีสติวิธาย อเนสนาย ปจฺจยา
อุปฺปาเทตพฺพา, อเนสนาย หิ อุปฺปนฺนปิณฺฑปาโต อาทิตฺตโลหคุฬสทิโส
หลาหลวิสูปโม, อเนสนา หิ นาเมสา พุทฺธปจฺเจกพุทฺธพุทฺธสาวเกหิ
ครหิตา ปฏิกุฏฺฐา, อเนสนาย อุปฺปนฺนปิณฺฑปาตํ
ภุญฺชนฺตสฺส หิ หาโส วา โสมนสฺสํ วา นตฺถิ, เอวํ อุปฺปนฺโน หิ
ปิณฺฑปาโต มม สาสเน จณฺฑาลสฺส อุจฺฉิฏฺฐโภชนสทิโส, ตสฺส
ปริโภโค สตธมฺมมาณวสฺส จณฺฑาลสฺส อุจฺฉิฏฺฐภตฺตปริโภโค วิย
โหตีติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
จณฺฑาลโยนิยํ นิพฺพตฺเตตฺวา วยปฺปตฺโต เกนจิเทว กรณีเยน
ปาเถยฺยตณฺฑุเล จ ภตฺตปุฏญฺจ คเหตฺวา มคฺคํ ปฏิปชฺชิ ฯ ตสฺมิมฺปิ กาเล
พาราณสิยํ เอโก มาณโว อตฺถิ สตธมฺโม นาม นาเมน
อุทิจฺจพฺราหฺมณมหาสาลกุเล นิพฺพตฺโต ฯ โสปิ เกนจิเทว กรณีเยน ตณฺฑุลํ
วา ภตฺตปุฏํ วา อคเหตฺวา มคฺคํ ปฏิปชฺชิ ฯ เต อุโภปิ มหามคฺเค
สมาคจฺฉึสุ ฯ มาณโว โพธิสตฺตํ กึ ชาติโกสีติ ปุจฺฉิ ฯ โส อหํ
จณฺฑาโลติ วตฺวา ตฺวํ กึ ชาติโกสีติ มาณวํ ปุจฺฉิ ฯ โส อหํ
อุทิจฺจพฺราหฺมโณติ ฯ สาธุ คจฺฉามาติ เต อุโภปิ มคฺคํ อคมํสุ ฯ
โพธิสตฺโต ปาตราสเวลาย อุทกผาสุกฏฺฐาเน นิสีทิตฺวา หตฺเถ โธวิตฺวา
ภตฺตปุฏํ โมเจตฺวา มาณว ภตฺตํ ภุญฺชาหีติ อาห ฯ นตฺถิ หเร
จณฺฑาล มม ภตฺเตน อตฺโถติ ฯ โพธิสตฺโต สาธูติ ปุฏภตฺตํ
อุจฺฉิฏฺฐํ อกตฺวา ว อตฺตโน ยาปนมตฺตํ อญฺญสฺมึ ปณฺเณ ปกฺขิปิตฺวา
ปุฏกํ พนฺธิตฺวา เอกมนฺเต ฐเปตฺวา ภุญฺชิตฺวา ปานียํ ปิวิตฺวา
ตโต หตฺถปาเท โธวิตฺวา ตณฺฑุเล จ เสสภตฺตญฺจ อาทาย คจฺฉาม
มาณวาติ มคฺคํ ปฏิปชฺชิ ฯ เต สกลทิวสํ คนฺตฺวา สายํ อุโภปิ เอกสฺมึ
อุทกผาสุกฏฺฐาเน นฺหาตฺวา ปจฺจุตฺตรึสุ ฯ โพธิสตฺโต ผาสุกฺฏฺฐาเน
นิสีทิตฺวา ภตฺตปุฏํ โมเจตฺวา มาณวํ อนาปุจฺฉิตฺวา ภุญฺชิตุํ อารภิ ฯ
มาณโว สกลทิวสํ มคฺคคมเนน กิลนฺโต ฉาตชฺฌตฺโต สเจ เม ภตฺตํ
ทสฺสติ, ภุญฺชิสฺสามีติ โอโลเกนฺโต อฏฺฐาสิ ฯ อิตโร กิญฺจิ อวตฺวา
ภุญฺชเตว ฯ มาณโว จินฺเตสิ อยํ จณฺฑาโล มยฺหํ อวตฺวา ว สพฺพํ
ภุญฺชติ, นิปฺปีเฬตฺวา ปิณฺฑํ คเหตฺวา อุปริอุจฺฉิฏฺฐภตฺตํ ฉฑฺเฑตฺวา
เสสํ ภุญฺชิตุํ วฏฺฏตีติ ฯ โส ตถา กตฺวา อุจฺฉิฏฺฐภตฺตํ
ภุญฺชิ ฯ อถสฺส ภุตฺตมตฺตสฺเสว มยา อตฺตโน ชาติโคตฺตกุลปฺปเทสานํ
อนนุจฺฉวิกํ กมฺมํ กตํ, จณฺฑาลสฺส นาม เม อุจฺฉิฏฺฐภตฺตํ ภุตฺตนฺติ
พลววิปฺปฏิสาโร อุปฺปชฺชิ ฯ ตาวเทวสฺส สโลหิตํ ภตฺตํ มุขโต
อุคฺคญฺฉิ ฯ โส อปฺปมตฺตกสฺส ภตฺตสฺส วต เม การณา อนนุจฺฉวิกํ
กมฺมํ กตนฺติ อุปฺปนฺนพลวโสกตาย ปริเทวมาโน ปฐมํ คาถมาห
         ตญฺจ อปฺปญฺจ อุจฺฉิฏฺฐํ    ตญฺจ กิจฺเฉน โน อทา,
         โสหํ พฺราหฺมณชาติโก,   ยํ ภุตฺตํ ตมฺปิ อุคฺคตนฺติ ฯ
     ตตฺรายํ สงฺเขปตฺโถ ยํ มยา ภุตฺตํ ตํ อปฺปญฺจ อุจฺฉิฏฺฐญฺจ,
ตญฺจ โน โส จณฺฑาโล น อตฺตโน รุจิยา อทาสิ, อถ โข นิปฺปีฬิยมาโน
กิจฺเฉน กสิเรน อทาสิ, โส อหํ ปริสุทฺธพฺราหฺมณชาติโก,
เตเนว เม ยํ ภุตฺตํ ตมฺปิ สทฺธึ โลหิเตน อุคฺคตนฺติ ฯ
     เอวํ มาณโว ปริเทวิตฺวา กึ ทานิ เม เอวรูปํ อนนุจฺฉวิกํ
กมฺมํ กตฺวา ชีวิเตนาติ อรญฺญํ ปวิสิตฺวา กสฺสจิ อตฺตานํ อทสฺเสตฺวา
อนาถมรณํ ปตฺโต ฯ
     สตฺถา อิมํ อตีตํ ทสฺเสตฺวา เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว สตธมฺมมาณวสฺส
ตํ จณฺฑาลุจฺฉิฏฺฐํ ภุญฺชิตฺวา อตฺตโน อยุตฺตโภชนสฺส ภุตฺตตฺตา
เนว หาโส น โสมนสฺสํ อุปฺปชฺชิ, เอวเมว โย อิมสฺมึ สาสเน
ปพฺพชิโต อเนสนาย ชีวิตํ กปฺเปนฺโต ตถาลทฺธํ ปจฺจยํ ปริภุญฺชติ,
ตสฺส พุทฺธปฏิกุฏฺฐาย ครหิตชีวิกาย ชีวิตภาวโต เนว หาโส น
โสมนสฺสํ อุปฺปชฺชีติ วตฺวา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา ทุติยํ คาถมาห
         เอวํ ธมฺมํ นิรํกตฺวา     โย อธมฺเมน ชีวติ
         สตธมฺโมว ลาเภน      ลทฺเธนาปิ น นนฺทตีติ ฯ
     ตตฺถ ธมฺมนฺติ อาชีวปาริสุทฺธิสีลํ ธมฺมํ ฯ นิรํกตฺวาติ นีหริตฺวา
ฉฑฺเฑตฺวา ฯ อธมฺเมนาติ เอวํ เอกวีสติยา อเนสนสงฺขาเตน
มิจฺฉาชีเวน ฯ สตธมฺโมติ ตสฺส นามํ ฯ สุตธมฺโมติปิ ปาโฐ ฯ น นนฺทตีติ
ยถา สตธมฺโม มาณโว จณฺฑาลุจฺฉิฏฺฐกํ เม ลทฺธนฺติ เตน ลาเภน
น นนฺทติ, เอวํ อิมสฺมิมฺปิ สาสเน ปพฺพชิโต กุลปุตฺโต อเนสนาย
ลทฺธลาภํ ปริภุญฺชนฺโต น นนฺทติ น ตุสฺสติ พุทฺธครหิตชีวิกาย
ชีวามีติ โทมนสฺสปฺปตฺโต ว โหติ ฯ ตสฺมา อเนสนาย ชีวิตํ
กปฺเปนฺตสฺส สตธมฺมมาณวสฺเสว อรญฺญํ ปวิสิตฺวา อนาถมรณํ
มริตุํ วรนฺติ ฯ
     เอวํ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา จตฺตาริ อริยสจฺจานิ
ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน พหู ภิกฺขู
โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสุ ฯ ตทา อหเมว จณฺฑาลปุตฺโต อโหสินฺติ ฯ
                    สตธมฺมชาตกํ นวมํ ฯ
                     -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๑๐๗-๑๑๑.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=2137&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=2137&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=207
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1285
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1271
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1271
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27