อรรถกถาเล่มที่ ๓๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๓ ทุกนิปาตวณฺณนา

                     ๕ ภคฺคชาตกํ ๑-
     ชีว วสฺสสตํ ภคฺคาติ อิทํ สตฺถา เชตวนสมีเป ปเสนทิโกสลรญฺญา
การิเต ราชิการาเม วิหรนฺโต อตฺตโน ขิปิตกํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เอกสฺมึ หิ ทิวเส สตฺถา ราชิการาเม จตุปริสมชฺเฌ นิสีทิตฺวา
ธมฺมํ เทเสนฺโต ขิปิ ฯ ภิกฺขู ชีวตุ ภนฺเต ภควา, ชีวตุ สุคโตติ
อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ อกํสุ ฯ เตน สทฺเทน ธมฺมกถาย อนฺตราโย
อโหสิ ฯ อถ โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ อปิ นุ โข ภิกฺขเว ขิปิเต
ชีวาติ วุตฺเต ตปฺปจฺจยา ชีเวยฺย วา มเรยฺย วาติ ฯ โน เหตํ
ภนฺเตติ ฯ น หิ ภิกฺขเว ขิปิเต ชีวาติ วตฺตพฺพํ, โย วเทยฺย อาปตฺติ
ทุกฺกฏสฺสาติ ฯ เตน โข ปน สมเยน มนุสฺสา ภิกฺขูนํ ขิปิเต ชีวถ
ภนฺเตติ วทนฺติ ฯ ภิกฺขู กุกฺกุจฺจายนฺตา นาลปนฺติ ฯ มนุสฺสา
อุชฺฌายนฺติ กถํ หิ นาม สมณา สากฺยปุตฺติยา ชีวถ ภนฺเตติ
วุจฺจมานา นาลปิสฺสนฺติ ฯ ภควโต ตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯ คีหี ภิกฺขเว
@เชิงอรรถ: ๑ คคฺคาติปิ ฯ
มงฺคลิกา, อนุชานามิ ภิกฺขเว คีหินา ชีวถ ภนฺเตติ วุจฺจมาเนน จิรํ
ชีวาติ ปฏิวตฺตุนฺติ ฯ ภิกฺขู ภควนฺตํ ปุจฺฉึสุ ภนฺเต ชีวปฏิชีวํ
นาม กทา อุปฺปนฺนนฺติ ฯ สตฺถา ภิกฺขเว ชีวปฏิชีวํ นาม
โปราณกาเล อุปฺปนฺนนฺติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
กาสิกรฏฺเฐ เอกสฺมึ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติ ฯ ตสฺส ปิตา โวหารํ
กตฺวา ชีวิตํ กปฺเปสิ ฯ โสฬสวสฺสุทฺเทสิกํ โพธิสตฺตํ มณิกภณฺฑํ ๑-
อุกฺขิปาเปตฺวา คามนิคมาทีสุ จรนฺโต พาราณสึ ปตฺวา โทวาริกสฺส
ฆเร ภตฺตํ ปาจาเปตฺวา ภุญฺชิตฺวา นิวาสนฏฺฐานํ อลภนฺโต อเวลายํ
อาคตา อาคนฺตุกา กตฺถ วสนฺตีติ ปุจฺฉิ ฯ อถ นํ มนุสฺสา พหินคเร
เอกา สาลา อตฺถิ, สา ปน อมนุสฺสปริคฺคหิตา, สเจ อิจฺฉถ วสถาติ
อาหํสุ ฯ โพธิสตฺโต เอถ ตาต, คจฺฉาม, ยกฺขสฺส มา ภายิตฺถ, อหนฺตํ
ทเมนฺโต ตุมฺหากํ ปาเทสุ ปาเตสฺสามีติ ปิตรํ คเหตฺวา ตตฺถ คโต ฯ
อถสฺส ปิตา ผลเก นิปชฺชิ ฯ สยํ ปิตุ ปาเท สมฺพาหนฺโต นิสีทิ ฯ
ตตฺถ อธิวฏฺโฐ ยกฺโข ปน ทฺวาทสวสฺสานิ เวสฺสวณํ อุปฏฺฐหิตฺวา
ตํ สาลํ ลภนฺโต อิมํ สาลํ ปวิฏฺฐมนุสฺเสสุ โย ขิปิเต
ชีวาติ วทติ โย จ ชีวาติ วุตฺเต ปฏิชีวาติ วทติ, เต ชีวปฏิชีววาทิโน
ฐเปตฺวา อวเสเส ขาเทยฺยาสีติ ลภิ ฯ โส ปิฏฺฐิวํสถูณาย ๒-
วสติ ฯ โส โพธิสตฺตสฺส ปิตรํ ขิปาเปสฺสามีติ อตฺตโน อานุภาเวน
สุขุมํ จุณฺณํ วิสฺสชฺเชติ ฯ จุณฺณา อาคนฺตฺวา ตสฺส นาสปุเฏสุ
@เชิงอรรถ: ๑ วณิชภณฺฑนฺติปิ ฯ   ๒ ตลายาติปิ ฯ
ปาวิสึสุ ฯ โสปิ ผลเก นิปนฺนโกว ขิปิ ฯ โพธิสตฺโต น ชีวาติ
อาห ฯ ยกฺโข ตํ ขาทิตุํ ตุลาย โอตรติ ฯ โพธิสตฺโต ตํ โอตรนฺตํ
ทิสฺวา อิมินา เม ปิตา ขิปาปิโต ภวิสฺสติ, อยํ โส ขิปิเต ชีวาติ
อวทนฺตํ ขาทกยกฺโข ภวิสฺสตีติ ปิตรํ อารพฺภ ปฐมํ คาถมาห
         ชีว วสฺสสตํ ภคฺค        อปรานิ จ วีสติ,
         มา มํ ปิสาจา ขาทนฺตุ,   ชีว ตฺวํ สรโทสตนฺติ ฯ
     ตตฺถ ภคฺคาติ ปิตรํ นาเมน อาลปติ ฯ อปรานิ จ วีสตีติ
อปรานิ จ วีสติ วสฺสานิ ชีว ฯ มา มํ ปิสาจา ขาทนฺตูติ มา มํ
ปิสาโจ ขาทตุ ฯ ชีว ตฺวํ สรโทสตนฺติ ตฺวํ ปน วีสุตฺตรวสฺสสตํ
ชีวาติ ฯ สรโทสตญฺหิ คณิยมานํ วสฺสสตํ เอว โหติ ฯ ตํ ปุริเมหิ
วีสาย สทฺธึ วีสุตฺตรํ อิธ อธิปฺเปตํ ฯ
     ยกฺโข โพธิสตฺตสฺส วจนํ สุตฺวา อิมํ ตาว มาณวํ ชีวาติ
วุตฺตตฺตา ขาทิตุํ น สกฺโกมิ, ปิตรํ ปนสฺส ขาทิสฺสามีติ ปิตุ สนฺติกํ
อคมาสิ ฯ โส ตํ อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา อยํ โข ปฏิชีวาติ อภณนฺตานํ
ขาทกยกฺโข ภวิสฺสตีติ ปฏิชีวํ กริสฺสามีติ ปุตฺตํ อารพฺภ ทุติยํ
คาถมาห
         ตฺวมฺปิ วสฺสสตํ ชีว       อปรานิ จ วีสติ,
         วิสํ ปิสาจา ขาทนฺตุ,     ชีว ตฺวํ สรโทสตนฺติ ฯ
     ตตฺถ วิสํ ปิสาจาติ ปิสาโจ หลาหลํ วิสํ ขาทตุ ฯ
     ยกฺโข ตสฺส วจนํ สุตฺวา อุโภปิ เม น สกฺกา ขาทิตุนฺติ
ปฏินิวตฺติ ฯ อถ นํ โพธิสตฺโต ปุจฺฉิ โภ ยกฺข กสฺมา ตฺวํ อิมํ
สาลํ ปวิฏฺฐมนุสฺเส ขาทสีติ ฯ ทฺวาทสวสฺสานิ เวสฺสวณํ อุปฏฺฐหิตฺวา
ลทฺธตฺตาติ ฯ กึ ปน สพฺเพว ขาทิตุํ ลภสีติ ฯ โส ชีวปฏิชีวภาณิโน
ฐเปตฺวา อวเสเส ขาทามีติ ฯ ยกฺข ตฺวํ ปุพฺเพปิ
อกุสลํ กตฺวา กกฺขโล ผรุโส ปรวิหึสโก หุตฺวา นิพฺพตฺโต, อิทานิปิ
ตาทิสํ กมฺมํ กตฺวา ตโม ตมปรายโน ภวิสฺสสิ, ตสฺมา อิโต ปฏฺฐาย
ปาณาติปาตาทีหิ วิรมสฺสูติ ตํ ยกฺขํ ทเมตฺวา นิรยภเยน ตชฺเชตฺวา
ปญฺจสีเลสุ ปติฏฺฐาเปตฺวา ยกฺขํ เปสนการกํ วิย อกาสิ ฯ ปุน
ทิวเส สญฺจรนฺตา มนุสฺสา ยกฺขํ ทิสฺวา โพธิสตฺเตน จสฺส ทมิตภาวํ
ญตฺวา รญฺโญ อาโรเจสุํ เทว เอโก มาณโว ตํ ยกฺขํ ทเมตฺวา
เปสนการกํ วิย กตฺวา ฐิโตติ ฯ ราชา โพธิสตฺตํ ปกฺโกสาเปตฺวา
เสนาปติฏฺฐาเน ฐเปสิ ฯ ปิตุ จสฺส มหนฺตํ ยสํ อทาสิ ฯ โส
ยกฺขํ พลิปฏิคฺคาหกํ กตฺวา โพธิสตฺตสฺส โอวาเท ฐตฺวา ทานาทีนิ
ปุญฺญานิ กตฺวา สคฺคปทํ ปูเรสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชีวปฏิชีวนฺนาม ตสฺมึ กาเล
อุปฺปนฺนนฺติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ ตทา ราชา อานนฺโท อโหสิ,
ปิตา กสฺสโป, ปุตฺโต ปน อหเมวาติ ฯ
                    ภคฺคชาตกํ ปญฺจมํ ฯ
                      ----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๑๙-๒๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=378&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=378&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=159
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1052
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1039
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1039
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27