ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๗ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๓ ทุกนิปาตวณฺณนา

                     ๓ ขนฺธปริตฺตชาตกํ
     วิรูปกฺเขหิ เม เมตฺตนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต อญฺญตรํ
ภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตํ กิร ชนฺตาฆรทฺวาเร กฏฺฐานิ ผาเลนฺตํ ปูติรุกฺขนฺตรา นิกฺขมิตฺวา
เอโก สปฺโป ปาทงฺคุลิยํ ฑํสิ ฯ โส ตตฺเถว มโต ฯ ตสฺส
ตถามตภาโว สกลวิหาเร ปากโฏ อโหสิ ฯ ธมฺมสภายํ ภิกฺขู กถํ
สมุฏฺฐาเปสุํ อาวุโส อสุโก กิร ภิกฺขุ ชนฺตาฆรทฺวาเร กฏฺฐานิ ผาเลนฺโต
สปฺเปน ทฏฺโฐ ตตฺเถว มโตติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ
ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ
วุตฺเต สเจ โส ภิกฺขเว ภิกฺขุ จตฺตาริ อหิราชกุลานิ อารพฺภ เมตฺตํ
อภาวยิสฺส, น นํ สปฺโป ฑํเสยฺย, โปราณกปณฺฑิตา ตาปสาปิ
อนุปฺปนฺเน พุทฺเธปิ จตูสุ อหิราชกุเลสุ เมตฺตํ ภาเวตฺวา ตานิ
อหิราชกุลานิ นิสฺสาย อุปฺปชฺชนกภยโต มุจฺจึสูติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
กาสิกรฏฺเฐ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต กาเม ปหาย
อิสิปพฺพชฺชํ  ปพฺพชิตฺวา อภิญฺญา จ สมาปตฺติโย จ นิพตฺเตตฺวา
หิมวนฺตปฺปเทเส เอกสฺมึ คงฺคานิวตฺตเน อสฺสมปทํ มาเปตฺวา ฌานกีฬํ
กีฬนฺโต คณสตฺถา หุตฺวา อิสิคณปริวุโต วิหาสิ ฯ ตทา คงฺคาตีเร
นานปฺปการา ทีฆชาติกา อิสีนํ ปริปนฺถํ กโรนฺติ ฯ เยภุยฺเยน อิสโย
ชีวิตกฺขยํ ปาปุณนฺติ ฯ ตาปสา ตมตฺถํ โพธิสตฺตสฺส อาโรเจสุํ ฯ
โพธิสตฺโต สพฺเพ ตาปเส สนฺนิปาเตตฺวา สเจ ตุมฺเห จตูสุ
อหิราชกุเลสุ เมตฺตํ ภาเวยฺยาถ, น โว สปฺปา ฑํเสยฺยุํ, ตสฺมา อิโต
ปฏฺฐาย จตูสุ อหิราชกุเลสุ เอวํ เมตฺตํ ภาเวถาติ วตฺวา อิมํ
คาถมาห
         วิรูปกฺเขหิ เม เมตฺตํ     เมตฺตํ เอราปเถหิ เม
         ฉพฺยาปุตฺเตหิ เม เมตฺตํ   เมตฺตํ กณฺหาโคตมเกหิ จาติ ฯ
     ตตฺถ วิรูปกฺเขหิ เม เมตฺตนฺติ วิรูปกฺขนาคราชกุเลหิ สทฺธึ
มยฺหํ เมตฺตํ ฯ เอราปถาทีสุปิ เอเสว นโย ฯ เอตานิปิ หิ
เอราปถนาคราชกุลํ ฉพฺยาปุตฺตนาคราชกุลํ กณฺหาโคตมกนาคราชกุลนฺติ
นาคราชกุลาเนว ฯ
     เอวํ จตฺตาริ นาคราชกุลานิ ทสฺเสตฺวา สเจ ตุมฺเห เอเตสุ
เมตฺตํ ภาเวตุํ สกฺขิสฺสถ, ทีฆชาติกา โว น ฑํสิสฺสนฺติ น
วิเหเฐสฺสนฺตีติ วตฺวา ทุติยํ คาถมาห
         อปาทเกหิ เม เมตฺตํ     เมตฺตํ ทิปาทเกหิ เม
         จตุปฺปเทหิ เม เมตฺตํ     เมตฺตํ พหุปฺปเทหิ เมติ ฯ
     ตตฺถ ปฐมปเทน โอทิสฺสกํ กตฺวา สพฺเพสุ อปาเทสุ ทีฆชาติเกสุ
เจว มจฺเฉสุ จ เมตฺตาภาวนา ทสฺสิตา ฯ ทุติยปเทน มนุสฺเสสุ
เจว ปกฺขิชาเตสุ จ ฯ ตติยปเทน หตฺถิอสฺสาทีสุ สพฺพจตุปฺปเทสุ ฯ
จตุตฺถปเทน วิจฺฉิกสตปทิอุจฺจาลิงฺคปาณกมกฺกฏกาทีสุ ฯ
     เอวํ สรูเปน เมตฺตาภาวนํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อายาจนวเสน
ทสฺเสนฺโต อิมํ คาถมาห
         มา มํ อปาทโก หึสิ,       มา มํ หึสิ ทิปาทโก,
         มา มํ จตุปฺปโท หึสิ,       มา มํ หึสิ พหุปฺปโทติ ฯ
     ตตฺถ มา มนฺติ มํ เอเตสุ อปาทกาทีสุ โกจิ เอโกปิ มา
หึสตุ มา วิเหเฐตูติ เอวํ อายาจนฺตา เมตฺตํ ภาเวถาติ อตฺโถ ฯ
     อิทานิ อโนทิสฺสกวเสน ภาวนํ ทสฺเสนฺโต อิมํ คาถมาห
         สพฺเพ สตฺตา สพฺเพ ปาณา   สพฺเพ ภูตา จ เกวลา
         สพฺเพ ภทฺรานิ ปสฺสนฺตุ      มา กญฺจิ ปาปมาคมาติ ฯ
     ตตฺถ ตณฺหาทิฏฺฐิวเสน วฏฺเฏ ปญฺจสุ ขนฺเธสุ อาสตฺตา วิสตฺตา
๑- ลคฺคา วิลคฺคาติ สตฺตา ฯ อสฺสาสปสฺสาสปวตฺตนสงฺขาเตน
ปาณนวเสน ปาณาติ ฯ ภูตภาวิตนิพฺพตฺตนวเสน ๒- ภูตาติ ฯ เอวํ
วจนมตฺเตน วิเสโส เวทิตพฺโพ ฯ อวิเสเสน ปน สพฺพานิเปตานิ ปทานิ
สพฺพสตฺตสงฺคาหกาเนว ฯ เกวลาติ สกลา ฯ อิทํ สพฺพสตฺตสฺเสว
ปริยายวจนํ ฯ ภทฺรานิ ปสฺสนฺตูติ สพฺเพเปเต สตฺตา ภทฺรานิ
สาธูนิ กลฺยาณาเนว ปสฺสนฺตุ ฯ มา กญฺจิ ปาปมาคมาติ เอเตสุ
กญฺจิ เอกํ สตฺตมฺปิ ปาปํ ลามกํ ทุกฺขํ มา อคมา มา คจฺฉตุ
มา ปาปุณาตุ ฯ สพฺเพ อเวรา อพฺยาปชฺฌา สุขิตา นิทฺทุกฺขา
โหนฺตูติ ฯ
     เอวํ สพฺพสตฺเตสุ อโนทิสฺสกเมตฺตํ ภาเวถาติ วตฺวา ปุน ติณฺณํ
รตนานํ คุเณ อนุสฺสราเปตุํ อปฺปมาโณ พุทฺโธ อปฺปมาโณ ธมฺโม
อปฺปมาโณ สงฺโฆติ อาห ฯ
     ตตฺถ ปมาณกรานํ กิเลสานํ อภาเวน คุณานญฺจ ปมาณาภาเวน
พุทฺธรตนํ อปฺปมาณํ ฯ ธมฺโมติ นววิโธ โลกุตฺตรธมฺโม
ตสฺสาปิ ปมาณํ นาม กาตุํ น สกฺกาติ อปฺปมาโณ ฯ เตน
อปฺปมาเณน ธมฺเมน สมนฺนาคตตฺตา สงฺโฆปิ อปฺปมาโณ ฯ
     อิติ โพธิสตฺโต อิเมสํ ติณฺณํ รตนานํ คุเณ อนุสฺสเรถาติ
@เชิงอรรถ:  ลคฺคา ลคฺคิตาติปิ ฯ   ภูตา ภาวิตา นิพฺพตฺตวเสนาติปิ ฯ
วตฺวา ติณฺณํ รตนานํ อปฺปมาณคุณตํ ทสฺเสตฺวา สปฺปมาเณ
สตฺเต ทสฺเสตุํ ปมาณวนฺตานิ สิรึสปานิ อหิ วิจฺฉิกา สตปที
อุณฺณานาภี สรพู มูสิกาติ อาห ฯ
     ตตฺถ สิรึสปานีติ สพฺพทีฆชาติกานํ นามํ ฯ เต หิ สรนฺตา
คจฺฉนฺติ, สิเรน วา สปนฺตีติ สิรึสปา ฯ อหีติอาทิ เตสํ สรูปโต
นิทสฺสนํ ฯ ตตฺถ อุณฺณานาภีติ มกฺกฏโก ฯ ตสฺส หิ นาภิโต
อุณฺณาสทิสํ สุตฺตํ นิกฺขมติ ตสฺมา อุณฺณานาภีติ วุจฺจติ ฯ สรพูติ
ฆรโคลิกา ฯ
     อิติ โพธิสตฺโต ยสฺมา เอเตสํ อนฺโตราคาทโย ปมาณกรา
ธมฺมา อตฺถิ, ตสฺมา เอตานิ สิรึสปานิ ปมาณวนฺตานีติ ทสฺเสตฺวา
อปฺปมาณานํ ติณฺณํ รตนานํ อานุภาเวน อิเม โน ปมาณวนฺตา
สตฺตา รตฺติทิวํ ปริตฺตกมฺมํ กโรนฺตูติ เอวํ ติณฺณํ รตนานํ คุณํ
อนุสฺสรถาติ วตฺวา ตโต อุตฺตรึ กตฺตพฺพํ ทสฺเสตุํ อิมํ คาถมาห
             กตา เม รกฺขา กตา เม ปริตฺตา,
             ปฏิกฺกมนฺตุ ภูตานิ,
             โสหํ นโม ภควโต,
             นโม สตฺตนฺนํ สมฺมาสมฺพุทฺธานนฺติ ฯ
     ตตฺถ กตา เม รกฺขาติ มยา รตนตฺตยคุเณ อนุสฺสรนฺเตน
อตฺตโน รกฺขา คุตฺติ กตา ฯ กตา เม ปริตฺตาติ ปริตฺตานมฺปิ เม
อตฺตโน กตํ ฯ ปฏิกฺกมนฺตุ ภูตานีติ มยิ อหิตชฺฌาสยานิ ภูตานิ
ปฏิกฺกมนฺตุ อปคจฺฉนฺตุ ฯ โสหํ นโม ภควโตติ โสหํ เอวํ
กตปริตฺโต อตีตสฺส ปรินิพฺพุตสฺส สพฺพสฺสาปิ พุทฺธสฺส ภควโต
นโม กโรมิ ฯ นโม สตฺตนฺนํ สมฺมาสมฺพุทฺธานนฺติ วิเสเสน ปน
อตีเต ปฏิปาฏิยา ปรินิพฺพุตานํ สตฺตนฺนํ สมฺมาสมฺพุทฺธานํ นโม
กโรมิ, เอวํ นมการํ กโรนฺตาปิ สพฺพพุทฺเธ อนุสฺสรถาติ อตฺโถ ฯ
     โพธิสตฺโต อิสิคณสฺส อิมํ ปริตฺตํ พนฺธิตฺวา อทาสิ ฯ
     อาทิโต ปน ปฏฺฐาย ทฺวีหิ คาถาหิ จตูสุ อหิราชกุเลสุ
เมตฺตาย ทีปิตตฺตา โอทิสฺสกอโนทิสฺสกวเสน วา ทฺวินฺนํ เมตฺตาภาวนานํ
ทีปิตตฺตา อิทํ ปริตฺตํ อิธ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ อญฺญถา ๑-
การณํ ปริเยสิตพฺพํ ฯ
     ตโต ปฏฺฐาย อิสิคณา โพธิสตฺตสฺส โอวาเท ฐตฺวา เมตฺตา
ภาเวสุํ พุทฺธคุเณ อนุสฺสรึสุ ฯ เอวํ เตสุ พุทฺธคุเณ อนุสฺสรนฺเตสุ
เยว สพฺเพ ทีฆชาติกา ปฏิกฺกมึสุ ฯ โพธิสตฺโตปิ พฺรหฺมวิหาเร
ภาเวตฺวา พฺรหฺมโลกปรายโน อโหสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ
ตทา อิสิคณา พุทฺธปริสา อเหสุํ, คณสตฺถา ปน อหเมวาติ ฯ
                   ขนฺธปริตฺตชาตกํ ตติยํ ฯ
@เชิงอรรถ:  อญฺญํ วาติปิ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๑๙๒-๑๙๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=3804&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=3804&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=255              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1512              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1494              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1494              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]